Zamojski Łukasz, Krajowy Rejestr Sądowy. Komentarz, wyd. II

Krajowy Rejestr Sądowy został wprowadzony na mocy ustawy z 20.08.1998 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym, która weszła w życie 1.01.2001 r. po dość długim okresie vacatio legis. Czas ten był potrzebny do ustanowienia technicznej infrastruktury łączy komputerowych i wszystkich niezbędnych do funkcjonowania rejestru rozporządzeń wykonawczych. Długotrwałe oczekiwanie na wejście w życie spowodowało jednak niedogodności przejawiające się dezaktualizacją niektórych przepisów ustawy jeszcze przed rozpoczęciem ich obowiązywania, co z kolei wymusiło jej nowelizację.

Wiele rozwiązań prawnych przyjętych w ustawie o KRS stanowi reminiscencję poprzednich regulacji, w tym w szczególności przepisów Kodeksu handlowego i rozporządzenia o rejestrze handlowym. Czerpanie przez ustawodawcę z przepisów prawnych sprawdzonych przez lata praktyki należy uznać co do zasady za rozwiązanie trafne, jeśli zostały usunięte nasuwające się na tle dawnych przepisów wątpliwości. Jak wskazuje uzasadnienie projektu ustawy o KRS, ustawodawca od początku zakładał „zachowanie dotychczasowych zasad sądowej rejestracji podmiotów już podlegających temu obowiązkowi” (por. uzasadnienie rządowego projektu ustawy o sądowym rejestrze gospodarczym, rejestrze stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji i publicznych zakładów opieki zdrowotnej oraz o Krajowym Rejestrze Sądowym, druk sejmowy nr 1882, Sejm II kadencji, www.sejm.gov.pl). Przyjmując w ustawie o KRS część poprzednich konstrukcji prawnych, ustawodawca zmuszony był dostosować je do rejestracji opartej po raz pierwszy na taką skalę na systemie informatycznym.

Ustawa o KRS jest aktem prawnym zawierającym zarówno przepisy o charakterze materialnym, jak i przepisy proceduralne. Budowa komentowanej ustawy jest ściśle powiązana z budową samych rejestrów. Obok rozdziału zawierającego przepisy ogólne dotyczące z reguły wszystkich rejestrów znajdują się w niej rozdziały poświęcone z osobna każdemu z trzech rodzajów rejestrów wchodzących w skład KRS. Specyfika budowy rejestrów składających się na KRS powoduje, że w części szczegółowej ustawa zawiera wiele przepisów o charakterze niemalże technicznym, co zbliża jej treść do budowy rozporządzeń wykonawczych. Taki zabieg ustawodawcy po części usprawiedliwia jednak zakres informatyzacji rejestru przeprowadzonej na niespotykaną, w chwili uchwalenia ustawy, w polskim prawodawstwie skalę.

Należy podkreślić, że poprzednio obowiązujące regulacje o rejestrach były zawarte w przepisach ustrojowych poszczególnych podmiotów rejestrowych, a nie skupione w jednej ustawie, a zatem obecne rozwiązanie można odczytać jako podniesienie rangi rejestrów.

Założeniem twórców KRS było scentralizowanie dotychczasowych, rozbitych „dzielnicowo” rejestrów, zwłaszcza tych, które już wcześniej były prowadzone przez sądy. Taki zabieg miał na celu upowszechnienie informacji objętych rejestrem. Obecnie w każdym punkcie Centralnej Informacji Krajowego Rejestru Sądowego można uzyskać odpis z rejestru prowadzonego dla każdego podmiotu niezależnie od jego siedziby czy miejsca zamieszkania, natomiast w poprzednim stanie prawnym było to możliwe tylko w stosunku do podmiotów zarejestrowanych przez sąd, który miał wydać odpis.

Krajowy Rejestr Sądowy, zgodnie z założeniami ustawodawcy, ma spełniać dwa podstawowe cele – legalizacyjny oraz informacyjny.