Kotowski Wojciech, Prawo o ruchu drogowym. Komentarz, wyd. III

System prawny odnoszący się do ruchu drogowego tworzą ustawa z dnia 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 108, poz. 908 z późn. zm.) oraz 73 delegacje do wydania aktów wykonawczych w postaci rozporządzeń i zarządzeń właściwych ministrów.

Najnowsza historia tego systemu, choć niedługa, obfituje w liczne poprawki, zmiany i nowelizacje. Głoszonym celem każdej nowelizacji miało być osiągnięcie wysokiego standardu bezpieczeństwa. Wypada przypomnieć, że 7 lat temu, uchwalając nową (wówczas) ustawę - Prawo o ruchu drogowym, ustawodawca wyrażał najwyższe zadowolenie z powodu jej nowoczesności. Obecnie doszedł do wniosku, że ustawa ta, mimo licznych wcześniejszych poprawek, zawiera błędy i sprzeczności merytoryczne, które w wielu wypadkach wręcz uniemożliwiają właściwą interpretację przepisów. Z tego powodu uznano, że najwyższy czas, aby usunąć istniejące błędy i wprowadzić poprawne rozwiązania, w szczególności z zakresu bezpieczeństwa ruchu drogowego.

Niestety efekt tych starań w nader nikłym stopniu wypełnia założony cel. Nietrudno zauważyć, że ustawa staje się coraz obszerniejsza i bardziej skomplikowana, a większość wprowadzonych zmian ma co najmniej niewielki związek z faktycznymi problemami bezpieczeństwa ruchu drogowego.

Samą ustawę nowelizowano już 88 razy:

1. Ustawę - Prawo o ruchu drogowym uchwalono w dniu 20 czerwca 1997 r., a już 29 sierpnia 1997 r. dyspozycją art. 13 ustawy o strażach gminnych (Dz. U. Nr 123, poz. 779) niejako zmuszono Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji do określenia w drodze rozporządzenia trybu i zasad uznawania pojazdów straży gminnej (miejskiej) za uprzywilejowane. Podstawę stanowił art. 131 p.r.d., udzielający Ministrowi Spraw Wewnętrznych i Administracji daleko idącej delegacji w kwestii przyznawania uprawnień do zatrzymywania pojazdów lub wykonywania niektórych czynności z zakresu kontroli ruchu drogowego przez funkcjonariuszy innych organów niż wymienione w ustawie (art. 129 i 134 p.r.d.). Okazuje się, że posunięcie to było głęboko przemyślane. Otóż koncepcja rozszerzenia mocą ustawy - Prawo o ruchu drogowym kompetencji straży gminnej nie odniosła spodziewanych rezultatów, zatem określony cel osiągnięto metodą okrężną, właśnie za pomocą wspomnianego art. 13 ustawy o strażach gminnych. Jednakże, aby wszystko było lege artis, mocą art. 36 cyt. ustawy przeprowadzono szybką nowelizację art. 131 ust. 1 pkt 2 p.r.d., rozszerzając jego zakres podmiotowy o strażników straży gminnych.

2. Brak zdecydowania ustawodawcy zaowocował kolejną nowelizacją. Mianowicie ustawą z dnia 18 grudnia 1997 r. o zmianie ustawy - Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. Nr 160, poz. 1086) dokonano zmian w art. 144, 147, 149, 151 i 152. W ten sposób do 30 czerwca 1999 r. zachowały moc obowiązywania niektóre regulacje ustawy z dnia 1 lutego 1983 r. - Prawo o ruchu drogowym (tekst jedn.: Dz. U. z 1992 r. Nr 11, poz. 41 z późn. zm.). Są to przepisy dotyczące: ewidencji pojazdów samochodowych, ciągników rolniczych, motorowerów i przyczep (art. 60 d.p.r.d.); wymogów stawianych kierującemu (art. 69 d.p.r.d.); kategorii prawa jazdy (art. 70 d.p.r.d.); wieku wymaganego do uzyskania prawa jazdy (art. 72 d.p.r.d.); sprawdzania kwalifikacji (art. 73 d.p.r.d.); ograniczeń w prawie jazdy (art. 74 d.p.r.d.); zakazu wydawania prawa jazdy (art. 75 d.p.r.d.); międzynarodowego prawa jazdy (art. 76 d.p.r.d.); pozwolenia na kierowanie tramwajem (art. 77 d.p.r.d.); karty motorowerowej, rowerowej i woźnicy (art. 78 d.p.r.d.); wydawania uprawnień do kierowania pojazdami (art. 79 d.p.r.d.); obowiązku zawiadamiania o zmianie mieszkania lub zgubieniu prawa jazdy (art. 80 d.p.r.d.); zezwolenia na kierowanie bez uprawnień (art. 81 d.p.r.d.); wymogów stawianych wykładowcy i instruktorowi (art. 82 d.p.r.d.). Równocześnie wydłużono do 18 miesięcy czas na wydanie przepisów wykonawczych. Zmieniono także terminy, wyznaczając trzy etapy wejścia w życie niektórych przepisów nowej - obowiązującej od 1 stycznia 1998 r. - ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. Nr 98, poz. 602). W ten sposób od 1 lipca 1998 r. zaczęły obowiązywać regulacje dotyczące: zakazu postoju na obszarze zabudowanym pojazdu lub zespołu pojazdów o dmc przekraczającej 16 t lub długości przekraczającej 12 m poza wyznaczonymi w tym celu parkingami (art. 49 ust. 2 pkt 5 p.r.d.); tworzenia centralnej ewidencji pojazdów oraz ich właścicieli i posiadaczy (art. 80 p.r.d.); ewidencji osób mających uprawnienia do kierowania pojazdami (art. 99 p.r.d.); sprawdzania kwalifikacji osoby ubiegającej się o kartę rowerową lub motorowerową przez nauczyciela wychowania komunikacyjnego, którego wyznacza dyrektor szkoły, lub przez policjanta posiadającego specjalistyczne przeszkolenie z zakresu ruchu drogowego (art. 109 ust. 4 p.r.d.). Dzień 1 stycznia 1999 r. uznano za najwłaściwszy dla przepisów dotyczących: przewożenia dziecka w foteliku ochronnym, odpowiadającym właściwym warunkom technicznym, pojazdem samochodowym wyposażonym w pasy bezpieczeństwa, jeżeli ze względu na wagę i wzrost dziecka nie jest możliwe bezpośrednie wykorzystanie tych pasów (art. 39 ust. 3 p.r.d.), oraz badań technicznych, którym podlegają tramwaj i trolejbus (art. 85 p.r.d.). Trzeci etap stanowił dzień 1 lipca 1999 r., od którego obowiązują regulacje dotyczące: czasowej rejestracji (art. 74 ust. 2 pkt 2 lit. a p.r.d.); karty pojazdu wydawanej przez producenta lub importera i przekazywanej właścicielowi tego pojazdu (art. 77 p.r.d.); uprawnień do kierowania (art. 87 p.r.d.); kategorii prawa jazdy (art. 88 p.r.d.); warunków uzyskiwania prawa jazdy (art. 90 p.r.d.); zakazu wydawania prawa jazdy (art. 91 p.r.d.); ograniczeń zawartych w prawie jazdy (art. 92 p.r.d.); międzynarodowego prawa jazdy (art. 93 p.r.d.); krajowego prawa jazdy wydanego za granicą (art. 94 p.r.d.); pozwolenia na kierowanie tramwajem (art. 95 p.r.d.); prowadzenia pojazdów przez osoby, które nie ukończyły 18 lat (art. 96 p.r.d.); organu wydającego prawo jazdy (art. 97 p.r.d.); obowiązku zmiany danych kierowcy (art. 98 p.r.d.); delegacji ustawowej dla określenia wzorów dokumentów stwierdzających uprawnienia do kierowania pojazdami wraz z ich opisem, jak również czynności organów uprawnionych do ich wydawania (art. 100 p.r.d.); terminu ubiegania się o prawo jazdy (art. 101 p.r.d.); miejsca szkolenia (art. 102 p.r.d.); zezwolenia na prowadzenie szkolenia (art. 103 p.r.d.); cofnięcia zezwolenia na prowadzenie szkolenia (art. 104 p.r.d.); instruktorów (art. 105 p.r.d.); wpisu do ewidencji instruktorów (art. 106 p.r.d.); skreślenia z ewidencji instruktorów (art. 107 p.r.d.); nadzoru nad szkoleniem (art. 108 p.r.d.). Powyższa nowela do omawianej ustawy sprawiła m.in., że przepis art. 89, dotyczący wymogu posiadania przez niektórych kierujących świadectwa kwalifikacji, zamiast obowiązywać - jak zaplanowano - od 1 lipca 1998 r., wszedł w życie 1 stycznia 1998 r. (pół roku wcześniej), o czym zainteresowani dowiedzieli się 29 grudnia 1997 r., a więc 2 dni przed terminem obowiązywania. Na marginesie warto wspomnieć, że zgodnie z intencją ustawodawcy niektóre zmiany zaczęły obowiązywać przed wejściem w życie przepisu, który został zmieniony.

3. W dniu 1 stycznia 1999 r. zaczął obowiązywać art. 127 ustawy z dnia 24 lipca 1998 r. o zmianie niektórych ustaw określających kompetencje organów administracji publicznej - w związku z reformą ustrojową państwa (Dz. U. Nr 106, poz. 668 z późn. zm.), którym wprowadzono szereg zmian do ustawy - Prawo o ruchu drogowym z mocą obowiązywania od 1 stycznia 1999 r. Nowela określiła zakres działania: zarządu województwa, marszałka województwa, rady powiatu i starosty. Zarząd województwa przejął kompetencje wojewody w zakresie: tworzenia wojewódzkiego ośrodka ruchu drogowego (WORD) i sprawowania nad nim nadzoru (art. 116 ust. 1 i 3 p.r.d.); powoływania oraz odwoływania dyrektora WORD oraz ustalania jego wynagrodzenia (art. 118 ust. 2 i 3 p.r.d.); nadania WORD statutu (art. 120 ust. 1 p.r.d.). Marszałek województwa przejął od wojewody prawo wydania upoważnienia do przeprowadzenia kursu dokształcającego kierowców pojazdów przewożących materiały niebezpieczne (art. 89 ust. 5 p.r.d.). Rada powiatu przejęła od wojewody zadania w zakresie wprowadzania: zakazu pędzenia zwierząt na określonych drogach lub obszarach w określonym czasie (art. 37 ust. 5 p.r.d.), obowiązku wyposażania pojazdów zaprzęgowych w hamulec uruchamiany z miejsca zajmowanego przez kierującego (art. 67 ust. 2 p.r.d.). Staroście powierzono kompetencje, które dotąd posiadał kierownik rejonowego urzędu rządowej administracji ogólnej, w zakresie: rejestracji pojazdu (art. 73 ust. 1 i 2 p.r.d.); czasowej rejestracji pojazdu (art. 74 ust. 1 p.r.d.); dokonywania wpisów do dokumentów rejestracyjnych (art. 75 ust. 1 p.r.d.); wydawania karty pojazdu (art. 77 ust. 3 p.r.d.); dokonywania wpisów do karty pojazdu (art. 78 ust. 2 i 3 p.r.d.); kierowania pojazdu na dodatkowe badania techniczne (art. 81 ust. 8 pkt 1 p.r.d.); powoływania komisji do sprawdzania znajomości topografii terenu oraz wydawania za opłatą świadectwa kwalifikacji (art. 89 ust. 2 i 3 p.r.d.); wydawania za opłatą międzynarodowego prawa jazdy (art. 93 ust. 2 p.r.d.); wydawania za opłatą uprawnień do kierowania pojazdem (art. 97 ust. 1 p.r.d.); odbioru zawiadomień od kierowcy o konieczności dokonania zmian w prawie jazdy (art. 98 ust. 1 p.r.d.); wydawania lub cofania zezwolenia na prowadzenie szkolenia kandydatów na kierowców lub motorniczych (art. 102-104 p.r.d.); dokonywania wpisu do ewidencji lub skreślenia instruktorów (art. 106 ust. 1 i art. 107 ust. 1 p.r.d.); sprawowania nadzoru nad szkoleniem (art. 108 ust. 1 p.r.d.); wydawania upoważnienia do przeprowadzenia egzaminu dotyczącego prawa jazdy kat. T (art. 109 ust. 2 pkt 3 p.r.d.); kierowania kierowcy na kontrolne sprawdzenie jego kwalifikacji (art. 114 ust. 1 p.r.d.); kierowania na sprawdzenie stanu zdrowia kierowcy (art. 122 ust. 1 pkt 4 p.r.d.); przyjmowania prawa jazdy zatrzymanego przez Policję (art. 136 ust. 1 p.r.d.); przyjmowania zawiadomienia o wydaniu postanowienia o zatrzymaniu prawa jazdy (art. 137 ust. 2 p.r.d.); wydawania decyzji o zatrzymaniu prawa jazdy (art. 138 ust. 1 p.r.d.); wydawania decyzji o cofaniu i przywracaniu uprawnień do kierowania pojazdem (art. 140 ust. 1 i 2 p.r.d.). Z powyższych względów stracił rację bytu art. 144 p.r.d., który został skreślony. Do wymienionych czynności ustawodawca dołożył staroście jeszcze szereg zadań - dotychczas należących do kompetencji wojewody - z zakresu: przeprowadzania badań technicznych (art. 83 ust. 1 p.r.d.); nadzoru nad stacjami kontroli pojazdów (art. 84 ust. 1-4, 6 i 7 p.r.d.); współdziałania z jednostkami sprawującymi nadzór nad stacjami kontroli pojazdów (art. 86 ust. 2 pkt 7 p.r.d.); wydawania zezwoleń na prowadzenie kursu kwalifikacyjnego dla instruktorów (art. 105 ust. 2 pkt 4 p.r.d.); upoważniania do przeprowadzenia egzaminu dla motorniczego (art. 109 ust. 2 pkt 2 p.r.d.); powoływania komisji weryfikacyjnej dla egzaminatorów (art. 110 ust. 1 pkt 8 p.r.d.). Równocześnie, w myśl znowelizowanych zasad, wojewoda przejął od Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej nadzór, w szerokim tego słowa znaczeniu, nad badaniami psychologicznymi (art. 124 ust. 2 i 5 p.r.d.). Nowe kompetencje otrzymał minister właściwy ds. transportu, który, sprawując nadzór nad zarządzaniem ruchem na drogach publicznych, może nakazać zmianę organizacji ruchu ze względu na ważny interes ogólnospołeczny lub konieczność zapewnienia ruchu tranzytowego (art. 10 ust. 1a p.r.d.). Minister Transportu i Gospodarki Morskiej zarządza ruchem na drogach krajowych, jednakże może w drodze rozporządzenia przekazać ten zakres kompetencji marszałkowi województwa (art. 10 ust. 2 w zw. z ust. 1 p.r.d.). W przedmiotowym zakresie przyjęto system stopniowania kompetencji, ponieważ generalnie marszałek województwa zarządza ruchem na drogach wojewódzkich, starosta zaś - powiatowych i gminnych (art. 10 ust. 3 i 3a p.r.d.). Drogami krajowymi, wojewódzkimi, powiatowymi i gminnymi są drogi publiczne określone w ustawie z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 19, poz. 115 z późn. zm.). Terminem "droga krajowa" zastąpiono określenia "autostrady" i "drogi ekspresowe", użyte w art. 10 ust. 1 i 2 p.r.d. Zrezygnowano z nazwy "naczelny dyrektor okręgu dróg publicznych", zastępując go zwrotem "zarządca drogi" (art. 61 ust. 12 pkt 1 p.r.d.). Ponadto ustalono, że zezwolenie na wykorzystanie drogi w sposób szczególny wydaje nie - jak poprzednio - Minister Transportu i Gospodarki Morskiej lub wojewoda, lecz organ zarządzający ruchem na drodze, właściwy ze względu na miejsce rozpoczęcia imprezy, po zasięgnięciu opinii Komendanta Głównego Policji, w przypadku organizacji imprezy na drodze krajowej, lub właściwego terytorialnie wojewody, jeżeli impreza odbywa się na innych drogach (art. 65 ust. 2 w zw. z ust. 1 p.r.d.). Ponadto dokonano zmiany treści ust. 3 art. 109 p.r.d. w ten sposób, że sformułowanie "powyżej 100 tys. mieszkańców" zastąpiono sformułowaniem "na prawach powiatu".

4. Owocem niezdecydowania ustawodawcy była kolejna zmiana dokonana treścią art. 108 ustawy z dnia 13 października 1998 r. - Przepisy wprowadzające ustawy reformujące administrację publiczną (Dz. U. Nr 133, poz. 872 z późn. zm.), w wyniku której art. 109 ust. 3 p.r.d. (po dwukrotnej - nieostatniej zresztą - nowelizacji) otrzymał brzmienie: "Egzamin państwowy w zakresie wszystkich kategorii prawa jazdy, z wyjątkiem kategorii T, jest przeprowadzany w mieście wojewódzkim lub w zależności od potrzeb w mieście na prawach powiatu albo w mieście, które do dnia 31 grudnia 1998 r. było siedzibą wojewody".

5. Zgodnie z treścią wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 21 grudnia 1999 r., K 22/99 (Dz. U. Nr 106, poz. 1216) przepis "art. 145 ust. 2 w związku z art. 105 ust. 2 pkt 1 p.r.d. w zakresie, w jakim uzależnia wykonywanie zawodu dotychczasowych instruktorów i wykładowców nauki jazdy w ośrodkach szkolenia lub szkołach jazdy, wykonujących te czynności w dniu wejścia w życie art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 27 lipca 1991 r. o zmianie ustawy z dnia 1 lutego 1983 r. - Prawo o ruchu drogowym, od posiadania średniego wykształcenia, jest niezgodny z art. 2 Konstytucji RP, gdyż narusza zasadę zaufania obywatela do Państwa i stanowionego przezeń prawa".

6. Kolejna nowelizacja została dokonana ustawą z dnia 21 stycznia 2000 r. o zmianie niektórych ustaw związanych z funkcjonowaniem administracji publicznej (Dz. U. Nr 12, poz. 136 z późn. zm.). Ustawę nazwano "czyszczącą", ponieważ wprowadziła zmiany do 57 ustaw. Zgodnie z treścią art. 42 ustawy "czyszczącej" do ustawy - Prawo o ruchu drogowym dodano art. 8a oraz znowelizowano art. 10, art. 61 ust. 12, art. 65, art. 77 ust. 3, art. 79, art. 98, art. 109 ust. 3, art. 116, art. 119 ust. 5, art. 140 ust. 1 pkt 4 i art. 150 (łącznie 30 zmian). Artykuł 8a p.r.d. jest przepisem kompetencyjnym, upoważniającym ministra właściwego ds. transportu do określenia w drodze rozporządzenia, przy współpracy z ministrem właściwym ds. wewnętrznych, wzoru i szczegółowych zasad wydawania przez starostę wymienionym w art. 8 ustawy osobom niepełnosprawnym mającym trudności w poruszaniu się uprawnień do niestosowania się do znaków drogowych dotyczących zakazu ruchu lub postoju w zakresie określonym w § 33 ust. 2 r.z.s.d., wydanego na mocy dyspozycji art. 7 ust. 2 ustawy. Zgodnie z treścią rozporządzenia osoby niepełnosprawne, które kierują pojazdami, oraz kierujący przewożący osoby niepełnosprawne mające trudności w poruszaniu się mogą pod warunkiem zachowania szczególnej ostrożności, o której mowa w art. 3 w zw. z art. 2 pkt 22 ustawy, nie stosować się do znaków wyrażających zakaz: ruchu w obu kierunkach (B-1); wjazdu pojazdów silnikowych, z wyjątkiem motocykli jednośladowych (B-3); wjazdu autobusów (B-3a); wjazdu motocykli (B-4); wjazdu motorowerów (B-10); postoju (B-35); postoju w dni nieparzyste (B-37); postoju w dni parzyste (B-38); strefa ograniczonego postoju (B-39). Treścią art. 10 p.r.d. dokonano podziału kompetencji w zakresie nadzoru nad zarządzaniem ruchem oraz bezpośredniego zarządzania tym ruchem. W ten sposób ministrowi właściwemu ds. transportu powierzono nadzór nad zarządzaniem ruchem na drogach krajowych, a wojewodzie - na drogach wojewódzkich, powiatowych i gminnych oraz drogach publicznych położonych w miastach na prawach powiatu i w mieście stołecznym Warszawie. Wymienione organy mogą zarządzić zmianę organizacji ruchu, jeżeli jest ona podyktowana ważnym interesem ogólnospołecznym lub koniecznością zagwarantowania ruchu tranzytowego. Natomiast minister właściwy ds. transportu w porozumieniu z ministrem właściwym ds. wewnętrznych może, oczywiście w uzasadnionych przypadkach, wprowadzić stosowne ograniczenia lub zakaz ruchu określonych pojazdów. Kwestię tę reguluje rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 30 maja 2000 r. w sprawie okresowych ograniczeń oraz zakazu ruchu niektórych pojazdów na drogach (Dz. U. Nr 50, poz. 598). Natomiast zarządzanie ruchem powierzono na drogach: krajowych - Generalnemu Dyrektorowi Dróg Publicznych; wojewódzkich - marszałkowi województwa; powiatowych i gminnych - staroście, przy czym ruchem na drogach publicznych położonych w miastach na prawach powiatu i w mieście stołecznym Warszawie zarządza prezydent miasta, z wyjątkiem autostrad i dróg ekspresowych. Zadania w zakresie zarządzania ruchem przewidziane dla Generalnego Dyrektora Dróg Publicznych mogą być decyzją tego podmiotu powierzone marszałkowi województwa. Z kolei zarządzaniem ruchem na drogach położonych w strefie zamieszkania zajmują się podmioty zarządzające tymi drogami, przy czym nie dotyczy to dróg publicznych. Drogi krajowe, wojewódzkie, powiatowe i gminne wymienione w omawianym art. 10 ustawy są drogami publicznymi określonymi w ustawie o drogach publicznych. Warunki zarządzania ruchem na drogach zostały szczegółowo określone w rozporządzeniu Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 27 lipca 1999 r. w sprawie szczegółowych warunków zarządzania ruchem na drogach (Dz. U. Nr 66, poz. 748). W myśl zasad określonych w art. 61 ust. 12 p.r.d. zezwolenie na przejazd pojazdu, którego masa, naciski osi lub wymiary przekraczają dopuszczalne normy, wydaje - po uzgodnieniu z właściwymi dla trasy przejazdu zarządcami drogi - w zależności od miejsca rozpoczęcia i zakończenia przejazdu starosta, prezydent miasta, marszałek województwa lub Generalny Dyrektor Dróg Publicznych albo upoważniona przez niego państwowa jednostka organizacyjna. Zmiana dokonana w treści art. 65 p.r.d. polegała na rezygnacji z opiniowania wykorzystania drogi w sposób szczególny przez Komendanta Głównego Policji i wojewodów. Dyrektywę tę zastąpiono obowiązkiem dokonania odpowiednich uzgodnień w zakresie sposobu i warunków przeprowadzenia imprezy między właściwym terytorialnie komendantem wojewódzkim Policji a zarządcą tej drogi. Artykuł 77 ust. 3 p.r.d. uzupełniono informacją, że kartę pojazdu starosta wydaje "za opłatą". Uzupełniono - przez dodanie w art. 79 ust. 1 p.r.d. punktów 4 i 5 - podstawę wyrejestrowania pojazdu o zniszczenie (kasację) pojazdu za granicą lub udokumentowanie trwałej i zupełnej utraty pojazdu. Ostatnia przyczyna zobowiązuje do wniesienia przez właściciela takiego pojazdu opłaty (ust. 1a) na rzecz gminy, z przeznaczeniem na realizację zadań wynikających z treści art. 3 u.c.p.g. Wysokość tej opłaty, uwzględniającej ponoszone przez gminy koszty związane z usuwaniem "wraków", określił w drodze rozporządzenia minister właściwy ds. transportu (ust. 3). Doprecyzowano treść art. 98 p.r.d. przez dodanie ust. 4 określającego warunki wydawania wtórników karty rowerowej i motorowerowej. Uściślono art. 116 p.r.d. wymogiem dokonywania przez zarząd województwa uzgodnienia z ministrem właściwym ds. transportu warunków utworzenia wojewódzkiego ośrodka ruchu drogowego, który uzyskał status samorządowej wojewódzkiej osoby prawnej. Zmianą dokonaną w ust. 5 art. 119 p.r.d. kompetencje wojewody w zakresie wyrażania zgody na zaciągnięcie kredytu przez wojewódzki ośrodek ruchu drogowego przekazano zarządowi województwa. Rozszerzono zakres podstaw wydania decyzji o cofnięciu prawa jazdy (art. 140 ust. 1 pkt 4 p.r.d.). Wcześniej przedmiotową decyzję podejmował starosta w razie niepoddania się sprawdzeniu kwalifikacji w trybie określonym w art. 114 pkt 1 ustawy. Obecnie podstawę stanowi ponadto niepoddanie się badaniu lekarskiemu w trybie art. 122 ust. 1 pkt 3 lub 4 ustawy i badaniu psychologicznemu w trybie przewidzianym w art. 124 ust. 1 pkt 5 ustawy. Artykuł 150 p.r.d. uzupełniono informacją, że wymiana prawa jazdy jest dokonywana na koszt osoby uprawnionej. Konsekwencją tego zabiegu było zobowiązanie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej do uzupełnienia treści obowiązującego od 1 lipca 1999 r. rozporządzenia z dnia 13 maja 1999 r. w sprawie wymiany praw jazdy (Dz. U. Nr 47, poz. 478) - poprzez określenie opłat za ich wymianę. Zmiany objęte tą nowelizacją obowiązują od dnia 23 lutego 2000 r.

7. Ustawą z dnia 31 marca 2000 r. o zmianie ustawy - Prawo o ruchu drogowym oraz ustawy o działalności ubezpieczeniowej (Dz. U. Nr 43, poz. 483) dokonano zmian w treści art. 80, 99, 114 i 122 ustawy oraz dodano art. 80a-80e, art. 100a-100e, art. 114 ust. 2, art. 122 ust. 1a oraz art. 140a ustawy. Zgodnie z treścią art. 80a p.r.d. tworzy się centralną ewidencję pojazdów, którą prowadzi minister właściwy ds. administracji publicznej w systemie teleinformatycznym. Podmiot ten w rozumieniu ustawy jest administratorem danych i informacji zgromadzonych w ewidencji. Podstawowym celem ewidencji jest gromadzenie danych i informacji o pojazdach zarejestrowanych oraz o ich właścicielach lub niektórych posiadaczach. W ewidencji, na mocy art. 80b p.r.d., gromadzi się dane o pojeździe i właścicielu oraz informacje o charakterze formalnym. Przewidziana w ewidencji baza danych i informacji jest wyjątkowo bogata i równocześnie kompleksowa. Zakres zawartych informacji wymaga rzetelności, precyzji i terminowości ich gromadzenia, a zatem przekazywanie danych i informacji może być dokonywane przez kompetentne podmioty w ściśle określonym zakresie. Z ewidencji nie usuwa się danych ani informacji o właścicielu lub posiadaczu pojazdu mimo ich zmiany, a o pojeździe - nawet wówczas, gdy został wyrejestrowany. Dane lub informacje zgromadzone w ewidencji udostępnia się (art. 80c p.r.d.): Policji, Żandarmerii Wojskowej, Straży Granicznej, Urzędowi Ochrony Państwa, Wojskowym Służbom Informacyjnym, sądom, prokuraturze, organom inspekcji celnej, Ubezpieczeniowemu Funduszowi Gwarancyjnemu, starostom - pod warunkiem że dane te są niezbędne do realizacji ustawowych zadań. Dane lub informacje o pojazdach Sił Zbrojnych, jednostek wojskowych podporządkowanych Ministrowi Spraw Wewnętrznych i Administracji, Policji, Urzędu Ochrony Państwa i Straży Granicznej udostępnia się tym organom z pominięciem inspekcji celnej, Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego i starostów. Poza określoną procedurą urzędową dane i informacje zgromadzone w ewidencji udostępnia się także na wniosek właściciela lub posiadacza pojazdu powierzonego przez zagraniczną osobę fizyczną lub prawną, których one dotyczą, lub zainteresowanemu podmiotowi na jego pisemny i zarazem uzasadniony wniosek, pod warunkiem posiadania urządzeń umożliwiających odnotowanie w określonym systemie (kto, kiedy, w jakim celu oraz jakie dane lub informacje uzyskał), dysponowania zabezpieczeniami technicznymi i organizacyjnymi uniemożliwiającymi wykorzystanie danych lub informacji niezgodnie z celem ich uzyskania oraz gdy legitymują się właściwą specyfiką lub zakresem wykonywanych zadań albo prowadzonej działalności. Omawiane dane lub informacje mogą być udostępnione innym niż wyżej wymienione podmiotom, w tym osobom fizycznym, osobom prawnym lub jednostkom organizacyjnym nieposiadającym osobowości prawnej, do celów komercyjnych, statystycznych lub badawczych na zasadach uzgodnionych przez strony, a równocześnie w sposób wykluczający możliwość identyfikacji osób lub pojazdów, jeżeli podmioty te wykażą uzasadniony interes. Udostępnianie danych lub informacji zgromadzonych w ewidencji (art. 80d p.r.d.) następuje nieodpłatnie lub odpłatnie. Przedmiotowe opłaty stanowią przychód środka specjalnego będącego w dyspozycji ministra właściwego ds. administracji publicznej i są przeznaczone na inwestycje związane z rozwojem i eksploatacją bazy technicznej ewidencji. Zgodnie z dyspozycją art. 100a p.r.d. tworzy się centralną ewidencję kierowców celem gromadzenia danych o osobach posiadających uprawnienia do kierowania pojazdami silnikowymi lub tramwajami oraz o osobach, którym cofnięto te uprawnienia. Ewidencją objęte są także osoby niemające uprawnień, w stosunku do których orzeczono środek karny w postaci zakazu prowadzenia pojazdów. Ewidencja zawiera dane o kierowcach, o których mowa w art. 100b p.r.d. Zgromadzone w ewidencji informacje o zastosowaniu środka karnego w postaci zakazu prowadzenia pojazdów podlegają usunięciu z tej ewidencji, jeżeli skazanie uległo zatarciu. Informację o zatarciu przekazuje do ewidencji Biuro Informacyjne Krajowego Rejestru Karnego. Dane zgromadzone w ewidencji udostępnia się (art. 100c p.r.d.) na pisemny i zarazem umotywowany wniosek: Policji, Żandarmerii Wojskowej, Straży Granicznej, Urzędowi Ochrony Państwa, Wojskowym Służbom Informacyjnym, sądom, prokuraturze, starostom. Udostępnianie danych odbywa się nieodpłatnie lub odpłatnie według zasad określonych w art. 100d p.r.d. Ustawodawca zobowiązał (art. 100e p.r.d.) ministra właściwego ds. administracji publicznej do określenia, na zasadzie porozumienia z ministrami właściwymi ds. wewnętrznych, transportu oraz finansów publicznych, w drodze rozporządzenia: sposobu prowadzenia ewidencji; warunków i sposobu współdziałania podmiotów, które przekazują dane lub informacje do ewidencji; rodzaju danych lub informacji zgromadzonych w ewidencji, które mogą być udostępnione poszczególnym podmiotom; wysokości opłat za udostępnienie danych lub informacji zgromadzonych w ewidencji oraz warunków i sposobu ich wnoszenia. Wymieniony minister w porozumieniu z ministrem właściwym ds. wewnętrznych oraz Ministrem Obrony Narodowej i równocześnie po zasięgnięciu opinii Szefa Urzędu Ochrony Państwa ma czuwać nad prawidłowym wyodrębnianiem w ewidencji zbioru danych i informacji o pojazdach Sił Zbrojnych, jednostek wojskowych podporządkowanych Ministrowi Spraw Wewnętrznych i Administracji, Policji, Urzędu Ochrony Państwa i Straży Granicznej. Wytwarzanie, przechowywanie, przetwarzanie lub przekazywanie danych i informacji o tych pojazdach może odbywać się z zachowaniem wymogów określonych w przepisach o ochronie informacji niejawnych.

Ustawa - Prawo o ruchu drogowym określiła zakaz powierzania w drodze porozumienia gminie następujących zadań i kompetencji: rejestracji pojazdu (art. 73 ust. 1 i 2); czasowej rejestracji pojazdu (art. 74 ust. 1); dokonywania wpisu zastrzeżenia do dowodu rejestracyjnego lub pozwolenia czasowego (art. 75); wydawania karty dla pojazdu sprowadzonego z zagranicy i tam zarejestrowanego (art. 77 ust. 3); dokonywania wpisu do karty pojazdu (art. 78 ust. 3); powoływania komisji właściwej do sprawdzenia znajomości topografii (art. 89 ust. 2); wydawania za opłatą świadectwa kwalifikacji (art. 89 ust. 3); wydawania za opłatą międzynarodowego prawa jazdy (art. 93 ust. 2); wydawania za opłatą dokumentu uprawniającego do kierowania pojazdem (art. 97 ust. 1); podejmowania decyzji o kontrolnym sprawdzeniu kwalifikacji (art. 114 ust. 1 pkt 1); podejmowania decyzji o badaniu lekarskim w razie zastrzeżeń co do stanu zdrowia kierowcy (art. 122 ust. 1 pkt 4); wydawania decyzji o zatrzymaniu prawa jazdy (art. 138 ust. 1); wydawania decyzji o cofnięciu lub przywróceniu uprawnienia do kierowania pojazdem silnikowym lub pozwolenia do kierowania tramwajem (art. 140 ust. 1-3). Powyższe ograniczenia nie dotyczą powiatu warszawskiego.

Ewidencja pojazdów (samochodowych, ciągników rolniczych, motorowerów i przyczep, z wyjątkiem pojazdów motocyklowych i specjalnych przeznaczonych do ciągnięcia przez ciągniki rolnicze lub pojazdy wolnobieżne), leżąca w kompetencjach wojewodów na mocy art. 60 ustawy z dnia 1 lutego 1983 r. - Prawo o ruchu drogowym (tekst jedn.: Dz. U. z 1992 r. Nr 11, poz. 41 z późn. zm.), była prowadzona z zachowaniem przepisów o ochronie danych osobowych do 31 grudnia 2003 r. Przepis ten nie miał zastosowania do pojazdów: Sił Zbrojnych, Policji, Urzędu Ochrony Państwa i Straży Granicznej; zarejestrowanych za granicą, należących do przedstawicielstw dyplomatycznych, urzędów konsularnych i misji specjalnych państw obcych oraz organizacji międzynarodowych, jak również ich personelu, korzystających z przywilejów i immunitetów dyplomatycznych lub konsularnych na mocy ustaw, umów bądź powszechnie uznanych zwyczajów międzynarodowych lub na zasadzie wzajemności; powierzonych przez zagraniczną osobę prawną lub fizyczną podmiotowi polskiemu. Przepis wszedł w życie z dniem 25 maja 2000 r. Natomiast od dnia wejścia w życie znowelizowanej ustawy (9 czerwca 2000 r.) gromadzenie danych o pojeździe, jego właścicielu lub posiadaczu (art. 80b ust. 1) oraz ich udostępnianie i pobieranie odpowiednich opłat (art. 80c, art. 80d ust. 1 i art. 80e ust. 1) odbywa się według zasad w niej określonych.

Porozumienia dotyczące wykonywania zadań i kompetencji zawarte z gminami - z wyjątkiem porozumień odnoszących się do powiatu warszawskiego - utraciły moc z dniem 31 grudnia 2000 r.

8. W świetle rozważań dotyczących zastrzeżeń co do zgodności art. 65 ust. 7 ustawy z art. 92 ust. 1 Konstytucji RP Trybunał Konstytucyjny wyrokiem z dnia 28 czerwca 2000 r., K 34/99 (Dz. U. Nr 53, poz. 649) podzielił pogląd wyrażony we wniosku grupy posłów, że zaskarżone przez nich rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 21 czerwca 1999 r. w sprawie określenia sposobu zapewnienia bezpieczeństwa i porządku publicznego podczas trwania imprez na drogach, warunków ich odbywania oraz trybu postępowania w tych sprawach (Dz. U. Nr 59, poz. 631) wydane zostało bez należycie sformułowanego upoważnienia. Upoważnienie do jego wydania nie spełnia wymogów określonych w art. 92 ust. 1 Konstytucji RP. W tym stanie rzeczy również samo rozporządzenie nie spełnia wymogów określonych w art. 92 ust. 1 Konstytucji RP, a więc nie zostało wydane w celu wykonania ustawy. Należy dodać, że rozporządzenie normuje istotne kwestie z zakresu wolności zgromadzeń, które mogą być uregulowane tylko w ustawie, a ponadto normuje kwestie, które w ogóle nie zostały uregulowane w ustawie. Biorąc pod uwagę, że utrata mocy obowiązującej art. 65 ust. 7 p.r.d. oraz rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 21 czerwca 1999 r. doprowadziłaby do powstania luki w prawie, Trybunał Konstytucyjny, aby umożliwić wprowadzenie stosownych zmian legislacyjnych, na podstawie art. 190 ust. 3 Konstytucji RP ustalił, że art. 65 ust. 7 ustawy oraz zaskarżone rozporządzenie utracą moc obowiązującą z dniem 28 czerwca 2001 r.

Ustawodawca mimo dobrych chęci nie zdołał w wyznaczonym przez Trybunał Konstytucyjny czasie dokonać zmian. Mówiąc o dobrych chęciach, myślę o projekcie zawartym w druku sejmowym nr 3034 z 5 czerwca 2001 r., zakładającym gruntowną nowelizację art. 65 p.r.d. przez określenie zadań organizatora imprezy na drodze publicznej, warunków wydawania zezwoleń na wykorzystanie drogi w sposób szczególny, przyczyn odmowy wydania zezwolenia, cofnięcia zezwolenia, terminu, w którym należy zawiadomić organizatora o treści decyzji, powodów przerwania imprezy, zakresu regulacji oraz wskazanie ustaw mających zastosowanie. Chodzi oczywiście o przepisy ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn.: Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 z późn. zm.), według których toczy się również postępowanie w sprawie wydania zezwolenia na organizację imprezy na drodze. Rezygnację z tego rodzaju zmiany można uznać za słuszną, ponieważ treść art. 65 ust. 1-6 p.r.d. (po utracie mocy prawnej ust. 7) jest nie tylko czytelna, ale nadto zgodna z prawem.

9. W wyniku nowelizacji treści art. 53 p.r.d. od 30 marca 2001 r. katalog pojazdów uprzywilejowanych wzbogaciły pojazdy Biura Ochrony Rządu (ust. 1 pkt 8a). Zmianę wprowadzono art. 131 ustawy z dnia 16 marca 2001 r. o Biurze Ochrony Rządu (tekst jedn.: Dz. U. z 2004 r. Nr 163, poz. 1712 z późn. zm.).

10. Kolejna nowelizacja jest wynikiem zmian dokonanych w procedurze wykroczeniowej. Otóż treścią art. 5 § 9 ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 r. - Przepisy wprowadzające Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (Dz. U. Nr 106, poz. 1149 z późn. zm.) znowelizowano art. 136 i 137 p.r.d. Zmiana jest konsekwencją likwidacji kolegiów ds. wykroczeń i jest związana z przejęciem z dniem 17 października 2001 r. przez sądy spraw o wykroczenia.

11. Artykułem 66 ustawy z dnia 6 lipca 2001 r. o gromadzeniu, przetwarzaniu i przekazywaniu informacji kryminalnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 29, poz. 153 z późn. zm.) rozszerzono katalog podmiotów uprawnionych do uzyskiwania danych zgromadzonych w centralnej ewidencji pojazdów o Szefa Krajowego Centrum Informacji Kryminalnych (art. 80c ust. 1 pkt 11 p.r.d.).

12. Artykułem 12 ustawy z dnia 23 sierpnia 2001 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty, ustawy - Przepisy wprowadzające reformę ustroju szkolnego, ustawy - Karta Nauczyciela oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 111, poz. 1194) wprowadzono zmianę w art. 97 ust. 2 p.r.d., upoważniającą dyrektora szkoły podstawowej, gimnazjum, szkoły ponadpodstawowej lub ponadgimnazjalnej do nieodpłatnego wydawania kart rowerowych lub motorowerowych.

13. Artykuł 63 ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 r. o Żandarmerii Wojskowej i wojskowych organach porządkowych (Dz. U. Nr 123, poz. 1353) znowelizował treść art. 6 ust. 1 pkt 2 i art. 129 ust. 4 p.r.d. Chodzi o to, że prawo do kontroli ruchu drogowego i kierowania nim oraz wydawania poleceń uczestnikowi ruchu lub innej osobie znajdującej się na drodze ma, poza Policją, żołnierz Żandarmerii Wojskowej, o czym wskazane przepisy dotychczas milczały.

14. W dniu 6 września 2001 r. Sejm uchwalił ustawę o transporcie drogowym (Dz. U. Nr 125, poz. 1371), obowiązującą od 1 stycznia 2002 r. Mocą art. 48-82 u.t.d. z dniem 1 listopada 2001 r. powołano do życia Inspekcję Transportu Drogowego, uprawnioną do kontroli przestrzegania przepisów w zakresie transportu drogowego i niezarobkowego krajowego i międzynarodowego przewozu drogowego wykonywanego pojazdami samochodowymi o dopuszczalnej masie całkowitej przekraczającej 3,5 t oraz konstrukcyjnie przeznaczonymi do przewozu więcej niż 9 osób łącznie z kierowcą. Pociągnęło to za sobą kolejną nowelizację. W jej wyniku dodano art. 129a i 134a p.r.d. upoważniające inspektorów do kontroli kierujących pojazdami wykonującymi transport drogowy oraz wprowadzono korektę art. 6, 80b, 80c, 100b, 100d i 139 p.r.d.

15. Długo oczekiwaną nowelę Sejm uchwalił na posiedzeniu w dniu 6 września 2001 r. (Dz. U. Nr 129, poz. 1444 z późn. zm.). Warto przypomnieć, że pierwsze czytanie projektu odbyło się 16 marca 2000 r. Wówczas prezydium Sejmu skierowało projekt do połączonych komisji, które powołały podkomisję nadzwyczajną, ta zaś, po odbyciu 37 posiedzeń, w dniu 6 czerwca 2001 r. przedstawiła komisji sprawozdanie. Natomiast Komisje Transportu i Łączności oraz Administracji i Spraw Wewnętrznych na posiedzeniach 3, 5 i 6 lipca 2001 r. przyjęły sprawozdanie zawarte w druku sejmowym nr 3167. Projekt rządowy zawarty w druku sejmowym nr 1686 obejmował 5 artykułów, z których art. 1 składał się z propozycji 63 zmian. Natomiast tekst połączonych komisji wymieniał 6 artykułów, z których art. 1 rozrósł się do 95 propozycji zmian. Zakres zmian był konsekwencją poglądu strony rządowej oraz inicjatywy poselskiej, wzbogaconej licznymi wnioskami kierowanymi do komisji przez instytucje - wśród których nie zabrakło Instytutu Ekspertyz Sądowych im. prof. dr. Jana Sehna w Krakowie - organizacje, a nawet osoby prywatne zainteresowane kształtem nowelizowanej ustawy. Informacja komisji o uwzględnieniu indywidualnych głosów jest wiarygodna, ponieważ niektóre z moich poglądów, odnoszących się do zasad ruchu drogowego, wyrażanych na łamach "Paragrafu na drodze", "Gazety Prawnej", "Prawa i Życia", ujrzały światło dzienne w tekście ustawy.

