Gruszecki Krzysztof, Komentarz do ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko, wyd. IV

Komentarze
Opublikowano: LEX/el. 2023
Stan prawny: 8 marca 2023 r.
Autor komentarza:

Komentarz do ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko, wyd. IV

Autor fragmentu:

Wstęp – kształtowanie się koncepcji problematyki ocen oddziaływania na środowisko, udziału społeczeństwa oraz dostępu do informacji o stanie i ochronie środowiska

1.Wprowadzenie

Z dniem 15.11.2008 r. weszła w życie ustawa z 3.10.2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz.U. z 2022 r. poz. 1029 ze zm.) – dalej zwana ustawą. Jak sam jej tytuł wskazuje, ustawa kompleksowo normuje problematykę związaną z oceną skutków, jakie może wywrzeć na środowisko realizacja konkretnych zamierzeń, a także dotyczącą instrumentów mających zagwarantować pełen obiektywizm tego procesu. Do instrumentów tych należą: dostęp do informacji o stanie i ochronie środowiska oraz uczestnictwo społeczeństwa w procesie oceny. Zagadnienia te mają charakter bardzo złożony i prawidłowa interpretacja rozwiązań prawnych, stanowiących podstawę ich wprowadzenia, wymaga uwzględnienia miejsca tego nowego aktu prawnego w systemie prawa ochrony środowiska jako całości, a także roli, jaką nowe regulacje mają do odegrania w szeroko rozumianym procesie ochrony środowiska.

Polski ustawodawca, określając systemowe miejsce zagadnień stanowiących przedmiot ustawy, wydaje się mało zdecydowany. Początkowo rozwiązania prawne związane z dostępem do informacji o stanie i ochronie środowiska, udziałem społeczeństwa w sprawach z zakresu ochrony środowiska oraz ocenami oddziaływania na środowisko znalazły się w ustawie z 9.11.2000 r. o dostępie do informacji o środowisku i jego ochronie oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz.U. Nr 109, poz. 1157 ze zm.). Następnie niemal w całości i bez poważniejszych zmian zostały recypowane przez ustawę z 27.04.2001 r. – Prawo ochrony środowiska (Dz.U. z 2022 r. poz. 2556 ze zm.), a obecnie ponownie wyodrębniono je do autonomicznego aktu prawnego i znalazły się w osobnej ustawie.

Taka chwiejność ustawodawcy jest mocno niezrozumiała. Zagadnienia stanowiące przedmiot regulacji ustawy mają bowiem charakter ogólny i rzutują na wiele szczegółowych rozwiązań z zakresu ochrony środowiska. W związku z tym mogą pojawić się liczne wątpliwości interpretacyjne związane z ustaleniem wzajemnych relacji pomiędzy poszczególnymi aktami prawnymi rangi ustawowej, zwłaszcza że – jak zwraca się uwagę w doktrynie prawa ochrony środowiska – polski ustawodawca ma z tym poważne problemy (J. Sommer, Efektywność prawa ochrony środowiska i jej uwarunkowania – problemy udatności jego struktury, Wrocław 2005). Dlatego też z punktu widzenia zarówno teorii, jak i praktyki stosowania rozwiązań z zakresu ochrony środowiska konieczne staje się ustalenie hierarchii źródeł prawa ochrony środowiska oraz wzajemnych relacji między nimi.

2.Źródła prawa ochrony środowiska

Każdy system prawny w swoim teoretycznym założeniu stanowi konglomerat wzajemnie uzupełniających się rozwiązań prawnych, a prawidłowa ich interpretacja nie może przebiegać w oderwaniu od całości, w której funkcjonują. Dlatego też zarówno teoria, jak i praktyka stosowania prawa wymagają przypomnienia struktury polskiego prawa ochrony środowiska, do którego należy zakwalifikować również komentowaną ustawę.

