Partyk Aleksandra, Partyk Tomasz, Rozporządzenie w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu. Komentarz

Komentarze
Opublikowano: LEX/el. 2016
Stan prawny: 30 grudnia 2016 r.
Autorzy komentarza:

Rozporządzenie w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu. Komentarz

Autorzy fragmentu:

Wprowadzenie

Komentowane rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz. U. poz. 1714) zastąpiło z dniem 2 listopada 2016 r. rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz. U. poz. 1801). W aktualnym stanie prawnym komentowane rozporządzenie stanowi jeden z dwóch, obok rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. poz. 1800), aktów prawnych, regulujących wysokość wynagrodzeń za czynności adwokatów, które do dnia 1 stycznia 2016 r. objęte były jednym rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez adwokata ustanowionego z urzędu (Dz. U. z 2013 r. poz. 461). Uzasadniając odrębne uregulowanie kwestii ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu oraz kwestii opłat za czynności adwokackie, wskazywano, iż „wymienione kwestie dotyczą bowiem odmiennych przedmiotów: ustalenia wynagrodzenia za czynności adwokata ustanowionego przez organ państwa do udzielenia pomocy prawnej z urzędu oraz opłaty za czynności adwokackie mającej stanowić podstawę do zasądzenia na rzecz strony wygrywającej kosztów postępowania”. Rozporządzenie realizuje upoważnienie ustawowe zawarte w art. 29 ust. 2 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. – Prawo o adwokaturze (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 615 z późn. zm.).

Wprowadzone zmiany legislacyjne uzasadniono w szczególności potrzebą odstąpienia od wprowadzonego w rozporządzeniu z dnia 22 października 2015 r. mechanizmu określania wynagrodzenia adwokata z urzędu w oparciu o określone rozporządzeniem opłaty maksymalne (podstawowa opłata wynosiła 1/2 opłaty maksymalnej) i powrotu do obowiązującego we wcześniejszym stanie prawnym ustalania opłat wprost według stawek określonych w rozporządzeniu, z możliwością ich podwyższania, jednakże nie więcej niż do 150% ich wysokości.

Można dodać, że co do zasady opłaty określone w komentowanym rozporządzeniu odpowiadają stawkom minimalnym przewidzianym rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez adwokata ustanowionego z urzędu, są zaś niższe (zasadniczo o połowę, a o 1/3 w sprawach, w których wysokość opłaty zależna jest od wartości przedmiotu sporu) niż stawki minimalne uregulowane w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie, zmienionym rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. poz. 1668). Odstąpienie w tym przypadku od zasadniczej korelacji opłaty za czynności radcy prawnego z urzędu i stawki minimalnej przewidzianej w przypadku reprezentacji z wyboru prowadzi do rozróżnienia podstawy wymiaru wynagrodzeń. Oczywiście nie sposób pominąć stanowiska, wedle którego mogą zostać wprowadzone różnice pomiędzy taryfowymi wynagrodzeniami pełnomocnika lub obrońcy działającego z wyboru i działającego z urzędu, jeżeli koszty działalności tego drugiego ponosi Skarb Państwa. Jednakże zważywszy, że ustalając zarówno wysokość opłaty, jak i wysokość stawki minimalnej, prawodawca powinien brać pod uwagę abstrakcyjny stopień skomplikowania spraw określonego rodzaju i związany z tym przewidywany, typowy nakład pracy adwokata, więc różnicowanie wartości opłaty i stawki minimalnej w sprawach jednego rodzaju jawi się jako niezrozumiałe. Postulować należy zatem dokonanie stosownej nowelizacji w celu ujednolicenia regulacji w tym zakresie.

Niezależnie od powyższego nie sposób odmówić racji konstatacji Krajowej Rady Sądownictwa, iż „biorąc pod uwagę prowadzone obecnie prace legislacyjne, które zmierzają do ustalenia wynagrodzenia za pracę na poziomie 12 zł brutto za godzinę oraz uwzględniając poziom proponowanych opłat i stawek minimalnych, może się okazać, że adwokaci i radcy prawni będą zmuszeni świadczyć pracę poniżej wynagrodzenia minimalnego, w szczególności, gdy pomoc prawna jest przez nich świadczona z urzędu”.

Autorzy fragmentu:
§ 1par(1)Zakres przedmiotowy rozporządzenia

Przepis określa przedmiotowy zakres unormowań komentowanego rozporządzenia.

Rozporządzenie znajduje zastosowanie w tych sytuacjach, w których koszty związane z działalnością adwokata ustanowionego z urzędu ponosi Skarb Państwa. W szczególności więc nie mają one zastosowania, w przypadku gdy w postępowaniu cywilnym sąd w trybie art. 98 § 1 k.p.c. w zw. z art. 122 k.p.c. zasądza na strony reprezentowane przez adwokata z urzędu zwrot kosztów procesu obejmujący również wynagrodzenie pełnomocnika. W takim przypadku wynagrodzenie adwokata, mimo że ustanowiony został z urzędu, obliczane powinno być według stawek określonych w rozporządzeniu w sprawie opłat za czynności adwokackie. Dopiero w przypadku gdyby tak zasądzonych kosztów adwokat od strony przeciwnej względem reprezentowanej nie wyegzekwował, zaistnieje podstawa obciążenia Skarbu Państwa wynagrodzeniem tego adwokata (§ 6komentowanego rozporządzenia) i wówczas sąd, przyznając od Skarbu Państwa...

Pełna treść dostępna po zalogowaniu do LEX