Gliniecki Andrzej (red.), Prawo budowlane. Komentarz, wyd. III

Komentarze
Opublikowano: WK 2016
Stan prawny: 16 lipca 2016 r.
Autorzy komentarza:

Prawo budowlane. Komentarz, wyd. III

Autor fragmentu:

Wprowadzenie

Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (tekst jedn.: Dz. U. z 2016 r. poz. 290 z późn. zm.), która weszła w życie z dniem 1 stycznia 1995 r., obowiązuje już ponad 20 lat. Jednak w okresie tym ustawa była wielokrotnie nowelizowana. Niewiele jest jej przepisów, których brzmienie i zakres regulacji nie byłyby zmieniane od dnia wejścia ustawy w życie. W ostatnich tylko latach (2014–2016) wprowadzono ponad 200 zmian w tekście ustawy – Prawo budowlane, co niewątpliwie świadczy o dużej aktywności legislacyjnej organów ustawodawczych. Zmiany te wynikają z 14 ustaw nowelizujących prawo budowlane. Tak częste i głębokie zmiany komentowanej ustawy, dotyczące właściwie wszystkich zagadnień regulowanych prawem budowlanym, spowodowały bez wątpienia zwiększenie objętości tego aktu, w porównaniu do tekstu pierwotnego z 1994 r. Jednak samo to nie stanowi wartości, którą można by ocenić pozytywnie, bowiem każda zmiana w tekście ustawy znajduje swoje odbicie w orzecznictwie sądowoadministracyjnym oraz w doktrynie.

Brak stabilności stanu prawnego w prawie budowlanym jak i w każdej innej dziedzinie regulowanej ustawowo wpływa niekorzystnie na proces stosowania prawa oraz poczucie bezpieczeństwa obywateli, co powinno być celem nadrzędnym w państwie prawnym.

Wszystkich wprowadzonych zmian w prawie budowlanym w przeciągu 20 lat nie da się ocenić jednoznacznie, gdyż niektóre z nich miały pozytywny wpływ na kształt ustawy, inne zaś negatywny. Niektóre z tych zmian były dokonywane pod wpływem orzecznictwa sądowego i poglądów doktryny, inne natomiast były wprowadzane zbyt pośpiesznie i bez głębszego zastanowienia nad ich skutkami w przyszłości.

Wydaje się, że najbardziej obiektywnym kryterium ocennym komentowanej ustawy i wprowadzanych do niej zmian jest ilość spraw z zakresu prawa budowlanego, rozpoznawanych przez sądy administracyjne, która rośnie z roku na rok.

Wzrost ilości spraw rozpoznawanych w sądach administracyjnych świadczy zapewne o rosnącej aktywności inwestycyjno-budowlanej obywateli i różnego typu podmiotów gospodarczych oraz o rozwoju potencjału gospodarczego państwa, ale nie najlepiej jednak świadczy o stanie prawnym w zakresie prawa budowlanego, które staje się coraz bardziej skomplikowane, zawiłe i mniej czytelne dla przeciętnego inwestora.

Można by wręcz zaryzykować postawienie tezy, że większość przepisów aktualnie obowiązującego prawa budowlanego nie powinna dotyczyć przeciętnego inwestora, który chce na własnej działce zbudować budynek mieszkalny jednorodzinny lub altankę, a tak jednak nie jest, o czym może świadczyć wprowadzona od dnia 28 czerwca 2015 r. ustawą z dnia 20 lutego 2015 r. o zmianie ustawy – Prawo budowlane oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 443) możliwość budowy na podstawie zgłoszenia „wolno stojących budynków mieszkalnych jednorodzinnych”.

Powyższy przykład może świadczyć o tym, że sama zmiana obowiązku uzyskania pozwolenia na budowę na obowiązek dokonania zgłoszenia w praktyce nic nie zmienia, skoro wszystkie pozostałe wymagania i przepisy ustawy obowiązują inwestora – dokonującego zgłoszenia w takim samym zakresie, jakby podjął budowę na podstawie pozwolenia na budowę. Dodatkowo, w przypadku zgłoszenia wzrasta jeszcze element niepewności, czy inwestor wybrał właściwy tryb i czy organ nie wniesie sprzeciwu.