Aktem prawnym o podstawowym znaczeniu w polskim systemie prawa jest Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2.04.1997 r. (Dz.U. Nr 78, poz. 483 ze zm.), która w art. 5 określa, że Rzeczpospolita Polska strzeże niepodległości i nienaruszalności swojego terytorium, gwarantuje wolności i prawa człowieka oraz bezpieczeństwo obywateli, strzeże dziedzictwa narodowego oraz zapewnia ochronę środowiska, kierując się zasadą zrównoważonego rozwoju. Natomiast w art. 74 ustawy zasadniczej zagwarantowano odpowiednio, że władze publiczne prowadzą politykę, zapewniając współczesnemu i przyszłym pokoleniom bezpieczeństwo ekologiczne (ust. 1), że ochrona środowiska jest obowiązkiem władz publicznych (ust. 2) oraz że każdemu gwarantuje się prawo do informacji o stanie i ochronie środowiska (ust. 3), a władze publiczne obliguje się do wspierania działań obywateli na rzecz ochrony i poprawy stanu środowiska (ust. 4).

Już pobieżna lektura rozwiązań konstytucyjnych odnoszących się do ochrony środowiska wskazuje na duży ich związek z problematyką dostępu do informacji o stanie i ochronie środowiska, udziałem społeczeństwa w sprawach z zakresu ochrony środowiska oraz ocenami oddziaływania na środowisko, przeprowadzanymi w związku z realizacją zamierzeń ingerujących w środowisko. Rozwiązania te stanowią jednak tylko pewien rdzeń wytyczający cele i kierunki działalności państwa (W. Skrzydło, Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Kraków 2000, s. 18), który będzie się bezpośrednie przekładał na tworzenie i interpretowanie wszystkich rozwiązań prawnych związanych z szeroko rozumianą ochroną środowiska, wymagając jednak dla konkretyzacji obowiązków i uprawnień z niego wynikających wprowadzenia bardziej szczegółowych rozwiązań prawnych.

W polskim systemie prawa ochrony środowiska aktem prawnym o najważniejszym znaczeniu jest ustawa Prawo ochrony środowiska, która mimo braku kompleksowego charakteru musi być uwzględniana na każdym etapie ochrony środowiska (R. Paczuski, Najnowsze zmiany w polskim prawie, Ochrona Środowiska – Przegląd 2001, nr 3, s. 60). Zawiera ona bowiem zasady ogólne rządzące prawem ochrony środowiska jako dziedziną nauki oraz definicje i podstawowe pojęcia, które są wspólne dla wszystkich aktów prawnych z tego zakresu, a niektóre zagadnienia szczegółowe reguluje w sposób wyczerpujący (K. Gruszecki, Prawo ochrony środowiska. Komentarz, Warszawa 2008, s. 13). Dlatego ustalając relacje pomiędzy rozwiązaniami zawartymi w ustawie a tymi wynikającymi z prawa ochrony środowiska, należy pamiętać, że zgodnie z postanowieniami art. 1 prawa ochrony środowiska określa ono zasady ochrony środowiska oraz warunki korzystania z jego zasobów, a zatem rozwiązania z niego wynikające mają charakter generalny, rzutujący na cały proces ochrony środowiska. Za takim charakterem prawa ochrony środowiska przemawiają także postanowienia innych aktów prawnych, np. ustawy z 20.07.2017 r. - Prawo wodne (Dz.U. z 2022 r. poz. 2625 ze zm.), która również w sposób bezpośredni odsyła do postanowień prawa ochrony środowiska, między innymi w zawierającym ustawowe definicje niektórych pojęć. W związku z tym w praktyce stosowania przepisów ustawy bardzo ważne będzie patrzenie na nie przez pryzmat rozwiązań wynikających z prawa ochrony środowiska. Szczególną rolę w tym zakresie odgrywać będą zasady ogólne – jeżeli bowiem treść nadana normie prawnej wynikającej z ustawy, interpretowanej w procesie stosowania prawa, będzie pozostawała w zgodzie z zasadami ogólnymi prawa ochrony środowiska, to taką wykładnię będzie można uznać za prawidłową z punktu widzenia systemowego. Jeżeli natomiast sposób rozumienia wykładanego przepisu będzie pozostawał w sprzeczności z zasadami ogólnymi prawa ochrony środowiska, to podmiot dokonujący wykładni rozwiązań zawartych w ustawie powinien zweryfikować przeprowadzoną interpretację z punktu widzenia systemu prawnego, w którym znalazł się konkretny przepis, oraz funkcji, jaką ma on do spełnienia.