Słusznie dokonano uściślenia zawartych w art. 2 p.r.d. definicji "drogi twardej" (pkt 2), "drogi dla rowerów" (pkt 5), "jezdni" (pkt 6), "przejścia dla pieszych" (pkt 11), "ustąpienia pierwszeństwa" (pkt 23) oraz dodano do "słowniczka" definicję "autobusu szkolnego" (pkt 41a), regulując równocześnie kwestię zachowania kierujących znajdujących się w pobliżu takiego autobusu, który przewozi zorganizowaną grupę dzieci (art. 18a p.r.d.). Z aprobatą należy odnieść się również do uściślenia treści art. 27 p.r.d. przez zobowiązanie do zachowania szczególnej ostrożności kierującego zbliżającego się do przejazdu dla rowerzystów. Niewątpliwie korzystny wpływ na poziom bezpieczeństwa ma decyzja o wyprowadzeniu motorowerzystów na pobocze (art. 16 p.r.d.). Zważywszy na młody wiek tych uczestników ruchu (13 lat), ustawowe zobowiązanie ich w dotychczasowych przepisach (przed nowelizacją) do poruszania się jezdnią, nawet jeśli jest to droga zaopatrzona w pobocze, z natury rzeczy niepotrzebnie potęgowało zagrożenie bezpieczeństwa. Równocześnie wprowadzono wiele zmian mających na celu dostosowanie polskich regulacji prawnych do rozporządzeń i dyrektyw Rady EWG. Przykładem jest wprowadzenie obowiązku (art. 39 ust. 3 p.r.d.) przewożenia dzieci w wieku do 12 lat, które nie przekroczyły 150 cm wzrostu, w foteliku ochronnym lub innym urządzeniu odpowiadającym wadze i wzrostowi oraz właściwym warunkom technicznym (zob. dyrektywę Rady 91/671/EWG z dnia 16 grudnia 1991 r. w sprawie zbliżenia ustawodawstw Państw Członkowskich odnoszących się do obowiązkowego stosowania pasów bezpieczeństwa w pojazdach poniżej 3,5 t (Dz. Urz. WE L 373 z 31.12.1991, s. 26 z późn. zm.; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 7, t. 1, s. 353). Ogółem dokonano blisko 300 zmian merytorycznych, redakcyjnych i kosmetycznych w 91 artykułach (na istniejące 152), przy czym dodano 37 artykułów (po nowelizacji 186) dotyczących: obowiązków kierującego zbliżającego się do miejsca postoju autobusu szkolnego (art. 18a) i obowiązków kierującego autobusem szkolnym (art. 57a), usuwania pojazdów pozostawionych na drodze bez tablic rejestracyjnych (art. 50a), nadawania cech identyfikacyjnych pojazdom (art. 66a), warunków produkcji, legalizacji i dystrybucji tablic rejestracyjnych oraz produkcji blankietów dowodów rejestracyjnych, pozwoleń czasowych, znaków legalizacyjnych, nalepek kontrolnych i kart pojazdów (art. 75a-75d), rzeczoznawcy samochodowego (art. 79a), warunków i sposobu badania oryginalności pojazdu (art. 80f-80j), delegacji (art. 84a), trybu wyboru producenta (art. 99a), szkolenia kandydatów na kierowców (art. 103a), obowiązków egzaminatora (art. 110a), wymagań w stosunku do kierowców wykonujących transport drogowy (art. 115a-115e), obowiązków wojewody w zakresie sprawowania nadzoru nad badaniami psychologicznymi kandydatów na kierowców i kierowców (art. 124a i 124b), usuwania pojazdów na koszt właściciela (art. 130a) oraz działań na rzecz bezpieczeństwa ruchu drogowego (art. 140b-140l). Nowe brzmienie nadano 24 artykułom dotyczącym: osób niepełnosprawnych (art. 8), ruchu pojazdów, których masa, naciski osi lub wymiary przekraczają dopuszczalne (art. 64), rejestracji pojazdu (art. 72), delegacji w sprawie rejestracji (art. 76), warunków wyrejestrowania pojazdu (art. 79), badań technicznych pojazdów (art. 83 i 84), pojazdów resortowych (art. 86), obowiązków posiadacza uprawnień do kierowania pojazdami (art. 98), delegacji w sprawie dokumentów uprawniających do kierowania pojazdami (art. 100), delegacji w sprawie ewidencji kierowców (art. 100e), szkolenia kandydatów na kierowców (art. 102-104, 106, 109, 111 i 115), badań lekarskich (art. 122 i 123), badań psychologicznych (art. 124 i 125), delegacji w sprawie kontroli ruchu drogowego (art. 131) oraz w sprawie karty pojazdu (art. 149). W konsekwencji skreślono art. 8a (delegacja w sprawie osoby niepełnosprawnej), art. 48 (usuwanie i blokowanie pojazdów) i art. 89 (świadectwa kwalifikacji). Ustawodawca dokonał również zmiany nazewnictwa dla ministrów. Otóż są teraz "ministrami właściwymi do spraw odpowiednio transportu, wewnętrznych, zdrowia, budżetu, instytucji finansowych oraz finansów publicznych, pracy, zagranicznych". Wyrazy "Wojewoda Warszawski" zastąpiono wyrazami "wojewoda mazowiecki".

16. Treścią art. 2 ustawy z dnia 18 września 2001 r. o zmianie ustawy o komornikach sądowych i egzekucji oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 130, poz. 1452) do katalogu podmiotów uprawnionych do uzyskiwania danych zawartych w centralnej ewidencji pojazdów dodano komorników sądowych (art. 80c ust. 1 pkt 12).

17. Treścią art. 2 ustawy z dnia 21 grudnia 2001 r. o zmianie ustawy o zawodzie psychologa i samorządzie zawodowym psychologów oraz ustawy o zmianie ustawy - Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. Nr 154, poz. 1798) dokonano zmiany art. 6 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o zmianie ustawy - Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. Nr 129, poz. 1444). W ten sposób przyjęto, że art. 124a i 124b p.r.d., dotyczące uprawnień wojewody do wydawania zezwoleń przedsiębiorcy na przeprowadzanie badań psychologicznych i sprawowania nadzoru nad nimi, obowiązują od 1 lipca 2006 r.

18. Wskutek zmiany dotychczasowej nazwy Generalnej Dyrekcji Dróg Publicznych, która od 1 kwietnia 2002 r. stała się Generalną Dyrekcją Dróg Krajowych i Autostrad, treścią art. 43 ustawy z dnia 1 marca 2002 r. o zmianach w organizacji i funkcjonowaniu centralnych organów administracji rządowej i jednostek im podporządkowanych oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 25, poz. 253 z późn. zm.) dokonano niezbędnej modyfikacji art. 10 ust. 3 i 8, art. 64 ust. 4, art. 140d pkt 4 i art. 140i pkt 4 p.r.d.

19. Treścią art. 188 ustawy z dnia 24 maja 2002 r. o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 29, poz. 154 z późn. zm.) dokonano korekty dziesięciu artykułów prawa o ruchu drogowym. Tak więc wyrazy "Urząd Ochrony Państwa" zastąpiono wyrazami "Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencja Wywiadu" (art. 2 pkt 37, art. 39 ust. 2 pkt 5, art. 66 ust. 4 pkt 4 i ust. 7, art. 73 ust. 3, art. 76 ust. 3 i 5 oraz art. 86 ust. 1 p.r.d.); "Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencja Wywiadu" (art. 53 ust. 1 pkt 6, art. 76 ust. 4, art. 80c ust. 1 pkt 4 i art. 100c ust. 1 pkt 4 p.r.d.); natomiast sformułowanie "Szef Urzędu Ochrony Państwa" zastąpiono sformułowaniem "Szef Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Szef Agencji Wywiadu".

20. Artykułem 10 ustawy z dnia 7 czerwca 2002 r. o zniesieniu Generalnego Inspektora Celnego, o zmianie ustawy o kontroli skarbowej oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 89, poz. 804 z późn. zm.) prawo o ruchu drogowym uzupełniono użytymi w odpowiednim przypadku określeniami: "kontrola skarbowa, Służba Celna" (art. 2 pkt 37, art. 53 ust. 1 pkt 5a i 5b, art. 66 ust. 7, art. 68 ust. 11 pkt 3, art. 76 ust. 3); "inspektor kontroli skarbowej, funkcjonariusz celny" (art. 6 ust. 1 pkt 3b, art. 39 ust. 2 pkt 5); "organ kontroli skarbowej" i "organ celny" (art. 80c ust. 1 pkt 8, art. 100c ust. 1 pkt 10).

21. Ustawa z dnia 20 czerwca 2002 r. o bezpośrednim wyborze wójta, burmistrza i prezydenta miasta (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 176, poz. 1191) wśród zmian wprowadzonych w 71 ustawach dyspozycją zawartą w art. 73 dokonała zmiany treści art. 140i pkt 4 p.r.d., w ten sposób, że wyrazy "zarządy gminy" zastąpiono wyrazami "wójtów (burmistrzów, prezydentów miast)".

22. Zgodnie z treścią art. 1 ustawy z dnia 13 września 2002 r. o zmianie ustawy - Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. Nr 183, poz. 1524) od dnia 20 listopada 2002 r. w katalogu pojazdów, które - w myśl art. 79 p.r.d. - można po wyrejestrowaniu ponownie zarejestrować, znalazły się ciągniki i przyczepy rolnicze (art. 79 ust. 4 pkt 4). Wprawdzie, jak to wynika z treści art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 8 sierpnia 1996 r. o Komitecie Integracji Europejskiej (Dz. U. Nr 106, poz. 494; ustawa uchylona z dniem 1 stycznia 2010 r.), wprowadzona regulacja treści art. 79 ust. 4 przez dodanie pkt 4 nie jest objęta zakresem prawa Unii Europejskiej, to jednak jej celem jest umożliwienie ponownego zarejestrowania ciągnika rolniczego i przystosowanej do niego przyczepy, które zostały wyrejestrowane przed 1 stycznia 1998 r., tzn. przed dniem wejścia w życie obowiązującej ustawy, która zlikwidowała możliwość ponownego zarejestrowania m.in. tych pojazdów. Wielu rolników, którzy po zaprzestaniu działalności gospodarczej wyrejestrowali pojazdy dla uniknięcia obciążenia w postaci podatku od środków transportowych, stanęło obecnie, po wznowieniu tej działalności przed problemem braku możliwości ponownego zarejestrowania swych pojazdów.

23. Artykułem 34 ustawy z dnia 28 października 2002 r. o przewozie drogowym towarów niebezpiecznych (Dz. U. Nr 199, poz. 1671 z późn. zm.) skreślono art. 20 ust. 5, art. 56 i 115e p.r.d. oraz dokonano modyfikacji treści art. 81, 83, 100b, 115d, 129, 129a, 134a i 139.

Wskutek wyłączenia problematyki ADR z przepisów ruchu drogowego skreślono ust. 5 art. 20 p.r.d. określający dopuszczalną prędkość pojazdu przewożącego materiały niebezpieczne poza obszarem zabudowanym, art. 56 p.r.d. dotyczący warunków transportu materiałów niebezpiecznych i art. 115e wskazujący wymagania wobec kierowców przewożących materiały niebezpieczne. Równocześnie zmodyfikowano treść art. 81 p.r.d. dotyczącego badań technicznych pojazdów, art. 83 p.r.d. określającego miejsce i koszty badania technicznego pojazdów. Natomiast skala realizowanych przewozów towarów niebezpiecznych (ok. 10% wszystkich przewozów drogowych) oraz skala realnych zagrożeń uzasadniały konieczność wyposażenia organów kontroli ruchu drogowego i innych służb w instrumenty umożliwiające natychmiastową weryfikację dokumentów kierowców wykonujących transport towarów niebezpiecznych, szczególnie zaświadczenia ADR. Argument ten spowodował - z jednej strony - poszerzenie zakresu danych przetwarzanych przez centralną ewidencję kierowców o zakres i numer zaświadczenia ADR (art. 100b ust. 1 pkt 11 p.r.d.), a z drugiej strony - nałożenie na jednostki prowadzące kursy obowiązku przekazywania informacji do tej ewidencji o wydanych zaświadczeniach ADR (art. 16 ust. 1 pkt 5 u.p.d.t.n.). Ponadto uporządkowano wymagania związane z obowiązkiem posiadania świadectwa kwalifikacji oraz poddania się badaniom lekarskim i psychologicznym przez kierowców przewożących towary niebezpieczne (art. 115d p.r.d.; przepis nie obowiązuje od 1 stycznia 2004 r.) oraz rozszerzeniem uprawnień inspektorów Inspekcji Transportu Drogowego w zakresie kontroli ruchu drogowego na pojazdy, którymi wykonywane są przewozy na potrzeby własne (art. 129a, 134a i art. 139 ust. 4 p.r.d.).

24. Ustawą z dnia 23 listopada 2002 r. o zmianie ustawy - Prawo o ruchu drogowym oraz o zmianie ustawy o zmianie ustawy - Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. Nr 216, poz. 1825) dokonano modyfikacji treści art. 2 pkt 37, 54 i 56, art. 53 ust. 1 i 1a, art. 66, art. 66a, art. 68, 81, 84a i 140.

Zmiany w art. 2 obejmują uściślenie definicji niektórych określeń zawartych w "słowniczku". Zmiana pkt 37 spowodowana jest wejściem w życie ustawy o transporcie drogowym, która przewidziała powołanie i funkcjonowanie Inspekcji Transportu Drogowego. Inspekcja w trakcie realizacji ustawowych zadań wykorzystuje różnego rodzaju specjalistyczne pojazdy, stąd potrzeba uregulowania tej kwestii. Uściślenie definicji dopuszczalnej masy całkowitej (pkt 54) i dopuszczalnej ładowności pojazdów (pkt 56) miało na celu dostosowanie tych przepisów do analogicznych uregulowań zawartych w dyrektywach Unii Europejskiej.

Rozszerzenie katalogu pojazdów uprzywilejowanych, o których mowa w art. 53 ust. 1 ustawy, pozwoli na wykonywanie zadań przez inspektorów Inspekcji Transportu Drogowego określonych w art. 129a ustawy. Uprawnienia Inspekcji obejmują m.in. możliwość legitymowania uczestnika ruchu drogowego i wydawania mu wiążących poleceń co do sposobu korzystania z drogi i używania pojazdu, sprawdzania dokumentów wymaganych w związku z kierowaniem pojazdem i jego używaniem. Obecny stan prawny przyznaje Inspekcji bardzo szerokie uprawnienia w zakresie zatrzymywania i kontroli pojazdów, potrzebne są więc również odpowiednie regulacje umożliwiające uprzywilejowanie pojazdów służbowych używanych przez Inspekcję.

Zmiana art. 66 p.r.d. sprowadza się do dodania ust. 1a, 1b i 1c, regulujących ustawowy obowiązek wyposażenia pojazdów określonego rodzaju (autobusy o dmc powyżej 10 t i samochody ciężarowe o dmc powyżej 12 t) w homologowane ograniczniki prędkości. Przepisy nie mają zastosowania do pojazdów zarejestrowanych przed 1 stycznia 1988 r., a do pojazdów zarejestrowanych w okresie od 1 stycznia 1988 r. do 31 grudnia 2003 r. obowiązują od 1 stycznia 2004 r. Nowe brzmienie ma ust. 4 art. 66 ustawy, zgodnie z którym przez zmianę w pkt 6 odstępuje się od zbyt ogólnie i niejasno sformułowanego zakazu wprowadzenia w pojeździe zmian konstrukcyjnych prowadzących do zmiany rodzaju pojazdu. Założeniem znowelizowanego przepisu jest ustalenie, że zakaz nie dotyczy produkcji nowych pojazdów, na które producent uzyskał świadectwo homologacji lub decyzję zwalniającą pojazd z homologacji, oraz pojazdów, w których zmiany dokonuje producent prowadzący działalność gospodarczą w tym zakresie. Ponadto dokonano zmiany pkt 5 art. 66 ustawy. Zgodnie z nowym brzmieniem tego przepisu ogranicza się zakaz wymiany elementów pojazdu oznaczonych cechą identyfikacyjną jedynie do zakazu wymiany nadwozia. Konieczność wymiany ramy w samochodach ciężarowych lub skrzyni biegów w ciągnikach rolniczych jest częstym zjawiskiem i dotyczy także pojazdów używanych w okresie gwarancji. Dyskwalifikowanie tych pojazdów poprzez niedopuszczenie do ruchu po awarii, np. z powodu zakazu wymiany ramy, rodziło uzasadnione protesty firm transportowych zgłaszających zastrzeżenia co do konstytucyjności tego zakazu.

Dopuszczenie w przepisach ustawy wymiany ramy lub podwozia skutkowało koniecznością uzupełnienia art. 66a ustawy o nową przesłankę umożliwiającą nadanie cech identyfikacyjnych na wymienionym elemencie pojazdu.

Nowe brzmienie przepisu art. 68 ust. 1 ustawy ma na celu doprecyzowanie regulacji dotyczących obowiązku homologacji i jednoznaczne rozstrzygnięcie, że dotyczy on jedynie homologacji nowych pojazdów. Natomiast zmiana w art. 68 ust. 4 pkt 2 ustawy, o charakterze porządkującym, wynika ze zmiany treści zał. A i B do porozumienia genewskiego, określającego warunki techniczne pojazdów kołowych oraz zasady wzajemnego uznawania świadectwa homologacji (Dz. U. z 1999 r. Nr 30, poz. 287).

Zmiana dokonana w treści art. 81 p.r.d., polegająca głównie na skreśleniu z ust. 4 wyrazów "pojazdu do nauki jazdy, pojazdu do prowadzenia egzaminu państwowego", usunęła dwie sprzeczne normy prawne dotyczące badania pojazdów, które za sprawą ewidentnego błędu ustawodawcy pojawiły się po zmianie ustawy obowiązującej od dnia 1 stycznia 2002 r. W tym samym ustępie zawarto dyspozycję, na mocy której corocznym okresowym badaniom technicznym będą również podlegać pojazdy samochodowe konstrukcyjnie przeznaczone do przewozu osób w liczbie od 5 do 9, których kierujący wykonują zarobkowy transport drogowy osób. Pojazdy tego rodzaju wykonują regularne przewozy w formie linii komunikacyjnych i ze względu na bezpieczeństwo przewożonych osób muszą podlegać okresowym badaniom technicznym.

Projektodawca uściślił delegację zawartą w treści art. 84a ust. 1 pkt 1 ustawy, ustalając, że chodzi o stacje kontroli pojazdów - przeprowadzające badania obejmujące sprawdzenie oraz ocenę prawidłowości działania poszczególnych zespołów i układów pojazdu, zwłaszcza pod względem bezpieczeństwa jazdy i ochrony środowiska, i okręgowe stacje kontroli pojazdów - przeprowadzające badania co do zgodności z warunkami technicznymi autobusu, którego dopuszczalna prędkość na autostradzie i drodze ekspresowej wynosi 100 km/h, pojazdu używanego do przewozu materiałów niebezpiecznych, pojazdu przystosowanego do zasilania gazem, pojazdu zarejestrowanego po raz pierwszy za granicą (przed rejestracją w kraju), pojazdu zabytkowego, pojazdu marki SAM oraz pojazdu skierowanego na badania techniczne przez organ kontroli ruchu drogowego lub starostę.

Wprowadzenie zmian do art. 140 ust. 1 ustawy wyeliminowało dotychczasową niemożność egzekwowania prawa w zakresie cofania uprawnień do kierowania pojazdem w przypadku, gdy kierowca lub motorniczy nie podda się wymaganemu badaniu lekarskiemu lub psychologicznemu.

Zmiana w przepisach dotyczących ustawy o zmianie ustawy - Prawo o ruchu drogowym była podyktowana koniecznością ustawowego określenia warunków wydawania zezwoleń na prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie badań psychologicznych kierowców i kandydatów na kierowców. Związane jest to z wymogami, jakie w tym zakresie nakłada ustawa o działalności gospodarczej, która stanowi, że warunki wydawania zezwoleń na prowadzenie działalności gospodarczej powinny być określone ustawowo. Ustawa z dnia 21 grudnia 2001 r. o zmianie ustawy o zawodzie psychologa i samorządzie zawodowym psychologów przesunęła do 1 lipca 2006 r. wejście w życie przepisów art. 124a i 124b p.r.d., które m.in. określają warunki wydawania zezwoleń na przeprowadzanie badań psychologicznych. Mając na celu uporządkowanie kwestii wydawania zezwoleń na prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie badań psychologicznych kierowców i kandydatów na kierowców, przywrócono część przepisów art. 124a i 124b oraz wprowadzono rozwiązania przejściowe obowiązujące do 1 lipca 2006 r. Wskazana ustawa określała wymagania dotyczące kwalifikacji osób, które do 1 lipca 2006 r. są uprawnione do przeprowadzania badań psychologicznych i orzekania w zakresie zdolności do prowadzenia pojazdów mechanicznych. Należy zwrócić uwagę, że zagadnienia związane z uznawaniem kwalifikacji do wykonywania zawodów regulowanych, w tym zawodu psychologa, nabytych przez obywateli państw członkowskich Unii Europejskiej w tych państwach uregulowała ustawa z dnia 26 kwietnia 2001 r. o zasadach uznawania nabytych w państwach członkowskich Unii Europejskiej kwalifikacji do wykonywania zawodów regulowanych (Dz. U. Nr 87, poz. 954 z późn. zm.; ustawa uchylona z dniem 2 maja 2008 r.), która obowiązywała od dnia przystąpienia Rzeczypospolitej Polskiej do Unii Europejskiej. Ustawa ta miała pierwszeństwo przed poszczególnymi regulacjami lokalnymi. Zatem od momentu akcesji do dnia 1 lipca 2006 r., czyli do dnia wejścia w życie odpowiednich przepisów ustawy z dnia 8 czerwca 2001 r. o zawodzie psychologa i samorządzie zawodowym psychologów (Dz. U. Nr 73, poz. 763 z późn. zm.), obywatele państw członkowskich Unii Europejskiej zamierzający przeprowadzać na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej badania psychologiczne i orzekać w zakresie zdolności do prowadzenia pojazdów mechanicznych podlegali przepisom tej właśnie ustawy.

Do 1 lipca 2006 r. świadectwa potwierdzające zgodność stosowanych metod badawczych oraz posiadanych warunków lokalowych ze szczególnymi warunkami przeprowadzania badań psychologicznych wydają jednostki badawczo-rozwojowe, jednostki organizacyjne szkół wyższych lub placówki naukowe Polskiej Akademii Nauk. Z wymienioną datą wiąże się również dodatkowy wymóg uzyskania zezwolenia (art. 124a p.r.d.), którym jest określone świadectwo. Ponadto od tego czasu wymieniona w tym przepisie osoba uprawniona do przeprowadzania badań psychologicznych i orzekania w zakresie zdolności do prowadzenia pojazdów mechanicznych powinna posiadać dyplom ukończenia wyższych studiów psychologicznych oraz co najmniej dwutygodniową praktykę w zakresie psychologicznych badań kierowców w wymienionej jednostce lub ukończony z wynikiem pozytywnym kurs zorganizowany przez Polskie Towarzystwo Psychologiczne.

W celu wdrożenia powyższych zasad do systemu prawa polskiego konieczne było wprowadzenie zmian do prawa o ruchu drogowym, przy czym ustawodawca zapewnił, że wejście noweli w życie nie spowoduje ujemnych skutków finansowych dla budżetu państwa, jak również nie wpłynie w bezpośredni sposób na rynek pracy, konkurencyjność wewnętrzną i zewnętrzną gospodarki oraz na sytuację i rozwój regionalny. Natomiast wprowadzony obowiązek wyposażania pojazdów w ograniczniki prędkości będzie skutkował koniecznością poniesienia kosztów ich montażu przez właścicieli pojazdów nie tylko rejestrowanych po raz pierwszy (od 1 stycznia 2003 r.), lecz także zarejestrowanych po 1 stycznia 1988 r., w stosunku do których ograniczniki prędkości będą wymagane od 1 stycznia 2004 r.

25. Równocześnie treścią art. 3 ustawy z dnia 23 listopada 2002 r. o zmianie ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego w latach 1999-2002 oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 216, poz. 1826) dokonano modyfikacji art. 10 ust. 6 p.r.d., dotyczącego kompetencji prezydenta miasta, który zarządza ruchem na drogach publicznych położonych w miastach na prawach powiatu, z wyjątkiem autostrad i dróg ekspresowych. Przepis obowiązuje od 1 stycznia 2003 r.

26. Zgodnie z dyspozycją określoną treścią art. 2 ustawy z dnia 5 grudnia 2002 r. o zmianie ustawy o usługach detektywistycznych oraz ustawy - Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. Nr 238, poz. 2021) wymagania odnoszące się do podstaw rejestracji pojazdu (art. 72 ust. 2 p.r.d.) nie dotyczą pojazdu: 1) który był już zarejestrowany na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (w zakresie homologacji); 2) zakupionego po przepadku na rzecz Skarbu Państwa lub na rzecz jednostki samorządu terytorialnego (w zakresie karty pojazdu, dowodu rejestracyjnego i świadectwa oryginalności); 3) zakupionego od Policji, ABW, AW, Straży Granicznej lub Sił Zbrojnych RP (w zakresie dowodu rejestracyjnego i świadectwa oryginalności); 4) sprowadzonego z zagranicy (w zakresie dowodu rejestracyjnego); w tym przypadku zamiast dowodu rejestracyjnego dopuszcza się przedstawienie innego dokumentu potwierdzającego rejestrację za granicą; 5) nowego, rejestrowanego po raz pierwszy, na którego typ producent lub importer uzyskał świadectwo homologacji lub decyzję zwalniającą z homologacji (w zakresie świadectwa oryginalności); 6) którego rejestracja została dokonana przed dniem 1 stycznia 2004 r. (w zakresie świadectwa oryginalności). Zmiana obowiązuje od 1 stycznia 2003 r.

27. Treścią art. 6 ustawy z dnia 20 grudnia 2002 r. o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2003 r. Nr 7, poz. 79 z późn. zm.) znowelizowano treść art. 8 p.r.d. Zmiana zobowiązała ministra właściwego ds. transportu do wydania, w porozumieniu z ministrem właściwym ds. zabezpieczenia społecznego i ministrem właściwym ds. zdrowia, rozporządzenia określającego rodzaj placówek zajmujących się opieką, rehabilitacją lub edukacją osób niepełnosprawnych uprawnionych do uzyskania karty parkingowej oraz tryb wydawania tym placówkom karty parkingowej.

***

Ustawodawca po wymienionych 27 nowelizacjach postanowił ogłosić tekst jednolity ustawy - Prawo o ruchu drogowym (zob. obwieszczenie w tej sprawie Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 7 marca 2003 r., opublikowane w Dz. U. Nr 58, poz. 515). Kierując się zasadą przejrzystości i czytelności ustawy, pominięto w niej treść art. 141-143, 145-148 p.r.d. dotyczących kolejno:

Przepisy te bowiem albo pośrednio wiążą się z ustawą, albo też minął już termin dyspozycji w niej zawartej i przez to stały się bezprzedmiotowe.

Tekst jednolity ustawy - Prawo o ruchu drogowym nie obejmuje również:

***

Przedmiotem kolejnych 15 nowelizacji, którymi dokonano blisko 200 zmian, przeprowadzonych w drugiej połowie 2003 r. i w 2004 r. była próba uregulowania problematyki związanej z opłatą ewidencyjną, uprawnieniami straży gminnej (miejskiej), kontrolą skarbową i Służbą Celną, wykorzystaniem dróg w sposób szczególny, badaniami oryginalności pojazdu i świadectwem kwalifikacji oraz kwalifikacjami żołnierzy w czynnej służbie wojskowej kierujących pojazdami specjalnymi i używanymi do celów specjalnych.

28. Treścią art. 148 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. Nr 124, poz. 1152 z późn. zm.) ustawodawca wprowadził opłatę ewidencyjną, która stanowi przychód środka specjalnego i jest przeznaczona na finansowanie wydatków związanych z utworzeniem, rozwojem i funkcjonowaniem centralnej ewidencji pojazdów i centralnej ewidencji kierowców. Wysokość każdej opłaty ewidencyjnej nie może przekroczyć równowartości w złotych 0,5 euro ustalonej przy zastosowaniu kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski obowiązującego w dniu wydania rozporządzenia przez ministra właściwego ds. administracji publicznej, w porozumieniu z ministrem właściwym ds. transportu oraz ministrem właściwym ds. instytucji finansowych. Zadaniem rozporządzenia było określenie wysokości opłaty ewidencyjnej, sposobu jej wnoszenia, trybu i zasad pobierania, ewidencjonowania, przekazywania i rozliczania przez organy i podmioty zobowiązane do jej pobierania oraz szczegółowych zasad gospodarki finansowej środka specjalnego (art. 80d ust. 2 i 3 oraz art. 100d ust. 2 p.r.d.). Uwzględniono w nim w szczególności przypadki uiszczania opłaty ewidencyjnej, zróżnicowaną wysokość opłaty w zależności od rodzaju czynności, której dokonanie uzależnione jest od jej uiszczenia, koszty związane z funkcjonowaniem centralnej ewidencji pojazdów i centralnej ewidencji kierowców, terminy przekazywania i rozliczania opłaty ewidencyjnej przez organy i podmioty zobowiązane do jej pobierania oraz obowiązki w zakresie sporządzania planów finansowych obejmujących przychody i wydatki środka specjalnego (art. 80d ust. 3-5 p.r.d.). Opłata ewidencyjna jest pobierana od 1 stycznia 2004 r. w związku z:

Równocześnie znowelizowano art. 80b i 80c p.r.d. Do katalogu danych o pojeździe gromadzonych w ewidencji pojazdów dodano informację o dodatkowym badaniu technicznym (art. 80b ust. 1 pkt 1 lit. j znowelizowanego p.r.d.) przeprowadzonym po naprawie wynikającej ze zdarzenia powodującego odpowiedzialność zakładu ubezpieczeń z tytułu zawartej umowy ubezpieczenia określonego w grupie 3 działu II do ustawy o działalności ubezpieczeniowej na kwotę przekraczającą 2000 zł (art. 81 ust. 8 pkt 4 znowelizowanego p.r.d.). W myśl nowych zasad w ewidencji pojazdów gromadzi się także dane i informacje wymagane do dopuszczenia pojazdu do ruchu oraz informacje o wydawanych dokumentach i oznaczeniach pojazdu. Dane o pojeździe podlegającym rejestracji dotyczą: jego przeznaczenia, pojemności i mocy silnika, dopuszczalnej masy całkowitej, dopuszczalnej ładowności, liczby osi, największego dopuszczalnego nacisku osi, dopuszczalnej masy całkowitej ciągniętej przyczepy, liczby miejsc, daty pierwszej rejestracji za granicą, poprzedniego numeru rejestracyjnego i nazwy organu, który dokonał rejestracji. Natomiast informacje obejmują: dowód rejestracyjny (seria, numer oraz data wydania wtórnika), pozwolenie czasowe (data ważności, data przedłużenia ważności, cel wydania, seria, numer oraz data wydania wtórnika), kartę pojazdu (seria, numer oraz data wydania wtórnika), nalepkę kontrolną (data wydania wtórnika), znaki legalizacyjne (seria, numer oraz data wydania wtórnika), nalepkę na tablice tymczasowe (data wydania wtórnika), wyrejestrowanie pojazdu (data i przyczyna wyrejestrowania), zbycie pojazdu (dane nowego właściciela pojazdu). W ewidencji umieszcza się również inne dane i informacje stanowiące treść adnotacji urzędowych zamieszczanych w dokumentach pojazdu zgodnie z ustawą oraz odrębnymi przepisami, a także identyfikator osoby dokonującej w bazie danych zamieszczenia lub zmiany tych danych i informacji (art. 80b ust. 1a znowelizowanego p.r.d.). Począwszy od 1 lipca 2004 r. ośrodek informacji określony przepisami ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych przekazuje do ewidencji informacje o zawartej umowie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu, zawierające: imię i nazwisko (nazwę lub firmę) ubezpieczonego i jego adres zamieszkania (siedziby), nazwę zakładu ubezpieczeń, który zawarł umowę, nazwę, serię i numer dokumentu potwierdzającego zawarcie umowy, datę zawarcia umowy, okres odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń oraz datę rozwiązania umowy. W związku z powyższym katalog podmiotów, którym udostępnia się dane i informacje zgromadzone w ewidencji, poszerzono o Biuro Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (art. 80c ust. 1 pkt 9a znowelizowanego p.r.d.).

29. Treścią art. 4 ustawy z dnia 12 czerwca 2003 r. o zmianie ustawy o strażach gminnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 130, poz. 1190) z mocą obowiązującą od 25 stycznia 2004 r. znowelizowano uprawnienia strażników, rozszerzając ich kompetencje w sprawach przedmiotowo związanych z szeroko pojętym ruchem drogowym. W ten sposób strażnik gminny uzupełnił katalog podmiotów uprawnionych do wydawania poleceń lub sygnałów uczestnikowi ruchu lub innej osobie znajdującej się na drodze na równi z policjantem, żołnierzem Żandarmerii Wojskowej lub wojskowego organu porządkowego, funkcjonariuszem Straży Granicznej, inspektorem Inspekcji Transportu Drogowego oraz umundurowanym inspektorem kontroli skarbowej lub funkcjonariuszem celnym (art. 6 p.r.d.). Może uzyskiwać dane lub informacje zgromadzone w ewidencji pojazdów i kierowców, jeśli są one niezbędne do realizacji ustawowych zadań tego organu (art. 80c ust. 1 pkt 10a i art. 100c ust. 1 pkt 8a znowelizowanego p.r.d.). Strażnik gminny uzyskał również konkretne uprawnienia w zakresie usuwania pojazdów z drogi (art. 130a ust. 4 pkt 2 znowelizowanego p.r.d.). Ma zatem obowiązek podjęcia decyzji i wydania stosownego polecenia przedsiębiorstwu zajmującemu się holowaniem w kwestii usunięcia z drogi na koszt właściciela pojazdu pozostawionego w miejscu, gdzie jest to zabronione i utrudnia ruch lub w inny sposób zagraża bezpieczeństwu. Obowiązek ten niewątpliwie pociągnie za sobą konieczność przeprowadzenia intensywnego szkolenia strażników z zakresu bezpieczeństwa ruchu drogowego.

30. Kolejnej nowelizacji ustawy dokonano treścią art. 17 ustawy z dnia 27 czerwca 2003 r. o utworzeniu Wojewódzkich Kolegiów Skarbowych, a także o zmianie niektórych ustaw regulujących zadania i kompetencje organów oraz organizację jednostek organizacyjnych podległych ministrowi właściwemu ds. finansów publicznych (Dz. U. Nr 137, poz. 1302 z późn. zm.) - z dniem 1 września 2003 r. Zadaniem kolegiów jest konsolidacja i koordynacja działań w zakresie polityki celnej, podatkowej i kontrolnej, wymiana niezbędnych informacji, a także inicjowanie i opiniowanie rozwiązań prawa podatkowego i celnego. Można zadać pytanie, co kolegia mają wspólnego z ruchem drogowym? Otóż ustawodawca uznał, że zakres ich zadań wymaga uczynienia pojazdów kontroli skarbowej i Służby Celnej pojazdami uprzywilejowanymi, a zatem powinny znaleźć się w katalogu objętym treścią art. 53 p.r.d. (ust. 1 pkt 10a i 10b). Nie jest to oczywiście nowatorskie działanie ustawodawcy, ponieważ wcześniej treścią art. 10 ustawy z dnia 7 czerwca 2002 r. o zniesieniu Generalnego Inspektora Celnego, o zmianie ustawy o kontroli skarbowej oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 89, poz. 804 z późn. zm.) właśnie katalog pojazdów uprzywilejowanych (art. 53 p.r.d.) wzmocniono pojazdami kontroli skarbowej (pkt 5a) i Służby Celnej (pkt 5b). Natomiast kilka miesięcy później ustawodawca doszedł do wniosku, że wymienione pojazdy nie powinny znajdować się w tym katalogu i ustawą z dnia 23 listopada 2002 r. o zmianie ustawy - Prawo o ruchu drogowym oraz o zmianie ustawy o zmianie ustawy - Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. Nr 216, poz. 1825) je usunął, choć może dziwić fakt, że nastąpiło to nie wprost, lecz "między wierszami" treści przepisu. Taki stan rzeczy nie trwał długo, o czym świadczy powrót do pierwotnej koncepcji, a więc ponowne uczynienie pojazdów kontroli skarbowej i Służby Celnej pojazdami uprzywilejowanymi. Zgodnie z treścią rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 17 grudnia 2002 r. w sprawie wzoru i sposobu oznakowania pojazdów służbowych kontroli skarbowej (Dz. U. z 2003 r. Nr 20, poz. 172) określone pojazdy koloru białego są oznakowane białym napisem "KONTROLA SKARBOWA", znajdującym się po obu stronach pojazdu na tle czarnego pasa zajmującego długość boczną nadwozia w połowie wysokości między dolną krawędzią okien a progiem pojazdu, na dachu zaś umieszcza się podświetloną tablicę koloru białego z czarnym napisem tej samej treści. Obecna redakcja art. 53 p.r.d. wydaje się trwalsza, gdyż pociąga za sobą inne zmiany. Mianowicie wspomnianą ustawą z dnia 27 czerwca 2003 r. zmodyfikowano również treść art. 80c i 100c p.r.d. W myśl nowych zasad informacje zgromadzone w ewidencji pojazdów udostępnia się dodatkowo kontroli skarbowej, organom celnym i wywiadowi skarbowemu (art. 80c ust. 1 pkt 8 p.r.d.), administracyjnym organom egzekucyjnym oraz organom podatkowym (art. 80c ust. 1 pkt 13 p.r.d.), a informacje zgromadzone w centralnej ewidencji kierowców dodatkowo udostępnia się również organom kontroli skarbowej, organom celnym, wywiadowi skarbowemu i, zgodnie z dyspozycją art. 11g ustawy z dnia 28 września 1991 r. o kontroli skarbowej (tekst jedn.: Dz. U. z 2004 r. Nr 8, poz. 65 z późn. zm.), wyodrębnionym komórkom organizacyjnym kontroli skarbowej (art. 100c ust. 1 pkt 10 p.r.d.). Tylko z powyższych wiadomości wynika, że art. 53 p.r.d. był wielokrotnie zmieniany, a mimo to ustawodawca nie skorzystał z okazji usunięcia trwających od wielu lat niedociągnięć merytorycznych przepisu. Chodzi mianowicie o sprzeczność między art. 2 pkt 38 a ust. 2 art. 53 p.r.d. oraz niespójność między ust. 1 a ust. 2 art. 53 p.r.d. Z definicji pojazdu uprzywilejowanego (art. 2 pkt 38 p.r.d.) wynika, że jest to pojazd wysyłający łącznie niebieskie sygnały błyskowe i dźwiękowe o zmiennym tonie i który jednocześnie ma włączone światła mijania. Natomiast treść art. 53 ust. 2 p.r.d. wskazuje, że pojazd uprzywilejowany nie musi mieć włączonych wymienionych sygnałów, jeżeli nie korzysta z uprawnionych ułatwień w ruchu. Wstawiając zatem definicję pojazdu uprzywilejowanego do zdania pierwszego ust. 2 art. 53 p.r.d., uzyskujemy nielogiczne zdanie: "kierujący pojazdem wysyłającym sygnały świetlne w postaci niebieskich świateł błyskowych i jednocześnie sygnały dźwiękowe o zmiennym tonie może nie stosować się do przepisów (...) w razie, gdy (...) pojazd wysyła jednocześnie sygnały świetlny i dźwiękowy". Z kolei niespójność między ust. 1 a ust. 2 art. 53 p.r.d. polega na tym, że zdaniem ustawodawcy to samo zagadnienie oznacza raz formę fakultatywną, a innym razem obligatoryjną. Naprawienie błędów jest prostym zabiegiem legislacyjnym, polegającym na wykreśleniu z ust. 2 art. 53 p.r.d. słowa "uprzywilejowanym" i wstawieniu w to miejsce słów "o którym mowa w ust. 1".

31. Trzy lata trwało kształtowanie problematyki wykorzystania dróg w sposób szczególny, zawartej w treści art. 65 p.r.d., uwieńczone prawdopodobnie ostateczną redakcją ustaloną ustawą z dnia 23 lipca 2003 r. o zmianie ustawy - Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. Nr 149, poz. 1451). Przypomnijmy, że w świetle rozważań dotyczących zastrzeżeń w kwestii zgodności art. 65 ust. 7 ustawy z art. 92 ust. 1 Konstytucji RP Trybunał Konstytucyjny wyrokiem z dnia 28 czerwca 2000 r., K 34/99 (Dz. U. Nr 53, poz. 649) podzielił pogląd wyrażony we wniosku grupy posłów, że zaskarżone przez nich rozporządzenie w sprawie sposobu zapewnienia bezpieczeństwa i porządku publicznego podczas trwania imprez na drogach, warunków ich odbywania oraz trybu postępowania w tych sprawach (Dz. U. z 1999 r. Nr 59, poz. 631) zostało wydane bez należycie sformułowanego upoważnienia. Upoważnienie do jego wydania nie spełniało wymogów określonych w art. 92 ust. 1 Konstytucji RP. W tym stanie rzeczy również samo rozporządzenie nie spełniało wymogów określonych w art. 92 ust. 1 Konstytucji RP, a więc nie zostało wydane w celu wykonania ustawy. Należy dodać, że rozporządzenie normowało istotne sprawy z zakresu wolności zgromadzeń, które mogą być uregulowane tylko w ustawie, a ponadto normowało sprawy, które w ogóle nie zostały uregulowane w ustawie. Biorąc pod uwagę to, że utrata mocy obowiązującej przez art. 65 ust. 7 p.r.d. oraz rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 21 czerwca 1999 r. doprowadziłaby do powstania luki w prawie, Trybunał Konstytucyjny, aby umożliwić wprowadzenie stosownych zmian legislacyjnych, na podstawie art. 190 ust. 3 Konstytucji RP ustalił, że art. 65 ust. 7 ustawy oraz zaskarżone rozporządzenie utracą moc obowiązującą z dniem 28 czerwca 2001 r. Ustawodawca mimo dobrych chęci nie zdołał w wyznaczonym przez Trybunał Konstytucyjny czasie dokonać gruntownej nowelizacji art. 65 p.r.d. przez określenie zadań organizatora imprezy na drodze publicznej, warunków wydawania zezwoleń na wykorzystanie drogi w sposób szczególny, przyczyn odmowy wydania zezwolenia, cofnięcia zezwolenia, terminu, w którym należy zawiadomić organizatora o treści decyzji, powodów przerwania imprezy, zakresu regulacji oraz wskazanie ustaw mających zastosowanie. Chodzi oczywiście o przepisy kodeksu postępowania administracyjnego, według których również toczy się postępowanie w sprawie wydania zezwolenia na organizację imprezy na drodze. W rezultacie tych zabiegów ustawodawca uznał za jedyne słuszne posunięcie rezygnację z tego rodzaju zmiany, ponieważ treść art. 65 ust. 1-6 p.r.d. - tak przynajmniej wówczas, tzn. po utracie mocy prawnej przez ust. 7 oceniano - była nie tylko czytelna, ale ponadto zgodna z prawem. Problemu tego jednak ustawodawca nie rozstrzygnął, lecz jedynie przeciągnął w czasie. Otóż wspomnianą na wstępie prezentacji przedmiotowego zagadnienia ustawą dokonano gruntownej nowelizacji art. 65 p.r.d., dodając art. 65a-65i (10 artykułów), które obowiązują od 12 września 2003 r. Zgodnie z intencją ustawodawcy zawody sportowe, rajdy, wyścigi, zgromadzenia i inne imprezy, które powodują utrudnienia w ruchu lub wymagają korzystania z drogi w sposób szczególny, mogą się odbywać pod warunkiem zapewnienia bezpieczeństwa i porządku podczas trwania imprezy oraz uzyskania zezwolenia na jej przeprowadzenie (art. 65 p.r.d.). Do wskazanych imprez nie stosuje się przepisów o bezpieczeństwie imprez masowych, z wyłączeniem przepisów regulujących organizację oraz uprawnienia służb porządkowych.

Najpoważniejsze zadanie spoczywa na organizatorze imprezy, który jest obowiązany zapewnić bezpieczeństwo oraz porządek, w szczególności przez spełnienie wymagań określonych w przepisach prawa budowlanego, sanitarnych, dotyczących ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska. Musi zatem zapewnić:

Ponadto organizator imprezy ma obowiązek:

Niezależnie od powyższego Policja lub odpowiednio Straż Graniczna albo Żandarmeria Wojskowa wspólnie z wojskowymi organami porządkowymi opracowują własny plan zabezpieczenia imprezy w fazie jej przygotowania, trwania oraz przywracania stanu pierwotnego. Wymienione służby w czasie trwania imprezy wystawiają posterunki do kierowania ruchem oraz pilotowania przejazdu lub przejścia uczestników imprezy (art. 65a p.r.d.). Z zaprezentowanych zasad jednoznacznie wynika, że na organizatorze imprezy spoczywa ważne z punktu widzenia szeroko rozumianego bezpieczeństwa zadanie stworzenia właściwych warunków gwarantujących właściwy przebieg imprezy. Chodzi tu m.in. o zapewnienie środków materialnych i technicznych służących bezpieczeństwu, przy czym obowiązek ten obejmuje fazę przygotowania imprezy, jej przebiegu oraz zakończenia, aż do momentu przywrócenia stanu sprzed imprezy. Należyte przygotowanie imprezy to przede wszystkim przemyślenie, we współdziałaniu z innymi podmiotami (Policją, strażą pożarną, służbą zdrowia, służbą drogową) w najdrobniejszych szczegółach jej scenariusza oraz odpowiednio wczesne poinformowanie uczestników ruchu o realnych utrudnieniach w korzystaniu z dróg publicznych. Przepis (ust. 3) określił również zadania Policji w zakresie formalnoprawnego zabezpieczenia imprezy. Zezwolenie, o którym mowa w art. 65 p.r.d., wydaje w drodze decyzji administracyjnej, na pisemny wniosek organizatora imprezy złożony co najmniej na 30 dni przed planowanym terminem jej rozpoczęcia, organ zarządzający ruchem na drodze. Wniosek powinien zawierać w szczególności:

Do wniosku należy dołączyć:

Przepis art. 65b p.r.d. określa procedurę uzyskiwania zezwolenia na przeprowadzenie imprezy z wykorzystaniem drogi publicznej. Przewiduje ona jednolity termin do złożenia organowi uprawnionemu do wydania zezwolenia stosownego wniosku, którego kopia powinna być adresowana do organów opiniujących, a więc terytorialnie właściwego komendanta Policji, a w sytuacjach szczególnych - do właściwego oddziału Straży Granicznej oraz Żandarmerii Wojskowej. Zabieg ten ma na celu umożliwienie podjęcia właściwych działań zmierzających do należytego przygotowania imprezy. Podstawę odmowy (art. 65c p.r.d.) wydania zezwolenia na planowaną imprezę stanowi brak wiarygodnych zapewnień ze strony organizatora spełnienia ustawowych wymogów gwarantujących jej bezpieczny przebieg. Zgoda na imprezę nie zostanie także udzielona mimo spełnienia określonych wymagań techniczno-organizacyjnych, jeżeli warunki drogowe w ocenie specjalistów z natury rzeczy uniemożliwiają osiągnięcie odpowiedniego poziomu bezpieczeństwa. Z dyspozycji art. 65d p.r.d. natomiast wynika, że organ, który wyraził zgodę na organizację imprezy, ma bezwzględny obowiązek (obligatoryjnie) cofnięcia zezwolenia, jeżeli okaże się, iż impreza stanowi zagrożenie dla życia, zdrowia lub mienia w wielkich rozmiarach. Natomiast jeżeli zagrożenie jest ograniczone do zagrożenia bezpieczeństwa ruchu drogowego, cofnięcie zezwolenia przez uprawniony organ ma charakter uznaniowy (fakultatywny). Decyzję o wydaniu lub odmowie wydania zezwolenia na odbycie imprezy uprawniony organ podejmuje najmniej na 7 dni przed planowanym terminem rozpoczęcia imprezy. Wskazany w art. 65e p.r.d. termin jest niezbędny do realizacji zadań organizacyjnych należących do organizatora imprezy. Ze względu na zakres tych zadań organizator nie może być zaskakiwany decyzją w ostatniej chwili.

