Sławicki Paweł, Sławicki Piotr, Postępowanie klauzulowe. Art. 776–795 k.p.c. Komentarz

Postępowanie klauzulowe stanowi w praktyce niezwykle istotny etap dochodzenia należności stwierdzonej tytułem egzekucyjnym. Nie jest to etap obligatoryjny, bowiem dobrowolne wykonanie zobowiązania przez dłużnika zapobiegnie konieczności przeprowadzenia postępowania egzekucyjnego, a tym samym poprzedzającego je postępowania w przedmiocie nadania klauzuli wykonalności. Biorąc jednak pod uwagę, że podstawę egzekucji stanowi tytuł wykonawczy, którym zasadniczo jest tytuł egzekucyjny zaopatrzony w klauzulę wykonalności, należy stwierdzić, że postępowanie klauzulowe stanowi niejednokrotnie konieczny element dochodzenia należności przez wierzycieli.

Pomimo że regulacja zawarta w dziale II tytule I części trzeciej Kodeksu postępowania cywilnego (art. 776–795 ustawy z 17.11.1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego, Dz.U. z 2019 r. poz. 1460 ze zm.) obowiązuje od wersji pierwotnej, przedmiotowe przepisy były uzupełniane i nowelizowane. Ponadto wpływ na interpretację przepisów postępowania klauzulowego mają zmiany normatywne zarówno przepisów ogólnych postępowania egzekucyjnego i procesowego (mających zastosowanie do postępowania klauzulowego na mocy art. 13 § 2 k.p.c.), jak i przepisów szczególnych zawartych niejednokrotnie w ustawach szczególnych i aktach rangi podustawowej. Należy podkreślić, że postępowanie cywilne ma charakter dynamiczny i zmiany w nim zachodzące są wyrazem próby dostosowywania przepisów prawnych do zmieniającego się otoczenia społecznego. Dotyczy to w równym stopniu postępowania klauzulowego. Przykładem takich zmian może być chociażby dyskusja na temat katalogu tytułów egzekucyjnych i zmiany zachodzące w ich katalogu na przestrzeni obowiązywania cywilnej regulacji procesowej. Nie bez znaczenia pozostaje fakt niezwykle szybkiego rozwoju technologicznego, co ma wpływ także na kształt regulacji normatywnej. Wystarczy wskazać na pojawiające się propozycje wprowadzenia nowego rodzaju tytułu egzekucyjnego w postaci upomnienia, które miałoby być wydane na podstawie analizy informatycznej żądania wierzyciela w oparciu o wskazany przez niego stan faktyczny sprawy i odpowiednie przepisy prawa, bez konieczności udziału sędziego na etapie jego wydawania (zob. J. Gołaczyński, e-Sąd przyszłości, MoP 2019/2, s. 98).

Celem niniejszego opracowania jest próba oceny regulacji postępowania klauzulowego oraz zmian normatywnych zachodzących w przedmiotowym zakresie. Ocena ta będzie dokonana z uwzględnieniem praktycznych problemów pojawiających się na etapie postępowania w przedmiocie nadania klauzuli wykonalności prowadzonego przez sąd lub referendarza sądowego.

Niniejsze opracowanie – z uwagi na praktyczne ujęcie omawianych zagadnień – będzie pomocne dla sędziów i referendarzy sądowych rozpoznających wnioski o nadanie klauzuli wykonalności, a także dla adwokatów i radców prawnych reprezentujących uczestników postępowania klauzulowego. Stanowi również próbę oceny pojawiających się w nauce prawa interpretacji przepisów postępowania cywilnego w zakresie przedmiotowego postępowania.