Dlatego też uzasadnione wydaje się przypomnienie, o jakich zasadach ogólnych prawa ochrony środowiska mowa. Generalnie ich katalog nie rodzi poważniejszych wątpliwości interpretacyjnych – należą do nich:

zasada zrównoważonego rozwoju (art. 5 Konstytucji RP oraz art. 8 prawa ochrony środowiska) – obliguje do tego, by rozwój społeczno-gospodarczy, w którym następuje proces integrowania działań politycznych, gospodarczych i społecznych, przebiegał z zachowaniem równowagi przyrodniczej oraz trwałości podstawowych procesów przyrodniczych, która zagwarantuje możliwość zaspokojenia podstawowych potrzeb poszczególnych społeczności lub obywateli, zarówno współczesnego pokolenia, jak i pokoleń przyszłych;

zasada kompleksowości ochrony środowiska (art. 5 prawa ochrony środowiska) – zobowiązuje do ochrony poszczególnych składników środowiska z jednoczesnym uwzględnieniem ich wpływu na pozostałe jego elementy;

zasada przezorności (art. 6 i art. 7 ust. 2 prawa ochrony środowiska) – obliguje do przewidzenia wszystkich ewentualnych skutków, jakie w środowisku może wywołać realizacja planowanego zamierzenia;

zasada „zanieczyszczający płaci” (art. 7 ust. 1 prawa ochrony środowiska) – zgodnie z jej brzmieniem ten, kto powoduje zanieczyszczenie środowiska, ponosi koszty tego zanieczyszczenia;

zasada partycypacji społecznej (art. 5 ustawy) gwarantuje każdemu prawo do uczestniczenia w postępowaniu w sprawie wydania decyzji z zakresu ochrony środowiska lub przyjęcia projektu polityki, strategii, planu lub programu rozwoju i restrukturyzacji oraz projektu studium i planu zagospodarowania przestrzennego;

zasada powszechnego dostępu do informacji o stanie środowiska i jego ochronie (art. 4 ustawy) – zgodnie z tą zasadą każdy ma prawo, w przypadkach określonych w ustawie, do uzyskania informacji o stanie i ochronie środowiska;

zasada legalizmu (art. 11 prawa ochrony środowiska) – stanowi ona, że decyzje wydane z naruszeniem przepisów dotyczących ochrony środowiska są nieważne. Zasada ta została jednak uchylona postanowieniami art. 144 pkt 4 ustawy (A. Lipiński, Prawne podstawy ochrony środowiska, Warszawa 2007, s. 29–32; J. Jendrośka, M. Bar, Prawo ochrony środowiska. Podręcznik, Wrocław 2005, s. 535–540; P. Korzeniowski (w:) Prawo ochrony środowiska, red. M. Górski, J.S. Kierzkowska, Bydgoszcz 2006, s. 46–63).

Z powyższego zestawienia wynika, że krąg adresatów obowiązków wynikających z tych zasad jest bardzo szeroki i mieszczą się w nim zarówno podmioty korzystające ze środowiska, jak i organy administracji uczestniczące w procesie stosowania i tworzenia rozwiązań mających wpływ na stan tego środowiska. W związku z tym kolejnym ważnym zagadnieniem, wpływającym na zakres uwzględniania zasad ogólnych prawa ochrony środowiska, jest ustalenie, co należy rozumieć przez środowisko i jego ochronę. Z punktu widzenia założeń i układu tej pracy bardziej uzasadnione będzie omówienie tego zagadnienia po przedstawieniu pełnego katalogu źródeł prawa ochrony środowiska.