Nie rodzi najmniejszych wątpliwości zasadność obligatoryjnego przerwania przez organy Policji imprezy, jeżeli organizator nie ma zezwolenia (art. 65f p.r.d.). Organ ten może (fakultatywnie) przerwać imprezę, jeżeli warunki zezwolenia nie są realizowane w pełni, ale nie tylko wówczas (art. 65g p.r.d.). Przerwanie imprezy może być przez ten organ zarządzone, mimo że warunki zezwolenia są w pełni realizowane, jeśli pojawiły się symptomy wskazujące na to, że dalszy przebieg imprezy może spowodować co najmniej realne zagrożenie bezpieczeństwa ruchu drogowego.

Zgodnie z dyspozycją art. 65h p.r.d. przepisy zawarte w art. 65-65g nie dotyczą procesji, pielgrzymek i innych imprez o charakterze religijnym, które odbywają się na drogach na zasadach określonych w:

Natomiast kondukty pogrzebowe poruszają się po drogach stosownie do miejscowego zwyczaju.

Ustawodawca przyjął zasadę, że imprezy mające charakter masowy, które odbywają się z wykorzystaniem dróg publicznych, podlegają przepisom ustawy - Prawo o ruchu drogowym. Natomiast do organizacji i uprawnień służb porządkowych, których zadaniem jest zapewnienie bezpieczeństwa podczas tego typu imprez, miały zastosowanie przepisy ustawy z dnia 22 sierpnia 1997 r. o bezpieczeństwie imprez masowych (Dz. U. Nr 106, poz. 680 z późn. zm.; uchylona z dniem 1 sierpnia 2009 r.).

Zgodnie z treścią art. 65i p.r.d. w sprawach nieuregulowanych w art. 65-65h stosuje się przepisy kodeksu postępowania administracyjnego. Przepis ma charakter uzupełniający, wskazuje bowiem kodeks postępowania administracyjnego, według przepisów którego również toczy się postępowanie w sprawie wydania zezwolenia na organizację imprezy na drodze.

Omawianą ustawą z dnia 23 lipca 2003 r. o zmianie ustawy - Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. Nr 149, poz. 1451) uchylono rozdział 2b (art. 80f-80j) dotyczący badania oryginalności pojazdu, który z mocą obowiązującą od dnia 1 stycznia 2002 r. dodany został treścią art. 1 pkt 45 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o zmianie ustawy - Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. Nr 129, poz. 1444 z późn. zm.). Przedmiotowe przepisy w czasie obowiązywania nie doczekały się wydania na podstawie art. 80g ust. 3 i art. 80j ust. 4 p.r.d. dwóch aktów wykonawczych. W konsekwencji uchylenia rozdziału 2b dokonano merytorycznej korekty art. 72 i 80b przez usunięcie fragmentów dotyczących świadectwa oryginalności pojazdu.

Treścią art. 2 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o zmianie ustawy - Prawo o ruchu drogowym z dniem 12 września 2003 r. ustalono, że przepisy art. 66 ust. 1a-1c p.r.d. w stosunku do pojazdów zarejestrowanych w okresie od 1 stycznia 1988 r. do 31 grudnia 2002 r., używanych w krajowym transporcie drogowym oraz niezarobkowym przewozie drogowym mają zastosowanie od 1 stycznia 2008 r., pod warunkiem że określone pojazdy nie były dotychczas wyposażone w ograniczniki prędkości.

32. Treścią art. 4 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o zmianie ustawy o transporcie drogowym oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 149, poz. 1452) uchylono art. 115a-115e dotyczące wymagań w stosunku do kierowców wykonujących transport drogowy. Przypomnijmy, że rozdział 2a (art. 115a-115e) został dodany treścią art. 1 pkt 75 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o zmianie ustawy - Prawo o ruchu drogowym (ustawa weszła w życie z dniem 1 stycznia 2002 r.). Artykuł 115d został zmieniony, a art. 115e skreślony treścią art. 34 pkt 6 i 7 ustawy z dnia 28 października 2002 r. o przewozie drogowym towarów niebezpiecznych (Dz. U. Nr 199, poz. 1671 z późn. zm.) - z dniem 1 stycznia 2003 r. Wypełnieniem delegacji było rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 14 grudnia 2001 r. w sprawie kursów dokształcających kierowców wykonujących transport drogowy (Dz. U. Nr 150, poz. 1682 z późn. zm.), wydane na podstawie art. 115c ust. 3 ustawy. Na podstawie art. 4 ust. 12 cyt. ustawy nowelizującej prawo o ruchu drogowym przepisu art. 115b ust. 1 i 2 ustawy nie stosowano w odniesieniu do żołnierzy zasadniczej służby wojskowej kierujących pojazdami Sił Zbrojnych od 1 stycznia 2002 do 31 grudnia 2004 r. W tym okresie świadectwo kwalifikacji wydawał żołnierzom na czas zasadniczej służby wojskowej dowódca jednostki wojskowej według wzoru określonego w rozporządzeniu Ministra Obrony Narodowej z dnia 27 maja 2002 r. (Dz. U. Nr 74, poz. 680). W konsekwencji 32. nowelizacji ustawy rozdział 2a został uchylony treścią art. 4 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o zmianie ustawy o transporcie drogowym z dniem 1 stycznia 2004 r., a równocześnie treścią art. 7 cyt. ustawy uchylono art. 4 ust. 12 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o zmianie ustawy - Prawo o ruchu drogowym odnoszący się do świadectwa kwalifikacji żołnierzy.

Powstałą w ten sposób lukę wypełniono przez dodanie art. 95a p.r.d. W myśl nowych zasad kierującym pojazdem uprzywilejowanym może być osoba, która ukończyła 21 lat i posiada zaświadczenie wydane przez pracodawcę potwierdzające jej zatrudnienie oraz spełnienie wymagań w zakresie badań lekarskich (art. 122 ust. 2 p.r.d.) i psychologicznych (art. 124 ust. 2 p.r.d.). Określone zaświadczenie wydaje kierującemu pojazdem uprzywilejowanym Sił Zbrojnych RP dowódca jednostki wojskowej, a kierującemu pojazdem uprzywilejowanym Policji - odpowiedni organ Policji.

W związku z wymienionymi zabiegami znowelizowano art. 38, 95, 98, 99a, 100, 106, 111, 115, 122, 124, 124b, 125 i 129 p.r.d.

Pozwolenie stanowiące dokument stwierdzający uprawnienie do kierowania tramwajem (art. 95 p.r.d.) można uzyskać pod warunkiem ukończenia 20 lat, przedstawienia orzeczeń lekarskiego i psychologicznego o braku przeciwwskazań zdrowotnych i psychologicznych do kierowania tramwajem oraz odbycia wymaganego szkolenia i zdania egzaminu państwowego z wynikiem pozytywnym. Pozwolenie jest wydawane na czas wynikający z terminów badań (art. 122 ust. 2 p.r.d.).

W wyniku nowelizacji art. 122 p.r.d. kierowca pojazdu uprzywilejowanego, instruktor, egzaminator oraz kierujący tramwajem podlegają kontrolnym badaniom lekarskim co 5 lat, jeśli są w wieku do 55. roku życia, co 2 lata, jeżeli znajdują się w przedziale wiekowym od 55. do 65. roku życia, oraz corocznie w przypadku przekroczenia 65. roku życia. Niestety ustawodawca w tych wyliczeniach dopuścił się matematycznego błędu, ponieważ osoba w wieku 55 lat z natury rzeczy nie może być jednocześnie kwalifikowana do badań w odstępach pięcioletnich i dwuletnich. Ustawa nie może dopuszczać żadnej dowolności w tym zakresie.

Natomiast na plus ustawodawcy należy zapisać usunięcie nieaktualnego od 27 października 2002 r. określenia "powiat warszawski", stosownie do treści art. 31 ustawy z dnia 15 marca 2002 r. o ustroju miasta stołecznego Warszawy (Dz. U. Nr 41, poz. 361 z późn. zm.), która weszła w życie w dniu wyborów do organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego przypadających w związku z zakończeniem kadencji tych organów wybranych 11 października 1998 r., zgodnie z art. 33 tej ustawy. Szkoda, że przy tej okazji nie wykonano zabiegu czyszczącego w treści art. 80, 99, 114 i 140a p.r.d.

W drodze nowelizacji art. 124 p.r.d. przyjęto, że instruktor, egzaminator, kierowca pojazdu uprzywilejowanego oraz kierujący tramwajem podlegają kontrolnym badaniom psychologicznym co 5 lat do ukończenia 65. roku życia, a następnie corocznie.

Przepis art. 124b p.r.d. uzupełniono określeniem kompetencji wojewody, który skreśli psychologa z ewidencji psychologów uprawnionych do wykonywania badań psychologicznych i orzekania w zakresie zdolności do prowadzenia pojazdów mechanicznych obligatoryjnie w przypadku śmierci psychologa oraz naruszenia przez niego przepisów, zasad lub metodyki przeprowadzania badań. Decyzja taka zostanie również podjęta wówczas, gdy psycholog przestał spełniać wymagania określone w art. 7, 8 i 15 ustawy z dnia 8 czerwca 2001 r. o zawodzie psychologa i samorządzie zawodowym psychologów (Dz. U. Nr 73, poz. 763 z późn. zm.). Chodzi o: prawo wykonywania zawodu psychologa, które powstaje z chwilą dokonania wpisu na listę psychologów Regionalnej Izby Psychologów. Na listę psychologów wpisuje się osobę, która łącznie spełnia następujące warunki:

Wpisu na listę psychologów dokonuje w drodze uchwały Rada Regionalnej Izby Psychologów na wniosek zainteresowanego, oczywiście po spełnieniu określonych wymagań. Listę prowadzi Rada właściwa dla miejsca jego zamieszkania. Wpis na listę psychologów-stażystów następuje na wniosek zainteresowanego po spełnieniu określonych warunków i podjęciu podyplomowego stażu zawodowego. Na listę psychologów może być wpisany cudzoziemiec, jeśli umowy międzynarodowe to przewidują i przedstawi on aktualne prawo wykonywania zawodu psychologa w państwie pochodzenia. W trakcie podyplomowego stażu zawodowego psycholog uzyskuje ograniczone prawo wykonywania zawodu. Z kolei osoba, która zgłosiła Radzie Regionalnej Izby Psychologów zamiar wykonywania zawodu psychologa po upływie 5 lat od ukończenia studiów psychologicznych i podyplomowego stażu zawodowego, albo psycholog, który nie wykonuje zawodu przez okres dłuższy niż 5 lat, odbywa na własny koszt przeszkolenie, którego program i zasady określa wspomniana Rada. Ponadto psycholog ma obowiązek zawiadomienia Rady o zaprzestaniu wykonywania zawodu w terminie 3 miesięcy, natomiast zamiar podjęcia wykonywania tego zawodu przed upływem 5 lat od dnia zaprzestania musi zgłosić Radzie w terminie 30 dni od dnia podjęcia wykonywania zawodu.

Omawianą nowelizacją - w art. 2 pkt 37, art. 39 ust. 2 pkt 5, art. 53 ust. 1 pkt 8, art. 62 ust. 3, art. 63 ust. 4, art. 64 ust. 5 pkt 2, art. 66 ust. 1b pkt 1, ust. 4 pkt 4 i ust. 6, art. 68 ust. 11 pkt 3, art. 73 ust. 3, art. 76 ust. 2, art. 86 ust. 1 i 2, art. 88 ust. 6, art. 129 ust. 4, art. 134 i art. 139 ust. 3 - po użytych w różnych przypadkach wyrazach "Sił Zbrojnych" dodano wyrazy "Rzeczypospolitej Polskiej".

33. Treścią art. 133 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. Nr 162, poz. 1568 z późn. zm.) zmodyfikowano z mocą obowiązującą od 17 listopada 2003 r. definicję pojazdu zabytkowego (art. 2 pkt 39 p.r.d.). Jest nim pojazd, który został wpisany do rejestru zabytków lub znajduje się w wojewódzkiej ewidencji zabytków. Wprawdzie równocześnie utraciła moc ustawa z dnia 15 lutego 1962 r. o ochronie dóbr kultury (tekst jedn.: Dz. U. z 1999 r. Nr 98, poz. 1150 z późn. zm.), to jednak zachowują ważność ostateczne decyzje wydane na podstawie poprzednich przepisów. Nowa ustawa określa przedmiot, zakres i formy ochrony zabytków oraz opieki nad nimi, zasady tworzenia krajowego programu ochrony zabytków i opieki nad nimi oraz finansowania prac konserwatorskich, restauratorskich i robót budowlanych przy zabytkach, a także organizację ochrony zabytków. Dobra kultury uznane za zabytek na podstawie rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 6 marca 1928 r. o opiece nad zabytkami (Dz. U. Nr 29, poz. 265 z późn. zm.; uchylone z dniem 22 maja 1962 r.), a także wpisane do rejestru na podstawie uchylonej ustawy równocześnie stają się zabytkami wpisanymi do rejestru w rozumieniu nowej ustawy. W terminie do 17 listopada 2006 r. Generalny Konserwator Zabytków, wojewódzcy konserwatorzy zabytków i wójt (burmistrz, prezydent miasta) mieli czas na założenie odpowiednio krajowej, wojewódzkiej i gminnej ewidencji zabytków. Zgodnie z dyspozycją art. 143 ust. 2 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami włączenie karty zabytku ruchomego znajdującej się w dotychczasowej centralnej ewidencji dóbr kultury do wojewódzkiej ewidencji zabytków nie wymaga zgody właściciela zabytku. Zabytkiem (art. 3 pkt 1 cyt. ustawy) jest nieruchomość lub rzecz ruchoma, ich części lub zespoły będące dziełem człowieka lub związane z jego działalnością i stanowiące świadectwo ubiegłej epoki lub zdarzenia, których zachowanie leży w interesie społecznym ze względu na posiadaną wartość historyczną, artystyczną lub naukową. Ochronie i opiece podlegają (art. 6 cyt. ustawy) m.in. środki transportu (pojazdy zabytkowe), które świadczą o kulturze materialnej, są charakterystyczne dla dawnych i nowych form gospodarki, dokumentują poziom nauki i rozwoju cywilizacyjnego. Formą ochrony pojazdów zabytkowych jest m.in. wpis do rejestru zabytków. Opieka nad określonym zabytkiem sprawowana przez jego właściciela lub posiadacza polega na zapewnieniu warunków: naukowego badania i jego dokumentowania, prowadzenia prac konserwatorskich, utrzymania w możliwie najlepszym stanie, korzystania w sposób zapewniający trwałe zachowanie jego wartości oraz popularyzowania i upowszechniania wiedzy o zabytku oraz jego znaczeniu dla historii i kultury (art. 5 cyt. ustawy). Naruszenie ustawowych zasad dbałości o zabytek stanowi przestępstwo lub wykroczenie. Przestępstwem zagrożonym karą pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat jest zniszczenie lub uszkodzenie zabytku, wywiezienie go bez zezwolenia za granicę lub niesprowadzenie wywiezionego za granicę w okresie ważności pozwolenia. Natomiast wykroczeniem zagrożonym karą aresztu, ograniczenia wolności lub grzywny jest niezabezpieczenie zabytku przed uszkodzeniem, zniszczeniem, zaginięciem lub kradzieżą. Karze grzywny podlega właściciel lub posiadacz zabytku, który nie zawiadomi wojewódzkiego konserwatora zabytków o uszkodzeniu, zniszczeniu, zaginięciu lub kradzieży albo zagrożeniu dla zabytku - niezwłocznie po powzięciu określonej wiadomości. Tej samej karze podlega właściciel lub posiadacz, który nie zgłosi konserwatorowi w terminie miesiąca zmiany miejsca przechowywania zabytku lub zmian odnoszących się do jego stanu prawnego.

34. Treścią art. 3 ustawy z dnia 14 listopada 2003 r. o zmianie ustawy o drogach publicznych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 200, poz. 1953 z późn. zm.) dokonano nowelizacji art. 64 p.r.d. Zgodnie z dyspozycją zezwolenia na przejazd pojazdu lub zespołu pojazdów, których masa, naciski osi lub wymiary wraz z ładunkiem lub bez ładunku są większe od dopuszczalnych przewidzianych dla danej drogi w przepisach art. 61 ust. 6, 8 i 10 p.r.d. oraz w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych pojazdów oraz zakresu ich niezbędnego wyposażenia (Dz. U. z 2003 r. Nr 32, poz. 262 z późn. zm.), wydawane są na czas określony i nieokreślony - przez starostę, na jednokrotny przejazd w wyznaczonym czasie po ustalonej trasie - przez Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad lub upoważnioną przez niego państwową lub samorządową jednostkę organizacyjną, po uprzednim uzgodnieniu z właściwymi dla trasy przejazdu zarządami, oraz na jednokrotny przejazd po drogach krajowych, w wyznaczonym czasie, pojazdu przekraczającego granice państwa przy wjeździe na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej - przez naczelnika urzędu celnego. Jeżeli przejazd pojazdu lub zespołu pojazdów wymaga pilotowania przez odpowiednio wyposażony i oznakowany inny pojazd, wówczas warunki przejazdu zostają określone w wydanym zezwoleniu. Ustawodawca, kierując się w szczególności koniecznością zapewnienia bezpieczeństwa ruchu drogowego, rozszerzył zakres delegacji dla Ministra Infrastruktury do określenia w drodze rozporządzenia szczegółowych warunków i trybu wydawania przedmiotowych zezwoleń z ustaleniem rodzaju pojazdów, dla których wydawane są poszczególne rodzaje zezwoleń, wymagań i stanu technicznego dróg, które umożliwiają wyznaczenie trasy przejazdu, a także warunków przejazdu tych pojazdów, sposobu pilotowania oraz wyposażenia i oznakowania pojazdów wykonujących pilotaż. W konsekwencji tego zabiegu legislacyjnego uległo modyfikacji rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 grudnia 2001 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu wydawania zezwoleń na przejazdy pojazdów nienormatywnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1763; uchylone z dniem 10 grudnia 2004 r.).

35. Dyspozycją art. 9 ustawy z dnia 29 października 2003 r. o zmianie ustawy o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 210, poz. 2036 z późn. zm.) rozszerzono o wojskowych komendantów uzupełnień zakres podmiotowy uprawnionych do uzyskiwania danych i informacji zawartych w ewidencjach pojazdów (art. 80c ust. 1 p.r.d.) i kierowców (art. 100c ust. 1 p.r.d.). Równocześnie znowelizowano treść art. 88 p.r.d., ustalając wymagania w stosunku do żołnierzy czynnej służby wojskowej w zakresie uprawnień do kierowania pojazdami specjalnymi i używanymi do celów specjalnych Sił Zbrojnych. Zmiana obowiązuje od 1 lipca 2004 r.

36. Treścią art. 115 ustawy z dnia 23 stycznia 2004 r. o podatku akcyzowym (Dz. U. Nr 29, poz. 257 z późn. zm.; uchylona z dniem 1 marca 2009 r.) znowelizowano art. 72 ust. 1 p.r.d., doprecyzowano, że rejestracji dokonuje się m.in. na podstawie dowodu odprawy celnej przywozowej, jeżeli pojazd został sprowadzony nie jak dotychczas sformułowano ogólnie "z zagranicy", lecz w razie sprowadzenia go z terytorium państwa trzeciego oraz - co oczywiste - jest rejestrowany po raz pierwszy (pkt 6). Ponadto podstawę rejestracji pojazdu poszerzono o dokument potwierdzający zapłatę akcyzy na terytorium kraju, jeżeli samochód osobowy został sprowadzony z terytorium państwa członkowskiego i jest rejestrowany po raz pierwszy (pkt 6a). Zmiana obowiązuje od 1 maja 2004 r.

37. Mocą art. 141 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 z późn. zm.) dokonano kolejnej nowelizacji treści art. 72 p.r.d., rozszerzając od 1 maja 2004 r. zakres podstaw rejestracji pojazdu o zaświadczenie wydane przez właściwy organ potwierdzający uiszczenie podatku od towarów i usług od pojazdów sprowadzanych z państw członkowskich Unii Europejskiej lub brak takiego obowiązku, jeżeli sprowadzany pojazd jest rejestrowany po raz pierwszy. W razie gdy sprowadzany pojazd, który nie był zarejestrowany w celu dopuszczenia do ruchu drogowego lub nie podlegał obowiązkowi rejestracji w celu dopuszczenia do ruchu drogowego, jest przedmiotem dostawy dokonanej przez podatnika podatku od towarów i usług na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przed dokonaniem pierwszej rejestracji na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, przedmiotowe zaświadczenie może być zastąpione fakturą z wyszczególnioną kwotą podatku od towarów i usług potwierdzającą dokonanie tej dostawy przez tego podatnika, pod warunkiem że odsprzedaż pojazdów stanowi przedmiot działalności tego podatnika. Zmiana obowiązuje od 1 maja 2004 r.

38. Celem kolejnej nowelizacji, dokonanej ustawą z dnia 20 kwietnia 2004 r. o zmianie ustawy - Prawo o ruchu drogowym oraz o zmianie ustawy o podatkach i opłatach lokalnych (Dz. U. Nr 92, poz. 884), było dostosowanie przepisów prawa o ruchu drogowym do standardów prawnych Unii Europejskiej oraz prawa międzynarodowego, a co za tym idzie całkowite wyeliminowanie różnic między tą ustawą a treścią dyrektyw UE.

Nowelą tą wdrożono zatem postanowienia następujących dyrektyw unijnych:

Ustawą nowelizującą dokonano zmian w art. 2, 20, 33, 59, 66, 68, 71, 72, 77, 78, 79a, 80b, 81, 110, 111, 113 i 132 p.r.d.; równocześnie ustawodawca dodał art. 68a i 78a p.r.d.

Zmiana definicji pojazdu specjalnego (art. 2 pkt 36 p.r.d.) wynika bezpośrednio z dyrektywy Komisji UE 2001/116, wprowadzenie zaś nowej definicji ciągnika samochodowego (art. 2 pkt 42a p.r.d.) jest konsekwencją dyrektywy 97/27/WE Parlamentu Europejskiego i Rady Europy. Nowe definicje jednoznacznie określają pojazdy zaliczone do tych rodzajów pojazdów oraz umożliwiają jednoznaczne stosowanie wymagania montowania ograniczników prędkości, o których mowa w art. 66 znowelizowanej ustawy. Równocześnie ustawodawca uznał za stosowne umieszczenie w słowniczku wyjaśnienia, że "VIN" oznacza numer identyfikacyjny pojazdu nadany i umieszczony przez producenta (art. 2 pkt 58 p.r.d.). Zmiana dokonana w art. 20 p.r.d. wprowadziła obniżoną do 50 km/h dopuszczalną prędkość jazdy w obszarze zabudowanym. Wielokrotnie dyskutowane rozwiązanie było przedmiotem różnych ustaleń i programów poprawy bezpieczeństwa ruchu drogowego, a postulat wprowadzenia tego ograniczenia znajduje swoje odzwierciedlenie w wielu dokumentach międzynarodowych. Najważniejsze z nich to "Biała Księga europejskiej polityki transportowej do roku 2010: Czas na decyzje" oraz "Europejski Program Działań Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego". Dokumenty te wyraźnie podkreślały konieczność zmian legislacyjnych w tym zakresie, kładąc nacisk na obowiązek harmonizacji przepisów związanych z bezpieczeństwem ruchu drogowego. Zakładały również zmniejszenie liczby zabitych na drogach o połowę do roku 2010. Określone założenie było realizowane m.in. przez obowiązujące już we wszystkich państwach członkowskich UE ograniczenie prędkości na terenie zabudowanym do 50 km/h. Zobowiązanie to spoczywało również na Polsce i miało potwierdzenie także w dokumentach dotyczących tych działań. Jednym z postanowień deklaracji werońskiej podpisanej 24 października 2003 r. przez ministrów infrastruktury i transportu państw członkowskich i krajów nowo wstępujących było działanie na rzecz ujednolicania przepisów w zakresie bezpieczeństwa ruchu drogowego, w tym zwłaszcza ograniczenia prędkości. Argument ten, niezależnie od stopnia słuszności, był wystarczający do podjęcia oczekiwanej przez rząd decyzji w kwestii obniżenia prędkości na obszarze zabudowanym. Tymczasem uznano za stosowne wzmocnienie zasadności decyzji powołaniem się na różnorodne badania i statystyki podobno potwierdzające prawdziwość przyjętego założenia, że obniżenie prędkości o 10 km/h skutkuje co najmniej kilkuprocentowym obniżeniem liczby wypadków w ruchu drogowym oraz znacznym zmniejszeniem liczby cięższych urazów u osób poszkodowanych w tych wypadkach, a najważniejszą konsekwencją tych zmian ma być zredukowanie znacznego obciążenia, jakie dla gospodarki i społeczeństwa stanowią wypadki drogowe. Argument był niewątpliwie kuszący, szkoda tylko że wnioskodawcę zadowoliło hipotetyczne założenie kilkuprocentowego ograniczenia skali wypadkowości, a nie dążenie do stuprocentowego wyeliminowania zjawiska. Sejm po dokonaniu analizy zasadności założeń projektu w przedmiotowym zakresie wprowadził nieznane Europie, a tym samym oryginalne rozwiązanie. Przyjął w obszarze zabudowanym dwie ustawowe prędkości dopuszczalne, a mianowicie 50 km/h w godzinach od 5⁰⁰ do 23⁰⁰ oraz 60 km/h w godzinach od 23⁰⁰ do 5⁰⁰. Rozwiązanie to spotkało się z dezaprobatą Senatu, którego propozycja utrzymania dotychczasowego stanu prawnego nie uzyskała bezwzględnej większości w toku głosowania przeprowadzonego 20 kwietnia 2004 r. Zatem od 1 maja 2004 r. mieliśmy nowy kształt wprawdzie martwych przepisów, ale przynajmniej satysfakcjonujących stronę rządową. Konsekwencją tego zabiegu legislacyjnego jest modyfikacja treści art. 33 ust. 5 pkt 2 p.r.d. Zawarte w art. 59 ust. 3 p.r.d. dopuszczenie możliwości oznaczania pojazdu nie tylko przez odpowiedni znak określający państwo, w którym pojazd został zarejestrowany, ale także przez umieszczenie takiego znaku na tablicy rejestracyjnej pojazdu spowodowane było zmianami w konwencji wiedeńskiej o ruchu drogowym, wprowadzającymi możliwość umieszczania znaku wyróżniającego państwo bezpośrednio na tablicy rejestracyjnej. W nowym brzmieniu przepis art. 66 ust. 1a p.r.d., dotyczący obowiązku montowania homologowanych ograniczników prędkości, jednoznacznie określił, że obowiązek ten dotyczy także ciągników siodłowych, co pozostaje w zgodzie z obowiązującymi w tym zakresie przepisami unijnymi zawartymi w dyrektywie Rady 92/6/EWG. W wyniku nowelizacji nadano nowe brzmienie art. 68 p.r.d. Wskazany przepis określa zasady homologacji pojazdów w Polsce po wejściu do UE oraz prawa i obowiązki ministra właściwego ds. transportu jako władzy homologacyjnej. Dotychczasowe przepisy art. 68 p.r.d. otrzymały nowe brzmienie i nową numerację. Przepis ust. 2 wyłącza z obowiązku uzyskiwania świadectwa homologacji typu pojazdu producenta lub importera, jeżeli uzyskał on dla tych pojazdów zgodnie z unijną procedurą homologacji świadectwo homologacji wydane przez właściwy organ państwa członkowskiego. Przepisy wynikają z przyjęcia do stosowania dyrektyw ramowych dotyczących homologacji typu pojazdu (dyrektywa 2001/116/WE i dyrektywa 2002/24/WE), zgodnie z którymi w Unii obowiązuje wzajemne uznawanie świadectw homologacyjnych samochodów osobowych z silnikami spalinowymi, ciągników rolniczych, motocykli i motorowerów. Producent lub importer takich pojazdów będzie przedstawiać informację o uzyskanych świadectwach homologacyjnych ministrowi właściwemu ds. transportu. Nowe brzmienie (ust. 6) nałożyło obowiązek uwzględniania przy badaniach homologacyjnych przepisów i porozumień międzynarodowych, w szczególności dyrektyw UE stosowanych w sprawach homologacji pojazdów. W wyniku zmian ust. 10-12 art. 68 p.r.d. wprowadzono procedury zobowiązujące producenta lub importera pojazdów do ubiegania się o zmianę posiadanego świadectwa homologacji typu pojazdu, przedmiotu wyposażenia lub części w postaci rozszerzenia homologacji. Procedura ta jest przeprowadzana zarówno w przypadku zmiany warunków stanowiących podstawę wcześniejszego świadectwa homologacji, jak również w przypadku wprowadzenia zmian w typie pojazdu, przedmiocie wyposażenia lub części. Nieuzyskanie tej zmiany doprowadzi w konsekwencji do wygaśnięcia świadectwa homologacji typu pojazdu. Producent lub importer informuje ministra właściwego ds. transportu o wygasających świadectwach także w przypadku zaprzestania produkcji danego typu pojazdu. W konsekwencji modyfikacji uległ ust. 19 art. 68 p.r.d., który rozszerzył delegację przewidzianą dla ministra właściwego ds. transportu, zobowiązując go do określenia w przepisach wykonawczych warunków i trybu przeprowadzania zmian świadectw homologacji, zakresu wymagań obowiązujących w procesie homologacji, uwzględniających obowiązujące w tej dziedzinie przepisy i porozumienia międzynarodowe. Przepis zobowiązał wymienionego ministra do równoczesnego określenia we wspomnianych przepisach wykonawczych opłat za wydanie świadectwa homologacji z uwzględnieniem kosztów wydawania tych świadectw w zależności od jego zakresu, ustalając jednak maksymalną stawkę w wysokości 1000 euro. Dodany art. 68a ust. 1-7 p.r.d. reguluje postępowanie w sprawie wzajemnego uznawania świadectw homologacji przez państwa członkowskie UE, a w szczególności obowiązki ministra właściwego ds. transportu w tym zakresie. W przepisach, zgodnie z prawem Unii, minister właściwy ds. transportu zobowiązany został do przesyłania kopii świadectw homologacyjnych właściwym organom państw członkowskich Unii w terminie 30 dni od wydania takiego świadectwa, jak również informowania o zbliżających się terminach wygaśnięcia świadectw. Ustęp 3 art. 68a nałożył na ministra także powinność przesyłania co miesiąc listy wydanych, zmienionych lub cofniętych świadectw homologacji, natomiast zgodnie z ust. 4 tenże minister zawiadamia również odpowiednie organy UE o udzielonych zwolnieniach z homologacji, do których ma prawo na podstawie art. 68 ust. 1 p.r.d. Uregulowania zawarte w ust. 5 i 6 przewidują możliwość upoważnienia przez ministra właściwego ds. transportu jednostki podległej mu do wykonywania niektórych czynności z zakresu wydawania świadectw homologacji oraz wykonywania innych czynności związanych z wymianą danych o udzielonych homologacjach w jego imieniu, określając również maksymalną stawkę prowizji pobieranej przez tę jednostkę za te czynności na 30% należnych opłat (ust. 7). Zobowiązują także ministra właściwego ds. transportu do przekazania Komisji Europejskiej i właściwym organom państw członkowskich UE informacji o organie wydającym homologację oraz upoważnionych jednostkach badawczych z podaniem zakresu ich upoważnienia.

Uregulowania wymagała też kwestia rejestracji pojazdów sprowadzonych z terytorium państwa członkowskiego należącego do Unii Europejskiej z racji przystąpienia Polski do jednolitego obszaru celnego Unii. Zmiana dotycząca tej kwestii, zawarta w art. 71 ust. 6 i 7 p.r.d., przewidziała obowiązek zarejestrowania takiego pojazdu w terminie 30 dni od dnia sprowadzenia. Zmiana w art. 77 ust. 3 p.r.d. polega na zwolnieniu przy rejestracji z obowiązku wydawania kart pojazdów dla pojazdów należących do służb dyplomatycznych innych państw lub przedstawicielstw organizacji międzynarodowych i wynika z zobowiązań zawartych w regulacjach międzynarodowych dotyczących rejestracji pojazdów dyplomatycznych, które są przestrzegane na zasadzie wzajemności. Wprowadzenie możliwości czasowego wycofania z ruchu pojazdu przez zmianę w art. 78 p.r.d. jest skutkiem realizacji rządowego programu "Przeprowadzanie zmian przepisów prawa, które utrudniają działalność poszczególnym grupom przedsiębiorców", związanego z "Planem działań prowzrostowych w latach 2003-2004". Wyszło również naprzeciw postulatom środowisk zrzeszających przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą w transporcie drogowym. Wprowadzenie przedmiotowej regulacji ułatwiło prowadzenie takiej działalności także w przypadku pogorszenia się sytuacji ekonomicznej przedsiębiorców oraz zmniejszyło ich obciążenie opłatami w sytuacji, gdy faktycznie przez długi czas nie korzystają z pojazdu. Zmiany polegające na umożliwieniu czasowego wycofania pojazdu z ruchu wymagały także dodania pkt 5 do ust. 2 art. 72 p.r.d. oraz zmiany w przepisie art. 80b ust. 1a pkt 2 p.r.d., polegającej na nałożeniu obowiązku wprowadzania do ewidencji pojazdów odpowiednich adnotacji przez ograny rejestracyjne. Konsekwencją takiej redakcji jest też wprowadzenie odpowiedniej zmiany w ustawie z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 95, poz. 613 z późn. zm.), zwalniającej od podatku środki transportowe czasowo wycofane z ruchu. Tryb i warunki czasowego wycofania pojazdu z ruchu określił nowy art. 78a ust. 1-6 p.r.d. Z dyspozycji tego przepisu wynika, że czasowemu wycofaniu z ruchu podlegają samochody ciężarowe i przyczepy o dopuszczalnej masie całkowitej od 3,5 t, ciągniki samochodowe, pojazdy specjalne i autobusy. Decyzję w tej sprawie podejmuje starosta na wniosek właściciela pojazdu lub podmiotu, któremu dany pojazd powierzono w trybie art. 73 ust. 5 p.r.d. Natomiast Ministrowi Infrastruktury powierzono, w ramach określania warunków i trybu czasowego wycofania pojazdów z ruchu, ustalenie opłaty, której wysokość jest wprawdzie uzależniona od czasu wycofania pojazdu z ruchu, ale jednak nie może przekroczyć 150 zł. Uchylenie w art. 79a i 110 p.r.d. obowiązku posiadania obywatelstwa polskiego w przypadku wykonywania zawodu rzeczoznawcy samochodowego oraz egzaminatora wynika z zobowiązań, jakie na Polskę nakłada traktat akcesyjny, oraz z założeń działania rynku wewnętrznego Unii Europejskiej w dziedzinie swobodnego przepływu osób. Konsekwencją tej zmiany jest korekta treści art. 111 ust. 1 i art. 113 ust. 1 pkt 1 p.r.d. Nowe brzmienie nadane art. 81 ust. 4 i 6 p.r.d. podyktowane było koniecznością zmiany okresowości badań technicznych pojazdów używanych do nauki jazdy lub egzaminu państwowego z wykonywanych co pół roku na coroczne. Rozwiązanie ma uzasadnienie w regulacjach UE, które w tym względzie nie zawierają tak rygorystycznych wymagań, jakie stosowało wcześniej prawo polskie. Było to - zdaniem ustawodawcy - konieczne ze względu na nieuchronne wejście na rynek polski przedsiębiorców unijnych szkolących kandydatów na kierowców. W związku z tym obniżenie wymagań wobec pojazdów używanych przez ośrodki szkolenia kierowców przyczyni się do wzrostu konkurencyjności polskich podmiotów prowadzących działalność gospodarczą w tym zakresie na wspólnym rynku europejskim, przy jednoczesnym braku negatywnych skutków dla poziomu bezpieczeństwa w ruchu drogowym. Zmiana w art. 81 ust. 8 p.r.d., polegająca na nadaniu nowego brzmienia pkt 1, dodaniu pkt 1a i pkt 5 oraz zmiana w art. 132 ust. 1 pkt 1 p.r.d. wynikały z konieczności harmonizacji działań dotyczących bezpieczeństwa ruchu drogowego przez wprowadzanie rozwiązań stosowanych już na terenie Unii, a których funkcjonowanie przyczyniło się do znacznego obniżenia liczby ofiar śmiertelnych na tamtych drogach. Dążenia do wywołania podobnych skutków na terenie Polski w pełni uzasadniają potrzebę wprowadzenia dodatkowych badań technicznych dla pojazdów powypadkowych oraz takich, w stosunku do których istnieje przypuszczenie, że uczestniczyły w kolizji lub wypadku drogowym. Zmiana ta ma na celu poprawę bezpieczeństwa w ruchu drogowym przy jednoczesnym dopuszczeniu do ruchu pojazdów powypadkowych, pokolizyjnych, także w przypadku pojazdów sprowadzanych z zagranicy. Jeśli chodzi o te ostatnie, to może zachodzić niebezpieczeństwo, że nie spełniają one szczegółowych warunków technicznych lub zostały naprawione niezgodnie ze standardami technologicznymi naprawy (np. naprawione prowizorycznie w celu wywozu).

Przedmiot i zakres zmian wprowadzonych tą ustawą, obowiązującą - z wyjątkami - od 1 maja 2004 r., dotyczy w szczególności kierowców i właścicieli pojazdów, stacji kontroli pojazdów, jednostek samorządu terytorialnego szczebla powiatowego oraz przewoźników wykonujących usługi w krajowym i międzynarodowym transporcie drogowym. Wyjątkami obowiązującymi od 1 stycznia 2005 r. są nowe przepisy: art. 72 ust. 2 pkt 5, art. 78 ust. 1a, art. 78a i art. 80b ust. 1a pkt 2 lit. i znowelizowanej ustawy.

***

W dniu 2 kwietnia 2004 r. Sejm uchwalił nowelę do ustawy z dnia 5 lipca 1990 r. - Prawo o zgromadzeniach (Dz. U. Nr 51, poz. 297 z późn. zm.). W konsekwencji zmodyfikowano treść art. 65e p.r.d. przez dodanie dyspozycji, z której wynika, że decyzję o odmowie lub cofnięciu wydania zezwolenia na odbycie imprezy będącej zgromadzeniem organ zarządzający ruchem na drodze przesyła niezwłocznie organowi gminy właściwemu na podstawie przepisów tejże ustawy o zgromadzeniach. Taki zabieg legislacyjny miał na celu zapewnienie lepszej kontroli nad przebiegiem zgromadzeń przez zakaz udziału w nich osób zamaskowanych, konieczność dołączenia przez organizatora zgromadzenia zezwolenia na jego przeprowadzenie na drodze publicznej, wprowadzenia wspólnej ze sprawcą szkody odpowiedzialności organizatorów i przewodniczących zgromadzeń, rozszerzenie katalogu sytuacji, w których przedstawiciel organu gminy może rozwiązać zgromadzenie, uprzednio przerwane przez organ kontroli ruchu, a także możliwość rozwiązania zgromadzenia, gdy wygląd uczestników utrudnia ich identyfikację oraz ustalenie tożsamości. Nowela nie została podpisana przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, który 22 kwietnia 2004 r. skierował do Trybunału Konstytucyjnego wniosek o zbadanie zgodności treści ustawy z Konstytucją RP.

***

39. Treścią art. 8 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 121, poz. 1264) katalog podmiotów, którym udostępnia się dane lub informacje zgromadzone w ewidencji, rozszerzono o Zakład Ubezpieczeń Społecznych w celu umożliwienia zabezpieczenia ustawowym prawem zastawu należności z tytułu składek, do których poboru podmiot ten jest zobowiązany (art. 80c ust. 1 pkt 9b p.r.d.). Obowiązuje od 1 lipca 2004 r.

40. Zgodnie z art. 22 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. - Przepisy wprowadzające ustawę o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. Nr 173, poz. 1808 z późn. zm.) znowelizowano art. 83, 84, 84a, 86, 102-105, 108, 110, 115, 124, 124a, 124b i 125, dodano art. 83a i 83b oraz uchylono art. 103a p.r.d. Zmiany obowiązują od 21 sierpnia 2004 r.

41. Zgodnie z treścią art. 33 ustawy z dnia 25 listopada 2004 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 273, poz. 2703 z późn. zm.) znowelizowano art. 80d i 100d p.r.d. Zmiany obowiązują od 1 stycznia 2005 r.

42. Treścią art. 57 ustawy z dnia 20 stycznia 2005 r. o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji (Dz. U. Nr 25, poz. 202 z późn. zm.) znowelizowano treść art. 66, 68, 72, 79, 80b i 80c kodeksu drogowego. Większość zmian obowiązuje od 14 marca 2005 r., jedna - dotycząca art. 68 - od 12 sierpnia 2005. Jedynie zmiana dokonana w treści art. 72 rozpoczęła obowiązywanie od 1 stycznia 2006 r. W myśl określonych zasad rejestracji dokonuje się na podstawie dowodu wpłaty, o którym mowa w art. 12 ust. 2 ustawy z dnia 20 stycznia 2005 r. o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji, lub oświadczenia o podleganiu obowiązkowi zapewniania sieci zbierania pojazdów, o którym mowa w art. 11 ust. 4 tej ustawy, albo faktury zawierającej takie oświadczenie, jeżeli pojazd jest rejestrowany po raz pierwszy. Określone wymagania nie dotyczą pojazdu innego niż pojazd samochodowy zaliczony do kategorii M1 lub N1 oraz trójkołowy pojazd silnikowy, z tym że dotyczą motocykli trójkołowych.

Ustawodawca po kolejnych piętnastu nowelizacjach postanowił ogłosić kolejny tekst jednolity (Dz. U. z 2005 r. Nr 108, poz. 908). Niniejsza ustawa wdraża postanowienia następujących dyrektyw unijnych: 1) dyrektywy 70/156/EWG z dnia 6 lutego 1970 r. w sprawie zbliżenia ustawodawstw Państw Członkowskich odnoszących się do homologacji typu pojazdów silnikowych i ich przyczep (Dz. Urz. WE L 42 z 23.02.1970, s. 1 z późn. zm.; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 13, t. 1, s. 44); 2) dyrektywy 74/150/EWG z dnia 4 marca 1974 r. w sprawie zbliżenia ustawodawstw Państw Członkowskich odnoszących się do homologacji typu kołowych ciągników rolniczych lub leśnych (Dz. Urz. WE L 84 z 28.03.1974, s. 10 z późn. zm.; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 13, t. 2, s. 68); 3) dyrektywy 91/439/EWG z dnia 29 lipca 1991 r. w sprawie praw jazdy (Dz. Urz. WE L 237 z 24.08.1991, s. 1 z późn. zm.; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 7, t. 1, s. 317); 4) dyrektywy 91/671/EWG z dnia 16 grudnia 1991 r. w sprawie zbliżenia ustawodawstw Państw Członkowskich odnoszących się do obowiązkowego stosowania pasów bezpieczeństwa w pojazdach poniżej 3,5 tony (Dz. Urz. WE L 373 z 31.12.1991, s. 26 z późn. zm.; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 7, t. 1, s. 353); 5) dyrektywy 92/6/EWG z dnia 10 lutego 1992 r. w sprawie montowania i zastosowania urządzeń ograniczenia prędkości w niektórych kategoriach pojazdów silnikowych we Wspólnocie (Dz. Urz. WE L 57 z 02.03.1992, s. 27 z późn. zm.; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 7, t. 1, s. 359); 6) dyrektywy 96/53/WE z dnia 25 lipca 1996 r. ustanawiającej dla niektórych pojazdów kołowych poruszających się na terytorium Wspólnoty maksymalne dopuszczalne wymiary w ruchu krajowym i międzynarodowym oraz maksymalne dopuszczalne obciążenia w ruchu międzynarodowym (Dz. Urz. WE L 235 z 17.09.1996, s. 59 z późn. zm.; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 7, t. 2, s. 478); 7) dyrektywy 96/96/WE z dnia 20 grudnia 1996 r. w sprawie zbliżenia ustawodawstw Państw Członkowskich dotyczących badań przydatności do ruchu drogowego pojazdów silnikowych i ich przyczep (Dz. Urz. WE L 46 z 17.02.1997, s. 1 z późn. zm.; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 7, t. 2, s. 517); 8) dyrektywy 97/27/WE z dnia 22 lipca 1997 r. odnoszącej się do mas i wymiarów niektórych kategorii pojazdów silnikowych i ich przyczep oraz zmieniającej dyrektywę 70/156/EWG (Dz. Urz. WE L 233 z 28.08.1997, s. 1 z późn. zm.; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 13, t. 19, s. 200); 9) dyrektywy 1999/37/WE z dnia 29 kwietnia 1999 r. w sprawie dokumentów rejestracyjnych pojazdów (Dz. Urz. WE L 138 z 01.06.1999, s. 57 z późn. zm.; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 7, t. 4, s. 351); 10) dyrektywy 1999/62/WE z dnia 17 czerwca 1999 r. w sprawie pobierania opłat za użytkowanie niektórych typów infrastruktury przez pojazdy ciężarowe (Dz. Urz. WE L 187 z 20.07.1999, s. 42; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 7, t. 4, s. 372); 11) dyrektywy 2000/30/WE z dnia 6 czerwca 2000 r. w sprawie drogowej kontroli przydatności do ruchu pojazdów użytkowych poruszających się we Wspólnocie (Dz. Urz. WE L 203 z 10.08.2000, s. 1 z późn. zm.; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 7, t. 5, s. 80); 12) dyrektywy 2002/24/WE z dnia 18 marca 2002 r. w sprawie homologacji typu dwu- lub trzykołowych pojazdów mechanicznych i uchylającej dyrektywę 92/61/EWG (Dz. Urz. WE L 124 z 09.05.2002, s. 1; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 13, t. 29, s. 399).

