Felcenloben Dariusz, Prawo geodezyjne i kartograficzne. Komentarz

Prace nad projektem ustawy – Prawo geodezyjne i kartograficzne zapoczątkowane zostały w 1974 r. i trwały aż do 1989 r. W ich efekcie uchwalona została, na ostatniej sesji Sejmu PRL, ustawa z 17.05.1989 r. – Prawo geodezyjne i kartograficzne (Dz.U. Nr 30, poz. 163), która weszła w życie z dniem 1.07.1989 r.

Przyjęte w niej rozwiązania systemowe dostosowane były do obowiązującego wówczas ustroju społecznopolitycznego, a także wcześniejszych regulacji prawnych, które recypowane zostały na jej grunt z uwzględnieniem ówczesnego porządku prawnego.

Celem jej uchwalenia było w szczególności uregulowanie w jednym akcie normatywnym o charakterze dziedzinowym zagadnień prawnych dotyczących spraw z zakresu geodezji i kartografii, ewidencji gruntów i budynków, inwentaryzacji i ewidencji sieci uzbrojenia terenu, rozgraniczania nieruchomości, państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego oraz uprawnień do wykonywania prac geodezyjnych i kartograficznych.

Przyjęte w ustawie kompleksowe rozwiązania zastąpić miały w szczególności poprzednio obowiązujące regulacje prawne zapisane w szczególności w:

a także w aktach wykonawczych wydanych na ich podstawie.

Zmiany systemu prawnego o charakterze ustrojowym wynikające w szczególności z uchwalenia 2.04.1997 r. Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz utworzenia poszczególnych szczebli samorządu terytorialnego, a także podyktowane koniecznością transpozycji do polskiego porządku prawnego dyrektywy 2007/2/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 14.03.2007 r., ustanawiającej infrastrukturę informacji przestrzennej we Wspólnocie Europejskiej (INSPIRE), stanowiły podstawę licznych nowelizacji tej ustawy.

Poczynając od 1990 r., ustawa była wielokrotnie nowelizowana, a także stała się przedmiotem wielu analiz i dyskusji z udziałem środowisk reprezentujących zarówno teorię prawa, jak i praktykę jego stosowania. Wskazywane były liczne wątpliwości interpretacyjne, które stanowiły przedmiot rozstrzygnięć odpowiednio sądów administracyjnych, cywilnych, a także Trybunału Konstytucyjnego.

W ramach trwającej dyskusji dotyczącej reformy ustawy – Prawo geodezyjne i kartograficzne ścierają się od lat dwie koncepcje, z których pierwsza wskazuje na potrzebę uchwalenia nowej ustawy, obejmującej swym zakresem szerszy kontekst systemowy o charakterze dziedzinowym, dostosowanej do aktualnego otoczenia prawnego i dostępnych rozwiązań technologicznych i organizacyjnych, podczas gdy druga oparta jest na podejściu ewolucyjnym, polegającym na rozwiązywaniu zidentyfikowanych problemów w stosowaniu jej przepisów.

W wyniku kolejnych nowelizacji ustawy jej zakres został doprecyzowany i poszerzony o zagadnienia dotyczące: krajowego systemu informacji o terenie, organizacji i zadań Służby Geodezyjnej i Kartograficznej, wykonywania prac geodezyjnych i kartograficznych, zintegrowanego systemu informacji o nieruchomościach, prowadzenia ewidencji gruntów i budynków, geodezyjnej ewidencji sieci uzbrojenia terenu oraz koordynacji sytuowania tych sieci, państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego, uprawnień zawodowych w dziedzinie geodezji i kartografii, a także ewidencji miejscowości, ulic i adresów.

Nowelizacje tej ustawy służyć miały w szczególności dostosowaniu jej przepisów do aktualnych uwarunkowań prawnych, technologicznych i technicznych, a także realizacji polityki państwa w ramach programu informatyzacji organów administracji publicznej.

Ich celem było także wyeliminowanie nadmiernych ograniczeń o charakterze biurokratycznym, zidentyfikowanych w procesie prowadzenia prac geodezyjnych, w tym m.in. w procedurach obligatoryjnego zgłaszania prac geodezyjnych i kartograficznych, udostępniania materiałów państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego, pobierania opłat za ich udostępnianie, przekazywania wyników prac geodezyjnych i kartograficznych oraz ich weryfikacji, odpowiedzialności zawodowej geodetów, a także sporządzania dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej na potrzeby budownictwa.

Analiza poszczególnych przepisów komentowanej ustawy, a także aktów wykonawczych wydanych na jej podstawie osadzona została w całym normatywnym systemie prawa i obejmuje nie tylko przepisy materialnego prawa administracyjnego bezpośrednio regulujące zasady ich stosowania, lecz także szerszy kontekst systemowy pozwalający na dokonanie ich oceny w odniesieniu do stanowionych lub wyprowadzonych w drodze wykładni norm z różnych aktów prawnych, które mają lub mogą mieć istotne znaczenie przy ich stosowaniu. Prowadzone rozważania nie zostały przy tym ograniczone jedynie do interpretacji o charakterze terminologicznym czy aksjologicznym, lecz były dokonywane także na gruncie teoretycznym i metodologicznym – w celu zidentyfikowania i zdefiniowania istotnych cech, typowych dla przyjętych w ustawie rozwiązań czy ustanowionych w niej instytucji prawa. Przy prowadzeniu analiz wykorzystano orzecznictwo Sądu Najwyższego oraz sądów administracyjnych, które podejmowały próby wyjaśnienia istotnych kwestii dotyczących analizowanych zagadnień.

W przeszłości, tj. w 2013 r. i 2018 r., ukazały się dwa wydania komentarza do ustawy – Prawo geodezyjne i kartograficzne , które z uwagi na upływ czasu oraz liczne i obszerne nowelizacje utraciły swoją aktualność.

Najobszerniejsze i najbardziej istotne zmiany dokonane zostały na podstawie ustawy z 5.06.2014 r. o zmianie ustawy – Prawo geodezyjne i kartograficzne oraz ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz.U. poz. 897 ze zm.) oraz ustawy z 16.04.2020 r. o zmianie ustawy – Prawo geodezyjne i kartograficzne oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 782).

W chwili uchwalenia w 1989 r. komentowana ustawa zawierała 60 artykułów, podczas gdy w 2024 r. obejmuje ona już 130 artykułów.

Z tego też powodu uzasadnione było opracowanie nowego komentarza uwzględniającego wszystkie jednostki redakcyjne ustawy, aktualne otoczenie prawne, orzecznictwo sądów administracyjnych, sądów cywilnych, a także poglądy doktryny.

Niniejszy komentarz jest kierowany zarówno do teoretyków, jak i praktyków stosowania prawa, w szczególności do pracowników organów administracji publicznej realizujących zadania z zakresu geodezji i kartografii, wykonawców prac geodezyjnych i kartograficznych oraz osób wykonujących zawody prawnicze, aplikantów i studentów.