Mówiąc o systemie źródeł prawa ochrony środowiska, należy pamiętać również o tym, że rozwiązania wynikające z ustawy nie mogą funkcjonować i być interpretowane w oderwaniu od systemu ochrony środowiska jako całości rozpatrywanej w ujęciu globalnym. Polskie rozwiązania prawne (zwłaszcza w zakresie stanowiącym przedmiot tego opracowania) mogą też być determinowane postanowieniami prawa międzynarodowego lub prawa Unii Europejskiej, a nawet przez nie zastępowane. Zgodnie bowiem z art. 91 ust. 1 Konstytucji RP ratyfikowana umowa międzynarodowa po ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw stanowi część krajowego porządku prawnego i jest bezpośrednio stosowana, chyba że jej stosowanie jest uzależnione od wydania ustawy. Ponadto zgodnie z regułami wynikającymi z art. 91 ust. 2 ustawy zasadniczej umowy międzynarodowe ratyfikowane za zgodą parlamentu mają prymat nad ustawą, jeżeli postanowień ustawy nie można pogodzić z postanowieniami umowy międzynarodowej.

Na mocy tej reguły w polskim systemie prawnym funkcjonuje np. bardzo ważna z punktu widzenia tego komentarza konwencja o dostępie do informacji, udziale społeczeństwa w podejmowaniu decyzji oraz dostępie do sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska, sporządzona w Aarhus 25.06.1998 r. (Dz.U. z 2003 r. Nr 78, poz. 706). Pamiętanie o standardach wynikających z tego aktu prawa międzynarodowego jest o tyle istotne (z punktu widzenia przedmiotowego zakresu tego opracowania), że większość z nich została recypowana do systemu prawa krajowego między innymi postanowieniami ustawy. Jednak w przypadku wątpliwości co do sposobu rozumienia przepisu prawa krajowego, będącego odzwierciedleniem przepisu prawa międzynarodowego, podmiot dokonujący jego wykładni powinien skonfrontować ustaloną w ten sposób treść normy prawnej z postanowieniami wynikającymi z aktu prawa międzynarodowego, gdyż dopiero w ten sposób będzie można wskazać właściwe znaczenie niektórych przepisów.

Inna jest sytuacja w przypadku źródeł prawa Unii Europejskiej. W dniu 16.04.2004 r. Rzeczpospolita Polska podpisała traktat akcesyjny (Dz.U. Nr 90, poz. 864). Zgodnie z art. 2 tego aktu prawnego państwa członkowskie związane są postanowieniami traktatów założycielskich i aktów przyjętych przez instytucje Wspólnoty oraz Europejski Bank Centralny przed dniem przystąpienia. W związku z tym Polskę jako państwo członkowskie wiążą zarówno akty prawa pierwotnego, jak i prawa wtórnego.

Do aktów prawa pierwotnego należy zaliczyć m.in.:

traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Gospodarczą zawarty w Rzymie 25.03.1957 r. (Dz.U. z 2004 r. Nr 90, poz. 864/2),

traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Energii Atomowej zawarty w Rzymie 25.03.1957 r. (Dz.U. z 2004 r. Nr 90, poz. 864/3),

akt kończący Konferencji międzyrządowej w sprawie Wspólnoty Rynku i Euroatomu; deklaracje wspólne, deklaracje intencji, deklaracje rządów w różnych sprawach; akt przyjęty w Rzymie 25.03.1957 r. (Dz.U. z 2004 r. Nr 90, poz. 864/1),

Traktat o Unii Europejskiej zawarty w Maastricht 7.02.1992 r. (Dz.U. z 2004 r. Nr 90, poz. 864/30),

traktat z Nicei zmieniający Traktat o Unii Europejskiej, traktaty ustanawiające Wspólnoty Europejskie i niektóre związane z nimi akty z 26.02.2001 r. (Dz.U. z 2004 r. Nr 90, poz. 864/32).