43. W myśl dyspozycji art. 7 ustawy z dnia 22 kwietnia 2005 r. o zmianie ustawy o Straży Granicznej oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 90, poz. 757 z późn. zm.) znowelizowano art. 6 i art. 129 ust. 4a p.r.d. Zmiana spowodowała rozszerzenie kompetencji funkcjonariuszy Straży Granicznej o prawo dawania poleceń i sygnałów użytkownikom ruchu drogowego. Z kolei kontrolę ruchu drogowego mogą przeprowadzać także funkcjonariusze Straży Granicznej lub organów celnych, którym przysługują uprawnienia, o których mowa w ust. 2 pkt 1-5 i 7-12 art. 129 oraz w art. 130a ust. 4 pkt 1 p.r.d. Obowiązuje od 23 czerwca 2005 r.

44. Treścią art. 4 ustawy z dnia 21 kwietnia 2005 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 90, poz. 756) znowelizowano art. 81, 83 i 132 p.r.d. Obowiązuje od 22 sierpnia 2005 r.

45. Artykułem 14 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o zmianie niektórych ustaw w związku ze zmianami w podziale zadań i kompetencji administracji terenowej (Dz. U. Nr 175, poz. 1462 z późn. zm.) dokonano nowelizacji art. 1 kodeksu drogowego przez dodanie ust. 3, w myśl którego zadania samorządu województwa, o których mowa w art. 75a ust. 1, 3, 5 i 9, art. 97 ust. 3, art. 98 ust. 5, art. 110 ust. 1 pkt 10, art. 111 ust. 1, art. 112 ust. 1, art. 113 ust. 1, art. 114 ust. 3, art. 122 ust. 8 i 9, art. 124a ust. 3 i 10, art. 124b ust. 1-3 i 5, art. 140 ust. 4, art. 140g ust. 2, art. 140i i art. 140k kodeksu drogowego, są zadaniami z zakresu administracji rządowej. W konsekwencji użyty w art. 75a ust. 1 w zdaniu wstępnym, w ust. 3, 5 i 9, w art. 110 ust. 1 pkt 10, w art. 111 ust. 1, w art. 112 ust. 1, w art. 113 ust. 1, w art. 122 ust. 8, w art. 124a ust. 3 i 10, w art. 124b ust. 1-3 i 5, w art. 140g ust. 2 i w art. 140k kodeksu drogowego, w różnym przypadku, wyraz "wojewoda" zastąpiono użytymi w odpowiednim przypadku wyrazami "marszałek województwa", a użyte w art. 97 ust. 3, w art. 98 ust. 5, w art. 114 ust. 3, w art. 122 ust. 9, w art. 140 ust. 4 kodeksu drogowego wyrazy "wojewoda mazowiecki" zastąpiono wyrazami "marszałek województwa mazowieckiego". Wskazana zmiana spowodowała konieczność modyfikacji art. 140i kodeksu drogowego, dzięki której marszałek województwa awansował do funkcji przewodniczącego wojewódzkiej Rady, a wojewoda spadł do funkcji jego zastępcy. Tym sposobem osoba na stanowisko sekretarza Rady może być wskazana nie - jak dotychczas - przez wojewodę, lecz przez marszałka województwa. Nowe przepisy obowiązują od 1 stycznia 2006 r.

46. Dyspozycją art. 2 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o zmianie ustawy o drogach publicznych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 179, poz. 1486) zmodyfikowano ust. 1 art. 64 p.r.d. W ten sposób od 4 października 2005 r. ruch pojazdu lub zespołu pojazdów, których naciski osi wraz z ładunkiem lub bez ładunku są większe od dopuszczalnych, przewidzianych dla danej drogi w przepisach o drogach publicznych, albo których wymiary lub masa wraz z ładunkiem lub bez niego są większe od dopuszczalnych, przewidzianych w przepisach niniejszej ustawy, jest dozwolony tylko pod warunkiem uzyskania zezwolenia.

47. Na mocy art. 25 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o systemie tachografów cyfrowych (Dz. U. Nr 180, poz. 1494 z późn. zm.) dane zgromadzone w ewidencji, po nowelizacji art. 100c p.r.d., udostępnia się również podmiotowi wydającemu karty oraz ministrowi właściwemu ds. transportu w celu umożliwienia organom i służbom uprawnionym do korzystania z systemu Tachonet wymianę danych z organami i uprawnionymi służbami w innych państwach, w których funkcjonuje system tachografu cyfrowego. Z kolei w wyniku modyfikacji art. 129 ust. 2 pkt 6 p.r.d. policjant w związku z wykonywaniem czynności jest uprawniony do zatrzymania, w przypadkach przewidzianych w ustawie, dokumentów stwierdzających uprawnienie do kierowania pojazdem lub jego używania oraz karty kierowcy w przypadkach przewidzianych w art. 14 ust. 4 lit. c rozporządzenia Rady (EWG) nr 3821/85 z dnia 20 grudnia 1985 r. w sprawie urządzeń rejestrujących stosowanych w transporcie drogowym (Dz. Urz. WE L 370 z 31.12.1985, s. 8 oraz Dz. Urz. WE L 274 z 09.10.1998, s. 1) zmienionego rozporządzeniem Rady (WE) nr 2135/98 z dnia 24 września 1998 r. zmieniającym rozporządzenie (EWG) nr 3821/85 w sprawie urządzeń rejestrujących stosowanych w transporcie drogowym oraz dyrektywę nr 88/599/EWG dotyczącą stosowania rozporządzeń (EWG) nr 3820/85 i (EWG) nr 3821/85 (Dz. Urz. WE L 274 z 09.10.1998, s. 1). Zmiany obowiązują od 5 października 2005 r.

48. Treścią art. 3 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o zmianie ustawy o transporcie drogowym oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 180, poz. 1497) znowelizowano art. 66, 66a, 80b, 90 i 94 p.r.d. z mocą obowiązującą od 21 października 2005 r.

49. Poprzednie brzmienie art. 65 p.r.d., z którego wynikało, że "zawody sportowe, rajdy, wyścigi, zgromadzenia [podreśl. - W.K.] i inne imprezy, które powodują utrudnienia w ruchu lub wymagają korzystania z drogi w sposób szczególny, mogą się odbywać pod warunkiem zapewnienia bezpieczeństwa i porządku podczas trwania imprezy oraz uzyskania zezwolenia na jej przeprowadzenie", było przedmiotem zainteresowania Trybunału Konstytucyjnego, który po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 18 stycznia 2006 r. (K 21/05, Dz. U. Nr 17, poz. 141) wniosku Rzecznika Praw Obywatelskich, orzekł, że art. ten w części obejmującej wyraz "zgromadzenia" jest niezgodny z art. 57 Konstytucji RP. Trybunał podkreślił, że oczywisty jest argument o konieczności zapewnienia bezpieczeństwa w ruchu drogowym, jednakże nie można z niego wyprowadzać wniosku, iż przyjęta w prawie o ruchu drogowym regulacja jest z konstytucyjnego punktu widzenia poprawna. Błąd ustawodawcy polegał na przyjęciu podobieństwa sytuacji wykorzystywania dróg publicznych w przypadku imprez o charakterze zawodów sportowych, rajdów, wyścigów i innych imprez do sytuacji zgromadzeń. W ten sposób ustawodawca nie uwzględnił konstytucyjnej istoty wolności zgromadzeń jako podstawowej obywatelskiej wolności politycznej. Nie ma wątpliwości, że wolność zgromadzeń jest - spośród form regulowanych treścią art. 65 p.r.d. - jedyną wolnością gwarantowaną przez Konstytucję RP. Przepis w spornej części przestał obowiązywać z dniem 2 lutego 2006 r.

50. Dyspozycją art. 171 ustawy z dnia 9 czerwca 2006 r. o Centralnym Biurze Antykorupcyjnym (Dz. U. Nr 104, poz. 708 z późn. zm.) rozszerzono zakres przedmiotowy definicji pojazdu używanego do celów specjalnych przez dodanie pojazdu Centralnego Biura Antykorupcyjnego (art. 2 pkt 37 p.r.d.). Konsekwencją tego zabiegu legislacyjnego jest: 1) uznanie, że kierujący takim pojazdem podczas przewożenia osoby zatrzymanej nie muszą zapinać pasów bezpieczeństwa (art. 39 ust. 2 pkt 5 p.r.d.); 2) dopisanie określonego pojazdu do katalogu pojazdów uprzywilejowanych (art. 53 ust. 1 pkt 7a p.r.d.); 3) zwolnienie z obowiązku montowania w pojeździe ogranicznika prędkości oraz uwolnienie od zakazu wyposażania pojazdu w urządzenie informujące o działaniu sprzętu kontrolno-pomiarowego używanego przez organy kontroli ruchu drogowego lub działanie to zakłócające albo przewożenia w pojeździe takiego urządzenia, przy czym jego warunki techniczne określa w drodze rozporządzenia (zob. Dz. U. z 2005 r. Nr 116, poz. 974) minister właściwy ds. wewnętrznych, Minister Obrony Narodowej, minister właściwy ds. finansów publicznych oraz Minister Sprawiedliwości (art. 66 ust. 1b pkt 1, ust. 4 pkt 4 i ust. 7 p.r.d.); 4) zwolnienie z warunków rejestracji pojazdu, o których mowa w art. 72 ust. 1 pkt 5 kodeksu drogowego (art. 72 ust. 2 pkt 3 p.r.d.); 5) zezwolenie na rejestrację pojazdu przez właściwy organ CBA, który wydaje dowód rejestracyjny, zalegalizowane tablice rejestracyjne oraz nalepkę kontrolną, z wyjątkiem sytuacji, w której nie są one wymagane, a numer rejestracyjny umieszcza się bezpośrednio na pojeździe, przy czym starostowie przekazują odpłatnie wojewodzie mazowieckiemu zalegalizowane tablice rejestracyjne niezbędne do rejestracji, o której mowa w art. 76 ust. 4 kodeksu drogowego, a informacje dotyczące przekazanych zalegalizowanych tablic rejestracyjnych są informacjami niejawnymi stanowiącymi tajemnicę państwową, podlegającymi ochronie na podstawie przepisów o ochronie informacji niejawnych (art. 73 ust. 3 i 3a oraz art. 86 ust. 1 i 2 p.r.d.); 6) zmiana zakresu delegacji ustawowej zawartej w aktach wykonawczych do kodeksu drogowego (art. 76 ust. 3, 4, 5 pkt 4 i art. 80e ust. 2 p.r.d.); 7) decyzja o udostępnianiu danych, pod warunkiem że są związane z realizacją ustawowych zadań, Centralnemu Biuru Antykorupcyjnemu (art. 80c ust. 1 pkt 4a i art. 100c ust. 1 pkt 4a p.r.d.). Powyższe zmiany obowiązują od 24 lipca 2006 r.

51. W myśl dyspozycji art. 29 ustawy z dnia 9 czerwca 2006 r. - Przepisy wprowadzające ustawę o Służbie Kontrwywiadu Wojskowego oraz Służbie Wywiadu Wojskowego oraz ustawę o służbie funkcjonariuszy Służby Kontrwywiadu Wojskowego oraz Służby Wywiadu Wojskowego (Dz. U. Nr 104, poz. 711 z późn. zm.) rozszerzono zakres przedmiotowy definicji pojazdu używanego do celów specjalnych przez dodanie pojazdu Służby Kontrwywiadu Wojskowego i Służby Wywiadu Wojskowego (art. 2 pkt 37 p.r.d.). Konsekwencją tego zabiegu legislacyjnego jest: 1) uznanie, że kierujący takim pojazdem podczas przewożenia osoby zatrzymanej nie muszą zapinać pasów bezpieczeństwa (art. 39 ust. 2 pkt 5 p.r.d.); 2) dopisanie określonego pojazdu do katalogu pojazdów uprzywilejowanych (art. 53 ust. 1 pkt 7b i 7c p.r.d.); 3) zwolnienie z obowiązku montowania w pojeździe ogranicznika prędkości oraz uwolnienie od zakazu wyposażania pojazdu w urządzenie informujące o działaniu sprzętu kontrolno-pomiarowego używanego przez organy kontroli ruchu drogowego lub działanie to zakłócające albo przewożenia w pojeździe takiego urządzenia, przy czym jego warunki techniczne określa w drodze rozporządzenia (zob. Dz. U. z 2005 r. Nr 116, poz. 974) minister właściwy ds. wewnętrznych, Minister Obrony Narodowej, minister właściwy ds. finansów publicznych oraz Minister Sprawiedliwości (art. 66 ust. 1b pkt 1, ust. 4 pkt 4 i ust. 7 p.r.d.); 4) zwolnienie z warunków rejestracji pojazdu, o których mowa w art. 72 ust. 1 pkt 5 kodeksu drogowego (art. 72 ust. 2 pkt 3 p.r.d.); 5) zezwolenie na rejestrację pojazdu przez właściwy organ Służby Kontrwywiadu Wojskowego i Służby Wywiadu Wojskowego, który wydaje dowód rejestracyjny, zalegalizowane tablice rejestracyjne oraz nalepkę kontrolną, z wyjątkiem sytuacji, w której nie są one wymagane, a numer rejestracyjny umieszcza się bezpośrednio na pojeździe, przy czym starostowie przekazują odpłatnie wojewodzie mazowieckiemu zalegalizowane tablice rejestracyjne niezbędne do rejestracji, o której mowa w art. 76 ust. 4 kodeksu drogowego, a informacje dotyczące przekazanych zalegalizowanych tablic rejestracyjnych są informacjami niejawnymi stanowiącymi tajemnicę państwową, podlegającymi ochronie na podstawie przepisów o ochronie informacji niejawnych (art. 73 ust. 3 i 3a oraz art. 86 ust. 1 i 2 p.r.d.); 6) zmiana zakresu delegacji ustawowej zawartej w aktach wykonawczych do kodeksu drogowego (art. 76 ust. 2a, 4, 5 i art. 80e ust. 2 p.r.d.); 7) decyzja o udostępnianiu danych, pod warunkiem że są związane z realizacją ustawowych zadań, Służbie Kontrwywiadu Wojskowego oraz Służbie Wywiadu Wojskowego (art. 80c ust. 1 pkt 5 i art. 100c ust. 1 pkt 5 p.r.d.). Powyższe zmiany obowiązują od 1 października 2006 r.

52. Na mocy art. 1 ustawy z dnia 22 września 2006 r. o zmianie ustawy - Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. Nr 190, poz. 1400) istotna zmiana nastąpiła w kwestii trybu postępowania po podjęciu decyzji o usunięciu pojazdu. Konieczność dokonania zmiany w tym zakresie jest następstwem wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 7 czerwca 2005 r., K 23/04 (OTK-A 2005, nr 6, poz. 62). Trybunał zakwestionował brak jakichkolwiek materialnych przesłanek, którymi starostowie mogli się kierować przy wyznaczaniu jednostki usuwającej pojazd oraz parkingu, na którym umieszczano usunięty pojazd. Zastrzeżeń Trybunału nie budziła sama decyzja ustawodawcy o przyznaniu organowi samorządu terytorialnego kompetencji do wyznaczania podmiotów gospodarczych uprawnionych do usuwania pojazdów z drogi w określonych wyżej sytuacjach, a także prowadzenia strzeżonego parkingu, na którym były umieszczane usunięte pojazdy. W konsekwencji dokonana zmiana treści art. 130a p.r.d. przez precyzyjne określenie brakujących w poprzednim stanie prawnym przesłanek tym samym wprowadziła poważne zadania dla starosty. Podmiot ten, wyznaczając jednostkę do usuwania pojazdów, ma obowiązek kierowania się przesłankami zachowania rzetelności oraz zapewnienia najwyższej jakości świadczonych usług, a w szczególności wziąć pod uwagę: 1) standard wyposażenia i oznakowania pojazdu przeznaczonego do usuwania lub przemieszczania pojazdów; 2) liczbę i rodzaj pojazdów przystosowanych do usuwania lub przemieszczania pojazdów, stosownie do wielkości obszaru świadczonych usług; 3) deklarowany czas przybycia na miejsce zdarzenia; 4) zobowiązania jednostki do realizacji każdego zlecenia usunięcia pojazdu z drogi; 5) opinię właściwego miejscowo komendanta powiatowego Policji w zakresie dotychczasowego przebiegu ewentualnej współpracy jednostki z Policją; 6) konieczność zachowania warunków konkurencji oraz 7) proponowaną cenę usługi.

Z kolei przy wyznaczaniu jednostki do prowadzenia strzeżonego parkingu przeznaczonego do przechowywania usuniętych pojazdów starosta ma obowiązek kierowania się podobnymi przesłankami, a więc rzetelności oraz zapewnienia najwyższej jakości świadczonych usług, a w szczególności wziąć pod uwagę: 1) standard wyposażenia strzeżonego parkingu, a zwłaszcza rodzaj ogrodzenia, oświetlenia i monitoringu; 2) liczbę miejsc do parkowania pojazdów; 3) proponowany rodzaj zabezpieczenia pojazdów; 4) warunki utrzymywania pojazdów, a zwłaszcza pojazdów z uszkodzeniami powypadkowymi; 5) miejsce położenia parkingu; 6) opinię właściwego miejscowo komendanta powiatowego Policji w zakresie dotychczasowego przebiegu ewentualnej współpracy jednostki z Policją; 7) zobowiązania jednostki do realizacji każdego zlecenia umieszczenia pojazdu na strzeżonym parkingu; 8) konieczność zachowania warunków konkurencji; 9) proponowaną cenę usługi. Równocześnie - co jest jednym z najistotniejszych elementów właściwej realizacji przyjętych zasad - wyznaczenie jednostki usuwającej pojazd oraz prowadzącej strzeżony parking, na którym umieszcza się usunięty pojazd, musi nastąpić w warunkach wyboru najkorzystniejszej oferty uwzględniającej określone warunki. Wydaje się również słuszna zasada wyznaczenia jednostki na czas nie dłuższy niż 3 lata, przy czym starosta może wyznaczyć więcej niż jedną jednostkę. Przepisy obowiązują od 19 października 2006 r. Zgodnie z decyzją ustawodawcy dotychczasowe przepisy wykonawcze zachowywały moc obowiązywania do 18 października 2007 r.

53. Treścią art. 54 ustawy z dnia 8 września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym (Dz. U. Nr 191, poz. 1410 z późn. zm.) modyfikacji uległ art. 65a ust. 3 pkt 3 lit. d p.r.d. W myśl nowych zasad organizator imprezy jest obowiązany sporządzić plan określający sposoby zapewnienia bezpieczeństwa i porządku publicznego podczas imprezy na terenie poszczególnych województw, obejmujący rodzaje, zakres i sposób zabezpieczenia ratowniczego imprezy, w uzgodnieniu z właściwym komendantem powiatowym Państwowej Straży Pożarnej oraz innymi służbami ratowniczymi, w tym z właściwym dysponentem jednostki w rozumieniu przepisów ustawy o Państwowym Ratownictwie Medycznym. Dysponentem jednostki jest zakład opieki zdrowotnej, w którego skład wchodzi jednostka systemu. Jednostkami systemu są szpitalne oddziały ratunkowe oraz zespoły ratownictwa medycznego, w tym lotnicze zespoły ratownictwa medycznego, na których świadczenia z dysponentami jednostek zawarto umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej oraz umowy na wykonywanie medycznych czynności ratunkowych. Konsekwencją tego zabiegu legislacyjnego jest doprecyzowanie art. 105 ust. 3 p.r.d. Chodzi o to, że szkolenie w zakresie udzielania pierwszej pomocy jest prowadzone przez osobę, która spełnia określone warunki, a mianowicie jest lekarzem systemu, pielęgniarką systemu lub ratownikiem medycznym. Datą rozpoczęcia obowiązywania znowelizowanych zasad jest 1 stycznia 2007 r.

54. Na podstawie art. 2 ustawy z dnia 17 listopada 2006 r. o zmianie ustawy o transporcie drogowym oraz o zmianie ustawy - Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. Nr 235, poz. 1701) do kodeksu drogowego dodano art. 79b, 97a, 98a oraz art. 115f-115l, a także nowelizacji uległy art. 80d, 92, 100b i 140 p.r.d. Najistotniejszą zmianę stanowiło dodanie art. 115f-115l, które tworzą nowy rozdział 2b (w ramach działu IV) zatytułowany "Doskonalenie umiejętności osób posiadających uprawnienia do kierowania pojazdami silnikowymi". Doskonalenie, o którym stanowi tytuł rozdziału, jest prowadzone w ośrodku doskonalenia techniki jazdy, który może być prowadzony przez przedsiębiorcę, a także jednostkę wojskową lub jednostkę resortu spraw wewnętrznych (art. 115f). Prowadzenie ośrodka jest działalnością regulowaną w rozumieniu ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 220, poz. 1447 z późn. zm.), a zatem wymaga uzyskania wpisu do rejestru przedsiębiorców zajmujących się określoną działalnością. Wpis powinien zawierać: 1) firmę przedsiębiorcy oraz jego siedzibę i adres; 2) numer w ewidencji działalności gospodarczej albo w rejestrze przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym; 3) numer identyfikacji podatkowej (NIP) przedsiębiorcy; 4) adres ośrodka doskonalenia techniki jazdy; 5) imiona i nazwiska instruktorów techniki jazdy wraz z numerami nadanych uprawnień; 6) numer w rejestrze. Zgodnie z wprowadzonym wymogiem wpis, o którym mowa, musi być poprzedzony wnioskiem zawierającym oświadczenie, że dane zawarte we wniosku są prawdziwe oraz przedsiębiorcy znane są wymagania odnoszące się do prowadzenia tego rodzaju działalności (art. 115h). W konsekwencji przedsiębiorca musi szczycić się nieskazitelnością, a w szczególności odpornością gdy chodzi o osiąganie korzyści majątkowych w nieuczciwy sposób (art. 115g). Niezależnie od tego możliwość prowadzenia ośrodka uwarunkowana jest posiadaniem przez przedsiębiorcę wysoko wykwalifikowanej kadry instruktorów gwarantujących wysoki poziom prowadzonych zajęć, a ponadto odpowiedniej infrastruktury technicznej, pojazdów przystosowanych do prowadzenia zajęć, właściwych warunków lokalowych i wyposażenia dydaktycznego (art. 115g). Instruktorem techniki jazdy może być osoba, która posiada wykształcenie co najmniej średnie oraz uprawnienia instruktora stwierdzone dokonanym przez starostę wpisem do ewidencji instruktorów i wydaniem legitymacji. Wpis jest równoczesnym potwierdzeniem warunków, jakie osoba ta musi spełniać. Chodzi o to, że posiada, przez okres co najmniej 3 lat, uprawnienie do kierowania pojazdami rodzaju objętego szkoleniem, przedstawiła orzeczenie lekarskie o braku przeciwwskazań zdrowotnych do kierowania pojazdem oraz orzeczenie psychologiczne o braku przeciwwskazań psychologicznych do kierowania pojazdem, ukończyła kurs kwalifikacyjny, zdała egzamin przed komisją powołaną przez wojewodę oraz nie była karana wyrokiem sądu za przestępstwo lub wykroczenie przeciwko bezpieczeństwu w ruchu drogowym. Taki instruktor musi dodatkowo zdać egzamin z wiedzy teoretycznej i umiejętności praktycznych przed specjalną komisją powołaną przez wojewodę i w konsekwencji być wpisany do ewidencji instruktorów techniki jazdy również prowadzonej przez wojewodę (art. 115j). Ogólne założenia dotyczące objętego przepisami przedsięwzięcia zostały doprecyzowane rozporządzeniem ministra właściwego ds. transportu (Dz. U. z 2008 r. Nr 77, poz. 458). Zadaniem tego aktu prawnego jest m.in. utrwalenie właściwego programu szkolenia i egzaminowania oraz prawidłowych i bezpiecznych zasad jego realizacji w stopniu gwarantującym jego efektywność. Zmiany obowiązują od 3 stycznia 2007 r.

55. Zgodnie z treścią art. 70 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o zasobach ropy naftowej, produktów naftowych i gazu ziemnego oraz zasadach postępowania w sytuacjach zagrożenia bezpieczeństwa paliwowego państwa i zakłóceń na rynku naftowym (Dz. U. Nr 52, poz. 343 z późn. zm.) do art. 20 p.r.d. dodano ust. 5a, w myśl którego Rada Ministrów na wniosek ministra właściwego ds. gospodarki może, w drodze rozporządzenia, w przypadkach, o których mowa w art. 32 ust. 1 cyt. ustawy, wprowadzić ograniczenia w dopuszczalnej prędkości pojazdów samochodowych. Zmiana obowiązuje od 7 kwietnia 2007 r.

56. Zgodnie z dyspozycją art. 1 ustawy z dnia 7 marca 2007 r. o zmianie ustawy - Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. Nr 57, poz. 381) znowelizowano art. 19, 51, 76 i 80c oraz dodano art. 47a p.r.d. Spośród zmian istotne jest ustanowienie obowiązku utrzymywania bezpiecznego w rozumieniu ustawodawcy odstępu (50 i 80 m) od poprzedzającego pojazdu w tunelu o długości przekraczającej 500 m, przy czym organ zarządzający ruchem może zarówno zwiększyć, jak i zmniejszyć określoną odległość w zależności od obowiązującej w tunelu dopuszczalnej prędkości. Równocześnie kierujący pojazdem w tunelu podczas zatrzymania wynikającego z warunków lub przepisów ruchu drogowego jest obowiązany zachować nie mniejszy niż 5 m odstęp od poprzedzającego pojazdu. Określone zasady bezpieczeństwa obowiązują od 17 kwietnia 2007 r.

57. W myśl dyspozycji art. 2 ustawy z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zmianie ustawy o czasie pracy kierowców oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 99, poz. 661) do kodeksu drogowego dodano art. 97b, w myśl którego organ wydający uprawnienie do kierowania pojazdem, na wniosek podmiotu wydającego karty do tachografów cyfrowych, potwierdza zgodność ze stanem faktycznym danych dotyczących prawa jazdy. Z kolei w myśl znowelizowanego art. 129 ust. 2 pkt 5 p.r.d. policjant jest uprawniony do sprawdzania zapisów urządzenia samoczynnie rejestrującego prędkość jazdy, czas jazdy i czas postoju, obowiązkowe przerwy i czas odpoczynku. Zmiany obowiązują od 20 czerwca 2007 r.

58. Kolejna nowelizacja ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 108, poz. 908 z późn. zm.), dokonana ustawą z dnia 11 maja 2007 r. o zmianie ustawy - Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. Nr 123, poz. 845) wprowadziła zmiany: porządkujące stan prawny w zakresie kompetencji służb i organów publicznych do dokonywania czynności z zakresu kontroli ruchu drogowego, modyfikujące zasady poddawania kierowców badaniom na obecność w organizmie środków działających podobnie do alkoholu oraz zatrzymywania przez Policję prawa jazdy. Zmiany objęły zatem art. 6, 127, 131 i 135 ustawy oraz spowodowały dodanie art. 129b-129f, zlokalizowanych w rozdziale 1 działu V po zmianie zatytułowanego "Uprawnienia Policji i innych organów". Zmiany obowiązują od 24 lipca 2007 r. Wśród sygnalizowanych zmian na uwagę zasługuje w szczególności modyfikacja art. 135 ust. 1 pkt 1 lit. a ustawy, z treści którego wynika, że policjant zatrzyma prawo jazdy za pokwitowaniem m.in. w razie "uzasadnionego podejrzenia, że kierujący znajduje się w stanie nietrzeźwości lub w stanie po użyciu alkoholu albo środka działającego podobnie do alkoholu". Zmiana w art. 135 ust. 1 polega na rozszerzeniu przesłanek obligatoryjnego zatrzymania prawa jazdy o przypadki, w których z różnych względów dotychczas nie było możliwe poddanie kierowcy odpowiednim badaniom na obecność w organizmie alkoholu lub substancji o podobnym działaniu. Nie ma wątpliwości, że owa przeszkoda w rezultacie uniemożliwiała "stwierdzenie, że kierujący znajduje się w stanie nietrzeźwości lub w stanie po użyciu alkoholu albo środka działającego podobnie do alkoholu", a takiego stwierdzenia wymagała ustawowa regulacja. Mimo że przedmiotowym badaniom, zgodnie z dyspozycją art. 126 ust. 3 i art. 127 ust. 3 ustawy, można poddać kierującego pojazdem nawet bez jego zgody, często miały miejsce sytuacje, w których niewłaściwe, a nawet wręcz agresywne zachowanie kierowcy uniemożliwiało przeprowadzenie określonego badania. Dokonana zmiana w znacznie większym stopniu sprzyja skutecznemu przeciwdziałaniu używania alkoholu lub środków odurzających przez prowadzących pojazdy kierowców, ponieważ w przypadku zachowania kierującego pojazdem dającego podstawę sformułowania podejrzenia, że znajduje się on co najmniej po użyciu alkoholu lub środka odurzającego umożliwia zatrzymanie przez Policję prawa jazdy za pokwitowaniem, eliminujące w trybie natychmiastowym dalsze kierowanie pojazdem. Przed wprowadzeniem omawianej zmiany podstawę zatrzymania prawa jazdy stanowił art. 135 ust. 1 pkt 2 ustawy, przy czym otrzymane przez kierowcę w takim przypadku pokwitowanie upoważniało, w myśl dyspozycji art. 135 ust. 2 ustawy, do dalszego kierowania pojazdem w ciągu 7 dni. Powodem zmian porządkujących stan prawny (zob. druk sejmowy nr 1390) były wątpliwości interpretacyjne dotyczące podstawy prawnej przeprowadzania czynności z zakresu kontroli ruchu drogowego przez funkcjonariuszy straży gminnych (miejskich), strażników leśnych, funkcjonariuszy Straży Parku oraz pracowników zarządów dróg. Wymienione podmioty przeprowadzały określone czynności kontrolne na podstawie upoważnień wydawanych w oparciu o przepisy uchylonego już rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 30 grudnia 2002 r. w sprawie kontroli ruchu drogowego (Dz. U. z 2003 r. Nr 14, poz. 144 z późn. zm.). Ustawa nakazała ministrowi właściwemu ds. wewnętrznych uregulowanie tym aktem warunków i trybu udzielania wspomnianych upoważnień przez organy Policji, jednak zabrakło w niej przepisu materialnego, który w sposób jednoznaczny formułowałby uprawnienia funkcjonariuszy straży gminnych (miejskich), strażników leśnych, funkcjonariuszy Straży Parku oraz pracowników zarządów dróg do czynności kontrolnych. Wyraźne powierzenie zadań w tym zakresie służbom Policji (art. 129 ust. 1), Żandarmerii Wojskowej i wojskowych organów porządkowych (art. 129 ust. 4), Straży Granicznej i organów celnych (art. 129 ust. 4a) oraz Inspekcji Transportu Drogowego (art. 129a) wskazuje, że kompetencje innych organów w zakresie czynności kontrolnych - dla całkowitego wyeliminowania rodzących się wątpliwości interpretacyjnych - również powinny być wyraźnie sformułowane w ustawie. Na omawianą kwestię zwrócił uwagę Rzecznik Praw Obywatelskich w wystąpieniu do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji. Temu zatem służy wprowadzenie do ustawy przepisów formułujących uprawnienia z zakresu kontroli ruchu drogowego: strażników straży gminnych (miejskich) (art. 129b), strażników leśnych i funkcjonariuszy Straży Parku (art. 129c) oraz osób działających w imieniu zarządców dróg (art. 129d). Jednocześnie wprowadzono przepis, zgodnie z którym wymienione podmioty dokonują kontroli drogowej na podstawie upoważnienia wydanego przez właściwego komendanta powiatowego Policji (art. 129e). Wskazana modyfikacja wymagała dostosowania przepisu formułującego upoważnienie dla ministra właściwego ds. wewnętrznych do wydania rozporządzenia regulującego kontrolę ruchu drogowego (art. 131 ust. 1). Zakres kontroli drogowej dokonywanej przez wymienione służby i organy zasadniczo odpowiada obecnym regulacjom zawartym w cyt. rozporządzeniu w sprawie kontroli ruchu drogowego. Natomiast nieliczne modyfikacje w tym zakresie dotyczą uprawnień strażników straży gminnych (miejskich) oraz osób działających w imieniu zarządców dróg. Strażnicy straży gminnych (miejskich) uzyskali prawo do stosowania urządzeń pozwalających na samoczynne ujawnianie i rejestrowanie naruszeń rozmaitych przepisów ruchu drogowego, nie tylko - jak dotychczas - w zakresie dopuszczalnej prędkości lub wskazań sygnalizacji świetlnej. Wynika to z faktu, że rozwój elektronicznych systemów nadzoru nad ruchem drogowym pozwala na automatyczne rejestrowanie coraz szerszej grupy wykroczeń (np. przypadków nieuprawnionego korzystania z pasa ruchu przeznaczonego dla autobusów czy naruszania zakazu wjazdu na dany pas ruchu przez kierującego pojazdem przekraczającym dopuszczalną masę całkowitą). Kompetencje strażników gminnych (miejskich) obejmują wszystkie wykroczenia możliwe do wykrycia na podstawie zapisów takich urządzeń. Określenie uprawnień straży gminnych z zakresu kontroli ruchu drogowego wymagało uzupełnienia ich katalogu, analogicznie do rozwiązań odnoszących się do funkcjonariuszy Policji, o legitymowanie uczestnika ruchu oraz wydawanie mu wiążących poleceń co do sposobu korzystania z drogi lub używania pojazdu, a także ruchu pieszych. Funkcjonariusze straży gminnych mają wprawdzie prawo legitymowania na podstawie art. 12 ust. 1 pkt 2 w zw. z art. 11 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o strażach gminnych (Dz. U. Nr 123, poz. 779 z późn. zm.), to jednak przywołanie tego uprawnienia w ustawie - Prawo o ruchu drogowym miało na celu wyeliminowanie ewentualnych wątpliwości interpretacyjnych powstałych na tle analizy analogicznych uprawnień funkcjonariuszy Policji. Chodzi o to, że przysługujące tym funkcjonariuszom uprawnienie do legitymowania, wynikające z dyspozycji art. 15 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 43, poz. 277 z późn. zm.), zostało przywołane również w art. 129 ust. 2 pkt 1 p.r.d., jako jedno z uprawnień przysługujących w ramach wykonywanych czynności kontrolnych.

Zmiany w zasadach kontroli dokonywanej przez osoby działające w imieniu zarządcy drogi (art. 129d) polegają na wyłączeniu z zakresu podmiotowego uprawnień kontrolnych osób działających w imieniu Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad oraz na odejściu od dotychczasowej formuły "uzasadnionego podejrzenia" w przypadku kontroli masy i nacisku osi oraz na rozszerzeniu zakresu tej kontroli o wymiary pojazdu. W kontekście dotychczasowych przepisów wykonawczych osoby działające w imieniu zarządcy drogi mogły poddać kontroli drogowej w zakresie dopuszczalnej masy lub nacisku osi tylko pojazdy, co do których istniało "uzasadnione podejrzenie" przekroczenia dopuszczalnych norm. W praktyce wymóg ten okazał się mało skuteczny, a zatem w nowym brzmieniu przepisu zawarto formułę wolną od niejasnych ograniczeń. Ponadto rozszerzono zakres kontroli drogowej o wymiary pojazdu, co do których są ustanawiane ograniczenia - podobnie jak ograniczenia co do masy i nacisku osi - ze względu na uwarunkowania pozostające w kompetencji zarządów dróg. Jednocześnie wprowadzono zmianę terminologiczną polegającą na zastąpieniu kategorii "pracownicy zarządów dróg" szerszą kategorią "osoby działające w imieniu zarządcy drogi". Przedmiotowa zmiana pozwoli na doprecyzowanie zakresu podmiotowego omawianej regulacji, obejmując nimi również osoby, które wykonują kontrolę ruchu drogowego w imieniu tych zarządców dróg, którzy nie utworzyli zarządu drogi w strukturze obsługującego ich urzędu. Zmiana dokonana w treści art. 6 ust. 1 nowelizowanej ustawy ma charakter dostosowawczy. W związku z wyraźnym sformułowaniem uprawnień do wykonywania kontroli ruchu drogowego przez strażników leśnych oraz funkcjonariuszy Straży Parku należało sformułować również uprawnienia do wydawania przez te podmioty poleceń oraz sygnałów uczestnikom ruchu drogowego (nowy pkt 8 w art. 6 ust. 1). Modyfikacja zasad poddawania kierowców badaniom na obecność w organizmie środków działających podobnie do alkoholu (nowy ust. 2a w art. 127) polega na stworzeniu możliwości przeprowadzenia badania laboratoryjnego na obecność tych substancji po przeprowadzeniu określonego badania metodą nielaboratoryjną. W poprzednim stanie prawnym obecność w organizmie środków odurzających działających podobnie do alkoholu była stwierdzana na podstawie testów przeprowadzanych przez funkcjonariuszy na miejscu interwencji. Badania laboratoryjne natomiast przeprowadzano w wyjątkowych przypadkach, gdy stan osoby podlegającej badaniu uniemożliwiał przeprowadzenie badania nielaboratoryjnego. Oprócz tego badanie można było przeprowadzić tylko na żądanie kierowcy lub za jego zgodą. Testy wykonywane przez funkcjonariuszy często nie dawały jednoznacznych wskazań lub - z uwagi na ograniczoną ilość rozpoznawanych substancji - nie wykazywały obecności w organizmie niektórych środków odurzających. Wprowadzona zmiana stworzyła zatem w takiej sytuacji możliwość poddania kierowcy - nawet bez jego zgody - badaniu krwi lub moczu, przeprowadzanemu w zakładzie opieki zdrowotnej lub w izbie wytrzeźwień.

59. Dyspozycją art. 11 ustawy z dnia 24 sierpnia 2007 r. o zmianie niektórych ustaw w związku z członkostwem Rzeczypospolitej Polskiej w Unii Europejskiej (Dz. U. Nr 176, poz. 1238) dokonano zmian w art. 71, 72, 80b, 80c p.r.d. (rozszerzono zakres podmiotowy o ministrów właściwych ds. transportu, łączności oraz Prezesa GUS), art. 94 p.r.d. (dot. uprawnień do kierowania pojazdami na terytorium RP), art. 129 p.r.d. oraz dodano art. 86a p.r.d. (dot. praw i obowiązków producenta i importera). Zmiana art. 129 ust. 2 p.r.d. przez dodanie pkt 2a upoważniła policjantów do żądania okazania dokumentu potwierdzającego prawo do używania pojazdu, o którym mowa w art. 71 ust. 5 p.r.d., jeżeli pojazd ten nie jest zarejestrowany na nazwisko osoby nim kierującej. Zmiany obowiązują od 10 października 2007 r.

60. Trybunał Konstytucyjny wyrokiem z dnia 20 lutego 2008 r., K 30/07 (Dz. U. Nr 37, poz. 214) uznał z dniem 8 marca 2008 r., że art. 105 ust. 2 pkt 6 p.r.d. w części zawierającej zwrot "lub wykroczenie" jest niezgodny z art. 2, art. 32 oraz z art. 65 ust. 1 w zw. z art. 31 ust. 3 Konstytucji RP.

61. Wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 3 czerwca 2008 r., P 4/06 (Dz. U. Nr 100, poz. 649) z dniem 12 czerwca 2009 r. art. 130a ust. 10 p.r.d. w zakresie, w jakim dopuszcza odjęcie prawa własności pojazdu bez prawomocnego orzeczenia sądu, został uznany za niezgodny z art. 46, art. 21 ust. 1, art. 64 ust. 1 w zw. z art. 31 ust. 3 oraz z art. 64 ust. 3 Konstytucji RP.

62. Treścią art. 3 ustawy z dnia 25 lipca 2008 r. o zmianie ustawy o ochronie przeciwpożarowej oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 163, poz. 1015) znowelizowano art. 6 ust. 1 i art. 95a p.r.d. W myśl nowych zasad uprawnienia do dawania poleceń lub sygnałów uczestnikowi ruchu lub innej osobie znajdującej się na drodze przyznano również strażakowi Państwowej Straży Pożarnej i członkowi ochotniczej straży pożarnej podczas wykonywania czynności związanych z prowadzeniem akcji ratowniczej (art. 6 ust. 1 pkt 9 i 10). Przyjęto również, że kierującym pojazdem uprzywilejowanym może być osoba, która: 1) ukończyła 21 lat; 2) posiada zaświadczenie wydane przez pracodawcę potwierdzające jej zatrudnienie oraz spełnienie wymagań w zakresie badań lekarskich, o których mowa w art. 122 ust. 2, oraz psychologicznych, o których mowa w art. 124 ust. 2. Natomiast kierującym pojazdem uprzywilejowanym ochotniczej straży pożarnej może być osoba, która posiada zaświadczenie wydane przez właściwego wójta (burmistrza, prezydenta miasta) potwierdzające spełnienie wymagań w zakresie badań lekarskich, o których mowa w art. 122 ust. 2, oraz psychologicznych, o których mowa w art. 124 ust. 2. (art. 95a ust. 1 i 4).

63. Zgodnie z dyspozycją art. 2 ustawy z dnia 7 listopada 2008 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 209, poz. 1320) znowelizowano art. 72 ust. 1a p.r.d., przyjmując, że w przypadku gdy sprowadzany pojazd jest przedmiotem dostawy dokonanej przez podatnika podatku od towarów i usług na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przed dokonaniem pierwszej rejestracji na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, zaświadczenie: 1) o którym mowa w ust. 1 pkt 8 lit. a, może być zastąpione fakturą z wyszczególnioną kwotą podatku od towarów i usług potwierdzającą dokonanie tej dostawy przez tego podatnika; 2) o którym mowa w ust. 1 pkt 8 lit. b, może być zastąpione fakturą dokumentującą czynności, których podstawą opodatkowania jest marża, potwierdzającą dokonanie tej dostawy przez tego podatnika - pod warunkiem że odprzedaż pojazdów stanowi przedmiot działalności tego podatnika.

64. Artykułem 1 ustawy z dnia 15 października 2008 r. o zmianie ustawy - Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. Nr 220, poz. 1411) zmodyfikowano art. 79 ust. 4 pkt 3 p.r.d., przyjmując, że powtórnej rejestracji podlega pojazd mający co najmniej 25 lat, który został uznany przez rzeczoznawcę samochodowego za unikatowy lub mający szczególne znaczenie dla udokumentowania historii motoryzacji.

65. Dyspozycją art. 1 ustawy z dnia 23 października 2008 r. o zmianie ustawy - Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. Nr 220, poz. 1426) dokonano modyfikacji art. 105 ust. 2 pkt 6 i art. 110 ust. 1 pkt 5 p.r.d. przez usunięcie zwrotu "lub wykroczenie".

66. Zgodnie z art. 1 ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o zmianie ustawy - Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. Nr 223, poz. 1461) przyjęto, że pojazdem zabytkowym jest pojazd, który na podstawie odrębnych przepisów został wpisany do rejestru zabytków lub znajduje się w wojewódzkiej ewidencji zabytków, a także pojazd wpisany do inwentarza muzealiów, zgodnie z odrębnymi przepisami (art. 2 pkt 39 p.r.d.).

67. Treścią art. 1 ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o zmianie ustawy - Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. Nr 223, poz. 1462) do art. 72 p.r.d. dodano ust. 2b, zgodnie z dyspozycją którego w przypadku pojazdu zabytkowego zamiast dowodu rejestracyjnego dopuszcza się przedstawienie oświadczenia właściciela pojazdu, złożonego pod rygorem odpowiedzialności karnej za fałszywe zeznania, że nie posiada dowodu rejestracyjnego.

68. Nowelizacja art. 66a p.r.d. dokonana przez art. 1 ustawy z dnia 6 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy - Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. Nr 234, poz. 1573) uprawniła starostę do podjęcia decyzji o nadaniu cech identyfikacyjnych również w przypadku pojazdu zabytkowego, w którym cecha identyfikacyjna nie została umieszczona. Między innymi ta okoliczność powinna być potwierdzona pisemną opinią rzeczoznawcy samochodowego, o którym mowa w art. 79a, przy czym taka opinia powinna wskazywać pierwotną cechę identyfikacyjną lub jednoznacznie wykluczać ingerencję w pole numerowe w celu umyślnego jej zniszczenia lub zafałszowania albo wskazywać na brak oryginalnie umieszczonej cechy identyfikacyjnej.

69. Artykułem 2 ustawy z dnia 6 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy o transporcie drogowym oraz o zmianie ustawy - Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. Nr 234, poz. 1574) uchylono pkt 14 w ust. 1 art. 100b, w myśl którego w ewidencji gromadzono dane o osobach nią objętych w kwestii zakresu, numeru i daty wydania karty kwalifikacji kierowcy, o której mowa w art. 39f u.t.d.

70. Ustawa z dnia 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym (Dz. U. z 2009 r. Nr 3, poz. 11 z późn. zm.) treścią art. 145 znowelizowała art. 72 ust. 1 pkt 6a p.r.d. W myśl nowych zasad rejestracji dokonuje się m.in. na podstawie dokumentu potwierdzającego zapłatę akcyzy na terytorium kraju albo dokumentu potwierdzającego brak obowiązku zapłaty akcyzy na terytorium kraju, albo zaświadczenia stwierdzającego zwolnienie od akcyzy, jeżeli samochód osobowy został sprowadzony z terytorium państwa członkowskiego Unii Europejskiej i jest rejestrowany po raz pierwszy.

71. Na mocy dyspozycji art. 16 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy o swobodzie działalności gospodarczej oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2009 r. Nr 18, poz. 97) znowelizowano art. 75a, 83b oraz dodano art. 124c p.r.d., wprowadzając zasadę, że do kontroli działalności gospodarczej przedsiębiorcy stosuje się przepisy rozdziału 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 220, poz. 1447 z późn. zm.).