W ocenie autorów komentarza nie poprawi też sytuacji prawnej inwestora wprowadzona ustawą z dnia 20 lutego 2015 r. możliwość rozpoczęcia robót budowlanych na podstawie nieostatecznej decyzji o pozwoleniu na budowę. Wbrew założeniom autorów projektu tej ustawy w niewielu przypadkach pozwoli to bowiem na przyśpieszenie rozpoczęcia robót budowlanych, ale w wielu wypadkach skomplikuje natomiast sytuację inwestorów rozpoczynających budowę w ten sposób, przez konieczność prowadzenia spraw przez organy nadzoru budowlanego, kończących się najczęściej postępowaniami w sądach administracyjnych.

Można by krótko skonstatować, że historia prawa budowlanego to historia jego ciągłych zmian, a każda zmiana to nowy stan prawny, dotyczący spraw nowych, ale i niekiedy spraw będących w toku.

Wszystkie powyższe rozważania wskazują na nieprzemijającą potrzebę korzystania przez praktyków i inwestorów z komentarzy do prawa budowlanego, które z biegiem lat wcale nie staje się prostsze i bardziej zrozumiałe.

Kolejne, trzecie wydanie tego komentarza, uwzględnia ostatnie zmiany przepisów prawa budowlanego, które były bardzo rozległe i wymagają uwzględnienia przez wszystkich uczestników procesu budowlanego.

Większość tekstu wcześniejszych wydań komentarza wraz z powołanym orzecznictwem i cytowanymi poglądami doktryny pozostaje w dalszym ciągu aktualna i potrzebna w związku z tysiącami spraw toczących się przed organami administracji architektoniczno-budowlanej, organami nadzoru budowlanego i sądami administracyjnymi.

Z satysfakcją należy odnotować, że niektóre uwagi zamieszczone we wcześniejszych wydaniach komentarza zostały wzięte pod uwagę przez ustawodawcę przy dokonywaniu ostatnich zmian ustawy.

Niezależnie od powyższego, naszym zdaniem, nadmiar regulacji prawnych, a z tym mamy do czynienia w przypadku prawa budowlanego, jest nie mniej groźny niż przypadki braku regulacji prawnej.

Prawo zabudowy – zasada wolności budowlanej wyrażona w art. 4 komentowanej ustawy, powinna być podstawą a zarazem hamulcem przy kolejnych zmianach prawa budowlanego.

Z uwagi na to, że niniejsza publikacja jest dziełem kilku autorów, za merytoryczną treść, prezentowane poglądy, formę wypowiedzi i wnioski odpowiadają autorzy poszczególnych części tego komentarza.

Andrzej Gliniecki

Autor fragmentu:
Art. 1art(1)[Przedmiot regulacji]

1.

Prawo budowlane jest jednym z działów materialnego prawa administracyjnego, określającym prawne wymogi poszczególnych stadiów projektowania, budowy, utrzymania oraz rozbiórki obiektów budowlanych. W szerokim ujęciu obejmuje ono ogół regulacji prawnych dotyczących procesu budowlanego, począwszy od unormowań cywilnoprawnych, związanych z prawami rzeczowymi oraz obligacyjnymi, które dotyczą szeroko rozumianego dysponowania nieruchomością, przez zasady bezpieczeństwa i higieny pracy, prawo finansowe, a skończywszy na regulacji prawa publicznego obejmującej ogół procesu inwestycyjno-budowlanego zarówno rangi ustawowej, jak i wykonawczej. W wąskim ujęciu pojęcie prawa budowlanego obejmuje ustawę z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane oraz akty wykonawcze wydane do niej w formie rozporządzeń.

Zakres przedmiotowy oraz podmiotowy prawa budowlanego został określony w art. 1, a następnie rozwinięty w dalszych jego postanowieniach. Celem regulacji zawartej w...

Pełna treść dostępna po zalogowaniu do LEX