Aktami prawa wtórnego będą natomiast wszystkie akty przyjmowane na podstawie prawa pierwotnego. Zgodnie z postanowieniami art. 288 TFUE można wśród nich wyróżnić normy o charakterze wiążącym i niewiążącym. Do pierwszej kategorii należy zaliczyć:

rozporządzenia mające zgodnie z art. 288 TFUE bezpośrednie zastosowanie w państwach członkowskich bez konieczności ich wprowadzania do systemu prawa krajowego;

dyrektywy wydawane na podstawie art. 288 TFUE, skierowane do państw członkowskich, wymagające od nich wyboru formy i metody wprowadzenia zawartych w nich rozwiązań do prawa krajowego;

decyzje wydawane w oparciu o art. 288 TFUE, będące bezpośrednim nakazem z konkretnie określonym adresatem (są one zatem aktami o indywidualnym charakterze);

zalecenia i opinie, niemające jednak charakteru wiążącego.

Z punktu widzenia przedmiotowego zakresu tego opracowania najważniejsze znaczenie mają te akty prawa Unii Europejskiej, które normują problematykę dostępu do informacji o stanie i ochronie środowiska, udziału społeczeństwa w postępowaniach w sprawach z zakresu ochrony środowiska oraz oceny wpływu realizacji planów i programów na stan środowiska. Dlatego też w komentarzu tym będzie konieczność odnoszenia się do takich aktów, jak:

dyrektywa 2003/35/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 26.05.2003 r. przewidująca udział społeczeństwa w odniesieniu do sporządzania niektórych planów i programów w zakresie środowiska oraz zmieniająca w odniesieniu do udziału społeczeństwa i dostępu do wymiaru sprawiedliwości dyrektywę Rady 85/337/EWG i 96/61/WE (Dz.Urz. UE L 156 z 25.06.2003, s. 17);

dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/92/EU z 13.12.2011 r. w sprawie oceny skutków wywieranych przez niektóre przedsięwzięcia publiczne prywatne na środowisko (Dz.Urz. UE L 26 z 28.01.2012, s. 1);

dyrektywa 2003/4/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie publicznego dostępu do informacji dotyczących środowiska i uchylająca dyrektywę Rady 90/313/EWG (Dz.Urz. UE L 41 z 14.02.2003, s. 26);

rozporządzenie (WE) nr 1367/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z 6.09.2006 r. w sprawie zastosowania postanowień Konwencji z Aarhus o dostępie do informacji, udziale społeczeństwa w podejmowaniu decyzji oraz dostępie do sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska do instytucji i organów Wspólnoty (Dz.Urz. UE L 264 z 25.09.2006, s. 13);

decyzja 2008/50/WE Komisji z 13.12.2007 r. ustanawiająca szczegółowe zasady stosowania rozporządzenia (WE) nr 1367/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie zastosowania Konwencji z Aarhus w odniesieniu do wniosków o wszczęcie wewnętrznej procedury odwoławczej dotyczącej aktów administracyjnych (Dz.Urz. UE L 13 z 16.01.2008, s. 24).

Oczywiście w zależności od rodzaju prowadzonego postępowania będą potrzebne różne przepisy Unii Europejskiej. Dwa ostatnie z wymienionych aktów prawnych znajdować będą zastosowanie jedynie w postępowaniu przed instytucjami lub organami Wspólnoty, przez które – zgodnie z postanowieniami art. 2 ust. 1 lit. c rozporządzenia w sprawie zastosowania postanowień Konwencji z Aarhus o dostępie do informacji, udziale społeczeństwa w podejmowaniu decyzji oraz dostępie do sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska do instytucji i organów Wspólnoty – należy rozumieć wszystkie instytucje publiczne, organy, urzędy lub agencje ustanowione przez Traktat Ustanawiający Wspólnotę Europejską lub na jego podstawie, z wyjątkiem sytuacji gdy działają one jako władza sądownicza lub ustawodawcza (jednak przepisy tytułu II rozporządzenia mają zastosowanie również do instytucji lub organów Wspólnoty działających jako władza ustawodawcza). W dobie postępującej globalizacji uzasadnione jest więc wspomnienie o tych rozwiązaniach, ponieważ mogą być nimi zainteresowane podmioty uczestniczące w postępowaniu przed organami Wspólnoty.