72. Treścią art. 1 ustawy z dnia 2 kwietnia 2009 r. o zmianie ustawy - Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. Nr 79, poz. 663) dokonano nowelizacji art. 80d i 80e p.r.d. Do art. 80d dodano ust. 3a-3c, w myśl których organy i podmioty obowiązane do pobrania i przekazania lub uiszczenia opłaty ewidencyjnej mają obowiązek, w terminie przewidzianym w ust. 7: 1) przekazywania należnych kwot na rachunek Funduszu; 2) sporządzania i przesyłania ministrowi właściwemu ds. wewnętrznych miesięcznych sprawozdań z pobranych i przekazanych lub uiszczonych opłat ewidencyjnych (ust. 3a). Od nieterminowo przekazanych lub uiszczonych opłat pobiera się odsetki za zwłokę, w wysokości odsetek należnych za nieterminowe regulowanie zobowiązań podatkowych (ust. 3b). Do należności z tytułu opłat ewidencyjnych oraz odsetek za zwłokę stosuje się odpowiednio przepisy działu III ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.), z tym że uprawnienia organów podatkowych przysługują ministrowi właściwemu ds. wewnętrznych (ust. 3c). Zgodnie z dodanym ust. 4a art. 80d p.r.d. ściągnięcie należności z tytułu należnych opłat ewidencyjnych i odsetek, o których mowa w ust. 3b, następuje na podstawie przepisów ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 229, poz. 1954 z późn. zm.) - w zakresie egzekucji obowiązków o charakterze pieniężnym. W art. 80e wprowadzono zmiany o charakterze delegacyjnym.

73. Ustawa z dnia 5 marca 2009 r. o zmianie ustawy - Prawo o ruchu drogowym oraz ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. Nr 91, poz. 739) dyspozycją art. 1 znowelizowała art. 129 ust. 2 pkt 8 lit. c, art. 130a ust. 1 pkt 2, art. 132 ust. 1 pkt 6 i art. 133 ust. 2 p.r.d. Zmiany dotyczą zasad korzystania z pojazdu zarejestrowanego w kraju niebędącym państwem członkowskim Unii Europejskiej, Konfederacją Szwajcarską lub państwem członkowskim Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - stroną umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, jeżeli kierujący nim nie okazał dokumentu stwierdzającego zawarcie umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu lub stwierdzającego opłacenie składki tego ubezpieczenia. Jeżeli z przedstawionego dokumentu stwierdzającego zawarcie umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu wynika, że przed zatrzymaniem dowodu rejestracyjnego umowa ta nie była zawarta, warunkiem zwrotu zatrzymanego dokumentu jest dodatkowo wniesienie opłaty za niespełnienie obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia określonej w odrębnych przepisach.

74. Zmiany w art. 116 ust. 1 i art. 120 ust. 1 p.r.d. dokonane art. 12 ustawy z dnia 23 stycznia 2009 r. o zmianie niektórych ustaw w związku ze zmianami w organizacji i podziale zadań administracji publicznej w województwie (Dz. U. Nr 92, poz. 753 z późn. zm.) dotyczą uprawnień sejmiku województwa w kwestii tworzenia wojewódzkich ośrodków ruchu drogowego oraz nadawania im statutu.

75. Zmiany w art. 2 pkt 49, art. 8, 63, 65, 66, 71, 72, 79, 81, 83, 88 i 122 p.r.d. dokonane treścią art. 1 ustawy z dnia 22 maja 2009 r. o zmianie ustawy - Prawo o ruchu drogowym oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 97, poz. 802) mają związek m.in. z dodaniem do "słowniczka" określeń nowej definicji - kolejki turystycznej (art. 2 pkt 49a), którą jest zespół pojazdów składający się z ciągnika rolniczego, którego konstrukcja ogranicza prędkość jazdy do 25 km/h, albo pojazdu wolnobieżnego oraz przyczepy (przyczep) dostosowanej do przewozu osób, wykorzystywanych w ramach prowadzonej działalności w zakresie świadczenia usług turystycznych.

76. Artykuł 15 ustawy z dnia 7 maja 2009 r. o uchyleniu lub zmianie niektórych upoważnień do wydawania aktów wykonawczych (Dz. U. Nr 98, poz. 817) dodał do art. 6 p.r.d. ust. 3a i 3b. Wynika z nich, że osoby, o których mowa w ust. 1 pkt 4-8 i ust. 4 pkt 2, mogą dawać polecenia lub sygnały uczestnikowi ruchu lub innej osobie znajdującej się na drodze pod warunkiem ukończenia szkolenia organizowanego przez wojewódzki ośrodek ruchu drogowego. Szkolenie, o którym mowa w ust. 3a, może być przeprowadzone odpłatnie. Opłatę ponosi podmiot kierujący na szkolenie, a w pozostałych przypadkach - osoba odbywająca szkolenie. Wysokość maksymalnej opłaty za szkolenie jednej osoby nie może przekraczać 30% minimalnego wynagrodzenia za pracę ustalonego na podstawie przepisów o minimalnym wynagrodzeniu za pracę.

77. Status pojazdu uprzywilejowanego otrzymały pojazdy straży gminnych przez dodanie do art. 53 ust. 1 p.r.d. pkt 10c treścią art. 3 ustawy z dnia 22 maja 2009 r. o zmianie ustawy o strażach gminnych, ustawy o Policji oraz ustawy - Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. Nr 97, poz. 803).

78. Zmiany dokonane w art. 66, 72, 76 i 86 p.r.d., dokonane art. 202 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o Służbie Celnej (Dz. U. Nr 168, poz. 1323 z późn. zm.), związane są z uprawnieni dotyczącymi ruchu pojazdów Służby Celnej.

79. Artykułem 5 ustawy z dnia 12 lutego 2010 r. o zmianie ustawy o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 40, poz. 230) znowelizowano art. 80c i 100c p.r.d. W pierwszym przypadku (art. 80c) dodano ust. 3a-3d, w myśl których każdy może uzyskać, nieodpłatnie, potwierdzenie lub zaprzeczenie zgodności danych zawartych w dowodzie rejestracyjnym lub pozwoleniu czasowym z danymi zgromadzonymi w ewidencji, za pośrednictwem elektronicznej platformy usług administracji publicznej (ePUAP), o której mowa w art. 19a ustawy z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne (Dz. U. Nr 64, poz. 565 z późn. zm.). Potwierdzeniu lub zaprzeczeniu, o którym mowa w ust. 3a, podlegają następujące dane: 1) marka pojazdu; 2) seria i numer dowodu rejestracyjnego albo pozwolenia czasowego; 3) dane określone w art. 80b ust. 1 pkt 1 lit. c, d, g i pkt 5 lit. a i odpowiednio lit. c albo lit. d. Zgodnie z dyspozycją ust. 3c w celu uzyskania potwierdzenia lub zaprzeczenia, o którym mowa w ust. 3a, jest wymagane podanie wszystkich danych wskazanych w ust. 3b, natomiast w myśl ust. 3d potwierdzenie lub zaprzeczenie, o którym mowa w ust. 3a, może otrzymać osoba, której tożsamość została ustalona w sposób określony w art. 20a ust. 1 ustawy z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne. W drugim przypadku (art. 100c) dodano ust. 2a i 2b, z dyspozycji których wynika, że każdy może uzyskać, nieodpłatnie, potwierdzenie lub zaprzeczenie zgodności danych zawartych w dokumencie stwierdzającym uprawnienie do kierowania pojazdami z danymi zgromadzonymi w ewidencji, za pośrednictwem ePUAP, o której mowa w art. 19a ustawy z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne. Potwierdzeniu lub zaprzeczeniu, o którym mowa w ust. 2a, podlegają - zgodnie z treścią ust. 2b - dane określone w art. 100b ust. 1 pkt 1 i 2 oraz pkt 4-7.

80. Zgodnie z treścią art. 78a ust. 4 p.r.d., znowelizowanego przez art. 2 ustawy z dnia 12 lutego 2010 r. o zmianie ustawy o transporcie drogowym oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 43, poz. 246), pojazd może być czasowo wycofany z ruchu na okres od 2 do 24 miesięcy. Okres ten może być przedłużony, jednak łączny okres wycofania pojazdu z ruchu nie może przekraczać 48 miesięcy, licząc od dnia wydania decyzji o jego czasowym wycofaniu z ruchu.

81. Dyspozycją art. 1 ustawy z dnia 10 czerwca 2010 r. o zmianie ustawy - Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. Nr 122, poz. 827) zmodyfikowano treść art. 60 i 65a p.r.d. Zmiany dotyczą pojazdów samochodowych biorących udział w rajdach zimowych i wyścigach zimowych za zgodą zarządcy drogi, wyrażoną w trybie określonym w art. 65a ust. 3 pkt 7a oraz rowerów. Punkt 7a dotyczy konieczności uzyskania przez organizatora imprezy zgody zarządcy drogi na udział w imprezie pojazdów samochodowych wyposażonych w opony z umieszczonymi w nich na trwałe elementami przeciwślizgowymi.

82. Kolejną nowelizację art. 72 p.r.d. zawiera ustawa z dnia 22 lipca 2010 r. o zmianie ustawy o podatku akcyzowym oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 151, poz. 1013). W jej wyniku wprowadzono zasadę, że rejestracji pojazdu dokonuje się również na podstawie dokumentu potwierdzającego zapłatę akcyzy na terytorium kraju albo dokumentu potwierdzającego brak obowiązku zapłaty akcyzy na terytorium kraju, albo zaświadczenia stwierdzającego zwolnienie od akcyzy, w rozumieniu przepisów o podatku akcyzowym, jeżeli samochód osobowy lub pojazd rodzaju "samochodowy inny", podrodzaj "czterokołowiec" (kategoria homologacyjna L7e) lub podrodzaj "czterokołowiec lekki" (kategoria homologacyjna L6e) został sprowadzony z terytorium państwa członkowskiego Unii Europejskiej i jest rejestrowany po raz pierwszy (ust. 1 pkt 6a). Dodano również przepis, w myśl którego w przypadku nabycia samochodu osobowego lub pojazdu, o których mowa w ust. 1 pkt 6a, od wyspecjalizowanego salonu sprzedaży w rozumieniu przepisów o podatku akcyzowym, dokument potwierdzający zapłatę akcyzy na terytorium kraju może być zastąpiony oświadczeniem wyspecjalizowanego salonu sprzedaży, że posiada oryginał lub kopię dokumentu potwierdzającego zapłatę akcyzy na terytorium kraju od tego samochodu osobowego lub pojazdu (ust. 1b).

83. Długo oczekiwana zmiana dokonana została ustawą z dnia 22 lipca 2010 r. o zmianie ustawy - Prawo o ruchu drogowym oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 152, poz. 1018 z późn. zm.). W wyniku tej nowelizacji doprecyzowano dyspozycję art. 1 p.r.d., ustalając ostatecznie - miejmy nadzieję, że na dłużej - że ustawa określa: 1) zasady ruchu na drogach publicznych, w strefach zamieszkania oraz w strefach ruchu; 2) zasady i warunki dopuszczenia pojazdów do tego ruchu; 3) wymagania w stosunku do osób kierujących pojazdami i innych uczestników tego ruchu; 4) zasady i warunki kontroli ruchu drogowego. Przyjęto, że przepisy ustawy stosuje się również do ruchu odbywającego się poza miejscami wymienionymi w pkt 1, w zakresie: 1) koniecznym dla uniknięcia zagrożenia bezpieczeństwa osób; 2) wynikającym ze znaków i sygnałów drogowych.

Dodano również nowe definicje: drogi publicznej (art. 2 pkt 1a p.r.d.) - jako drogi w rozumieniu art. 1 u.d.p. i drogi wewnętrznej (art. 2 pkt 1b p.r.d.) - jako drogi w rozumieniu art. 8 ust. 1 u.d.p. oraz strefy ruchu (art. 2 pkt 16a p.r.d.), która stanowi obszar obejmujący co najmniej jedną drogę wewnętrzną, na który wjazdy i wyjazdy oznaczone są odpowiednimi znakami drogowymi. Doprecyzowało definicję skrzyżowania (art. 2 pkt 10 p.r.d.) przez przyjęcie, że nie stanowi skrzyżowania nie tylko przecięcie, połączenie lub rozwidlenie drogi twardej z drogą gruntową albo z drogą stanowiącą dojazd do obiektu znajdującego się przy drodze, ale także z drogą wewnętrzną.

Wskazaną ustawą znowelizowano art. 10, 78a, art. 80b-80d, art. 100c i 100d. Gruntowne zmiany wprowadzone do art. 130a p.r.d. są konsekwencją wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 3 czerwca 2008 r., P 4/06, stwierdzającego niezgodność art. 130a ust. 10 i ust. 11 pkt 3 komentowanej ustawy z Konstytucją RP. Nowa redakcja przepisu precyzuje warunki usuwania pojazdów, ich przepadku, uprawnienia podmiotów, które wykonują zadania w przedmiotowym zakresie, a także koszty związane z określonymi czynnościami z art. 130a p.r.d. Ustalono maksymalną wysokość stawek kwotowych opłat za usunięcie i przechowywanie pojazdu. I tak: 1) rower lub motorower: usunięcie - 100 zł, za każdą dobę przechowywania - 15 zł; 2) motocykl: usunięcie - 200 zł, za każdą dobę przechowywania - 22 zł; 3) pojazd o dopuszczalnej masie całkowitej do 3,5 t: usunięcie - 440 zł, za każdą dobę przechowywania - 33 zł; 4) pojazd o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 3,5 t do 7,5 t: usunięcie - 550 zł, za każdą dobę przechowywania - 45 zł; 5) pojazd o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 7,5 t do 16 t: usunięcie - 780 zł, za każdą dobę przechowywania - 65 zł; 6) pojazd o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 16 t: usunięcie - 1150 zł, za każdą dobę przechowywania - 120 zł; 7) pojazd przewożący materiały niebezpieczne: usunięcie - 1400 zł, za każdą dobę przechowywania - 180 zł. Określone stawki maksymalne obowiązujące w danym roku kalendarzowym ulegają corocznie zmianie na następny rok kalendarzowy w stopniu odpowiadającym wskaźnikowi cen towarów i usług konsumpcyjnych w okresie pierwszego półrocza roku, w którym stawki ulegają zmianie, w stosunku do analogicznego okresu roku poprzedniego. Na każdy rok kalendarzowy minister właściwy ds. finansów publicznych ogłasza, w drodze obwieszczenia, w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski" maksymalne stawki opłat z uwzględnieniem określonej zasady, zaokrąglając je w górę do pełnych złotych.

84. Dyspozycją art. 110 ustawy z dnia 5 sierpnia 2010 r. o ochronie informacji niejawnych (Dz. U. Nr 182, poz. 1228) znowelizowany art. 73 ust. 3a p.r.d. otrzymał brzmienie: "Producent blankietów dowodów rejestracyjnych, pozwoleń czasowych, nalepek kontrolnych i innych dokumentów wymaganych do rejestracji pojazdów, a także starostowie przekazują odpłatnie wojewodzie mazowieckiemu odpowiednio: blankiety dowodów rejestracyjnych, pozwoleń czasowych, nalepek kontrolnych i innych dokumentów wymaganych do rejestracji pojazdów, a także zalegalizowane tablice rejestracyjne niezbędne do rejestracji, o której mowa w art. 76 ust. 4. Informacje dotyczące przekazanych blankietów dowodów rejestracyjnych, pozwoleń czasowych, nalepek kontrolnych i innych dokumentów wymaganych do rejestracji oraz tablic rejestracyjnych podlegają ochronie zgodnie z przepisami o ochronie informacji niejawnych o klauzuli tajności "tajne" lub "ściśle tajne"". Obowiązuje od 2 stycznia 2011 r.

85. Zgodnie z treścią art. 2 ustawy z dnia 22 października 2010 o zmianie ustawy o Państwowym Ratownictwie Medycznym oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 219, poz. 1443), z mocą obowiązującą od 1 grudnia 2010 r., znowelizowano art. 39 ust. 4, art. 44 ust. 2 i art. 53 ust. 1 pkt 2 p.r.d. W myśl zmian art. 39 ust. 4 p.r.d. nie dotyczy przewozu dziecka taksówką osobową, specjalistycznym środkiem transportu sanitarnego, o którym mowa w art. 36 ust. 2 ustawy z dnia 8 września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym (Dz. U. Nr 191, poz. 1410 z późn. zm.), lub pojazdem Policji. Zgodnie z nowym brzmieniem art. 44 ust. 2 p.r.d., jeżeli w wypadku drogowym jest zabity lub ranny, wówczas kierujący jest obowiązany udzielić niezbędnej pomocy ofiarom wypadku oraz wezwać zespół ratownictwa medycznego i Policję oraz - niezależnie od niepodejmowania czynności, które mogłyby utrudnić ustalenie przebiegu wypadku - pozostać na miejscu wypadku, a jeżeli wezwanie zespołu ratownictwa medycznego lub Policji wymaga oddalenia się - niezwłocznie powrócić na to miejsce. Z kolei nowelizacja art. 53 ust. 1 p.r.d. rozszerzyła katalog pojazdów uprzywilejowanych o pojazdy zespołu ratownictwa medycznego.

86. Ustawą z dnia 29 października 2010 r. o zmianie ustawy - Prawo o ruchu drogowym oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 225, poz. 1466) znowelizowano art. 2 p.r.d., dodając definicję urządzenia rejestrującego (pkt 59). W konsekwencji dokonano zmian w art. 129 ust. 2, art. 129b oraz dodano art. 129g i 129h. Z kolei konsekwencją zmiany w art. 129b p.r.d. jest nowelizacja art. 134a i art. 139 ust. 4 p.r.d. W katalogu zmian znalazł się art. 20 p.r.d., ustawodawca zdecydował mianowicie o podwyższeniu prędkości samochodów osobowych, motocykli i samochodów ciężarowych o dmc nieprzekraczającym 3,5 t na autostradzie i ekspresowej drodze dwujezdniowej. Nowelizacji uległ również art. 78 p.r.d. przez dodanie ust. 5. W przepisie tym określono obowiązki w zakresie informowania uprawnionego podmiotu o tym, kto w chwili popełnienia wykroczenia prowadził pojazd. Zmiany obowiązują od dnia 30 grudnia 2010 r., przy czym art. 129g i 129h w zakresie dotyczącym art. 129g ust. 1-3 oraz art. 129h ust. 1-4 będą obowiązywać od 1 lipca 2011 r.

87. Treścią art. 4 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 257, poz. 1726) zmodyfikowano art. 80d ust. 4 p.r.d. przez nadanie nowego brzmienia pkt 6 oraz dodanie pkt 7. Zmiana obowiązuje od 1 maja 2011 r.

88. Dyspozycją art. 125 pkt 9 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami (Dz. U. Nr 30, poz. 151) znowelizowano art. 97a p.r.d. przez dodanie ust. 2a, w myśl którego świadectwo kwalifikacji zawodowej potwierdzające ukończenie szkolenia okresowego w zakresie jednego z bloków programowych, wydane kierowcy wykonującemu przewóz drogowy różnymi pojazdami, dla których wymagane jest posiadanie prawa jazdy co najmniej dwóch kategorii (art. 39d ust. 6 u.t.d.), stanowi podstawę do uzyskania wpisu potwierdzającego uzyskanie kwalifikacji w zakresie posiadanych kategorii prawa jazdy spośród kategorii C1, C1+E, C, C+E, D1, D1+E, D i D+E. Przepis obowiązuje od 25 lutego 2011 r.

***

Prawo drogowe jest realizowane przez 73 następujące akty wykonawcze (wymienione w kolejności zgodnej z numeracją artykułów ustawy) w postaci rozporządzeń ministrów działających na mocy ustawowych delegacji:

1. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 6 lipca 2010 r. w sprawie kierowania ruchem drogowym (Dz. U. Nr 123, poz. 840), wydane na podstawie art. 6 ust. 4 pkt 1 i 2 p.r.d., w porozumieniu z ministrem właściwym ds. transportu. Rozporządzenie określiło: 1) organizację oraz sposób dawania poleceń i sygnałów uczestnikowi ruchu lub innej osobie znajdującej się na drodze; 2) program i tryb prowadzenia szkolenia w zakresie dawania poleceń i sygnałów; 3) wzór zaświadczenia o ukończeniu szkolenia; 4) wysokość stawek za szkolenia oraz tryb ich pobierania i zwrotu; 5) katalog osób upoważnionych do wykonywania określonych czynności; 6) okoliczności, szczegółowe warunki oraz sposób wykonywania określonych czynności. Obowiązuje od 10 lipca 2010 r.

2. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 18 lipca 2008 r. w sprawie wzoru ubioru niektórych osób uprawnionych do wydawania poleceń i sygnałów w zakresie kierowania ruchem na drodze (Dz. U. Nr 132, poz. 840), wydane na podstawie art. 6 ust. 4 pkt 3 p.r.d., w porozumieniu z ministrem właściwym ds. transportu. Rozporządzenie określiło wzór ubioru noszonego w czasie wydawania poleceń i sygnałów w zakresie kierowania ruchem drogowym przez: 1) pracownika kolejowego na przejeździe kolejowym; 2) osobę działającą w imieniu zarządcy drogi lub osobę wykonującą roboty na drodze na zlecenie lub za zgodą zarządcy drogi; 3) osobę nadzorującą bezpieczne przejście dzieci przez jezdnię, w wyznaczonym miejscu. Obowiązuje od 24 lipca 2008 r.

3. Rozporządzenie Ministrów Infrastruktury oraz Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 31 lipca 2002 r. w sprawie znaków i sygnałów drogowych (Dz. U. Nr 170, poz. 1393 z późn. zm.), wydane na podstawie art. 7 ust. 2 p.r.d., w porozumieniu z Ministrem Obrony Narodowej. Rozporządzenie określiło znaki i sygnały obowiązujące w ruchu drogowym, ich znaczenie i zakres obowiązywania. Obowiązuje od 27 października 2002 r.

4. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 3 lipca 2003 r. w sprawie szczegółowych warunków technicznych dla znaków i sygnałów drogowych oraz urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego i warunków ich umieszczania na drogach (Dz. U. Nr 220, poz. 2181 z późn. zm.), wydane na podstawie art. 7 ust. 3 p.r.d. w porozumieniu z ministrem właściwym ds. wewnętrznych. Rozporządzenie określiło warunki techniczne dla znaków drogowych pionowych (zał. 1), znaków drogowych poziomych (zał. 2), sygnałów drogowych (zał. 3) i urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego (zał. 4). Obowiązuje od dnia 23 stycznia 2004 r.

5. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 30 marca 2004 r. w sprawie wzorów kart parkingowych dla osób niepełnosprawnych i placówek zajmujących się opieką, rehabilitacją lub edukacją tych osób (Dz. U. Nr 67, poz. 616), wydane na podstawie art. 8 ust. 7 p.r.d. Rozporządzenie określiło: 1) wzór karty parkingowej dla osoby niepełnosprawnej; 2) wzór oraz tryb wydawania karty parkingowej dla placówek zajmujących się opieką, rehabilitacją lub edukacją osób niepełnosprawnych pozostających pod opieką tych placówek; 3) wysokość opłat za wydanie karty parkingowej. Obowiązuje od 5 maja 2004 r.

6. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 30 marca 2004 r. w sprawie rodzaju placówek zajmujących się opieką, rehabilitacją lub edukacją osób niepełnosprawnych uprawnionych do uzyskania karty parkingowej oraz trybu jej wydawania tym placówkom (Dz. U. Nr 67, poz. 617), wydane na podstawie art. 8 ust. 8 p.r.d., w porozumieniu z ministrem właściwym ds. zabezpieczenia społecznego i ministrem właściwym ds. zdrowia. Obowiązuje od 5 maja 2004 r.

7. Rozporządzenie Ministra Transportu z dnia 31 lipca 2007 r. w sprawie okresowych ograniczeń oraz zakazu ruchu niektórych pojazdów na drogach (Dz. U. Nr 147, poz. 1040 z późn. zm.), wydane na podstawie art. 10 ust. 11 p.r.d. Rozporządzenie określiło okresowe ograniczenia oraz zakaz ruchu pojazdów i zespołów pojazdów o dopuszczalnej masie całkowitej przekraczającej 12 ton (z wyłączeniem autobusów). Jest to rozporządzenie fakultatywne; obowiązuje od 14 sierpnia 2007 r.

8. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 23 września 2003 r. w sprawie szczegółowych warunków zarządzania ruchem na drogach oraz wykonywania nadzoru nad tym zarządzaniem (Dz. U. Nr 177, poz. 1729), wydane na podstawie art. 10 ust. 12 p.r.d., w porozumieniu z ministrem właściwym ds. wewnętrznych i Ministrem Obrony Narodowej. Rozporządzenie określiło szczegółowe warunki zarządzania ruchem na drogach publicznych oraz w strefach zamieszkania, a zwłaszcza działania w zakresie wprowadzania oznakowania pionowego, poziomego, sygnalizacji świetlnej i dźwiękowej oraz urządzeń bezpieczeństwa ruchu oraz wykonywania nadzoru nad tym ruchem. Obowiązuje od 29 października 2003 r.

9. Rozporządzenie Ministrów Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz Obrony Narodowej z dnia 2 października 2002 r. w sprawie sposobu organizacji i oznakowania kolumn pojazdów jednostek podporządkowanych Ministrowi Obrony Narodowej (Dz. U. Nr 189, poz. 1585), wydane na podstawie art. 32 ust. 7 p.r.d., w porozumieniu z ministrem właściwym ds. transportu. Rozporządzenie określiło liczbę pojazdów w kolumnie oraz odległość między kolumnami zarówno będącymi w ruchu, jak i podczas postoju pojazdów, przy czym określone zasady nie dotyczą przejazdu kolumny pojazdów w związku z działaniami mającymi na celu zapewnienie bezpieczeństwa i porządku publicznego oraz realizację zadań związanych z obronnością państwa. Obowiązuje od 30 listopada 2002 r.

10. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 16 października 2007 r. w sprawie usuwania pojazdów (Dz. U. Nr 191, poz. 1377 z późn. zm.), wydane na podstawie art. 50a ust. 5 i art. 130a ust. 11 p.r.d. Rozporządzenie określiło: 1) tryb oraz warunki współdziałania z Policją i innymi podmiotami uprawnionymi do podejmowania decyzji o usunięciu pojazdu jednostek usuwających pojazdy lub prowadzących parkingi strzeżone; 2) szczegółowy tryb oraz jednostki i warunki ich współdziałania w zakresie usuwania pojazdów bez tablic rejestracyjnych lub których stan wskazuje, że nie są używane; 3) tryb i warunki wydawania pojazdu z parkingu; 4) tryb postępowania w zakresie przejęcia pojazdu na rzecz Skarbu Państwa; 5) tryb postępowania w zakresie przejęcia pojazdu na własność gminy. Obowiązuje od 18 października 2007 r.

11. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 2 września 2002 r. w sprawie okoliczności, w jakich są używane pojazdy uprzywilejowane w kolumnach (Dz. U. Nr 167, poz. 1377), wydane na podstawie art. 53 ust. 4 p.r.d. Obowiązuje od 24 października 2002 r.

12. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 16 grudnia 2004 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu wydawania zezwoleń na przejazdy pojazdów nienormatywnych (Dz. U. Nr 267, poz. 2660), wydane na podstawie art. 64 ust. 6 pkt 1 i 2 p.r.d. Rozporządzenie określiło: 1) szczegółowe warunki i tryb wydawania zezwoleń na przejazd pojazdu lub zespołu pojazdów, których masa, naciski osi lub wymiary wraz z ładunkiem lub bez ładunku są większe od dopuszczalnych, przewidzianych dla danej drogi; 2) pojazdy, dla których wydawane są poszczególne rodzaje zezwoleń; 3) wymagania i stan techniczny dróg, które umożliwiają wyznaczenie trasy przejazdu; 4) warunki przejazdu pojazdów nienormatywnych. Obowiązuje od 25 grudnia 2004 r.

13. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 26 kwietnia 2004 r. w sprawie pojazdów wykonujących pilotaż (Dz. U. Nr 110, poz. 1165), wydane na podstawie art. 64 ust. 6 pkt 3 p.r.d. Rozporządzenie określiło warunki i sposób pilotowania pojazdu lub zespołu pojazdów, którego naciski osi wraz z ładunkiem lub bez ładunku są większe od dopuszczalnych, przewidzianych dla danej drogi w przepisach o drogach publicznych, albo którego wymiary lub masa wraz z ładunkiem lub bez niego są większe od dopuszczalnych, przewidzianych w przepisach komentowanej ustawy oraz wyposażenie i oznakowanie pojazdów wykonujących pilotaż. Obowiązuje od 17 maja 2004 r.

14. Rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej, Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz Ministra Sprawiedliwości z dnia 11 października 2007 r. w sprawie warunków poruszania się po drogach pojazdów specjalnych, pojazdów używanych do celów specjalnych oraz pojazdów używanych w związku z przewozem pojazdów specjalnych Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, Policji, Straży Granicznej oraz pojazdów straży pożarnej biorących udział w akcjach ratowniczych, a także warunków przewozu osób pojazdami Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, Policji, Straży Granicznej, Służby Więziennej oraz straży pożarnej (Dz. U. Nr 201, poz. 1454), wydane na podstawie art. 64 ust. 7 p.r.d. Rozporządzenie określiło: 1) warunki poruszania się po drogach pojazdów specjalnych, pojazdów używanych do celów specjalnych oraz pojazdów używanych w związku z przewozem pojazdów specjalnych Sił Zbrojnych RP, Policji, Straży Granicznej oraz pojazdów straży pożarnej biorących udział w akcjach ratowniczych, których naciski osi wraz z ładunkiem lub bez ładunku są większe od dopuszczalnych, przewidzianych dla danej drogi w przepisach o drogach publicznych, albo których wymiary lub masa wraz z ładunkiem lub bez niego są większe od dopuszczalnych, przewidzianych w przepisach ustawy; 2) warunki przewozu osób pojazdami Sił Zbrojnych RP, Policji, Straży Granicznej, Służby Więziennej oraz straży pożarnej. Obowiązuje od 30 października 2007 r.

15. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych pojazdów oraz zakresu ich niezbędnego wyposażenia (Dz. U. z 2003 r. Nr 32, poz. 262 z późn. zm.), wydane na podstawie art. 66 ust. 5 p.r.d., w porozumieniu z Ministrem Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz Ministrem Obrony Narodowej. Rozporządzenie określiło warunki techniczne oraz zakres wyposażenia pojazdów dopuszczonych do ruchu na drogach publicznych, które nie dotyczą: 1) pojazdu specjalnego lub używanego do celów specjalnych Sił Zbrojnych i jednostek podporządkowanych Ministrowi Spraw Wewnętrznych i Administracji, z wyjątkiem oznakowania określonego dla pojazdu uprzywilejowanego; 2) pojazdu specjalnego lub używanego do celów specjalnych ABW, AW, Straży Granicznej, Służby Więziennej i straży pożarnej, z wyjątkiem oznakowania określonego dla pojazdu uprzywilejowanego; 3) pojazdu zabytkowego; 4) tramwaju i trolejbusu - dla których warunki techniczne określają odrębne przepisy. Jest to najważniejsze z punktu widzenia bezpieczeństwa ruchu drogowego zagadnienie. Obowiązuje od 13 marca 2003 r.

16. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 2 marca 2011 r. w sprawie warunków technicznych tramwajów i trolejbusów oraz zakresu ich niezbędnego wyposażenia (Dz. U. Nr 65, poz. 344), wydane na podstawie art. 66 ust. 5 p.r.d., w porozumieniu z Ministrem Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz Ministrem Obrony Narodowej. Rozporządzenie określiło warunki techniczne wyposażenia, instalacji elektrycznej, drzwi i okien, wyjść awaryjnych, wnętrza, świateł zewnętrznych i hamulców tramwajów oraz wymagań w zakresie warunków technicznych instalacji elektrycznej i hamulców trolejbusów. Określone wymagania dotyczą pojazdów poruszających się po drogach publicznych, a zatem nie dotyczą tramwajów i trolejbusów zabytkowych. Obowiązuje od 28 kwietnia 2011 r.

17. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 2 czerwca 2010 r. w sprawie warunków technicznych pojazdów wchodzących w skład kolejki turystycznej oraz zakresu ich niezbędnego wyposażenia (Dz. U. Nr 110, poz. 729), wydane na podstawie art. 66 ust. 5a p.r.d. Obowiązuje od 8 lipca 2010 r.

18. Rozporządzenie Ministrów Obrony Narodowej oraz Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 9 czerwca 2005 r. w sprawie warunków technicznych pojazdów specjalnych i pojazdów używanych do celów specjalnych Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. Nr 116, poz. 974), wydane na podstawie art. 66 ust. 6 p.r.d., w porozumieniu z ministrem właściwym ds. transportu. Obowiązuje od 14 lipca 2005 r.

19. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 28 września 2005 r. w sprawie wykazu przedmiotów wyposażenia i części wymontowanych z pojazdów, których ponowne użycie zagraża bezpieczeństwu ruchu drogowego lub negatywnie wpływa na środowisko (Dz. U. Nr 201, poz. 1666), wydane na podstawie art. 66 ust. 9 p.r.d., w porozumieniu z ministrem właściwym ds. gospodarki oraz ministrem właściwym ds. środowiska. Obowiązuje od 29 października 2005 r.

20. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 24 grudnia 2003 r. w sprawie homologacji sposobu montażu instalacji przystosowującej dany typ pojazdu do zasilania gazem (Dz. U. Nr 232, poz. 2333), wydane na podstawie art. 68 ust. 13 p.r.d. w porozumieniu z ministrem właściwym ds. wewnętrznych i Ministrem Obrony Narodowej. Rozporządzenie określiło: 1) warunki i tryb wydawania lub cofania świadectw homologacji sposobu montażu instalacji przystosowującej dany typ pojazdu do zasilania gazem; 2) jednostki upoważnione do przeprowadzania badań homologacyjnych i kontroli zgodności montażu z warunkami homologacji; 3) zakres i sposób przeprowadzania badań homologacyjnych oraz kontroli zgodności montażu z warunkami homologacji, a także 4) wzory dokumentów związanych z homologacją sposobu montażu instalacji przystosowującej dany typ pojazdu do zasilania gazem. Rozporządzenie nie dotyczy producenta pojazdu, który w ramach homologacji typu pojazdu uzyskał potwierdzenie, że pojazd posiada instalację do zasilania gazem. Obowiązuje od 1 stycznia 2004 r.

21. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 30 grudnia 2003 r. w sprawie homologacji tramwajów i trolejbusów (Dz. U. Nr 231, poz. 2317), wydane na podstawie art. 68 ust. 13 p.r.d. w porozumieniu z ministrem właściwym ds. wewnętrznych i Ministrem Obrony Narodowej. Rozporządzenie określiło: 1) warunki i tryb wydawania lub cofania świadectw homologacji typu tramwaju, typu trolejbusu oraz przedmiotów ich wyposażenia i części; 2) jednostkę upoważnioną do przeprowadzania badań homologacyjnych i kontroli zgodności produkcji z warunkami homologacji; 3) zakres i sposób przeprowadzania badań homologacyjnych oraz kontroli zgodności produkcji lub montażu z warunkami homologacji; 4) a także wzory dokumentów związanych z homologacją typu. Obowiązuje od 1 stycznia 2004 r.

22. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 28 lipca 2005 r. w sprawie homologacji typu pojazdów samochodowych mających dwa lub trzy koła, niektórych pojazdów samochodowych mających cztery koła oraz motorowerów (Dz. U. Nr 162, poz. 1360 z późn. zm.), wydane na podstawie art. 68 ust. 19 pkt 1 p.r.d., w porozumieniu z ministrem właściwym ds. wewnętrznych i Ministrem Obrony Narodowej. Rozporządzenie określiło: 1) warunki i tryb wydawania, zmiany i cofania świadectw homologacji typu pojazdu samochodowego mającego dwa lub trzy koła, niektórych pojazdów samochodowych mających cztery koła oraz motorowerów mających dwa lub trzy koła oraz przedmiotów ich wyposażenia i części; 2) zakres wymagań obowiązujących w procesie homologacji typu pojazdu; 3) zakres i sposób przeprowadzania badań homologacyjnych oraz kontroli zgodności produkcji lub montażu pojazdów z warunkami homologacji typu pojazdu; 4) wzory dokumentów związanych z homologacją typu pojazdu; 5) jednostki upoważnione do przeprowadzania badań homologacyjnych oraz kontroli zgodności produkcji lub montażu z warunkami homologacji typu. Przepisy rozporządzenia nie mają zastosowania do: 1) pojazdów: których maksymalna prędkość nie przekracza 6 km/h, przeznaczonych do kierowania przez osobę pieszą, przeznaczonych do używania przez osoby niepełnosprawne, przeznaczonych do zawodów sportowych na drogach i poza nimi, ciągników i maszyn używanych do celów rolniczych lub podobnych, zaprojektowanych do użytku rekreacyjnego poza drogą i mających trzy koła, jedno z przodu i dwa z tyłu, rozmieszczone symetrycznie, a także rowerów z dodatkowym silnikiem elektrycznym, o maksymalnej mocy ciągłej do 0,25 kW, przekazywanej na koła w taki sposób, aby działanie wspomagające zmniejszało się wraz ze wzrostem prędkości jazdy i zanikło przy prędkości 25 km/h; 2) przedmiotów wyposażenia i części pojazdów, o których mowa w pkt 1, o ile nie są one stosowane w innych pojazdach objętych rozporządzeniem; 3) instalacji przystosowującej dany typ pojazdu do zasilania gazem oraz sposobu jej montażu przez różne podmioty. Przepisy rozporządzenia stosuje się natomiast do producenta lub importera nowego typu pojazdu, w tym również do producenta danego typu pojazdu, który nie jest bezpośrednio zaangażowany we wszystkich etapach jego produkcji. Obowiązuje od 25 września 2005 r.

23. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 24 października 2005 r. w sprawie homologacji typu ciągników rolniczych i przyczep (Dz. U. Nr 237, poz. 2009 z późn. zm.), wydane na podstawie art. 68 ust. 19 pkt 1 p.r.d., w porozumieniu z ministrem właściwym ds. wewnętrznych i Ministrem Obrony Narodowej. Rozporządzenie określiło: 1) warunki i tryb wydawania, zmiany i cofania świadectw homologacji typu ciągnika rolniczego, przyczepy przeznaczonej do ciągnięcia przez ciągnik rolniczy oraz przedmiotów ich wyposażenia i części; 2) zakres wymagań obowiązujących w procesie homologacji typu pojazdu; 3) zakres i sposób przeprowadzania badań homologacyjnych oraz kontroli zgodności produkcji lub montażu pojazdów z warunkami homologacji typu pojazdu; 4) wzory dokumentów związanych z homologacją typu pojazdu; 5) jednostki upoważnione do przeprowadzania badań homologacyjnych oraz kontroli zgodności produkcji lub montażu z warunkami homologacji typu. Przepisy rozporządzenia stosuje się do producenta lub importera nowego typu pojazdu, w tym również do producenta danego typu pojazdu, który nie jest bezpośrednio zaangażowany we wszystkich etapach jego produkcji. Obowiązuje od 6 stycznia 2006 r.

24. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 24 października 2005 r. w sprawie homologacji typu pojazdów samochodowych i przyczep (Dz. U. Nr 238, poz. 2010 z późn. zm.), wydane na podstawie art. 68 ust. 19 pkt 1 p.r.d., w porozumieniu z ministrem właściwym ds. wewnętrznych i Ministrem Obrony Narodowej. Rozporządzenie określiło: 1) warunki i tryb wydawania, zmiany i cofania świadectw homologacji typu pojazdu samochodowego mającego cztery lub więcej kół, przyczepy przeznaczonej do ciągnięcia przez ten pojazd oraz przedmiotów ich wyposażenia i części; 2) zakres wymagań obowiązujących w procesie homologacji typu pojazdu; 3) zakres i sposób przeprowadzania badań homologacyjnych oraz kontroli zgodności produkcji lub montażu pojazdów z warunkami homologacji typu pojazdu; 4) wzory dokumentów związanych z homologacją typu pojazdu; 5) jednostki upoważnione do przeprowadzania badań homologacyjnych oraz kontroli zgodności produkcji lub montażu z warunkami homologacji typu. Przepisów rozporządzenia nie stosuje się do trolejbusów ani do instalacji przystosowującej dany typ pojazdu do zasilania gazem oraz sposobu jej montażu przez różne podmioty. Przepisy rozporządzenia mają natomiast zastosowanie do producenta lub importera nowego typu pojazdu, w tym również do producenta danego typu pojazdu, który nie jest bezpośrednio zaangażowany we wszystkich etapach jego produkcji. Obowiązuje od 6 stycznia 2006 r.

25. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 czerwca 2005 r. w sprawie wysokości opłat za wydanie i zmianę świadectwa homologacji (Dz. U. Nr 110, poz. 930), wydane na podstawie art. 68 ust. 19 pkt 2 p.r.d., w porozumieniu z ministrem właściwym ds. wewnętrznych i Ministrem Obrony Narodowej. Rozporządzenie określiło wysokość opłat za: 1) wydanie świadectwa homologacji typu pojazdu samochodowego, z wyjątkiem motocykla - 1600 zł, instalacji przystosowującej dany typ pojazdu do zasilania gazem - 1600 zł, typu pojazdu: przyczepy, motocykla, motoroweru, ciągnika rolniczego, tramwaju i zabudowy pojazdu samochodowego lub przyczepy - 1600 zł, przedmiotu wyposażenia lub części określonych pojazdów - 400 zł; 2) zmianę świadectwa homologacji polegającą na rozszerzeniu świadectwa homologacji danego typu pojazdu i instalacji przystosowującej dany typ pojazdu do zasilania gazem - 400 zł, polegającą na rozszerzeniu świadectwa homologacji typu przedmiotu wyposażenia i części - 200 zł. Obowiązuje od 7 lipca 2005 r.

26. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 30 kwietnia 2004 r. w sprawie szczegółowego sposobu przekazywania i przetwarzania danych i informacji o uzyskanych świadectwach homologacji typu pojazdu (Dz. U. Nr 101, poz. 1047 z późn. zm.), wydane na podstawie art. 68 ust. 20 p.r.d. Rozporządzenie określiło: 1) szczegółowy sposób przekazywania i przetwarzania danych i informacji, o których mowa w art. 68 ust. 4 ustawy; 2) wysokość opłat za przekazywanie i przetwarzanie danych i informacji; 3) wzory dokumentów związanych z przekazywaniem danych i informacji. Obowiązuje od 1 maja 2004 r.

27. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 22 października 2004 r. w sprawie badań zgodności pojazdów zabytkowych i pojazdów marki "SAM" z warunkami technicznymi (Dz. U. Nr 238, poz. 2395 z późn. zm.), wydane na podstawie art. 68 ust. 21 p.r.d. Rozporządzenie określiło: 1) zakres i sposób przeprowadzania badań zgodności z warunkami technicznymi pojazdów zabytkowych oraz zbudowanych przy wykorzystaniu nadwozia, podwozia lub ramy konstrukcji własnej, których markę określa się jako "SAM"; 2) wzory dokumentów związanych z tymi badaniami; 3) jednostki upoważnione do przeprowadzania tych badań. Obowiązuje od 19 listopada 2004 r.

28. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 14 listopada 2002 r. w sprawie warunków produkcji oraz sposobu dystrybucji tablic rejestracyjnych i znaków legalizacyjnych (Dz. U. Nr 193, poz. 1618 z późn. zm.), wydane na podstawie art. 75c pkt 1 p.r.d. Rozporządzenie określiło warunki produkcji i szczegółowy sposób dystrybucji tablic rejestracyjnych i znaków legalizacyjnych oraz sposób prowadzenia ewidencji zarówno materiałów służących do produkcji tablic rejestracyjnych, jak i wyprodukowanych oraz sprzedanych tablic rejestracyjnych. Obowiązuje od 7 grudnia 2002 r. (§ 5 - od 1 stycznia 2003 r.).

29. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 20 czerwca 2002 r. w sprawie trybu legalizacji tablic rejestracyjnych oraz warunków technicznych i wzorów znaku legalizacyjnego (Dz. U. Nr 133, poz. 1122 z późn. zm.), wydane na podstawie art. 75c pkt 2 p.r.d. Rozporządzenie określiło: 1) tryb legalizacji tablic rejestracyjnych pojazdów; 2) wzór znaku legalizacyjnego; 3) warunki techniczne znaku legalizacyjnego. Obowiązuje od 21 września 2002 r.

30. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 22 lipca 2002 r. w sprawie rejestracji i oznaczania pojazdów (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 186, poz. 1322 z późn. zm.), wydane na podstawie art. 76 ust. 1 pkt 1 lit. a p.r.d., w porozumieniu z ministrem właściwym ds. wewnętrznych oraz Ministrem Obrony Narodowej. Rozporządzenie określiło: warunki i tryb rejestracji pojazdów, o których mowa w art. 71 ust. 1 p.r.d., wzory dowodu rejestracyjnego, pozwolenia czasowego i nalepki kontrolnej, wzory tablic rejestracyjnych oraz innych tablic, cech identyfikacyjnych i oznaczeń, w które zaopatruje się pojazd, a także ich opis. Obowiązuje od 21 września 2002 r. (§ 2 ust. 1 pkt 4 i § 32 ust. 2 - od 1 stycznia 2003 r.).

31. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 3 grudnia 2004 r. w sprawie warunków dystrybucji blankietów dowodów rejestracyjnych, pozwoleń czasowych i nalepek kontrolnych (Dz. U. Nr 267, poz. 2658), wydane na podstawie art. 76 ust. 1 pkt 1 lit. b p.r.d., w porozumieniu z ministrem właściwym ds. wewnętrznych i Ministrem Obrony Narodowej. Obowiązuje od 25 grudnia 2004 r.

32. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 22 grudnia 2003 r. w sprawie wysokości opłat za wydanie dowodu rejestracyjnego, pozwolenia czasowego i tablic (tablicy) rejestracyjnych pojazdów (Dz. U. Nr 230, poz. 2302 z późn. zm.), wydane na podstawie art. 76 ust. 1 pkt 2 p.r.d. Obowiązuje od 1 stycznia 2004 r.

33. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 27 września 2003 r. w sprawie szczegółowych czynności organów w sprawach związanych z dopuszczeniem pojazdu do ruchu oraz wzorów dokumentów w tych sprawach (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 137, poz. 968 z późn. zm.), wydane na podstawie art. 76 ust. 1 pkt 3 p.r.d. Rozporządzenie określiło zasady rejestracji pojazdów, instrukcję w sprawie rejestracji pojazdów i instrukcję w sprawie czynności związanych z czasową rejestracją pojazdu z urzędu. Obowiązuje od 1 stycznia 2004 r.

34. Rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z dnia 29 września 2006 r. w sprawie rejestracji pojazdów Służby Kontrwywiadu Wojskowego i Służby Wywiadu Wojskowego (Dz. U. Nr 182, poz. 1344), wydane na podstawie art. 76 ust. 2a p.r.d., w porozumieniu z ministrem właściwym ds. transportu oraz ministrem właściwym ds. wewnętrznych. Rozporządzenie określiło warunki i tryb rejestracji oraz wzory dowodu rejestracyjnego i tablic rejestracyjnych pojazdów SKW i SWW, a także jednostki organizacyjne właściwe w tych sprawach. Obowiązuje od 10 października 2006 r.

35. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 5 października 2007 r. w sprawie rejestracji pojazdów Biura Ochrony Rządu, Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, kontroli skarbowej i Służby Celnej (Dz. U. Nr 195, poz. 1411), wydane na podstawie art. 76 ust. 3 p.r.d., w porozumieniu z ministrem właściwym ds. transportu oraz Ministrem Obrony Narodowej oraz po zasięgnięciu opinii Szefa Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Szefa Agencji Wywiadu, Szefa Centralnego Biura Antykorupcyjnego. Rozporządzenie określiło warunki i tryb rejestracji oraz wzory dowodu rejestracyjnego i tablic rejestracyjnych pojazdów Biura Ochrony Rządu, Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, kontroli skarbowej i Służby Celnej, a także jednostki organizacyjne właściwe w tych sprawach. Obowiązuje od 23 października 2007 r.

36. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 20 października 2003 r. w sprawie warunków i trybu wydawania kart pojazdów, wzoru karty pojazdu oraz jej opisu (Dz. U. Nr 189, poz. 1858 z późn. zm.), wydane na podstawie art. 77 ust. 4 pkt 1 p.r.d., w porozumieniu z Ministrem Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz Ministrem Obrony Narodowej. Karta pojazdu, która jest dokumentem przypisanym do pojazdu, zawiera w szczególności: dane identyfikacyjne pojazdu, parametry techniczne pojazdu, dane identyfikacyjne właściciela pojazdu, dane potwierdzające rejestrację pojazdu. Obowiązuje od 7 grudnia 2003 r.

37. Rozporządzenie Ministra Transportu i Budownictwa z dnia 28 marca 2006 r. w sprawie wysokości opłat za kartę pojazdu (Dz. U. Nr 59, poz. 421), wydane na podstawie art. 77 ust. 4 pkt 2 p.r.d. Zgodnie z dyspozycją tego rozporządzenia za wydanie karty pojazdu przy pierwszej jego rejestracji na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej organ rejestrujący pobiera opłatę w wysokości 75 zł. Taką samą kwotę pobiera się za wydanie wtórnika karty pojazdu. Obowiązuje od 15 kwietnia 2006 r.

38. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 24 września 2003 r. w sprawie dokumentów stanowiących podstawę wpisu danych do karty pojazdu oraz czynności jednostek zajmujących się dystrybucją, przechowywaniem i wydawaniem kart pojazdów (Dz. U. Nr 189, poz. 1857), wydane na podstawie art. 77 ust. 4 pkt 3 p.r.d. Wpisu danych identyfikacyjnych właściciela pojazdu dokonuje się na podstawie dowodu własności pojazdu. Obowiązuje od 7 grudnia 2003 r.

39. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 29 września 2004 r. w sprawie warunków dystrybucji kart pojazdów (Dz. U. Nr 229, poz. 2311), wydane na podstawie art. 77 ust. 4 pkt 4 p.r.d. Obowiązuje od 29 października 2004 r.

40. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 23 grudnia 2004 r. w sprawie czasowego wycofania pojazdów z ruchu (Dz. U. Nr 285, poz. 2856 z późn. zm.), wydane na podstawie art. 78a ust. 6 p.r.d. Rozporządzenie określiło: 1) tryb i warunki czasowego wycofywania pojazdów z ruchu; 2) wysokość opłat za czasowe wycofanie pojazdu z ruchu; 3) wzory dokumentów stosowanych w związku z czasowym wycofaniem pojazdu z ruchu. Obowiązuje od 1 stycznia 2005 r.

41. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 3 kwietnia 2002 r. w sprawie wysokości opłaty będącej warunkiem wyrejestrowania pojazdu w przypadku udokumentowanej trwałej i zupełnej utraty pojazdu bez zmiany w zakresie prawa własności (Dz. U. Nr 44, poz. 419 z późn. zm.), wydane na podstawie art. 79 ust. 6 p.r.d. Obowiązuje od 11 maja 2002 r.

42. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 10 stycznia 2002 r. w sprawie opłaty za wpis na listę rzeczoznawców samochodowych oraz dokumentów z tym związanych (Dz. U. Nr 5, poz. 52 z późn. zm.), wydane na podstawie art. 79a ust. 8 p.r.d. Przepisy rozporządzenia określają wysokość opłaty, która wynosi 100 zł, za wpis na listę rzeczoznawców samochodowych oraz wzór zaświadczenia potwierdzającego ten wpis (zał. 1). Obowiązuje od 6 lutego 2002 r.

43. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 22 września 2005 r. w sprawie wzoru wniosku o udostępnienie danych lub informacji z Centralnej Ewidencji Pojazdów (Dz. U. Nr 188, poz. 1581), wydane na podstawie art. 80c ust. 8 p.r.d. Obowiązuje od 30 września 2005 r.

44. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 9 grudnia 2009 r. w sprawie opłaty ewidencyjnej (Dz. U. Nr 210, poz. 1626), wydane na podstawie art. 80d ust. 7 p.r.d. Rozporządzenie określiło: 1) wysokość opłaty ewidencyjnej, o której mowa w art. 75 ust. 2, art. 77 ust. 3, art. 82 ust. 2, art. 97 ust. 1, art. 115h ust. 6 pkt 2 i art. 150 ust. 1 p.r.d., a także w art. 39g ust. 9 pkt 2 u.t.d. oraz sposób jej wnoszenia; 2) tryb i zasady pobierania, ewidencjonowania, przekazywania i rozliczania opłaty ewidencyjnej, o której mowa w art. 75 ust. 2, art. 77 ust. 3, art. 82 ust. 2, art. 97 ust. 1, art. 115h ust. 6 pkt 2 i art. 150 ust. 1 p.r.d., a także w art. 39g ust. 9 pkt 2 u.t.d. oraz art. 30 ust. 1 u.u.o., przez organy i podmioty zobowiązane do jej pobierania. Obowiązuje od 13 grudnia 2009 r.

45. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 19 września 2001 r. w sprawie centralnej ewidencji pojazdów (Dz. U. Nr 106, poz. 1166 z późn. zm.), wydane na podstawie art. 80e ust. 1 p.r.d., w porozumieniu z ministrami właściwymi ds. transportu i finansów publicznych. Rozporządzenie określiło sposób prowadzenia centralnej ewidencji pojazdów, warunki i sposób współdziałania podmiotów przekazujących dane i informacje do ewidencji, rodzaj danych i informacji, które mogą być udostępnione podmiotom, o których mowa w art. 80c ust. 1 i ust. 3-5 p.r.d., a także wysokość opłat za udostępnienie danych lub informacji zgromadzonych w ewidencji oraz warunki i sposób ich wnoszenia. Obowiązuje od 14 października 2001 r.

46. Zarządzenie Nr 2 Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 3 stycznia 2007 r. w sprawie sposobu wyodrębnienia w centralnej ewidencji pojazdów zbioru danych i informacji o pojazdach Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, Biura Ochrony Rządu, Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, kontroli skarbowej i Służby Celnej (Dz. Urz. MSWiA Nr 1, poz. 4), wydane na podstawie art. 80e ust. 2 p.r.d., w porozumieniu z ministrem właściwym ds. wewnętrznych oraz Ministrem Obrony Narodowej, po zasięgnięciu opinii Szefa Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Szefa Agencji Wywiadu i Szefa Centralnego Biura Antykorupcyjnego, a także Szefa Służby Kontrwywiadu Wojskowego i Szefa Służby Wywiadu Wojskowego. W zbiorze centralnej ewidencji pojazdów wyodrębnia się zbiór danych i informacji o pojazdach: 1) Sił Zbrojnych RP, 2) BOR, 3) Policji, 4) ABW, 5) AW, 6) SKW, 7) SWW, 8) CBA, 9) Straży Granicznej, 10) kontroli skarbowej, 11) Służby Celnej. Obowiązuje od 10 kwietnia 2007 r.

47. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 18 września 2009 r. w sprawie zakresu i sposobu przeprowadzania badań technicznych pojazdów oraz wzorów dokumentów stosowanych przy tych badaniach (Dz. U. Nr 155, poz. 1232), wydane na podstawie art. 81 ust. 15 p.r.d. Badanie techniczne pojazdu polega na sprawdzeniu, czy pojazd odpowiada warunkom technicznym określonym w: 1) przedmiotowej ustawie; 2) rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych pojazdów oraz zakresu ich niezbędnego wyposażenia (Dz. U. z 2003 r. Nr 32, poz. 262 z późn. zm.); 3) przepisach wydanych na podstawie art. 66 ust. 5a p.r.d.; 4) rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 22 lipca 2002 r. w sprawie rejestracji i oznaczania pojazdów (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 186, poz. 1322 z późn. zm.); 5) przepisach o przewozie drogowym towarów niebezpiecznych, jeżeli pojazd jest przystosowany do takiego przewozu; 6) międzynarodowych porozumieniach dotyczących transportu drogowego oraz 7) ocenie prawidłowości działania pojazdu. Obowiązuje od 22 września 2009 r. (z wyjątkiem § 1 pkt 1 lit. c oraz pkt 11.5 i 11.6 działu I zał. nr 1 do rozporządzenia, które weszły w życie z dniem 31 marca 2010 r.).

48. Rozporządzenie Ministra Transportu i Budownictwa z dnia 10 lutego 2006 r. w sprawie szczegółowych wymagań w stosunku do stacji przeprowadzających badania techniczne pojazdów (Dz. U. Nr 40, poz. 275), wydane na podstawie art. 84a ust. 1 pkt 1 p.r.d. Obowiązuje od 25 marca 2006 r. (z wyjątkiem § 14 ust. 2 pkt 2, który wszedł w życie 11 września 2006 r.).

49. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 1 października 2004 r. w sprawie wzorów dokumentów wymaganych dla wykonywania działalności gospodarczej w zakresie prowadzenia stacji kontroli pojazdów (Dz. U. Nr 223, poz. 2264), wydane na podstawie art. 84a ust. 1 pkt 1a p.r.d. Rozporządzenie określiło: 1) wzór wniosku o wpis do rejestru przedsiębiorców prowadzących stację kontroli pojazdów oraz 2) wzór zaświadczenia potwierdzającego wpis przedsiębiorcy do określonego rejestru. Obowiązuje od 29 października 2004 r.

50. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 4 listopada 2004 r. w sprawie szczegółowych wymagań w stosunku do diagnostów (Dz. U. Nr 246, poz. 2469 z późn. zm.), wydane na podstawie art. 84a ust. 1 pkt 2 p.r.d. Rozporządzenie określiło: 1) szczegółowe wymagania w stosunku do diagnostów; 2) program szkolenia diagnostów; 3) zasady przeprowadzania egzaminu, o którym mowa w art. 84 ust. 2 p.r.d., i wysokość opłaty za egzamin, oraz 4) wzory dokumentów związanych z uzyskaniem uprawnień do wykonywania badań technicznych. Obowiązuje od 26 listopada 2004 r.

51. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 29 września 2004 r. w sprawie wysokości opłat związanych z prowadzeniem stacji kontroli pojazdów oraz przeprowadzaniem badań technicznych pojazdów (Dz. U. Nr 223, poz. 2261 z późn. zm.), wydane na podstawie art. 84a ust. 1 pkt 3 p.r.d. Rozporządzenie określiło wysokość opłat za: 1) wydanie poświadczenia, o którym mowa w art. 83 ust. 3 pkt 5 p.r.d. oraz 2) przeprowadzanie badań technicznych pojazdów. Obowiązuje od 29 października 2004 r.

52. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 19 grudnia 2003 r. w sprawie zakresu, warunków, terminów i sposobu przeprowadzania badań technicznych tramwajów i trolejbusów oraz jednostek wykonujących te badania (Dz. U. Nr 230, poz. 2300), wydane na podstawie art. 85 ust. 2 p.r.d. Badania, o których mowa w rozporządzeniu, polegają na sprawdzeniu, czy stan pojazdów jest zgodny z warunkami technicznymi określonymi w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 2 marca 2011 r. w sprawie warunków technicznych tramwajów i trolejbusów oraz zakresu ich niezbędnego wyposażenia (Dz. U. Nr 65, poz. 344). Obowiązuje od 28 kwietnia 2011 r.

53. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz Ministra Obrony Narodowej z dnia 23 lutego 2009 r. w sprawie badań technicznych pojazdów Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, Policji i innych pojazdów użytkowanych w sposób szczególny (Dz. U. Nr 39, poz. 319 z późn. zm.), wydane na podstawie art. 86 ust. 2 p.r.d. Rozporządzenie określiło: 1) jednostki organizacyjne sprawujące nadzór nad stacjami kontroli pojazdów oraz wydające upoważnienia do przeprowadzania badań technicznych pojazdów; 2) wzory dokumentów związanych z uzyskaniem upoważnień do wykonywania badań oraz wzór upoważnienia do ich przeprowadzania; 3) wymagania w stosunku do stacji kontroli pojazdów upoważnionych do przeprowadzania badań technicznych pojazdów; 4) wzory dokumentów stosowanych przy badaniach technicznych pojazdów; 5) warunki i terminy przeprowadzania badań technicznych pojazdów specjalnych Sił Zbrojnych RP, Policji i innych pojazdów użytkowanych w sposób szczególny; 6) warunki przeprowadzania badań technicznych niektórych pojazdów w stacjach kontroli pojazdów; 7) jednostki organizacyjne prowadzące szkolenie diagnostów; 8) warunki współdziałania jednostek organizacyjnych sprawujących nadzór nad stacjami kontroli pojazdów ze starostami. Obowiązuje od 28 marca 2009 r.

54. Rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z dnia 2 lutego 2004 r. w sprawie wzoru i opisu świadectwa ukończenia kursu z zasad eksploatacji i kierowania pojazdem specjalnym i używanym do celów specjalnych Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej w wojskowym ośrodku szkolenia kierowców (Dz. U. Nr 20, poz. 183), wydane na podstawie art. 88 ust. 7 p.r.d. Obowiązuje od 1 lipca 2004 r.

55. Decyzja Nr 65/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 10 marca 2003 r. w sprawie zasad wydawania oraz ewidencji pozwolenia do kierowania pojazdem przez żołnierza zasadniczej służby wojskowej (Dz. Urz. MON Nr 5, poz. 49), wydana na podstawie art. 97 ust. 3a i 3b p.r.d. Obowiązuje od 28 marca 2003 r.

56. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 21 kwietnia 2004 r. w sprawie wzorów dokumentów stwierdzających uprawnienia do kierowania pojazdami (Dz. U. Nr 89, poz. 855 z późn. zm.), wydane na podstawie art. 100 ust. 1 pkt 1 p.r.d. Rozporządzenie określiło wzory dokumentów stwierdzających uprawnienia do kierowania pojazdami oraz ich opis. Chodzi o: 1) krajowe prawo jazdy (zał. 1); 2) międzynarodowe prawo jazdy (zał. 2); 3) pozwolenie do kierowania tramwajem (zał. 3); 4) kartę rowerową i motorowerową (zał. 4). Obowiązuje od 1 maja 2004 r.

57. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 21 stycznia 2004 r. w sprawie wydawania uprawnień do kierowania pojazdami (Dz. U. Nr 24, poz. 215 z późn. zm.), wydane na podstawie art. 100 ust. 1 pkt 2 p.r.d. Rozporządzenie określiło szczegółowe czynności organów w sprawach związanych z wydawaniem dokumentów, cofaniem i przywracaniem uprawnień do kierowania oraz wzory dokumentów stosowanych w tych sprawach. Obowiązuje od 6 marca 2004 r.

58. Rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z dnia 20 marca 2002 r. w sprawie wzoru i opisu dokumentu stwierdzającego uprawnienie do kierowania pojazdem przez żołnierza zasadniczej służby wojskowej (Dz. U. Nr 37, poz. 342 z późn. zm.), wydane na podstawie art. 100 ust. 2 p.r.d. Obowiązuje od 27 kwietnia 2002 r.

59. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 3 sierpnia 2001 r. w sprawie centralnej ewidencji kierowców (Dz. U. Nr 92, poz. 1028 z późn. zm.), wydane na podstawie art. 100e ust. 1 p.r.d. w porozumieniu z ministrami właściwymi ds. transportu i finansów publicznych. Rozporządzenie określiło sposób prowadzenia centralnej ewidencji kierowców, warunki i sposób współdziałania podmiotów przekazujących dane do ewidencji, rodzaj danych, które mogą być udostępniane podmiotom wymienionym w art. 100c ust. 1-3 ustawy, a także wysokość opłat za udostępnienie danych zgromadzonych w ewidencji oraz warunki i sposób ich wnoszenia. Obowiązuje od 18 września 2001 r.

60. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 27 października 2005 r. w sprawie szkolenia, egzaminowania i uzyskiwania uprawnień przez kierujących pojazdami, instruktorów i egzaminatorów (Dz. U. Nr 217, poz. 1834 z późn. zm.), wydane na podstawie art. 115 ust. 1 pkt 1-4 p.r.d., w porozumieniu z ministrem właściwym ds. wewnętrznych oraz Ministrem Obrony Narodowej. Rozporządzenie określiło: 1) wymagania w stosunku do podmiotów prowadzących szkolenie w zakresie wyposażenia dydaktycznego, warunków lokalowych, placu manewrowego i pojazdów przeznaczonych do szkolenia; 2) wymagania w stosunku do podmiotów prowadzących egzaminy państwowe w zakresie wyposażenia, warunków lokalowych, placu manewrowego i pojazdów przeznaczonych do egzaminowania; 3) program szkolenia osób ubiegających się o uprawnienia do kierowania pojazdami silnikowymi, tramwajami oraz kandydatów na instruktorów i egzaminatorów; 4) warunki i tryb uzyskiwania uprawnień do kierowania pojazdami silnikowymi i tramwajami, szkolenia i egzaminowania osób ubiegających się o te uprawnienia lub podlegających sprawdzeniu kwalifikacji oraz wzory dokumentów z tym związanych, a także szkolenia i egzaminowania kandydatów na instruktorów i egzaminatorów, pracy komisji egzaminacyjnych oraz wzory dokumentów z tym związanych. Obowiązuje od 10 stycznia 2006 r., z wyjątkiem § 19 pkt 4, § 21 oraz § 30 ust. 3 pkt 7 i ust. 4 pkt 7, które weszły w życie 10 kwietnia 2006 r.

61. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 7 września 2004 r. w sprawie wzoru wniosku o wpis do rejestru przedsiębiorców prowadzących ośrodki szkolenia kierowców oraz wzoru zaświadczenia potwierdzającego wpis przedsiębiorcy do tego rejestru (Dz. U. Nr 205, poz. 2097), wydane na podstawie art. 115 ust. 1 pkt 5 p.r.d., w porozumieniu z ministrem właściwym ds. wewnętrznych oraz Ministrem Obrony Narodowej. Obowiązuje od 29 września 2004 r.

62. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 11 grudnia 2003 r. w sprawie wysokości opłat i stawek wynagrodzenia za sprawdzenie kwalifikacji oraz za wydanie dokumentów w tych sprawach (Dz. U. Nr 219, poz. 2162 z późn. zm.), wydane na podstawie art. 115 ust. 2 p.r.d. Rozporządzenie określiło wysokość opłat za sprawdzenie kwalifikacji kandydatów na instruktorów i instruktorów oraz wysokość wynagrodzenia członków komisji sprawdzających ich kwalifikacje, wysokość opłat za sprawdzenie kwalifikacji osób ubiegających się o wydanie uprawnienia do kierowania pojazdami lub podlegających sprawdzeniu kwalifikacji, wysokość stawek wynagrodzenia egzaminatorów zatrudnionych na podstawie umowy zlecenia, wysokość opłat za wydanie prawa jazdy, pozwolenia do kierowania tramwajem, legitymacji instruktora i egzaminatora oraz wysokość opłat za sprawdzenie kwalifikacji kandydatów na egzaminatorów i egzaminatorów oraz wysokość wynagrodzenia członków komisji sprawdzających ich kwalifikacje. Obowiązuje od 1 stycznia 2004 r.

63. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 10 kwietnia 2008 r. w sprawie wymagań dotyczących prowadzenia ośrodka doskonalenia techniki jazdy, egzaminowania kandydatów na instruktorów techniki jazdy, postępowania z dokumentacją związaną z prowadzeniem szkoleń oraz wzorów stosowanych dokumentów (Dz. U. Nr 77, poz. 458), wydane na podstawie art. 115l ust. 1 p.r.d. Rozporządzenie określiło: 1) infrastrukturę techniczną, warunki lokalowe i wyposażenie dydaktyczne wymagane do prowadzenia ośrodka doskonalenia techniki jazdy; 2) program egzaminu oraz zakres wiedzy teoretycznej i umiejętności praktycznych sprawdzanych na egzaminie oraz sposób powoływania komisji egzaminacyjnej dla kandydatów na instruktorów techniki jazdy; 3) wysokość: opłaty za egzamin dla kandydatów na instruktorów techniki jazdy, stawek wynagrodzenia dla członków komisji egzaminacyjnej dla kandydatów na instruktorów techniki jazdy, opłaty za wpis do ewidencji instruktorów techniki jazdy, a także opłaty za wpis przedsiębiorcy do rejestru przedsiębiorców prowadzących ośrodek doskonalenia techniki jazdy; 4) wzór: wniosku o wpis do rejestru przedsiębiorców prowadzących ośrodek doskonalenia techniki jazdy, zaświadczenia potwierdzającego wpis przedsiębiorcy do rejestru przedsiębiorców prowadzących ośrodek doskonalenia techniki jazdy, wniosku o wpis do ewidencji instruktorów techniki jazdy, a także świadectwa instruktora techniki jazdy; 5) sposób prowadzenia rejestru osób szkolonych oraz wzór zaświadczenia o ukończeniu szkolenia; 6) wzór numerów ewidencyjnych ośrodków doskonalenia techniki jazdy i numerów w rejestrze instruktorów techniki jazdy oraz sposób ich nadawania. Obowiązuje od 5 maja 2008 r.

64. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 2 października 2002 r. w sprawie szczegółowych warunków gospodarki finansowej wojewódzkiego ośrodka ruchu drogowego oraz szczegółowych warunków ewidencji przychodów i kosztów związanych z działalnością ośrodka (Dz. U. Nr 176, poz. 1443), wydane na podstawie art. 121 pkt 1 p.r.d., w porozumieniu z Ministrem Finansów. Obowiązuje od 7 listopada 2002 r.

65. Rozporządzenie Ministra Transportu z dnia 11 października 2007 r. w sprawie warunków wynagradzania egzaminatorów przeprowadzających egzaminy kandydatów na kierowców i kierowców (Dz. U. Nr 197, poz. 1437), wydane na podstawie art. 121 pkt 2 p.r.d. Jego przepisy mają zastosowanie do egzaminatorów zatrudnionych na podstawie umowy o pracę w wojewódzkich ośrodkach ruchu drogowego. Rozporządzenie określiło warunki wynagradzania egzaminatorów, w tym: 1) zaszeregowanie stanowisk; 2) sposób ustalania miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego; 3) sposób ustalania miesięcznych dodatków zadaniowych; 4) stawki miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego; 5) stawki miesięcznego dodatku zadaniowego; 6) inne dodatki do wynagrodzenia; 7) sposób tworzenia funduszu nagród i funduszu na premie; 8) warunki przyznawania i wypłacania nagrody jubileuszowej i odprawy w związku z przejściem na rentę z tytułu niezdolności do pracy lub na emeryturę. Obowiązuje od 1 stycznia 2008 r.

66. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 7 stycznia 2004 r. w sprawie badań lekarskich kierowców i osób ubiegających się o uprawnienia do kierowania pojazdami (Dz. U. Nr 2, poz. 15), wydane na podstawie art. 123 p.r.d. Rozporządzenie określiło: 1) szczegółowe warunki i tryb: kierowania na badania lekarskie, w celu stwierdzenia istnienia lub braku przeciwwskazań zdrowotnych do kierowania pojazdami silnikowymi oraz kierowania tramwajami, przeprowadzania badań lekarskich, wydawania orzeczeń lekarskich stwierdzających istnienie lub brak przeciwwskazań zdrowotnych do kierowania pojazdami silnikowymi oraz kierowania tramwajami, a także odwoływania się od orzeczeń lekarskich, uzyskiwania uprawnień przez lekarzy przeprowadzających badania lekarskie; 2) dodatkowe kwalifikacje lekarzy przeprowadzających badania lekarskie; 3) zakres badań lekarskich; 4) sposób postępowania z dokumentacją związaną z badaniami lekarskimi oraz wzory stosowanych dokumentów; 5) maksymalne stawki opłat za badania lekarskie. Obowiązuje od 9 stycznia 2004 r.

67. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 1 kwietnia 2005 r. w sprawie badań psychologicznych kierowców i osób ubiegających się o uprawnienia do kierowania pojazdami oraz wykonujących pracę na stanowisku kierowcy (Dz. U. Nr 69, poz. 622 z późn. zm.), wydane na podstawie art. 125 p.r.d. Rozporządzenie określiło: 1) szczegółowe warunki i tryb kierowania osób na badania psychologiczne oraz odwoływania się od orzeczeń psychologicznych; 2) szczegółowy tryb uzyskiwania i cofania uprawnień w zakresie przeprowadzania badań psychologicznych i orzekania w zakresie zdolności do prowadzenia pojazdów mechanicznych; 3) warunki, zakres i sposób przeprowadzania badań psychologicznych; 4) sposób postępowania z dokumentacją związaną z przeprowadzanymi badaniami psychologicznymi oraz wzory stosowanych dokumentów; 5) wzór wniosku o wpis do rejestru przedsiębiorców prowadzących pracownię psychologiczną; 6) wzór zaświadczenia potwierdzającego wpis do rejestru; 7) szczegółowe warunki, jakie musi spełniać pracownia psychologiczna; 8) maksymalne stawki opłat za badania psychologiczne. Obowiązuje od 4 maja 2005 r.

68. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 11 czerwca 2003 r. w sprawie wykazu środków działających podobnie do alkoholu oraz warunków i sposobu przeprowadzania badań na ich obecność w organizmie (Dz. U. Nr 116, poz. 1104 z późn. zm.), wydane na podstawie art. 127 ust. 4 p.r.d. Rozporządzenie określiło wykaz środków działających podobnie do alkoholu oraz warunki i sposób przeprowadzania badań osób kierujących pojazdami lub innych osób, w stosunku do których zachodzi uzasadnione podejrzenie, że mogły kierować pojazdem, w celu ustalenia obecności w organizmie osoby badanej środków działających podobnie do alkoholu. Obowiązuje od 19 lipca 2003 r.

69. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 31 grudnia 2003 r. w sprawie warunków i sposobu pilotowania pojazdów oraz wysokości opłat (Dz. U. z 2004 r. Nr 7, poz. 62 z późn. zm.), wydane na podstawie art. 129 ust. 5 p.r.d., w porozumieniu z ministrem właściwym ds. transportu. Rozporządzenie określiło warunki i sposób pilotowania przez Policję pojazdów, których wymiary, masa lub naciski osi przekraczają dopuszczalne wielkości oraz wysokość opłat za pilotowanie uiszczanych przez właścicieli lub posiadaczy pilotowanych pojazdów. Obowiązuje od 19 stycznia 2004 r.

70. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 20 grudnia 2002 r. w sprawie postępowania z kierowcami naruszającymi przepisy ruchu drogowego (Dz. U. Nr 236, poz. 1998, sprost. błędów Dz. U. z 2003 r. Nr 35, poz. 311 z późn. zm.), wydane na podstawie art. 130 ust. 4 i art. 140 ust. 5 p.r.d., w porozumieniu z ministrem właściwym ds. transportu oraz Ministrem Sprawiedliwości. Rozporządzenie określiło: 1) sposób punktowania i liczbę punktów odpowiadających naruszeniu przepisów ruchu drogowego; 2) warunki i sposób prowadzenia ewidencji kierowców naruszających przedmiotowe przepisy; 3) tryb występowania z wnioskiem o kontrolne sprawdzenie kwalifikacji; 4) warunki i tryb występowania z wnioskiem o cofnięcie uprawnienia do kierowania pojazdami silnikowymi; 5) jednostki upoważnione do prowadzenia szkolenia, którego odbycie spowoduje zmniejszenie liczby punktów za naruszenie przepisów ruchu drogowego, program szkolenia oraz liczbę punktów odejmowanych z tytułu jego odbycia; 6) podmioty uprawnione do uzyskiwania informacji zawartych w ewidencji. Obowiązuje od 1 stycznia 2003 r.

71. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 18 lipca 2008 r. w sprawie kontroli ruchu drogowego (Dz. U. Nr 132, poz. 841 z późn. zm.), wydane na podstawie art. 131 ust. 1 p.r.d., w porozumieniu z ministrem właściwym ds. transportu. Rozporządzenie określiło: 1) organizację, szczegółowe warunki i sposób wykonywania kontroli ruchu drogowego; 2) wymagany sposób zachowania się kontrolowanego uczestnika ruchu drogowego; 3) szczegółowe warunki wykonywania kontroli ruchu drogowego przez strażników gminnych (miejskich), strażników leśnych, funkcjonariuszy Straży Parku oraz pracowników zarządów dróg; 4) szczegółowe warunki udzielania upoważnień do wykonywania kontroli ruchu drogowego oraz wzór upoważnienia. Obowiązuje od 24 lipca 2008 r.

72. Rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z dnia 18 lutego 2004 r. w sprawie kontroli ruchu drogowego i kierowania ruchem drogowym przez Żandarmerię Wojskową i wojskowe organy porządkowe oraz warunków i trybu współdziałania Żandarmerii Wojskowej z Policją w prowadzeniu ewidencji kierowców naruszających przepisy ruchu drogowego (Dz. U. Nr 40, poz. 364), wydane na podstawie art. 131 ust. 2 p.r.d. Rozporządzenie określiło: 1) organizację, warunki i sposób wykonywania kontroli ruchu drogowego przez żołnierzy Żandarmerii Wojskowej i żołnierzy wojskowych organów porządkowych w stosunku do kierujących pojazdami Sił Zbrojnych RP oraz w stosunku do żołnierzy pełniących czynną służbę wojskową kierujących innymi pojazdami; 2) organizację, warunki i sposób kierowania ruchem drogowym przez żołnierzy Żandarmerii Wojskowej i żołnierzy wojskowych organów porządkowych w związku z pilotowaniem kolumn wojskowych; 3) warunki i tryb współdziałania Żandarmerii Wojskowej z Policją w prowadzeniu ewidencji kierowców naruszających przepisy ruchu drogowego. Obowiązuje od 27 marca 2004 r.

73. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 29 kwietnia 2002 r. w sprawie wymiany praw jazdy (Dz. U. Nr 69, poz. 640 z późn. zm.), wydane na podstawie art. 150 ust. 2 p.r.d. Rozporządzenie określiło warunki i terminy wymiany praw jazdy i innych dokumentów uprawniających do kierowania pojazdami lub potwierdzających dodatkowe kwalifikacje kierujących pojazdami oraz wysokość opłat za ich wymianę. Obowiązuje od 22 czerwca 2002 r.

Akty wykonawcze do komentowanej ustawy nowelizowano już ponad 150 razy. Jest charakterystyczne, że naruszanie terminów wyznaczonych przez ustawę stało się niemal tradycją, ponieważ wśród 73 obecnie przewidzianych do ustawy aktów wykonawczych 24 wydano z opieszałością sięgającą 32-1667 dni. Opieszałość tę w kilku przypadkach zlikwidowano niezwykle prostą metodą, a mianowicie przez uchylenie dotychczasowego i wydanie nowego aktu wykonawczego. Z powyższej prezentacji wynika, że doczekaliśmy się, z drobnymi wyjątkami, kompletacji przepisów wykonawczych, z równoczesnym dążeniem do porządkowania tej problematyki, choć trudno wykluczyć kontynuację praktyki dokonywania częstych zmian.

Znając metody pracy ustawodawczej, trudno uwierzyć, że kiedykolwiek doczekamy się urzeczywistnienia długoterminowych przemyśleń. Można więc przewidywać ciągły proces zmian.

***

Z prezentowaną ustawą stricte wiążą się równoległe ustawy: o Policji (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 43, poz. 277 z późn. zm.); o drogach publicznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 19, poz. 115 z późn. zm.); o transporcie drogowym (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 125, poz. 874 z późn. zm.); o czasie pracy kierowcy (Dz. U. z 2004 r. Nr 92, poz. 879 z późn. zm.); o przewozie drogowym towarów niebezpiecznych (Dz. U. z 2002 r. Nr 199, poz. 1671 z późn. zm.); o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 70, poz. 473 z późn. zm.); o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 236, poz. 2008 z późn. zm.); o strażach gminnych (Dz. U. z 1997 r. Nr 123, poz. 779 z późn. zm.); o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 229, poz. 1954 z późn. zm.); przepisy kodeksu wykroczeń (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 46, poz. 275 z późn. zm.); kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia (tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r. Nr 133, poz. 848 z późn. zm.); kodeksu karnego (Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553 z późn. zm.); kodeksu postępowania karnego (Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555 z późn. zm.); kodeksu cywilnego (Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.); kodeksu postępowania cywilnego (Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296 z późn. zm.); kodeksu postępowania administracyjnego (tekst jedn.: Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 z późn. zm.); kodeksu pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.); kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (Dz. U. z 1964 r. Nr 9, poz. 59 z późn. zm.); prawo o miarach (tekst jedn.: Dz. U. z 2004 r. Nr 243, poz. 2441 z późn. zm.), a także akty prawne o zasięgu międzynarodowym: prawo prywatne międzynarodowe (Dz. U. z 1965 r. Nr 46, poz. 290 z późn. zm.); konwencja o prawie właściwym dla wypadków drogowych (Dz. U. z 2001 r. Nr 90, poz. 993); konwencja o ruchu drogowym sporządzona w Genewie (Dz. U. z 1959 r. Nr 54, poz. 321, 322 i 323 z późn. zm.) oraz Wiedniu (Dz. U. z 1988 r. Nr 5, poz. 40 i 44 z późn. zm.); konwencja o umowie międzynarodowego przewozu drogowego towarów (CMR) sporządzona w Genewie (Dz. U. z 1962 r. Nr 49, poz. 238 z późn. zm.); umowa europejska dotycząca międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych (ADR) sporządzona w Genewie (Dz. U. z 2009 r. Nr 27, poz. 162 z późn. zm.).

***

Zważywszy, że na ukształtowanie odpowiedniego poziomu bezpieczeństwa ruchu drogowego największy wpływ ma człowiek, zatem niewątpliwie wśród wymienionych ustaw poczesne miejsce zajmuje ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o czasie pracy kierowcy (Dz. U. Nr 92, poz. 879 z późn. zm.), która weszła w życie 1 maja 2004 r. Określiła ona: 1) czas pracy kierowców wykonujących przewóz drogowy, zatrudnionych na podstawie stosunku pracy; 2) obowiązki pracodawców w zakresie wykonywania przewozów drogowych; 3) zasady stosowania norm dotyczących okresów prowadzenia pojazdów, obowiązkowych przerw w prowadzeniu i gwarantowanych okresów odpoczynku, określonych rozporządzeniem (WE) nr 561/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 marca 2006 r. w sprawie harmonizacji niektórych przepisów socjalnych odnoszących się do transportu drogowego oraz zmieniającym rozporządzenia Rady (EWG) nr 3821/85 i (WE) 2135/98, jak również uchylającym rozporządzenie Rady (EWG) nr 3820/85 (Dz. Urz. UE L 102 z 11.04.2006, s. 1) oraz Umową europejską dotyczącą pracy załóg pojazdów wykonujących międzynarodowe przewozy drogowe (AETR), sporządzoną w Genewie dnia 1 lipca 1970 r. (Dz. U. z 1999 r. Nr 94, poz. 1086 i 1087); 4) okresy prowadzenia pojazdów, obowiązkowe przerwy w prowadzeniu i gwarantowane okresy odpoczynku kierowców: a) zatrudnionych na podstawie stosunku pracy, b) niebędących pracownikami - wykonujących przewozy regularne na trasach nieprzekraczających 50 km pojazdami, o których mowa w rozporządzeniu (WE) nr 561/2006.

Warto wspomnieć, że kierowcą zawodowym jest zgodnie z treścią art. 2 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.) osoba zatrudniona w tym charakterze na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę. Czasem pracy kierowców jest czas od rozpoczęcia do zakończenia pracy i obejmuje wszystkie czynności związane z wykonywaniem przewozu, a w szczególności: prowadzenie pojazdu, załadunek i rozładunek, kontrolę i nadzór nad osobami wsiadającymi i wysiadającymi, kontrolne sprawdzanie pojazdu i ładunku, czynności spedycyjne, obsługę codzienną pojazdów i przyczep, niezbędne czynności administracyjne, inne prace podejmowane w celu wykonania zadania służbowego lub zapewnienia bezpieczeństwa osób, pojazdu i rzeczy, utrzymanie pojazdu w czystości. Problematyka ta znalazła należne miejsce w orzecznictwie: wyrok SN z dnia 26 maja 1971 r., III PRN 9/71 (OSNC 1971, nr 12, poz. 225; PiZS 1972, nr 3, s. 51); uchwała SN z dnia 17 grudnia 1971 r., III PZP 42/71 (OSNC 1972, nr 6, poz. 102; PiZS 1972, nr 10-11, s. 111); uchwała SN z dnia 26 lipca 1972 r., III PZP 22/72 (OSNC 1972, nr 12, poz. 218); wyrok SN z dnia 6 grudnia 1972 r., I PR 351/72 (OSP 1973, z. 4, poz. 85; PiZS 1973, nr 10-11, s. 132); wyrok SN z dnia 10 czerwca 1975 r., I PR 83/75 (OSNC 1976, nr 3, poz. 62); wyrok SN z dnia 27 października 1981 r., I PR 85/81 (OSNC 1982, nr 5-6, poz. 76; OSPiKA 1983, z. 2, poz. 43) z glosą aprobującą tezę i krytykującą uzasadnienie W. Masewicza (OSPiKA 1983, z. 2, poz. 43): uchwała SN z dnia 14 sierpnia 1985 r., III PZP 26/85 (OSNC 1986, nr 5, poz. 70); wyrok SN z dnia 16 kwietnia 1987 r., II URN 65/87 (OSNC 1988, nr 7-8, poz. 107; PUG 1988, nr 4, s. 118); wyrok SN z dnia 19 sierpnia 1999 r., I PKN 194/99 (OSNP 2000, nr 23, poz. 849; Prawo Pracy i Prawo Socjalne - Przegląd Orzecznictwa 2000, nr 10, s. 48); postanowienie SN z dnia 7 grudnia 1999 r., I PKN 427/99 (OSNP 2001, nr 8, poz. 274). Zob. też piśmiennictwo: H. Kozłowska, Nowe zasady wynagradzania i czasu pracy kierowców prowadzących autobusy wycieczkowe, Służba Pracownicza 1982, nr 10, s. 18; E. Szemplińska, Czas pracy kierowców, Pracodawca i Pracownik 2000, nr 5, s. 3; R. Majewska, Do Unii bezpiecznymi drogami i samochodami, Rzeczpospolita z 5 lutego 2001 r., oraz Jeździć bezpieczniej, Rzeczpospolita z 9 lipca 2001 r.; P. Ciborski, Czas pracy kierowców po zmianach w kodeksie pracy, Gdańsk 2001, s. 134.

Nie ma wątpliwości, że z racji charakteru czołowe miejsce zajmuje ustawa z dnia 28 października 2002 r. o przewozie drogowym towarów niebezpiecznych (Dz. U. Nr 199, poz. 1671 z późn. zm.), obowiązująca od 1 stycznia 2003 r., która została uchwalona celem dostosowania polskiego prawa w tym zakresie do przepisów prawa Unii Europejskiej. Konieczność ta wynikała z faktu, że zasady odnoszące się do międzynarodowego przewozu towarów niebezpiecznych w Europie reguluje umowa pod nazwą ADR, sporządzona w Genewie 30 września 1957 r. Unia Europejska przyjęła jednolite przepisy w zakresie przewozu drogowego towarów niebezpiecznych celem usunięcia różnic w krajowych systemach transportowych, a tym samym wszelkiego rodzaju przeszkód w swobodnym dostępie do usług transportowych, z czym niewątpliwie wiąże się niczym nieograniczony ruch pojazdów i urządzeń transportowych, przy czym priorytetowym zadaniem ustawodawstw jest uczynienie tego ruchu maksymalnie bezpiecznym. Zgodnie z supozycją ustawa w możliwie największym stopniu nawiązuje wprost do norm określonych w umowie ADR, w przedmiocie zarówno transportu krajowego, jak i międzynarodowego. Ustawa przewiduje więc tylko normy, które odnoszą się do spraw nieuregulowanych w umowie ADR oraz tych, które wymieniona umowa odsyła do regulacji krajowych, choćby w kwestii zastosowania dodatkowych zabezpieczeń, niezbędnych z uwagi na specyfikę regionu lub wykorzystania możliwości zastosowania odstępstw od przepisów w szczególnie uzasadnionych przypadkach. Taką możliwość stwarza art. 4 ust. 3 umowy ADR. Do uzasadnionych odstępstw od wymogów umowy niewątpliwie należy przewóz towarów niebezpiecznych pojazdami będącymi w dyspozycji Sił Zbrojnych RP w przypadkach podyktowanych względami obronności państwa lub koniecznością zapewnienia bezpieczeństwa i porządku publicznego, a także wykonywany lub nadzorowany przez służby ratownicze w celu ratowania życia lub zdrowia, albo usuwania skutków katastrof, czy też klęsk żywiołowych. Ustawa określiła: 1) zasady przewozu drogowego towarów niebezpiecznych; 2) wymagania w stosunku do kierowców i innych osób wykonujących czynności związane z tym przewozem; 3) zasady dokonywania oceny zgodności ciśnieniowych urządzeń transportowych oraz 4) organy właściwe do sprawowania nadzoru i kontroli w wymienionych sprawach.

***

Każde odstępstwo od zasad uregulowanych komentowaną ustawą jest zdarzeniem drogowym, wśród których wyróżniamy zdarzenia bezskutkowe i skutkowe. Z kolei zdarzenia bezskutkowe mogą stanowić zarówno wykroczenia drogowe, jak i przestępstwa drogowe. Podobny podział występuje w klasyfikacji zdarzeń skutkowych. Dzielimy je na kolizje i wypadki. Kolizje stanowią wykroczenia, a wypadki przestępstwa.

Naruszenie dyrektyw ustawy, które godzą w podstawowe zasady bezpieczeństwa ruchu drogowego, z uwagi na określone skutki jest przestępstwem ujętym w rozdziale XXI k.k. pn. "Przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji" (art. 173-180 i art. 355 k.k.). Należą do nich:

Katastrofa (art. 173 k.k.)

Z treści przepisu wzbogaconej uchwałą Sądu Najwyższego wynika, że katastrofą jest nagłe zdarzenie, które powoduje groźne i rozległe w skutkach zagrożenie dla życia i zdrowia wielu osób albo mienia w wielkich rozmiarach. Zagrożenie to ze względu na konstrukcję § 1 nie może być abstrakcyjne, lecz konkretne, a więc realnie istniejące. Wynika to z definicji określenia "sprowadza", które innymi słowy oznacza: "sprawia", "wywołuje", "pociąga za sobą", "powoduje" (Słownik języka polskiego, t. 3, pod red. M. Szymczaka, Warszawa 1981, s. 306). Chodzi więc o spowodowanie katastrofy. Jest przy tym charakterystyczne, że katastrofa może wystąpić zarówno wówczas, gdy zagrożone jest jedno ze wskazanych dóbr, jak i wówczas, gdy zagrożone są wszystkie te dobra jednocześnie. Świadczy o tym ustawowe ujęcie zagrożenia metodą alternatywną, co sprawia, że może ono dotyczyć:

Wprawdzie użyte w przepisie określenie "wielu osób" nie wskazuje jednoznacznie, o jakiej liczbie osób myślał ustawodawca, jednak bliższa analiza problemu prowadzi do wniosku, że chodzi o życie lub zdrowie co najmniej 10 osób. Nie ma wątpliwości, że określenie "wiele" oznacza liczbę większą od liczby wyznaczonej określeniem "kilka", które oznacza liczbę od trzech do dziewięciu (Słownik języka polskiego, t. 1, pod red. M. Szymczaka, Warszawa 1981, s. 917). Skoro w przepisie mówi się o zagrożeniu życia lub zdrowia wielu osób, nie ma znaczenia stopień uszkodzenia ciała. Z kolei pojęcie mienia w wielkich rozmiarach nie jest tożsame z pojęciem mienia wielkiej wartości. Zatem wykładnia językowa wskazuje, że chodzi o "rozmiar", a więc "wielkość przedmiotu" (Słownik języka polskiego, t. 3, s. 101), ale również "zakres", a więc liczbę tych przedmiotów - z niewątpliwym uwzględnieniem ich wartości.

Katastrofa drogowa wyróżnia cztery typy jej sprowadzenia, w tym dwa podstawowe i dwa kwalifikowane. Kwalifikowanymi typami są: umyślne sprowadzenie katastrofy w ruchu drogowym, w wyniku której najmniej jeden człowiek poniósł śmierć lub 10 osób doznało ciężkiego uszczerbku na zdrowiu (§ 3), oraz nieumyślne sprowadzenie katastrofy w ruchu drogowym, w wyniku której najmniej jeden człowiek poniósł śmierć lub 10 osób doznało ciężkiego uszczerbku na zdrowiu (§ 4).