Mimo że większość z przytoczonych rozwiązań wymaga recypowania do systemu prawa krajowego, by mogły one obowiązywać w Polsce, to jednak w sytuacjach wywołujących wątpliwości interpretacyjne warto skonfrontować treść prawa krajowego ze standardami ustalonymi przez Unię Europejską. Może to bowiem ułatwić prawidłowe ustalenie celu, dla jakiego je wprowadzono. Umieszczenie nawet wiernego i prawidłowego (z językowego punktu widzenia) tłumaczenia konkretnych rozwiązań w przepisach prawa krajowego powoduje, że zaczynają one być interpretowane w odniesieniu do postanowień aktu prawa krajowego, w którym zostały recypowane, a to może skutkować zatarciem pierwotnych celów przyświecających prawodawcy unijnemu. Dlatego też w niniejszym komentarzu w uzasadnionych przypadkach znajdą się odniesienia do rozwiązań prawa europejskiego, mających swoje odzwierciedlenie w konkretnych przepisach ustawy oraz do poglądów Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości w tym zakresie.

Mówiąc o źródłach prawa znajdujących zastosowanie w sprawach dotyczących prawa do informacji o stanie i ochronie środowiska oraz udziału społeczeństwa w sprawach z zakresu ochrony środowiska, a także ocen oddziaływania na środowisko, należy mieć na uwadze, że są one przeprowadzane w ramach określonego postępowania administracyjnego. Nie można bowiem zapominać, że rozwiązania o charakterze procesowym, które znalazły się w ustawie, nie konstruują w całości nowego postępowania w omawianej kategorii spraw, a jedynie modyfikują ogólne reguły obowiązujące w tym zakresie. Ustawa nie zawiera w tym temacie jakichkolwiek odniesień, a zatem w sprawach indywidualnych rozstrzyganych w drodze decyzji zgodnie z postanowieniami art. 1 pkt 1 k.p.a. będą miały zastosowanie rozwiązania zawarte w tym właśnie akcie prawnym, chyba że ustawa stanowi inaczej. Natomiast w przypadku aktów o charakterze generalnym należy brać pod uwagę również reguły wynikające z aktów prawnych, na podstawie których są one przyjmowane. Dlatego też w komentarzu duży nacisk będzie położony na rozwiązania procesowe, gdyż ich naruszenie może rzutować na końcowy efekt przeprowadzonego postępowania.

3.Pojęcie środowiska i ochrony środowiska

Jak już wcześniej wspomniano, przedmiotowy zakres postępowań, w których trzeba będzie uwzględniać rozwiązania wynikające z ustawy, uzależniony jest od prawidłowego ustalenia, co z punktu widzenia obowiązujących przepisów prawa należy rozumieć przez środowisko oraz jego ochronę, a co za tym idzie – jak szeroko zostaną zakreślone ramy postępowań w sprawach z zakresu ochrony środowiska. Teoretycznie dokonanie takich ustaleń nie powinno nastręczać poważniejszych trudności, gdyż w art. 3 pkt 39 prawa ochrony środowiska określono, że przez środowisko rozumie się ogół elementów przyrodniczych, w tym także przekształconych w wyniku działalności człowieka, a w szczególności powierzchnię ziemi, kopaliny, wody, powietrze, krajobraz, klimat oraz pozostałe elementy różnorodności biologicznej, a także wzajemne oddziaływania pomiędzy tymi elementami. Sprawa nie jest jednak taka oczywista, ponieważ pojęcia określające składniki środowiska nie należą ani do języka prawnego, ani prawniczego, w związku z czym ich znaczenie będzie ustalane na gruncie języka potocznego, który nie gwarantuje pełnej precyzji w ustaleniu ich zakresu przedmiotowego.

Ponadto przy wyjaśnianiu pojęcia „środowisko” trzeba mieć na uwadze, że w art. 5 pkt 20 ustawy z 16.04.2004 r. o ochronie przyrody (Dz.U. z 2022 r. poz. 916 ze zm.) wprowadzono pojęcie „środowisko przyrodnicze”, przez które należy rozumieć krajobraz wraz z tworami przyrody nieożywionej oraz naturalnymi i przekształconymi siedliskami przyrodniczymi z występującymi na nich roślinami, zwierzętami i grzybami. Zestawiając zatem ze sobą postanowienia art. 3 pkt 39 prawa ochrony środowiska i art. 5 pkt 20 ustawy o ochronie przyrody, można stwierdzić, że polski ustawodawca posługuje się pojęciem środowiska zarówno w znaczeniu szerokim (wynikającym z prawa ochrony środowiska), jak i w znaczeniu wąskim (przedstawionym w ustawie o ochronie przyrody). Należy mieć na uwadze, że wąskie rozumienie tego pojęcia zawsze będzie się mieściło w jego ujęciu szerszym, natomiast szerokie jego rozumienie może obejmować elementy niemieszczące się w definicji wąskiej.

Po ustaleniu, co obowiązujące przepisy prawa rozumieją pod pojęciem środowiska, kilka słów należy poświęcić ochronie środowiska. Artykuł 3 pkt 13 prawa ochrony środowiska definiuje je jako podjęcie lub zaniechanie działań umożliwiających zachowanie lub przywracanie równowagi przyrodniczej. Ochrona ta polega w szczególności na:

racjonalnym kształtowaniu środowiska i gospodarowaniu zasobami środowiska zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju,

przeciwdziałaniu zanieczyszczeniom,

przywracaniu elementów przyrodniczych do stanu właściwego.

Z przytoczonej definicji wynika więc, że ochrona środowiska również ma bardzo szeroki zakres przedmiotowy i obejmuje swoim zasięgiem zarówno bierne powstrzymanie się od pogarszania stanu składników środowiska, jak i aktywne działania mogące zagwarantować poprawę ich właściwości.

Elementy, na które zwrócono uwagę w definicjach środowiska i ochrony środowiska, są bardzo ważne z punktu widzenia przedmiotowego zakresu obowiązywania ustawy. Determinują one bowiem rozumienie środowiska i jego ochrony w praktyce, a zatem wpływają również na podjęcie decyzji o tym, w jakich przypadkach znajdą zastosowanie rozwiązania wynikające z ustawy.

Autor fragmentu:
Art. 1art(1)

1.

Przepis ten nie ma charakteru merytorycznego, a jedynie informuje o treści ustawy. W związku z tym nie przyznaje nikomu żadnych uprawnień ani nie nakłada obowiązków. Odgrywa jednak znaczną rolę, określono w nim bowiem w sposób bezpośredni – poprzez wymienienie zagadnień materialnoprawnych unormowanych w ustawie – przedmiotowy zakres obowiązywania ustawy. W związku z tym w każdym przypadku stosowania prawa związanego z udziałem społeczeństwa w sprawach z zakresu ochrony środowiska, dostępem do informacji o stanie i ochronie środowiska oraz ocenami oddziaływania na środowisko podmiot stosujący to prawo będzie musiał mieć na uwadze rozwiązania wynikające z ustawy, gdyż mogą one determinować prawidłowość tego procesu.

2.

Mówiąc o przedmiotowym zakresie obowiązywania ustawy, określonym w jej art. 1, należy zwrócić uwagę również na to, że ma on charakter zamknięty, na co wskazuje posłużenie się w tym przepisie zwrotem „określa”. Nie dopuszcza on więc żadnej możliwości zmiany zakresu...

Pełna treść dostępna po zalogowaniu do LEX