Pierwszy z wymienionych typów stanowi przestępstwo umyślno-nieumyślne, ponieważ znamiona typu podstawowego (§ 1) realizowane są umyślnie, tzn. sprawca działa z zamiarem bezpośrednim lub ewentualnym, znamiona typu kwalifikowanego zaś nieumyślnie, a więc skutek przewidywał lub mógł przewidzieć. Jest to więc wina kombinowana. Drugi typ jest przestępstwem nieumyślno-nieumyślnym, polegającym na tym, że sprawca zarówno jedynie przewidywał lub mógł przewidzieć możliwość sprowadzenia katastrofy, jak i powstanie określonego skutku (zob. R.A. Stefański, Przestępstwa drogowe w nowym kodeksie karnym, Kraków 1999, s. 45).

Podmiotem przestępstwa może być każdy użytkownik drogi oraz osoba znajdująca się poza drogą publiczną:

Oto przykłady zachowań wypełniających znamiona spowodowania katastrofy:

Niebezpieczeństwo katastrofy (art. 174 k.k.)

Przestępstwo sprowadzenia bezpośredniego niebezpieczeństwa katastrofy może być popełnione umyślnie (§ 1) lub nieumyślnie (§ 2). Dla pierwszego przypadku niezbędne jest wykazanie, że kierujący umyślnie naruszył podstawowe przepisy ruchu drogowego oraz miał świadomość prowadzenia pojazdu w warunkach zagrażających bezpieczeństwu tego ruchu. Przestępstwem tym będzie prowadzenie autobusu wypełnionego pasażerami na śliskiej nawierzchni jezdni z prędkością 90 km/h przy ograniczeniu do 40 km/h. Jeżeli w takiej sytuacji drogowej kierujący kontynuuje jazdę z dotychczasową prędkością, to niewątpliwie ma świadomość niebezpieczeństwa i godzi się z takim stanem rzeczy, a więc działa z zamiarem ewentualnym spowodowania katastrofy lub wskutek lekkomyślności. W przypadku ustalenia, że kierujący ma świadomość niebezpieczeństwa oznaczającego duże prawdopodobieństwo nastąpienia skutku i nie zmienia zachowania, odpowiada on za przestępstwo z art. 174 § 1 k.k. Natomiast jeżeli sprawca uważa za mało prawdopodobne nastąpienie katastrofy, wówczas może odpowiadać za nieumyślne sprowadzenie bezpośredniego jej niebezpieczeństwa.

Przygotowanie do przestępstwa (art. 175 k.k.)

Podmiotem przestępstwa przygotowania do sprowadzenia katastrofy w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym, zagrażającej życiu lub zdrowiu wielu osób albo mieniu w wielkich rozmiarach może być każdy użytkownik drogi. Przygotowaniem jest wejście w porozumienie z inną osobą w celu zebrania informacji (np. o czasie i miejscu przejazdu autokaru z dziećmi) oraz zaplanowaniu skutecznego sposobu spowodowania katastrofy przez zgromadzenie w wyznaczonym miejscu środków niezbędnych do realizacji zamierzonego czynu (np. kamienie, kolce). Może też od początku do końca działać samodzielnie, tzn. opracować plan, zebrać materiały oraz ustawić się w wyznaczonym przez siebie dogodnym miejscu i czekać na dogodny moment rozrzucenia kolców w taki sposób, aby kierowca autobusu nie mógł ich ominąć ani też przed nimi zahamować. Nie nasuwa wątpliwości, że czynem tym wypełnił znamiona przestępstwa z art. 175 k.k., które może być popełnione wyłącznie z zamiarem bezpośrednim. Decyduje o tym treść art. 16 k.k., w którym użyto jednoznacznego sformułowania "w celu popełnienia czynu zabronionego podejmuje czynności mające stworzyć warunki". Sprawca ten nie będzie jednak ponosił żadnej odpowiedzialności karnej, jeżeli dobrowolnie odstąpi od przygotowania, nawet w ostatniej jego fazie (art. 17 § 1 k.k.). Można to odnieść do sytuacji, kiedy sprawca, który widzi już wytypowany autobus i trzyma w ręku pierwszą porcję kolców do rozrzucenia na jezdni, nagle chowa je do torby i odchodzi z miejsca niedoszłego zdarzenia, a następnie niszczy te materiały, uniemożliwiając sobie i innym osobom wykorzystanie ich w celach przestępczych. Odstąpienie od karania jest formą premii za to, że bezpowrotnie wyeliminował zagrożenie bezpieczeństwa, zanim ono powstało.

W przypadku gdy sprawca rozrzucił kolce na jezdni, wszedł tym samym w fazę usiłowania popełnienia czynu zabronionego. Jednakże jeśli w ostatniej chwili wybiegł na jezdnię i zebrał wymienione przedmioty lub pobiegł w kierunku autobusu i zatrzymał go, zawiadamiając kierującego o zagrożeniu na jezdni, to w ten sposób dobrowolnie odstąpił od usiłowania popełnienia czynu lub zapobiegł skutkowi stanowiącemu znamię czynu zabronionego (art. 17 § 2 w zw. z art. 15 § 1 k.k.).

Uchylenie niebezpieczeństwa (art. 176 k.k.)

Zgodnie z dyrektywą przepisu dobrowolne uchylenie przez sprawcę niebezpieczeństwa katastrofy sprowadzonego zarówno umyślnie (art. 174 § 1 k.k.), jak i nieumyślnie (art. 174 § 2 k.k.) nie podlega karze. Tego rodzaju premia niekarania jest możliwa jedynie w przypadku sprowadzenia niebezpieczeństwa katastrofy (art. 174 k.k.) i tylko wówczas, gdy to niebezpieczeństwo zostało całkowicie zażegnane. Nie wystarczy więc staranie sprawcy w kierunku wyeliminowania zagrożenia i w wyniku tego starania częściowe odwrócenie niebezpieczeństwa. Przez uchylenie niebezpieczeństwa rozumie się również zaniechanie działania zmierzającego bezpośrednio do powstania stanu zagrożenia.

Zastosowanie art. 176 § 1 i 2 k.k. jest możliwe w sytuacji, gdy powstawanie zagrożenia bezpieczeństwa trwa pewien czas, umożliwiający skuteczne przeciwdziałanie temu niebezpieczeństwu, które zależy wyłącznie od sprawcy.

Naruszenie zasad bezpieczeństwa (art. 177 k.k.)

Jak wiadomo, z chwilą wejścia w życie nowego kodeksu karnego, co miało miejsce w dniu 1 września 1998 r., nastąpiła zmiana definicji wypadku drogowego.

Wypadkiem drogowym jest zdarzenie polegające na zderzeniu co najmniej dwóch pojazdów, potrąceniu pieszego, innego uczestnika ruchu lub innej osoby przebywającej na drodze, uderzeniu pojazdu w przeszkodę - wywołujące skutki w postaci uszkodzenia ciała naruszającego prawidłowe funkcjonowanie czynności organizmu, rozstroju zdrowia innej osoby lub uszkodzenia mienia. Jak wynika z istoty tej regulacji, przez inną osobę należy rozumieć każdego uczestnika wypadku poza jego sprawcą.

Według obowiązującego stanu prawnego wypadek jest przestępstwem wówczas, gdy u osoby rannej wystąpiło naruszenie czynności organizmu lub rozstrój zdrowia trwający dłużej niż 7 dni (zwykłe obrażenia ciała). Zwykłymi obrażeniami ciała są obrażenia, które nie wywołują skutków w postaci: pozbawienia człowieka wzroku, słuchu, mowy, zdolności płodzenia, innego ciężkiego kalectwa, ciężkiej choroby nieuleczalnej lub długotrwałej choroby realnie zagrażającej życiu, trwałej choroby psychicznej, całkowitej lub trwałej niezdolności do pracy w zawodzie lub trwałego, istotnego zeszpecenia lub zniekształcenia ciała. Jeżeli pokrzywdzoną, która odniosła zwykłe obrażenia ciała, jest osoba bliska sprawcy (żona, mąż, syn, ojciec, dziadek, wnuczek, rodzeństwo, powinowaty, pozostająca we wspólnym pożyciu lub w stosunku przysposobienia oraz jej małżonek), wówczas ściganie przestępstwa następuje na jej wniosek.

Pozostałe wypadki, potocznie zwane kolizjami - niezależnie od wartości uszkodzonego mienia nienależącego do sprawcy (zrezygnowano z ustawowego terminu "poważna szkoda w mieniu") - są wykroczeniami. Według prezentowanych zasad wykroczeniem jest również wypadek, w którym osoba pokrzywdzona odniosła obrażenia ciała naruszające czynności organizmu na czas poniżej 7 dni. Najczęściej spotykane wykroczenie drogowe, którego następstwem z reguły jest "kolizja", określa art. 86 k.w.

Przedmiotowym zagadnieniem prawnym zajął się Sąd Najwyższy, który - uznając, że wymaga ono ustawowej wykładni - 18 listopada 1998 r., I KZP 16/98, podjął uchwałę następującej treści: "Nie popełnia przestępstwa, kto naruszając, chociażby nieumyślnie, zasady bezpieczeństwa w ruchu drogowym, wodnym lub powietrznym powoduje nieumyślnie wypadek, w którym inna osoba odniosła obrażenia ciała lub rozstrój zdrowia nie trwające dłużej niż 7 dni".

Analizując zakres odpowiedzialności sprawcy wypadku drogowego uregulowany w art. 145 § 1 d.k.k. i art. 177 § 1 k.k., bez trudu można dojść do wniosku, że intencją ustawodawcy było objęcie penalizacją tylko wypadku drogowego ze skutkiem w postaci naruszenia czynności narządu ciała lub rozstroju zdrowia trwających dłużej niż 7 dni. Świadczy o tym dyspozycja obowiązującego obecnie art. 177 § 1 k.k., stanowiąca odesłanie jedynie do art. 157 § 1 k.k. (por. L. Gardocki, Prawo karne, Warszawa 1998, s. 235; J. Wojciechowski, Kodeks karny. Komentarz. Orzecznictwo, Warszawa 1997, s. 309; W. Cieślak, K. Janczukowicz, Kodeksy karne 1969-1997, Sopot 1998, s. 171). Zatem art. 177 § 1 k.k. nie obejmuje znamienia nieumyślnego spowodowania lekkich obrażeń ciała, właściwych dla bytu przestępstwa z art. 157 § 2 w zw. z § 3 k.k. Pozostaje więc kwestia rozstrzygnięcia odpowiedzialności sprawcy wypadku drogowego, wskutek którego inna osoba doznała lekkich obrażeń ciała. Należy zatem odnieść się do uzasadnienia do projektu nowego kodeksu karnego, w którym stwierdzono jednoznacznie, że "rezygnację z karalności wypadków drogowych, które powodują skutki w zakresie zdrowia określone w art. 157 § 2 (trwające do 7 dni), dyktuje ich masowość oraz dostępność innych form rozwiązania konfliktu społecznego bez uruchamiania sankcji za występek". Właśnie użycie sformułowania "rezygnacja z karalności" wskazuje niemal wprost - co zresztą mocno zaakcentował Sąd Najwyższy w prezentowanej uchwale - że "ideą nowego kodeksu karnego jest właśnie zdepenalizowanie zdarzeń mających charakter wypadków komunikacyjnych skutkujących lekkimi obrażeniami ciała u osób innych niż sprawca, a nie tylko przesunięcie tych czynów z grupy przestępstw ściganych z oskarżenia publicznego do grupy czynów ściganych z oskarżenia prywatnego".

Nie ulega wątpliwości, że każdy, kto nieumyślnie powoduje naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia trwające nie dłużej niż 7 dni, popełnia przestępstwo z art. 157 § 2 w zw. z § 3 k.k. Powołany przepis ma charakter ogólny, ponieważ w jego treści nie został określony jako znamię czynu sposób działania sprawcy, a zatem "lekkie obrażenia ciała" może on "spowodować w dowolny sposób". Z tego "nieokreślonego zbioru zdarzeń ustawodawca wyjął zdarzenia mające charakter wypadku w komunikacji". Sąd Najwyższy w pełni podzielił - słuszny zresztą - pogląd Prokuratury Krajowej, że "jeżeli lekkie obrażenia ciała u człowieka spowodowane zostały nieumyślnie w wyniku wypadku drogowego, a nie należą one do znamion przestępstw zgrupowanych w rozdziale XXI k.k., tzn. że ustawodawca uznał, iż nie są przestępstwami takie zachowania w ruchu, których następstwem są takie właśnie obrażenia".

Zgodnie ze stanowiskiem aprobowanym przez naukę i praktykę relacja między art. 86 k.w. a art. 145 d.k.k. rozstrzygana była na zasadzie konsumpcji (por. M. Bojarski, W. Radecki, Kodeks wykroczeń. Komentarz, Warszawa 1998, s. 321). Chodzi o to, że za spowodowanie wypadku określonego w art. 145 § 1 d.k.k., w wyniku naruszenia zasad bezpieczeństwa ruchu drogowego, o których mowa w art. 86 § 1 k.w., sprawca odpowiadał tylko za przestępstwo z art. 145 § 1 d.k.k. W myśl bowiem utrwalonej praktyki poprzedniego stanu prawnego naruszenie zasad bezpieczeństwa ruchu drogowego prowadzące do każdego rodzaju uszkodzenia ciała, rozstroju zdrowia lub poważnej szkody w mieniu stanowiło przestępstwo, natomiast zachowanie naruszające wprawdzie zasady bezpieczeństwa, lecz pozbawione wymienionych skutków, stanowiło wykroczenie. Zatem - zdaniem Sądu Najwyższego - podwyższenie w obecnie obowiązującym stanie prawnym "granicy" między wykroczeniem a przestępstwem drogowym upoważnia do twierdzenia, że wykroczenie obejmuje również czyny polegające na naruszeniu zasad bezpieczeństwa ruchu drogowego powodującym skutki w postaci "lekkich obrażeń ciała oraz wszelkiej szkody w mieniu".

Podstawa podjęcia uchwały stanowiącej zasadniczą wykładnię ustawy dokonaną w trybie art. 441 § 1 k.p.k. nie budzi wątpliwości, dotyczy ona bowiem zagadnienia prawnego mającego charakter natury ogólnej, a więc wymagającego określenia generalnej relacji między art. 157 § 2 w zw. z § 3 a art. 177 § 1 k.k.

Przestępstwo popełnione w stanie nietrzeźwości, pod wpływem środka odurzającego lub zbiegnięcie z miejsca zdarzenia (art. 178 k.k.).

Nie może budzić najmniejszych wątpliwości fakt, że kierowanie pojazdem w stanie nietrzeźwości stanowi naruszenie podstawowej zasady bezpieczeństwa ruchu drogowego, określonej w art. 45 ust. 1 pkt 1 p.r.d. Stan nietrzeźwości w rozumieniu art. 115 § 16 k.k. zachodzi wówczas, gdy zawartość alkoholu we krwi przekracza 0,5‰ albo prowadzi do stężenia przekraczającego tę wartość lub zawartość alkoholu w 1 dcm³ wydychanego powietrza przekracza 0,25 mg albo prowadzi do stężenia przekraczającego tę wartość.

Zasady karania kierujących pojazdami w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego wprowadzono ustawą z dnia 14 kwietnia 2000 r. o zmianie ustawy - Kodeks karny (Dz. U. Nr 48, poz. 548). Kolejna nowelizacja dokonana została ustawą z dnia 12 lutego 2010 r. o zmianie ustawy - Kodeks karny, ustawy - Kodeks karny wykonawczy oraz ustawy - Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 40, poz. 227), z mocą obowiązującą od 1 lipca 2011 r.

W myśl znowelizowanych zasad sąd orzeka (obligatoryjnie) zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na zawsze, jeżeli sprawca w czasie popełnienia przestępstwa określonego w art. 173 k.k., którego następstwem jest śmierć innej osoby lub ciężki uszczerbek na jej zdrowiu, albo w czasie popełnienia przestępstwa określonego w art. 177 § 2 lub w art. 355 § 2 k.k. był w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego lub zbiegł z miejsca zdarzenia, chyba że zachodzi wyjątkowy wypadek, uzasadniony szczególnymi okolicznościami (art. 42 § 3 k.k.). Orzeczenie zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych na zawsze jest również obligatoryjne, jeżeli prowadzący pojazd w stanie nietrzeźwości, pod wpływem środka odurzającego lub który zbiegł z miejsca zdarzenia zostanie ponownie skazany (art. 42 § 4 k.k.).

Po nowelizacji kodeksu karnego z 8 października 2004 r. (Dz. U. Nr 243, poz. 2426) nawiązka jest orzekana w wysokości do 100.000 zł (art. 48 k.k.).

Organ orzekający, skazując sprawcę, który, kierując pojazdem w stanie nietrzeźwości, spowodował katastrofę, sprowadził bezpośrednie niebezpieczeństwo jej spowodowania lub, naruszając chociażby nieumyślnie zasady bezpieczeństwa ruchu drogowego, spowodował nieumyślnie wypadek, w którym inna osoba odniosła średnie lub ciężkie obrażenia ciała albo poniosła śmierć, wymierza mu karę pozbawienia wolności przewidzianą za przypisane przestępstwo w granicach od dolnej do górnej ustawowego zagrożenia zwiększoną o połowę. Zatem sprawca może być ukarany w wymiarze podanym w zestawieniu:

Sąd do 25 września 2005 r. mógł zastosować (fakultatywnie) wobec takiego sprawcy również środek karny w postaci podania wyroku do publicznej wiadomości (art. 178 § 2 k.k.).

Sąd Najwyższy w swoim orzecznictwie konsekwentnie podkreśla, że alkohol u kierującego pojazdem mechanicznym nie tylko obniża jego zdolności postrzegania lub reagowania, ale nawet - przy określonych stanach nietrzeźwości (np. 2,40‰) - wręcz wyklucza możliwość prawidłowego kierowania pojazdem, kiedy to znikają moralne hamulce, a pojawiają się zuchwalstwo i pewność siebie w miejsce obawy przed odpowiedzialnością karną za popełnione przestępstwo. Równocześnie jednak organy procesowe w ramach swobodnej oceny dowodów są ustawowo zobligowane (art. 7 k.p.k.) do ukształtowania przekonania dopiero na podstawie wszystkich przeprowadzonych dowodów, ocenianych według zasad prawidłowego rozumowania z pełnym wykorzystaniem dostępnej wiedzy i doświadczenia życiowego. Załóżmy, że kierujący, będąc w stanie nietrzeźwości, uczestniczył w wypadku drogowym, w którym doszło do potrącenia pieszego ze skutkiem śmiertelnym. Z zebranego materiału dowodowego wynika, że pieszy gwałtownie wtargnął na jezdnię w momencie emisji zielonego sygnału świetlnego dla pojazdów. W tym przypadku kierowca powinien odpowiadać za przestępstwo bezskutkowe z art. 178a § 1 k.k., a nie za spowodowanie wypadku. Natomiast gdyby znajdował się w stanie po użyciu alkoholu, odpowiedziałby jedynie za czyn określony w art. 87 k.w. Odpowiedzialność bowiem za występek z art. 178 k.k. musi być oparta na związku przyczynowym między stanem nietrzeźwości a wypadkiem i jego skutkiem. Zatem niezależnie od skomplikowanego charakteru sprawy, sąd musi dokonać jednoznacznych i zarazem kategorycznych ustaleń, wykorzystując przy tym wszelkie możliwe źródła i środki dowodowe. "Stan nietrzeźwości kierowcy nie może automatycznie przesądzać o jego winie za spowodowanie wypadku, zwłaszcza jeżeli zagrożenie bezpieczeństwa ruchu zapoczątkowane zostało ewidentnie nieprawidłowym zachowaniem innego uczestnika ruchu". Tezę tę, do której należy odnieść się z aprobatą, Sąd Najwyższy wypracował na kanwie następującego stanu faktycznego. Paweł J. kierował samochodem marki Ford, będąc w stanie nietrzeźwości (2,17‰ alkoholu we krwi). Z kolei stworzenie przez kierującego samochodem marki Mazda poważnego zagrożenia w ruchu przez nieustąpienie pierwszeństwa oskarżonemu doprowadziło do dwukrotnego zderzenia obu pojazdów i równocześnie zmusiło kierującego fordem do reakcji obronnej w postaci zjechania w prawo i wobec nierówności pobocza drogi przypadkowego uderzenia w słup latarni. Wskutek uderzenia śmierć na miejscu poniósł pasażer tego pojazdu. Wyrokiem Sądu Rejonowego w Ł. Paweł J. uznany został za winnego tego, że kierując samochodem osobowym marki Ford w stanie nietrzeźwości, umyślnie naruszył zasady bezpieczeństwa ruchu drogowego przez niezachowanie ostrożności, niedostateczną obserwację drogi i naruszenie zasady ograniczonego zaufania, wskutek czego spowodował wypadek ze skutkiem śmiertelnym. Podobnego zdania był Sąd Wojewódzki w Ł., rozpoznający sprawę wskutek wniesienia apelacji, który zaskarżony wyrok utrzymał w mocy. Okazuje się, że sąd bezkrytycznie przyjął opinię biegłego, który stwierdził m.in., że oskarżony mógł "zaprzestać skrętu w prawo i kontynuować jazdę". Jego zdaniem oskarżony nie osiągnąłby wówczas krawędzi jezdni, a zatem "miałby możność uniknięcia uderzenia w słup". Równocześnie sugerował, że stan nietrzeźwości "mógł mieć wpływ na prawidłowość reakcji kierowcy (nieprawidłowa ocena sytuacji na drodze, zakłócenia koordynacji ruchowej, przedłużony czas reakcji psychofizycznej)". Właściwie można powiedzieć, że sąd przyjął możliwość wyrażoną w opinii biegłego jako fakt udowodniony. Nie podał jednak w uzasadnieniu wyroku powodu dokonania takiej, a nie innej oceny opinii biegłego. Nie rozważył też innych możliwych przyczyn określonego zachowania oskarżonego. Sąd orzekający zupełnie pominął kwestię - na którą w sformułowanej apelacji zwrócił uwagę prokurator rejonowy - naturalnego odruchu, jaki z reguły towarzyszy kierującemu znajdującemu się w sytuacji zagrożenia. Chodzi oczywiście o manewr "obronny odbijania kierownicą w kierunku przeciwnym do zagrażającego mu samochodu Mazda". W uzasadnieniu wyroku nie wskazano, na czym polegało naruszenie przez oskarżonego zasady ograniczonego zaufania. W myśl bowiem zasad określonych w art. 4 p.r.d. zaufanie do innego uczestnika ruchu powinno być pełne do momentu zauważenia symptomów wskazujących na możliwość naruszenia przepisów i zasad bezpieczeństwa ruchu drogowego. "Jak się powszechnie przyjmuje, przekroczenie przepisów przez innego użytkownika drogi zwalnia - zgodnie z zasadą ograniczonego zaufania - osobę przestrzegającą przepisów od odpowiedzialności, gdy: nie mogła przekroczenia ze strony współuczestnika ruchu zauważyć lub przewidzieć; dostrzegając przekroczenie lub je przewidując, zrobiła wszystko, co było możliwe w danej sytuacji, aby zaistniałemu niebezpieczeństwu przeciwdziałać (tzw. prawidłowość manewrów obronnych); nie była w stanie dostosować swego zachowania do powstałych warunków" (por. wyrok SN z dnia 25 maja 1995 r., II KRN 52/95, OSNKW 1995, nr 11-12, poz. 82; Prok. i Pr. 1995, nr 10). Z treści tezy jednoznacznie wynika, że zasadę ograniczonego zaufania stosuje się w uzasadnionych okolicznościach. Sąd nie rozważył także kwestii szczególnie istotnej przy ustalaniu winy. Mianowicie, czy w określonej sytuacji drogowej można oskarżonemu zarzucić niepodjęcie hamowania i zmiany toru jazdy przez skręcenie w lewo, a następnie kontynuowania jazdy prosto w taki sposób, aby jego pojazd znalazł się za mazdą. Taki manewr bowiem na podstawie analizy przebiegu zdarzenia biegły uznał za prawidłowy. Należy jednak wziąć pod uwagę, że biegły ma praktycznie nieograniczony czas na dokonanie wnikliwej analizy zachowania kierujących w warunkach pozbawionych emocji i stresu wywołanego stanem zagrożenia oraz świadomością odpowiedzialności. Natomiast kierowca na ocenę stanu zagrożenia i podjęcie decyzji oraz jej wykonanie ma niewiele ponad sekundę. Jest przy tym charakterystyczne, że biegły konkluzję opinii poprzedził stwierdzeniem, iż do momentu zetknięcia pojazdów nie można zarzucić oskarżonemu błędnej taktyki jazdy. Nawet wręcz przeciwnie - uznał, że "skośny tor jazdy samochodu mazda do prawej krawędzi powodował, że samochód ford musiał także skręcać w prawo". Ustalił również, że oskarżony w chwili powstania zagrożenia zdjął nogę z gazu i zmniejszył prędkość. W tej sytuacji organ procesowy nie pokusił się o wyjaśnienie kwestii, czy oskarżony w ogóle miał możliwość podjęcia decyzji wskazanej przez biegłego jako prawidłowa, tzn. nawet wówczas, gdyby był trzeźwy. Tym bardziej że decyzja taka w sytuacji pełnego zaskoczenia wymagała wykonania manewru skręcenia w lewo, a więc w kierunku źródła zagrożenia, jakim był samochód mazda. Sąd Najwyższy uznał słuszność skargi kasacyjnej, choć koncentrowała się ona na wykazaniu, że ustalenia faktyczne przyjęte za podstawę wyroku były błędne. Podstawą kasacji nie może być zarzut błędu w ustaleniach faktycznych, chyba że miało miejsce rażące naruszenie prawa procesowego, mogące wpłynąć na treść orzeczenia (art. 523 k.p.k.). W uzasadnieniu kasacji zawarto jednak zarzut, że obarczenie oskarżonego winą za śmierć pasażera nastąpiło w warunkach "błędu w rozumowaniu sądów", a co za tym idzie nastąpiło naruszenie dyrektywy zawartej w art. 7 k.p.k., przez zastosowanie nie swobodnej, lecz "dowolnej oceny dowodów". W konsekwencji Sąd Najwyższy, uznając zaistnienie w sprawie rażącego naruszenia prawa procesowego, które mogło mieć wpływ na treść wyroku, uchylił wyroki sądów obu instancji i sprawę przekazał sądowi rejonowemu do ponownego rozpoznania.

Kierowanie pojazdem w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego (art. 178a k.k.)

Od dnia 15 grudnia 2000 r. już samo kierowanie pojazdem w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego nie jest wykroczeniem z art. 87 k.w., lecz przestępstwem z art. 178a k.k. W myśl określonych zasad osoba, która prowadzi pojazd mechaniczny w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym będąc w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2 (art. 178a § 1 k.k.). Jeżeli sprawca określonego czynu był wcześniej prawomocnie skazany za prowadzenie pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego albo za przestępstwo określone w art. 173, 174, 177 lub art. 355 § 2 k.k. popełnione w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego albo dopuścił się określonego czynu w okresie obowiązywania zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych orzeczonego w związku ze skazaniem za przestępstwo, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. Przepis w tej postaci obowiązuje od 1 lipca 2010 r. Odpowiedzialności o połowę łagodniejszej podlega osoba, która będąc w którymkolwiek z wymienionych wyżej stanów, prowadzi inny niż mechaniczny pojazd na drodze publicznej, w strefie zamieszkania lub w strefie ruchu. Wobec sprawcy tego czynu może być wymierzona kara grzywny, ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności do roku (art. 178a § 2 k.k.). Przepis w tej znowelizowanej postaci obowiązuje od 4 września 2010 r. (Dz. U. z 2010 r. Nr 152, poz. 1018).

Naruszenie szczególnych obowiązków (art. 179 k.k.)

Sprawcą przestępstwa może być:

Przestępstwo zostaje popełnione w chwili rozpoczęcia ruchu określonego pojazdu, nie zaś w momencie podjęcia decyzji o jego dopuszczeniu do ruchu. Może być popełnione umyślnie, zarówno z zamiarem bezpośrednim, jak i ewentualnym.

Znowelizowana postać przepisu, obowiązująca od 4 września 2010 r., wskazuje, że chodzi o dopuszczenie pojazdu mechanicznego do ruchu lądowego, wodnego lub powietrznego, jeżeli pojazd jest w stanie zagrażającym bezpieczeństwu tego ruchu, albo dopuszczenie innego pojazdu do ruchu na drodze publicznej, w strefie zamieszkania i strefie ruchu, wówczas gdy kierującym nim jest osoba znajdująca się w stanie nietrzeźwości, pod wpływem środka odurzającego lub nieposiadająca wymaganych uprawnień.

Uchybienie obowiązkom (art. 180 k.k.)

Sprawcą przestępstwa jest uprawniona osoba, która będąc w stanie nietrzeźwości, wykonuje czynności na drodze związane bezpośrednio z bezpieczeństwem ruchu drogowego, a więc w szczególności:

Nie może być natomiast podmiotem tego przestępstwa uczestnik ruchu drogowego, a więc pieszy lub kierujący pojazdem, kolumną pieszych, jadący wierzchem, pędzący zwierzęta pojedynczo lub w stadzie. Nie będzie nim również pieszy, który będąc w stanie nietrzeźwości, zaczął samowolnie kierować ruchem na skrzyżowaniu.

Wypadek spowodowany przez żołnierza (art. 355 k.k.)

Sprawcą przestępstwa jest osoba pełniąca czynną służbę wojskową, która prowadzi uzbrojony pojazd mechaniczny, a więc osoba, która odbywa:

Nie są natomiast żołnierzami, a więc nie mogą być sprawcami tego przestępstwa, osoby odbywające zasadniczą służbę wojskową lub szkolenie poborowych w obronie cywilnej lub zastępczą służbę wojskową w zakładach użyteczności publicznej (służby zdrowia, ochrony środowiska, opieki społecznej, gospodarki wodnej, ochrony przeciwpożarowej, budownictwa mieszkaniowego, łączności).

Wojskowy wypadek drogowy wzoruje się na uregulowaniach zawartych w treści art. 177 k.k., lecz zawiera pewne odrębności, w postaci określenia sprawcy przestępstwa, którym jest żołnierz prowadzący uzbrojony pojazd mechaniczny, skutku przestępstwa, którym jest znaczna szkoda w mieniu, oraz braku wnioskowego trybu ścigania przy średnich obrażeniach ciała doznanych przez osobę najbliższą.

W myśl dyspozycji art. 317 § 1 k.k. do żołnierzy stosuje się przepisy części ogólnej i szczególnej kodeksu, jeżeli część wojskowa nie zawiera wyraźnych odrębności. Tak więc żołnierzy dotyczą zasady orzekania kary przewidzianej w art. 178 k.k. oraz środka karnego w postaci zakazu prowadzenia pojazdów (art. 42 k.k.).

Naruszenie dyrektyw ustawy godzące w podstawowe zasady bezpieczeństwa i porządku ruchu drogowego jest wykroczeniem, o którym mowa w rozdziale XI k.w. pt. "Wykroczenia przeciwko bezpieczeństwu i porządkowi w komunikacji" (art. 84-98 k.w.). Należą do nich:

Nieoznaczenie przeszkody (art. 84 k.w.)

Przepis chroni bezpieczeństwo i płynność ruchu. Nie może budzić wątpliwości, że pełną ochronę tych dóbr może zagwarantować oznaczenie w sposób odpowiadający wymaganiom i łatwo dostrzegalny zarówno w dzień, jak i w nocy każdej przeszkody na drodze, pod warunkiem że zaniechanie tej czynności może zagrozić bezpieczeństwu lub utrudnić ruch. Chodzi o to, że nie musi dojść do zagrożenia bezpieczeństwa lub utrudnienia ruchu, lecz wystarczy, aby zaistniała taka możliwość. Natomiast w przypadku jej braku określony czyn nie stanowi wykroczenia. Sprawcą wykroczenia popełnionego umyślnie lub nieumyślnie jest osoba, na której ciąży obowiązek oznaczania wszelkiego rodzaju przeszkód na drodze.

Samowolne zmiany w oznakowaniu (art. 85 k.w.)

Regulacja gwarantuje nietykalność znakom i sygnałom drogowym. Sprawcą tego wykroczenia, popełnionego tylko umyślnie, może być każdy użytkownik drogi. Ze względu na istotę czynu ustawa dopuściła możliwość zobowiązania jego sprawcy do zapłaty równowartości uszkodzonego przedmiotu lub przywrócenia stanu poprzedniego.

Zagrożenie bezpieczeństwa w ruchu drogowym (art. 86 k.w.)

Dyrektywa zapewnia ochronę bezpieczeństwa życia, zdrowia i mienia uczestników ruchu drogowego i innych osób przebywających na drodze lub w jej pobliżu. Zatem niezachowanie należytej ostrożności skutkujące zagrożeniem bezpieczeństwa ruchu drogowego jest wykroczeniem z tego przepisu, które najczęściej popełniają kierujący pojazdami. Przepis ma zastosowanie do sprawcy wypadku drogowego, w którym jego uczestnicy odnieśli obrażenia ciała naruszające prawidłowe funkcjonowanie organizmu na czas nieprzekraczający 7 dni, niezależnie od wartości uszkodzonego mienia. Taka interpretacja przepisu jest konsekwencją treści art. 177 k.k., który obowiązuje od 1 września 1998 r. Chodzi o definicję wypadku drogowego jako przestępstwa i wykroczenia po likwidacji terminu "poważna szkoda w mieniu".

Wypadkiem drogowym jest zdarzenie polegające na zderzeniu co najmniej dwu pojazdów, potrąceniu pieszego, innego uczestnika ruchu lub innej osoby przebywającej na drodze, uderzeniu pojazdu w przeszkodę. Wypadek jest przestępstwem wówczas, gdy u osoby rannej wystąpiło naruszenie czynności organizmu lub rozstrój zdrowia trwający dłużej niż 7 dni. Jeżeli pokrzywdzoną, która odniosła zwykłe obrażenia ciała, jest osoba bliska sprawcy (żona, mąż, syn, ojciec, dziadek, wnuczek, rodzeństwo, powinowaty, pozostająca we wspólnym pożyciu lub w stosunku przysposobienia oraz jej małżonek), wówczas ściganie przestępstwa następuje na jej wniosek.

Pozostałe wypadki (kolizje) są wykroczeniami kwalifikowanymi z art. 86 k.w. Według tych zasad kolizją jest również wypadek, w którym osoba pokrzywdzona odniosła obrażenia ciała naruszające czynności organizmu na czas nie dłuższy niż 7 dni.

"Ostrożność" obowiązuje zawsze i wszędzie, tzn. w każdej istniejącej sytuacji na drodze, od momentu wyjścia z domu do powrotu. Dotyczy wszystkich uczestników ruchu drogowego oraz innych osób przebywających na drodze. Względy praktyczne zatem zadecydowały o wypracowaniu zasady "należytej ostrożności" jako najwłaściwszej z punktu widzenia bezpieczeństwa ruchu drogowego. "Każdy kierowca jest obowiązany do prowadzenia pojazdu samochodowego z należytą ostrożnością, a więc do przedsiębrania takich czynności, które zgodnie ze sztuką i techniką prowadzenia pojazdów samochodowych są obiektywnie niezbędne do zapewnienia maksymalnego bezpieczeństwa w ruchu drogowym, a także do powstrzymywania się od czynności, które mogą to bezpieczeństwo zmniejszyć".

"Szczególna ostrożność" jest kwalifikowaną postacią "ostrożności", tzn. podwyższoną do granic gwarantujących skuteczność reakcji, przede wszystkim w przypadku zmieniającej się nieoczekiwanie sytuacji na drodze. Dotyczy ona tylko kierujących i pieszych.

Konstrukcja omawianego przepisu wskazuje jednoznacznie, że samo niezachowanie należytej ostrożności nie jest jeszcze wykroczeniem z art. 86 k.w., musi ono bowiem skutkować zagrożeniem bezpieczeństwa ruchu drogowego. Zatem zdarzeniem wypełniającym znamiona przedmiotowego wykroczenia będzie na pewno zderzenie pojazdów, potrącenie pieszego, uderzenie pojazdu w przeszkodę, ale nie tylko. Będzie nim także zmuszenie innego kierującego do gwałtownego hamowania, jak również zmiany kierunku jazdy czy pasa ruchu, mimo że w efekcie owe czynności zapobiegły kolizji. Sprawcą wykroczenia popełnionego umyślnie lub nieumyślnie może być każdy użytkownik drogi.

Znowelizowana postać przepisu wskazuje, że znamiona wykroczenia wypełni osoba, która przez niezachowanie należytej ostrożności na drodze publicznej, w strefie zamieszkania lub w strefie ruchu spowodowała zagrożenie bezpieczeństwa w ruchu drogowym. Zasada obowiązuje od 4 września 2010 r. (Dz. U. Nr 152, poz. 1018).

Prowadzenie pojazdu w stanie po użyciu alkoholu lub podobnie działającego środka (art. 87 k.w.)

Jest to wykroczenie zagrożenia abstrakcyjnego. Chodzi o to, że nie ma tu znaczenia, czy zagrożenie w ogóle nastąpiło, ponieważ nawet udowodnienie, iż dawka alkoholu w organizmie kierującego gwarantuje bezpieczną jazdę, nie zwolni go od odpowiedzialności.

Kierujący żali się, że został zatrzymany do kontroli drogowej i poddany sprawdzeniu zawartości alkoholu we krwi. Alkotest wykazał stężenie sięgające 0,16‰. Policjant zarządził ponowne badanie po 15 minutach, które wykazało 0,24‰. Z tego powodu policjant uniemożliwił kierującemu kontynuowanie jazdy, zatrzymał prawo jazdy i oświadczył, że skieruje wniosek o ukaranie przez sąd za kierowanie pojazdem po użyciu alkoholu. Ów kierujący czuje się pokrzywdzony, uważając, że decyzja policjanta była niesłuszna. Twierdzi, że nie popełnił wykroczenia, gdyż w toku kontroli stężenie alkoholu miał w normie, a podczas drugiego badania już nie kierował.

Zaprezentowany pogląd kierującego jest błędny. Otóż stan po użyciu alkoholu zagrożony karami określono w ustawie od 0,2‰ alkoholu we krwi. Jednakże zgodnie z konstrukcją ustawowej definicji chodzi nie tylko o stężenie alkoholu w chwili zatrzymania kierującego pojazdem do kontroli - równoważne znaczenie ma to, do jakiego stężenia może doprowadzić spożyty alkohol. W ten sposób można ustalić, czy mamy do czynienia z fazą wchłaniania, czy spalania. Nie ma wątpliwości, że w podanym przykładzie kierujący spożył alkohol co najmniej 15 minut przed kontrolą. Dlaczego? Otóż pierwszy pomiar, chociaż mieścił się w ustawowej normie, to jednak zasygnalizował obecność alkoholu w organizmie. Dlatego zastosowano drugi pomiar, który ujawnił fazę wchłaniania alkoholu, demaskując tym samym kierującego. Nie ma najmniejszych wątpliwości, że policjant postąpił słusznie, kierujący popełnił bowiem wykroczenie z art. 87 k.w. Tak więc zważywszy na bezpieczeństwo wszystkich, a nadto na określone konsekwencje, nie warto siadać za kierownicą po wypiciu jakiejkolwiek ilości alkoholu. Wyrażenie "siadać za kierownicą" zostało tu użyte w znaczeniu kierowania pojazdem w stanie po użyciu alkoholu.

Na tle tych rozważań wyłania się kwestia: czy wykroczeniem jest usiłowanie kierowania pojazdem w stanie po użyciu alkoholu? Na to pytanie należy udzielić odpowiedzi przeczącej, a mianowicie zachowanie takie nie rodzi odpowiedzialności z art. 87 § 1 k.w., ponieważ kodeks wykroczeń nie przewiduje odpowiedzialności na etapie usiłowania za wykroczenia drogowe (art. 11 § 2 k.w.). Wyróżniamy cztery etapy popełnienia wykroczenia: zamiar, przygotowanie, usiłowanie, dokonanie. Zamiar polega na powzięciu postanowienia, jednakże przed wykonaniem jakiejkolwiek czynności. Kierowca rozmyśla - jestem wprawdzie pijany, ale pojadę swoim samochodem. Z kolei następuje etap przygotowania. Są to już konkretne czynności zmierzające do realizacji powziętego zamiaru. Idzie zatem do samochodu, otwiera drzwi, siada za kierownicą i wkłada kluczyki do stacyjki. Dopiero w momencie uruchomienia silnika mamy do czynienia z usiłowaniem kierowania pojazdem w stanie po użyciu alkoholu. Usiłowaniem jest więc bezpośrednie działanie w celu popełnienia wykroczenia, które jednak nie zostało dokonane przynajmniej z dwóch powodów. Po pierwsze, sprawca nie wykonał zaplanowanej czynności kierowania pojazdem z przyczyn od niego niezależnych. Mianowicie silnik nagle zgasł i kolejne próby jego uruchomienia nie przyniosły spodziewanych rezultatów. Po drugie, realizację zamiaru udaremnił policjant, który podszedł i wyjął kluczyki ze stacyjki.Żaden z wymienionych etapów nie jest karalny. Istotą tego typu wykroczenia jest dokonanie, które w omawianym przypadku nie miało miejsca. Wystarczy jednak, żeby kierowca ruszył z miejsca, choćby o niecały obrót koła samochodu i został zatrzymany przez policjanta, wówczas wypełniłby znamiona wykroczenia z art. 87 § 1 k.w., w którym mowa o kierowaniu pojazdem w stanie po użyciu alkoholu lub podobnie działającego środka. Oznacza to, że pojazd musi być w ruchu. Sprawcą omawianego wykroczenia popełnionego umyślnie może być każdy kierujący pojazdem.

Od 4 września 2010 r. obowiązuje zasada, że sprawcą wykroczenia z art. 87 § 2 k.w. jest osoba, która będąc w stanie po użyciu alkoholu lub podobnie działającego środka prowadzi inny niż mechaniczny pojazd na drodze publicznej, w strefie zamieszkania lub strefie ruchu (Dz. U. z 2010 r. Nr 152, poz. 1018).

Prowadzenie pojazdu bez wymaganych świateł (art. 88 k.w.)

Przepis określa odpowiedzialność za kierowanie pojazdem na drodze publicznej bez wymaganych świateł lub pozostawienie go bez oświetlenia. Jest to wykroczenie zagrożenia abstrakcyjnego. Intencją ustawodawcy było założenie, że taka sytuacja sama w sobie jest zagrożeniem. Sprawcą wykroczenia popełnionego umyślnie lub nieumyślnie może być każdy kierujący pojazdem. Na przykład Jan K. postawił pojazd poza obszarem zabudowanym w miejscu nieoświetlonym i zapomniał włączyć światła postojowe. Następnie przekazał kluczyki właścicielowi Janowi D., który w chwili dochodzenia do pojazdu został zauważony przez patrol policyjny. Kto płaci mandat? Nie ma wątpliwości, że sprawcą wykroczenia jest Jan K.

Odpowiedzialność sprawcy obejmuje prowadzenie pojazdu na drodze publicznej, w strefie zamieszkania i strefie ruchu z mocą obowiązującą od 4 września 2010 r. (Dz. U. z 2010 r. Nr 152, poz. 1018).

Brak nadzoru nad dzieckiem do lat 7 (art. 89 k.w.)

Norma nakłada obowiązek pełnego nadzoru nad dzieckiem do lat 7, zabraniający pozostawiania go na drodze publicznej bez opieki. Jest to wykroczenie zagrożenia abstrakcyjnego, popełnione zarówno umyślnie, jak i nieumyślnie przez rodziców lub opiekunów, wskutek naruszenia dyspozycji art. 43 p.r.d. Opiekunem może być zarówno osoba, której prawnie powierzono nadzór nad dzieckiem, jak i nauczycielka czy sąsiadka, która zabrała dziecko na spacer. Nie popełnia wykroczenia opiekun, który pozostawił dziecko w towarzystwie osoby, która ukończyła 10 lat.

Tamowanie lub utrudnianie ruchu (art. 90 k.w.)

Przepis sankcjonuje tamowanie lub utrudnianie ruchu na drodze publicznej, w strefie zamieszkania i strefie ruchu (Dz. U. z 2010 r. Nr 152, poz. 1018, z mocą obowiązującą od 4 września 2010 r.). Wykroczenie o charakterze umyślnym lub nieumyślnym może być popełnione przez każdego użytkownika drogi lub osobę znajdującą się w pobliżu drogi. Jego istotą nie jest zagrożenie bezpieczeństwa ruchu drogowego, lecz stworzenie sytuacji, która choćby ogranicza płynność ruchu.

Zanieczyszczanie drogi (art. 91 k.w.)

Określona została odpowiedzialność za zanieczyszczanie drogi oraz każde utrudnienie ruchu spowodowane pozostawieniem na niej pojazdu, innego przedmiotu lub zwierzęcia. Konstrukcja przepisu wskazuje, że nie chodzi o niebezpieczeństwo lub utrudnienie ruchu, które nastąpiło, ale o wykazanie, iż określone zachowanie mogło spowodować skutki w takiej postaci. Sprawcą takiego wykroczenia o charakterze umyślnym lub nieumyślnym jest osoba, która naruszyła dyspozycję art. 45 p.r.d., ale jedynie w części dotyczącej zanieczyszczania drogi (np. rozlanie oleju), zaśmiecanie wypełnia bowiem znamiona art. 145 k.w.

Niezastosowanie się do znaku lub sygnału drogowego (art. 92 k.w.)

Przepis sankcjonuje nieposłuszeństwo wobec znaków i sygnałów drogowych oraz poleceń osoby uprawnionej do kierowania ruchem lub do kontroli ruchu drogowego, którą z reguły jest policjant lub żandarm wojskowy. Wykroczenie to, mające charakter umyślny lub nieumyślny, może popełnić każdy użytkownik drogi. Na przykład zarzut taki może spotkać kierującego samochodem osobowym, który przed wjazdem do obszaru zabudowanego nie zmienił prędkości i na liczniku pozostało mu 90 km/h, ponieważ nie zastosował się do znaku drogowego ograniczającego prędkość do 60 km/h. Jeżeli jednak nie ma na drodze znaku ograniczającego prędkość, a o jej ograniczeniu sygnalizuje jedynie rodzaj drogi, wówczas przekroczenie prędkości nie ma charakteru niezastosowania się do znaku drogowego, lecz stanowi naruszenie normy ogólnej określonej w art. 20 p.r.d. Czyn ten nie jest wykroczeniem z art. 92 § 1 k.w., lecz wykroczeniem z art. 97 k.w. Wiadomość ta wydaje się stosunkowo istotna dla kierującego, ponieważ czyny z art. 92 § 1 k.w. zagrożone są karą grzywny do 5000 zł, a z art. 97 k.w. - do 3000 zł.

W przypadku gdy kierujący nie zastosował się do polecenia kierującego ruchem policjanta, nakazującego skręcenie w lewo, i pojechał prosto, nie ma wątpliwości, że popełnił wykroczenie z art. 92 § 1 k.w. Natomiast gdyby tenże kierujący nie wykonał polecenia policjanta nakazującego zatrzymanie i odjechał, wówczas można mu przypisać ucieczkę przed kontrolą, a więc wykroczenie z art. 92 § 2 k.w. Przepis ten penalizuje zachowanie kierującego polegające na świadomej próbie uniknięcia kontroli. Wykroczenie to ma więc charakter wyłącznie umyślny i może być popełnione tylko przez kierującego. Czy zawsze jednak niezatrzymanie się na sygnał policjanta jest wykroczeniem? Nie zawsze, ponieważ wszystko zależy od okoliczności. Mianowicie rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 30 grudnia 2002 r. w sprawie kontroli ruchu drogowego (Dz. U. z 2003 r. Nr 14, poz. 144 z późn. zm.; uchylone z dniem 24 lipca 2008 r.) nakładało na policjanta obowiązek posługiwania się podczas zatrzymywania w porze od zmierzchu do świtu, a więc w warunkach z natury rzeczy ograniczonej widoczności lub nawet od świtu do zmierzchu przy zmniejszonej przejrzystości powietrza latarką ze światłem czerwonym, i to niezależnie od rodzaju ulicznego oświetlenia miejsca kontroli. Jeżeli policjant nie spełni tego wymogu i przy zatrzymywaniu do kontroli będzie - w określonych warunkach - posługiwał się tarczą sygnalizacyjną ("lizakiem"), wówczas istnieje uzasadnione domniemanie, że kierowca nie zatrzymał się z powodu niezauważenia tego sygnału. W takiej sytuacji nie ma podstaw do przyjęcia, że zachowanie kierującego miało charakter wykroczenia z art. 92 § 2 k.w., polegającego w istocie na świadomym zlekceważeniu sygnału podanego przez uprawniony organ - wzywający do zatrzymania - i oddaleniu z miejsca kontroli. Ponadto, zgodnie z dyrektywą zawartą w art. 6 p.r.d., policjant wykonujący czynności na drodze poza obszarem zabudowanym musi przez całą dobę spełniać podstawowe dwa warunki, a mianowicie być łatwo rozpoznawalny, a więc w pełnym umundurowaniu, oraz widoczny z dostatecznej odległości, tzn. wyposażony w stałe elementy odblaskowe. W praktyce jednak może się zdarzyć sytuacja bardziej złożona. Zakładamy, że policjant w nocy na terenie niezabudowanym prawidłowo wykonuje czynności kontrolne, ale kierujący nabiera w swoim subiektywnym odczuciu uzasadnionych wątpliwości, czy istotnie jest zatrzymywany przez prawdziwego policjanta. Poczucie zagrożenia zwalnia kierującego od zatrzymania się do kontroli, ale równocześnie ma obowiązek osobistego zgłoszenia - w trybie natychmiastowym - tego faktu w najbliższej jednostce Policji (niekoniecznie osobiście, może to nastąpić przez przekazanie wiadomości telefonicznie na nr 997 lub 112 z telefonu komórkowego). Takie zachowanie pozwoli na skuteczne uniknięcie zarzutu popełnienia wykroczenia z art. 92 § 2 k.w., zagrożonego karą aresztu lub grzywny z równoczesną możliwością orzeczenia zakazu prowadzenia pojazdów. Ponadto wiadomość przekazana przez kierującego może przypadkowo ujawnić patrol, którego, zgodnie z rozdziałem służb, w tym czasie i miejscu w ogóle nie powinno być.

Niezastosowanie się do ograniczenia prędkości określonego ustawą lub znakiem drogowym (art. 92a k.w.)

Zgodnie z dyspozycją przepis sankcjonuje nieposłuszeństwo wobec przepisu ograniczającego prędkość lub znaku drogowego określającego dopuszczalną prędkość. Przepis został wprowadzony ustawą z dnia 29 października 2010 r. o zmianie ustawy - Prawo o ruchu drogowym oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 225, poz. 1466). Wykroczenie to może być popełnienie w każdym miejscu, gdzie obowiązują przepisy prawa o ruchu drogowym lub znaki drogowe ograniczające prędkość, określone w rozporządzeniu o znakach i sygnałach drogowych. Prawo o ruchu drogowym obowiązuje w całej rozciągłości na drogach publicznych, w strefach zamieszkania oraz w strefach ruchu (art. 1 ust. 1 pkt 1 p.r.d.), a w zakresie wynikającym ze znaków drogowych także w miejscach, gdzie odbywa się ruch drogowy. Sprawcą tego wykroczenia może być tylko osoba prowadząca pojazd. Jest to wykroczenie indywidualne. Z natury rzeczy nie może nim być inny uczestnik ruchu, np. pieszy. Ustawa nie ogranicza podmiotu tego wykroczenia do osoby prowadzącej pojazd mechaniczny, a zatem może nim być prowadzący pojazd samochodowy, ciągnik rolniczy, motocykl, motorower, a nawet rower. Wykroczenie może być popełnione zarówno umyślnie, jak i nieumyślnie. Żadne z jego znamion nie wymaga umyślności. Ograniczenie możliwości popełnienia wykroczenia umyślnie może mieć miejsce wówczas, gdy w jego znamionach wskazano na umyślność zachowania sprawcy, co może nastąpić przez użycie słowa "umyślnie" lub takie skonstruowanie ustawowych znamion wykroczenia, z których jednoznacznie wynika ograniczenie odpowiedzialności tylko do zachowań umyślnych (zob. M. Bojarski, glosa do wyroku SN z dnia 4 lutego 2002 r., V KKN 389/01, OSP 2002, z. 12, poz. 166). Jest to wykroczenie formalne, przecież wystarczy samo przekroczenie prędkości nierodzące żadnego skutku. Nie może budzić wątpliwości, że wprowadzenie określonego przepisu jest słusznym zabiegiem legislacyjnym, ponieważ w istocie doprowadził on do ujednolicenia odpowiedzialności za przekroczenie dopuszczalnej prędkości, niezależnie od podstaw jej uregulowania.

Nieudzielenie pomocy ofierze wypadku (art. 93 k.w.)

Norma sankcjonuje naruszenie obowiązku udzielania pomocy poszkodowanym w wypadku drogowym. Wykroczenie ma charakter umyślny. W przypadku nieudzielenia niezbędnej pomocy ofierze wypadku jego sprawca lub inny uczestnik zostanie ukarany za wykroczenie z art. 93 k.w., co również wiąże się z obligatoryjnym orzeczeniem zakazu prowadzenia pojazdów. Gdyby stan zdrowia rannego pasażera pozostawionego przez sprawcę, który zbiegł, uległ pogorszeniu wskutek nieudzielenia mu niezbędnej pomocy (pozostał w samochodzie z zablokowanymi drzwiami), wówczas dodatkowo ma tu zastosowanie art. 162 § 1 k.k. W myśl bowiem uchwały 7 sędziów SN z dnia 12 kwietnia 1995 r., I KZP 2/95 (OSNKW 1995, nr 5-6, poz. 26) sprawca odpowiadający za przestępstwo spowodowania wypadku drogowego ponosi równocześnie odpowiedzialność za pozostające w zbiegu realnym przestępstwo nieudzielenia pomocy ofierze. Uchwała (dotycząca kodeksu karnego z 1969 r.) zawiera obszerne uzasadnienie, które wykazuje, że opisane w tezie zachowanie sprawcy stanowi dwa odrębne czyny: określony w art. 145 d.k.k. (obecnie art. 177 k.k.) oraz w art. 164 d.k.k. (obecnie art. 162 k.k.). W tej sytuacji art. 93 k.w. zostaje "skonsumowany", tzn. pochłonięty przez tenże art. 162 § 1 k.k. Artykuł 93 k.w. będzie miał natomiast zastosowanie zamiast art. 162 § 1 k.k. w przypadku, gdy sprawca oddala się wprawdzie z miejsca wypadku, wyczerpując znamiona art. 178 k.k., niemniej czyni tak, wiedząc, że osoba ranna nie znajduje się w położeniu grożącym bezpośrednim niebezpieczeństwem utraty życia, ciężkiego uszkodzenia ciała lub ciężkiego rozstroju zdrowia.

Nie stanowi ucieczki z miejsca wypadku oddalenie się w celu sprowadzenia pomocy (telefoniczne wezwanie pogotowia ratunkowego lub Policji), jeżeli po wykonaniu tej czynności nastąpił niezwłoczny powrót sprawcy na miejsce zdarzenia. W takim przypadku nie mają zastosowania przepisy art. 178, art. 162 § 1 k.k. ani też art. 93 k.w.

Przez udzielenie pomocy rozumie się nie tylko samodzielne ratowanie ofiary wypadków, lecz w szczególności zadbanie o możliwie szybkie sprowadzenie fachowej pomocy medycznej. Do czynności tej nie powinien przystępować będący w szoku sprawca wypadku, może bowiem wyrządzić jeszcze większą szkodę, niż już uczynił.

Prowadzenie pojazdu bez uprawnień (art. 94 k.w.)

Przepis dotyczy dwóch zagadnień, a mianowicie kierowania pojazdem:

W pierwszym przypadku chodzi oczywiście o brak uprawnień w ogóle lub tylko określonej kategorii. O braku uprawnień świadczy również fakt upływu terminu ważności prawa jazdy, jak również prawomocne orzeczenie zakazu prowadzenia pojazdów.

Drugi natomiast dotyczy konieczności posiadania decyzji o rejestracji stanowiącej dopuszczenie pojazdu do ruchu na drodze publicznej. Potwierdzeniem takiej decyzji jest posiadanie dowodu rejestracyjnego. Jest przy tym charakterystyczne, że brak aktualnych badań technicznych pojazdu nie jest wykroczeniem z art. 94 § 2 k.w., de facto bowiem pojazd został formalnie dopuszczony do ruchu, a kierujący przeoczył jedynie termin badań. Taka sytuacja zaś stanowi podstawę zatrzymania dowodu rejestracyjnego przez organ kontroli ruchu drogowego do czasu przedstawienia dokumentu potwierdzającego przeprowadzenie tych badań przez uprawnioną stację obsługi pojazdów.

Natomiast kierowanie na drodze publicznej pojazdem niespełniającym odpowiednich warunków technicznych, co do którego nie jest wymagana rejestracja (np. rower górski), nie jest wykroczeniem z art. 94 § 2 k.w., lecz wykroczeniem z art. 96 § 1 pkt 5 k.w. Wynika to z faktu, że nie jest wymagane formalne dopuszczenie takiego pojazdu do ruchu.

Omawiane wykroczenie może być popełnione umyślnie lub nieumyślnie przez każdego kierującego pojazdem.

Od 4 września 2010 r. (Dz. U. z 2010 r. Nr 152, poz. 1018) wykroczeniem z art. 97 k.w. jest kierowanie pojazdem bez uprawnień zarówno na drodze publicznej, jak i w strefie zamieszkania lub strefie ruchu. Dotyczy to również kierowania pojazdem w wymienionych obszarach mimo niedopuszczenia pojazdu do ruchu.

Prowadzenie pojazdu bez dokumentów (art. 95 k.w.)

Określa karę za naruszenie obowiązku posiadania przez kierującego dokumentów wymaganych dyspozycją art. 38 p.r.d. Wykroczenie to ma charakter porządkowy i może być popełnione przez każdego kierującego pojazdem. Należy zaznaczyć, że przepis nie obejmuje nieokazania dokumentów na żądanie organu uprawnionego, tylko ich brak przy sobie. Natomiast nieposiadanie przy sobie dowodu osobistego nie jest wykroczeniem z art. 95 k.w.

Wykroczeniem z art. 95 k.w. jest nieposiadanie przy sobie wymaganych dokumentów podczas kierowania pojazdem na drodze publicznej, w strefie zamieszkania i w strefie ruchu (Dz. U. z 2010 r. Nr 152, poz. 1018).

Dowód rejestracyjny zawierający nieprawdziwe dane (art. 95a k.w.)

Przepis chroni porządek ruchu drogowego. Chodzi mianowicie o to, aby stworzyć warunki sprzyjające posługiwaniu się tylko dokumentami stwierdzającymi dopuszczenie pojazdu do ruchu, które zawierają treści zgodne ze stanem faktycznym. Warunkiem odpowiedzialności za wykroczenie z art. 95a k.w. jest więc niezgodność między treścią dowodu rejestracyjnego a stanem faktycznym w zakresie warunków technicznych. Chodzi wyłącznie o warunki techniczne określone w ustawie z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 z późn. zm.).

Bezprawne dopuszczenie pojazdu do ruchu (art. 96 k.w.)

Przewiduje odpowiedzialność za wykroczenie polegające na dopuszczeniu do jazdy na drodze publicznej pojazdu, który ze względu na bezpieczeństwo nie powinien tam się znaleźć oraz nie powinien być kierowany przez określoną osobę. Sformułowanie "nie powinien" ma w tym znaczeniu charakter bezwzględnego zakazu, którego naruszenie rodzi następstwa w postaci kary. Wykroczenie ma charakter zagrożenia abstrakcyjnego i może być popełnione umyślnie lub nieumyślnie przez: właściciela, posiadacza, użytkownika pojazdu lub kierującego nim albo dysponenta. W wyniku nowelizacji dokonanej ustawą z dnia 29 października 2010 r. (Dz. U. Nr 225, poz. 1466) dodano § 3, w myśl którego odpowiedzialności podlega podmiot, który wbrew obowiązkowi nie wskaże w oznaczonym czasie na żądanie uprawnionego organu, komu powierzył pojazd do kierowania lub jego używania.

Bezprawne wyposażenie pojazdu w urządzenia pojazdu uprzywilejowanego (art. 96a k.w.)

Przepis został wprowadzony art. 141 kodeksu drogowego. Czyn wypełniający znamiona tego przepisu polega na posiadaniu lub używaniu przez osobę nieuprawnioną w pojeździe elementów wyposażenia pojazdu uprzywilejowanego, w postaci niebieskich lub czerwonych lamp wysyłających światło błyskowe, urządzeń emitujących sygnał dźwiękowy o zmiennym tonie, a także napisów. Elementy te, poza karą, jaka czeka sprawcę, ulegają przepadkowi na rzecz Skarbu Państwa, niezależnie od tego, czyją stanowią własność.

Warto dodać, że właściciele pojazdów wyposażonych w autoalarmy emitujące sygnały dźwiękowe o zmiennym tonie łudząco przypominające sygnał pojazdu uprzywilejowanego są sprawcami wykroczenia z art. 96a k.w.

Naruszenie innych przepisów o bezpieczeństwie i porządku na drodze (art. 97 k.w.)

Przepis nazywany "workiem" określa odpowiedzialność za naruszenie innych przepisów z zakresu bezpieczeństwa i porządku ruchu na drogach. Przez użycie słowa "inne" należy rozumieć, że chodzi o naruszenie przepisów innych niż te, które wypełniają znamiona wykroczeń określonych w omówionych art. 84-96a k.w. Jednakże muszą to być przepisy, które dotyczą bezpieczeństwa i porządku ruchu, a równocześnie odnoszą się do dróg publicznych.

Na tle tej regulacji rodzi się pytanie: czy uprzedzanie światłami o kontroli radarowej jest zabronione, czy też dozwolone? Jak wiadomo, polega ono na mignięciu, a więc chwilowym włączeniu i wyłączeniu świateł drogowych. Do omawianej kwestii może mieć więc zastosowanie art. 29 ust. 1 p.r.d., zezwalający kierującemu m.in. na użycie świetlnych sygnałów ostrzegawczych w razie uzasadnionej potrzeby uprzedzenia o niebezpieczeństwie. Mimo że kontrola radarowa sama w sobie nie zagraża bezpieczeństwu, to jednak jest - lub w każdym razie powinna być - przeprowadzana w miejscach najbardziej niebezpiecznych, a więc tam, gdzie nadmierna prędkość może w sposób istotny zagrozić porządkowi. Tak więc kierujący, widząc z przeciwka pojazd jadący z nadmierną - w jego ocenie - prędkością, może równie dobrze sygnalizować nie o kontroli radarowej, lecz zbliżaniu się do niebezpiecznego odcinka drogi. Ostrzeżony światłami kierowca jadący z nadmierną prędkością, zdając sobie sprawę z funkcjonowania radaru, natychmiast zareaguje, zmniejszając prędkość do bezpiecznej lub w każdym razie dozwolonej. Jednakże kierujący decydując się na sygnał światłami, powinien uwzględnić prawdopodobieństwo przypadkowego uprzedzenia o obecności Policji przestępcy, który może właśnie jedzie skradzionym samochodem, albo kierującego będącego w stanie nietrzeźwości. Ostrzeganie światłami przed kontrolą radarową stało się tak dalece powszechne, że nawet w przypadku faktycznego uprzedzenia o niebezpieczeństwie i tak sygnał będzie odebrany jako wiadomość o obecności Policji. Określenie zakazu wyposażania pojazdów lub przewożenia w nich urządzeń informujących o działaniu urządzenia kontrolno-pomiarowego używanego przez organy uprawnione do kontroli ruchu drogowego (art. 66 ust. 4 pkt 4 p.r.d.), a pominięcie kwestii uprzedzania światłami o istnieniu kontroli drogowej świadczy jednoznacznie, że ustawodawca nie zamierzał zagadnienia tego regulować, uznając to za zbędne. W kodeksie drogowym nie ma więc wyraźnego przepisu, który zabraniałby wzajemnego ostrzegania się światłami przez kierowców o kontroli radarowej. Użycie świateł w tym celu nie ma charakteru naruszenia, lecz przywrócenia porządku naruszonego przez inny podmiot, a zatem nie wyczerpuje znamion wykroczenia z art. 97 k.w.

Podmiotem wykroczenia od 4 września 2010 r. (Dz. U. z 2010 r. Nr 152, poz. 1018) jest uczestnik ruchu lub inna osoba znajdująca się na drodze publicznej, w strefie zamieszkania lub w strefie ruchu (dotyczy to także właściciela lub posiadacza pojazdu), która narusza przepisy ruchu drogowego (inne niż dotychczas wymienione).

Zdarzenie na drodze niepublicznej (art. 98 k.w.)

Zgodnie z dyspozycją znowelizowanego przepisu (Dz. U. z 2010 r. Nr 152, poz. 1018) wykroczeniem jest niezachowanie należytej ostrożności skutkujące zagrożeniem bezpieczeństwa innej osoby podczas kierowania pojazdem poza drogą publiczną, strefą zamieszkania i strefą ruchu. Nie ma więc wątpliwości, że wypełni znamiona wykroczenia z art. 98 k.w. podmiot, który na wyznaczonym ustawowo obszarze zagrozi bezpieczeństwu chociażby jednej osoby niebędącej sprawcą, która znajdowała się w pojeździe, na pojeździe lub poza nim.

Nie jest to pełny katalog wykroczeń odnoszących się do ruchu drogowego. Naruszenie postanowień ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 19, poz. 115 z późn. zm.) stanowi wykroczenie z art. 99-103 k.w. Oto one:

Naruszenie zasad korzystania z drogi (art. 99 k.w.)

Przepis dotyczy ochrony stanu dróg publicznych i urządzeń stanowiących ich integralną część. Wykroczenie z tego przepisu występuje w dwóch postaciach, a mianowicie: 1) niszczenie lub uszkadzanie drogi publicznej lub drogi w strefie zamieszkania oraz urządzeń drogowych (mostów, wiaduktów, urządzeń ostrzegawczo-zabezpieczających); 2) usuwanie lub niszczenie zasłon odśnieżnych zastosowanych przez zarządcę drogi (parkanów, żywopłotów). Ponadto wykroczeniem z art. 99 § 2 k.w. jest zadrzewianie lub zakrzewianie przy niezachowaniu odpowiedniej odległości od linii kolejowej (zob. Dz. U. z 1996 r. Nr 33, poz. 144 z późn. zm.). Wykroczenie z art. 99 k.w. może popełnić każdy, umyślnie lub nieumyślnie.

Utrudnianie korzystania z drogi (art. 100 k.w.)

Artykuł 100 k.w. również dotyczy ochrony drogi publicznej, choć w innym kontekście niż poprzedni. Wykroczenie ma cztery postacie, a mianowicie:

Wykroczenie z art. 100 k.w. może być popełnione przez każdego umyślnie lub nieumyślnie, z wyjątkiem samowolnego rozkopywania drogi, które może być popełnione tylko umyślnie.

Niezachowanie czystości drogi (art. 101 k.w.)

Określa odpowiedzialność za wykroczenie polegające na uchylaniu się od obowiązku usuwania błota, kurzu, śniegu z odcinków dróg o twardej nawierzchni, przechodzących przez obszary o zabudowie ciągłej lub skupionej poza miastami i osiedlami. Wykroczenie może być popełnione przez zarządcę drogi wyłącznie umyślnie.

Nieutrzymywanie zjazdów w należytym stanie (art. 102 k.w.)

Określa odpowiedzialność za uchylanie się od obowiązku utrzymania w należytym stanie zjazdów z dróg publicznych do przyległych nieruchomości. Sprawcą wykroczenia, popełnionego wyłącznie umyślnie, jest użytkownik gruntów przyległych do drogi.

Uchylanie się od obowiązkowych świadczeń osobistych (art. 103 k.w.)

Określa odpowiedzialność za uchylanie się bez ważnego powodu od doraźnie nałożonego obowiązku świadczeń osobistych lub rzeczowych celem usunięcia zagrożenia przerwania komunikacji powstałego wskutek zasp śnieżnych, powodzi lub usuwisk. Wykroczenie popełnia również podmiot, który określone świadczenia wykonuje nienależycie. Chodzi o to, że w przypadku posiadania przez zarządcę drogi niewystarczających środków do usunięcia zagrożenia bezpieczeństwa ruchu drogowego, powstałego wskutek niekorzystnych warunków atmosferycznych, uprawniony podmiot może wprowadzić wobec instytucji posiadających niezbędny sprzęt obowiązek odpłatnych świadczeń rzeczowych. Podmiot uchylający się od nałożonych na niego zobowiązań popełnia wykroczenie tylko umyślnie. Natomiast nienależyte wykonanie określonych świadczeń przez kierujących, którzy obsługują sprzęt budowlany, stanowi wykroczenie popełnione umyślnie lub nieumyślnie.

Zgodnie z dyspozycją rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 24 listopada 2003 r. w sprawie wysokości grzywien nakładanych w drodze mandatów karnych za wybrane rodzaje wykroczeń (Dz. U. Nr 208, poz. 2023 z późn. zm.), wydanego na mocy art. 95 § 6 ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 r. - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r. Nr 133, poz. 848 z późn. zm.), od dnia 23 grudnia 2003 r. obowiązuje nowy taryfikator mandatowy.

W dalszym ciągu najwięcej kontrowersji wzbudza sprawa taryfikatora mandatowego, który na przestrzeni ostatnich 3 lat przybierał różny kształt merytoryczny, by w rezultacie ustabilizować się na krótki czas (od 17 października 2002 do 1 lipca 2003 r.) w formie wyznaczającej górne granice kary za precyzyjnie określone rodzaje wykroczeń, których obligatoryjnie nie mógł przekroczyć policjant jako organ uprawniony do nakładania grzywien w postępowaniu mandatowym. Otóż rząd zaproponował całkowite zniesienie taryfikatora. Zamysł ten wywołał co najmniej zdumienie komisji sejmowej, ponieważ wieloletnie zabiegi o wprowadzenie taryfikatora - zakończone zresztą sukcesem - były podyktowane koniecznością skutecznego wyeliminowania dowolności w określaniu kwot mandatowych; inaczej mówiąc, zdecydowaną potrzebą ujednolicenia praktyki mandatowej w całym kraju. Był to zresztą postulat Najwyższej Izby Kontroli, przyjęty przez rząd jako jedno z podstawowych rozwiązań antykorupcyjnych. Wprawdzie taryfikator niezależnie od merytorycznego kształtu - tzn. od tego, czy zawiera kwotowe widełki, czy też sztywne kwoty - nie stanowi, moim zdaniem, przeszkody dla zachowań korupcyjnych, jednak - na co szczególnie należy zwrócić uwagę - zdecydowanie sprzyja sprawiedliwemu traktowaniu wszystkich użytkowników drogi. Słusznie zatem komisja sejmowa optowała za utrzymaniem taryfikatora, z tym że zmodyfikowano ustawową delegację w kierunku zobowiązania do sztywnego określenia wysokości mandatu za poszczególne rodzaje wykroczeń. Taki stan rzeczy nie naruszył podstawowej zasady wymiaru kary określonej w art. 33 § 1 k.w., zgodnie z którą organ orzekający wymierza karę według swojego uznania, w granicach przewidzianych przez ustawę za dane wykroczenie, oceniając oczywiście wnikliwie stopień społecznej szkodliwości z uwzględnieniem celu kary, który ma być osiągnięty. Dyspozycja odnosi się do organu orzekającego, a więc nie dotyczy organów uprawnionych do nakładania grzywien w drodze postępowania mandatowego, ponieważ organy te nie posiadają statusu orzekających. Ponadto przez wprowadzenie sztywnych kwot mandatowych za wykroczenia objęte taryfikatorem w żaden sposób nie zostały naruszone prawa ukaranych. Przeciwnie, każdy uczestnik ruchu drogowego może wyrazić niezadowolenie z powodu wysokości mandatu i odmówić jego przyjęcia. W ten sposób o wysokości kary rozstrzygnie sąd. Większość zapewne woli ukaranie mandatem i pozbycie się kłopotu. Znajdą się jednak tacy, dla których ważniejsza jest dolegliwość, a zatem może być ukarany w drodze postępowania sądowego, jeżeli tylko uda się uzyskać karę łagodniejszą, przy czym zważywszy na sądową praktykę karania, jest to bardzo realne. Należy zaznaczyć jednak, że wywód ten odnosi się do osób charakteryzujących się negatywnymi zachowaniami, którym przede wszystkim zależy na uniknięciu odpowiedzialności karnej. Wśród objętych postępowaniem mandatowym są i będą osoby, którym mandat wręczono niesłusznie. Mają one pełne prawo do oczyszczenia się z zarzutu popełnienia wykroczenia z zasady, a więc niezależnie od tego, czy kwota mandatowa stanowi dolegliwość, czy też nie.

Przyjęcie taryfikatora w obecnym kształcie można porównać do metody polegającej na cofaniu się. Okazuje się bowiem, że pierwszy taryfikator, który funkcjonował w naszym systemie reakcji na zachowania z natury rzeczy obniżające poziom bezpieczeństwa na drodze, był stosunkowo najlepszy. Świadczy o tym narastające od dłuższego czasu niezdecydowanie w sferze mandatowej, uwieńczone powrotem do początkowych założeń zarówno w zakresie sztywności kwot, jak i samych kwot. Przypomnijmy, że poprzednio znowelizowany taryfikator mandatów karnych za wykroczenia drogowe, którym było zestawienie szczegółowo określające wysokość grzywien nakładanych w drodze mandatu karnego za poszczególne rodzaje wykroczeń drogowych, obowiązywał od 18 października 2002 r. Chodzi o rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 11 października 2002 r. w sprawie określenia wykroczeń, za które policjanci są upoważnieni do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego, oraz wysokości mandatów karnych nakładanych przez policjantów za poszczególne rodzaje wykroczeń (Dz. U. Nr 174, poz. 1430 z późn. zm.). Akt ten stanowił wypełnienie delegacji zawartej w treści art. 95 § 2 i 6 k.p.w., umożliwiającej zróżnicowanie wysokości mandatów karnych za poszczególne rodzaje wykroczeń w zależności od stopnia społecznej szkodliwości czynu i rodzaju naruszonego dobra, oczywiście w granicach kary grzywny określonej w art. 96 § 1 k.p.w. (20-500 zł). Na podkreślenie zasługuje fakt, że nowy wówczas taryfikator podniósł co najmniej dwukrotnie górną granicę mandatów przewidzianą dla poszczególnych wykroczeń w porównaniu z poprzednim aktem wykonawczym, obowiązującym do 16 października 2002 r. Mowa o rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 25 września 2000 r. w sprawie określenia wykroczeń, za które policjanci są upoważnieni do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego, oraz wysokości mandatów karnych nakładanych przez policjantów za poszczególne rodzaje wykroczeń (Dz. U. Nr 88, poz. 987), które utraciło moc 17 października 2002 r. (Dz. U. z 2001 r. Nr 106, poz. 1149). Zgodnie bowiem z treścią art. 12 ustawy z dnia 6 września 2001 r. - Przepisy wprowadzające kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (Dz. U. Nr 106, poz. 1149) do czasu wydania nowych przepisów wykonawczych do ustawy dotychczasowe przepisy zachowały moc prawną w zakresie, który nie był sprzeczny z przepisami obowiązującymi od 17 października 2001 r. Kierując się zatem dyspozycją art. 95 § 6 k.p.w., taryfikator mandatów karnych ustalony na mocy art. 67 § 3 dawnego k.p.w. obowiązywał do czasu jego modyfikacji, nie dłużej jednak niż do 16 października 2002 r. Należy jednakże podkreślić, że kwoty w nim zawarte stanowiły górną granicę kary za określone wykroczenie. Natomiast sformułowany wówczas w art. 95 § 6 zdanie drugie k.p.w. całkowity zakaz wyłączenia stosowania dolnych granic grzywny umożliwił policjantowi ewentualne obniżenie określonej w taryfikatorze kwoty, jeżeli uznał, że sprawca na to zasługuje (nawet do 20 zł). Poprzednio, tzn. przed 16 października 2001 r., policjant miał dwie możliwości - wymierzyć grzywnę w określonej kwocie lub odstąpić od wymierzenia grzywny i zastosować środek oddziaływania wychowawczego, np. w postaci pouczenia (art. 41 k.w.). Nie miał natomiast możliwości ani jej podwyższenia, ani obniżenia. Nowa regulacja prawna usunęła tę nieprawidłowość, jednak nie na długo. Ustawą z dnia 22 maja 2003 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (Dz. U. Nr 109, poz. 1031), nowelizującą kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia z mocą obowiązującą od 1 lipca 2003 r., wskutek zmiany treści jego art. 95 § 6 odebrano policjantom możliwość obniżania mandatów karnych. Obecnie przepis ten brzmi: "W celu ujednolicenia sposobu reakcji organów uprawnionych do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego za określone wykroczenia Prezes Rady Ministrów, na wniosek ministra właściwego do spraw wewnętrznych, złożony w porozumieniu z Ministrem Sprawiedliwości, określi, w drodze rozporządzenia, zróżnicowaną wysokość mandatów karnych za wybrane rodzaje wykroczeń, uwzględniając rodzaj naruszonego lub zagrożonego dobra oraz stopień szkodliwości poszczególnych czynów". Zatem zmiana sprowadzała się do usunięcia z treści przepisu art. 95 § 6 k.p.w. części zdania w brzmieniu: "rozporządzenia nie mogą całkowicie wyłączać stosowania mandatów karnych w wysokości równej dolnej granicy grzywny przewidzianej w ustawie za wykroczenie, za które grzywna może zostać nałożona w drodze mandatu karnego". Warto zaznaczyć, że o treść tę zabiegano, jak widać skutecznie, lecz na krótko, podczas tworzenia nowoczesnej procedury wykroczeniowej, stanowiącej wyraz dążenia do osiągnięcia słuszności karania.

Nowy taryfikator obejmuje 236 rodzajów naruszeń zasad ruchu drogowego (wyłonionych spośród 300 rodzajów obowiązujących do 22 grudnia 2003 r.), w tym 9 progów kwotowych (spośród 10), przewidując górną granicę ustawowego zagrożenia (500 zł) w trzech przypadkach, a mianowicie: omijania pojazdu, który jechał w tym samym kierunku, lecz zatrzymał się w celu ustąpienia pierwszeństwa pieszemu (art. 26 ust. 3 pkt 2 p.r.d.), przekroczenia dopuszczalnej prędkości o 51 km/h i więcej (art. 20 p.r.d.) i kierowania pojazdem silnikowym lub tramwajem przez osobę niemającą uprawnień do kierowania pojazdami (art. 87 ust. 1 p.r.d.). W poprzednim taryfikatorze kwotę tę przyjęto dla poważnych wykroczeń drogowych ujętych w 66 przypadkach. Nie ma wątpliwości, że omijanie pojazdu, który jechał w tym samym kierunku, lecz zatrzymał się w celu ustąpienia pierwszeństwa pieszemu, jest poważnym naruszeniem zasad bezpieczeństwa nawet wówczas, gdy nie spowodowało zagrożenia bezpieczeństwa sensu stricto wypełniającego znamiona wykroczenia z art. 86 § 1 k.w. Podobnie groźne w skutkach - czemu zresztą dano wyraz w taryfikatorze - może okazać się przekroczenie dozwolonej prędkości o 51 km/h i większe, i to niezależnie od obszaru. Również na poziomie górnej granicy ustawowego zagrożenia potraktowano kierowanie pojazdem bez uprawnień, co z natury rzeczy może być groźne dla uczestników ruchu drogowego. Słusznie zatem m.in. dla tych rodzajów wykroczeń przyjęto mandat w kwocie 500 zł. Nieuzasadnione jest jednak sprowadzenie do poziomu 200 zł (w miejsce 500 zł) wyprzedzania na przejściu dla pieszych i przejazdach dla rowerzystów oraz bezpośrednio przed nimi. Wyrażenie "bezpośrednio przed nimi" oznacza, że kierujący może realizować wyprzedzanie w takiej odległości od tych miejsc, aby zakończyć ten manewr przed nimi w miejscu umożliwiającym bezpieczne zatrzymanie pojazdu w sytuacji zaistnienia takiej potrzeby. Trafnie do kategorii poważnych zagrożeń (400 zł) zakwalifikowano niezastosowanie się do znaku "nakazany kierunek jazdy dla pojazdów z materiałami niebezpiecznymi" (C-17) i przekroczenie dopuszczalnej prędkości w przedziale 41-50 km/h oraz do niższego progu (350 zł): naruszenia polegające na nieustąpieniu pierwszeństwa (art. 26 i 27 p.r.d.) i zwiększeniu prędkości przez kierującego pojazdem wyprzedzanym (art. 24 ust. 6 p.r.d.). Równocześnie do taryfikatora dodano: niezachowanie szczególnej ostrożności przez kierującego pojazdem, który omija pojazd przeznaczony do przewozu osób niepełnosprawnych (200 zł); przewożenie dziecka w pojeździe w foteliku ochronnym, siedzącego tyłem do kierunku jazdy na przednim siedzeniu pojazdu wyposażonego w poduszkę powietrzną dla pasażera (150 zł) i jazdę bez wymaganych świateł pojazdami niewyposażonymi w światła mijania (50 zł).

Zestawienie progów kwotowych poprzedniego i zmienionego stanu prawnego prezentuje się następująco:

Naruszenia

Ówczesny taryfikator miał zarówno zalety, jak i wady. Niewątpliwą zaletą tego aktu prawnego było usunięcie błędów pojęciowych. Chodzi o określenia "droga (ścieżka) dla pieszych" i "droga (ścieżka) dla rowerów", użyte mimo że w trakcie komponowania tego aktu prawnego prawodawcy znane były postanowienia art. 2 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o zmianie ustawy - Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. Nr 129, poz. 1444 z późn. zm.). Chodzi mianowicie o bezpowrotne wyeliminowanie z treści ustawy określenia "ścieżka". Charakterystyczne było to, że tego typu błędy wprawdzie występowały, lecz w znacznie mniejszej liczbie w opracowanym w formie rozporządzenia z dnia 15 października 2002 r. (Dz. U. Nr 174, poz. 1431 z późn. zm.) taryfikatorze dla strażników gminnych. Przyczyną takiego stanu była zróżnicowana metoda sporządzania takiego dokumentu. Chodzi o to, że w pozycjach formułowanych od podstaw błędu nie było, ponieważ stan prawny został sformułowany na podstawie obecnie obowiązującej ustawy - Prawo o ruchu drogowym, a więc uwzględniał zmiany. Natomiast pozycje przepisane wprost z taryfikatora mandatowego dla policjantów zawierały błędy, ponieważ w wielu przypadkach nie uwzględniały dokonanych zmian. Konsekwencją powielania błędów było posłużenie się dawno nieobowiązującym nazewnictwem znaków drogowych A-7, B-21, B-22 i C-12, z pominięciem znanych już wówczas rozwiązań przyjętych rozporządzeniem Ministrów Infrastruktury oraz Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 31 lipca 2002 r. w sprawie znaków i sygnałów drogowych (Dz. U. Nr 170, poz. 1393). W ramach naprawiania błędów wyeliminowano rażąco nieprawidłowe sformułowanie: "omijanie pojazdu, który jechał w tym samym kierunku, lecz zatrzymał się w celu ustąpienia pierwszeństwa pieszemu, w tym spowodowanie zagrożenia bezpieczeństwa", kwalifikowane jest jako wykroczenie z art. 90 lub art. 97 k.w. (naruszenie zasad określonych w art. 26 ust. 3 pkt 2 p.r.d.). Otóż żaden z wymienionych przepisów nie zawiera znamienia zagrożenia bezpieczeństwa, które jest zarezerwowane przez ustawę wykroczeniową dla art. 86 k.w. Zagrożenie, o którym mowa w nowym taryfikatorze, ma charakter zagrożenia abstrakcyjnego, właściwego dla wskazanej w nim kwalifikacji prawnej (art. 88, 90, 94, 97 k.w.).

Plusem omawianego aktu prawnego, z punktu widzenia osób naruszających przepisy ruchu drogowego, jest niewątpliwie dwukrotne obniżenie wysokości mandatu w ponad 100 objętych taryfikatorem rodzajach naruszenia zasad ruchu drogowego, przy czym w 7 przypadkach obniżenie kwoty mandatowej jest 3-, 4-, 5-, a nawet 6-krotne. Są to odpowiednio czyny polegające na: niezastosowaniu się przez kierującego pojazdem wolnobieżnym, ciągnikiem rolniczym lub pojazdem bez silnika do obowiązku usunięcia się jak najbliżej w prawo i - w razie potrzeby - zatrzymania się w celu ułatwienia wyprzedzenia (z 300 zł do 100 zł); naruszeniu przez kierującego rowerem na przejeździe dla rowerzystów zakazu wjeżdżania bezpośrednio przed jadący pojazd (z 500 do 150 zł); wchodzeniu na jezdnię bezpośrednio przed jadący pojazd na przejściach dla pieszych (z 200 do 50 zł); używaniu łańcuchów przeciwślizgowych na oponach na drodze niepokrytej śniegiem (z 400 do 100 zł); umieszczeniu w pojeździe ładunku w sposób zasłaniający tablice rejestracyjne i inne oraz znaki, w które pojazd jest wyposażony (z 500 do 100 zł); dopuszczeniu przez właściciela, posiadacza, użytkownika lub prowadzącego pojazd do jazdy na drodze publicznej pojazdu mimo braku wymaganych dokumentów stwierdzających dopuszczenie pojazdu do ruchu (z 300 do 50 zł). W jednym przypadku obniżenie kwoty mandatowej jest w zasadzie pozorne. Chodzi mianowicie o kierowanie pojazdem przez osobę nieposiadającą przy sobie wymaganych dokumentów. Otóż dotychczasowy taryfikator przewidywał kwotę 200 zł niezależnie od liczby brakujących dokumentów podczas kierowania pojazdem, nowy taryfikator zaś zamienił tę kwotę na 50 zł, lecz za każdy brakujący dokument, z tym że suma nie może przekroczyć 250 zł. Wymieniona górna granica wynika z dyspozycji art. 95 k.w. Podwyższono natomiast wartości mandatów jedynie w 5 przypadkach, przy czym znaczące podwyższenie, z 200 do 400 zł, dotyczy niezastosowania się do znaku "nakazany kierunek jazdy dla pojazdów z materiałami niebezpiecznymi" (C-17). Z kolei w 35 przypadkach utrzymano wysokość mandatów.

Minusem jest pewnego rodzaju niekonsekwencja. Mianowicie, zgodnie z założeniem prawodawcy policjant nie powinien spełniać na drodze roli sędziego. Stąd też zamysł usztywnienia kwot. Zamysł ten nie został w pełni zrealizowany, ponieważ w niektórych przypadkach zastosowano widełki. Chodzi o: 1) zawracanie w warunkach, w których mogłoby to zagrażać bezpieczeństwu ruchu lub ruch ten utrudniać (200-400 zł); 2) utrudnianie ruchu podczas cofania (50-200 zł); 3) zatrzymanie lub postój pojazdu w warunkach, w których nie jest on z dostatecznej odległości widoczny dla innych kierujących lub powoduje utrudnienie ruchu (100-300 zł); 4) zatrzymanie pojazdu na przejściu dla pieszych lub przejeździe dla rowerzystów oraz w odległości mniejszej niż 10 m przed przejściem lub przejazdem, a na drodze dwukierunkowej o dwóch pasach ruchu - także za nimi (100-300 zł); 5) naruszenie obowiązku umieszczania pojazdu poza jezdnią w czasie postoju na drodze poza obszarem zabudowanym (150-300 zł); 6) naruszenie zakazu postoju na obszarze zabudowanym pojazdu lub zespołu pojazdów o dopuszczalnej masie całkowitej przekraczającej 16 t lub o długości przekraczającej 12 m (200-300 zł); 7) nieużywanie wymaganego oświetlenia podczas zatrzymania lub postoju w warunkach niedostatecznej widoczności (150-300 zł); 8) używanie pojazdu na obszarze zabudowanym w sposób powodujący uciążliwości związane z nadmierną emisją spalin do środowiska lub nadmiernym hałasem (20-300 zł); 9) ciągnięcie przyczepy o rzeczywistej masie całkowitej większej niż dopuszczalna w odniesieniu do określonego rodzaju pojazdu ciągnącego (100-300 zł); 10) przewóz osób pojazdem nieprzeznaczonym lub nieprzystosowanym do tego celu (100-300 zł); 11) dopuszczenie przez właściciela, posiadacza, użytkownika lub prowadzącego pojazd do jazdy na drodze publicznej pojazdu nienależycie zaopatrzonego w wymagane urządzenia lub przyrządy albo mimo że nie nadają się one do spełnienia swojego przeznaczenia (50-200 zł); 12) zaśmiecanie lub zanieczyszczanie drogi publicznej (50-200 zł). Czy w tych dwunastu pozycjach (5% katalogu naruszeń) nie zmusza się przypadkiem policjanta, aby był sędzią na drodze, bez równoczesnego wskazania metody rozstrzygania w postaci wartości mandatu? Czy ma on zastosować wartości procentowe według określonego klucza? Na przykład kwota będzie uzależniona od: 1) liczby osób, którym utrudniono ruch przy zawracaniu; 2) długości odcinka, na którym utrudniono ruch przy cofaniu; 3) długości odcinka widoczności stojącego pojazdu; 4) liczby metrów, o którą skrócono odcinek dopuszczający zatrzymanie pojazdu przed przejściem dla pieszych lub przejazdem dla rowerzystów; 5) liczby uczestników, którym ruch utrudnił pojazd pozostawiony na jezdni; 6) głębokości lub długości kolein pozostawionych podczas postoju pojazdów ciężkich i długich; 7) odległości, od której niewidoczny jest pojazd stojący w warunkach niedostatecznej widoczności; 8) objętości spalin nadmiernie wyemitowanych do środowiska; 9) liczby kilogramów, o którą przekroczona jest dopuszczalna waga ciągniętej przyczepy; 10) liczby nieprawidłowo przewożonych osób; 11) liczby brakujących urządzeń lub stopnia ich przeznaczenia oraz 12) wagi śmieci lub objętości zanieczyszczeń pozostawionych na drodze. Niezależnie od przyjętego kryterium oceniającym i decydującym będzie policjant.

Zważywszy, że większość zachowań, które były objęte poprzednim taryfikatorem, a z obecnego zostały wyprowadzone, objęta jest punktacją "karną", o której mowa w rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 20 grudnia 2002 r. w sprawie postępowania z kierowcami naruszającymi przepisy ruchu drogowego (Dz. U. Nr 236, poz. 1998 z późn. zm.), zatem wysokość nakładanych przez uprawnione organy mandatów karnych powinna z natury rzeczy pozostawać do ich uznania w granicach przewidzianych w art. 96 § 1 k.p.w. W postępowaniu mandatowym można zatem nałożyć grzywnę w wysokości do 500 zł, a w przypadku, o którym mowa w art. 9 § 1 k.w. - do 1000 zł.

Znowelizowany taryfikator (zob. Dz. U. z 2008 r. Nr 202, poz. 1249 i Dz. U. z 2011 r. Nr 14, poz. 68), co niewątpliwie narzuciły zmieniające się przepisy, jest nieco lepszy, ale tylko pod względem przyswojenia zasad jego funkcjonowania. Wciąż jednak poważnym mankamentem, utrudniającym pracę organom uprawnionym do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego za wykroczenia drogowe, jest niespójność tego aktu prawnego z tzw. punktacją karną.