Adamek Artur, Frań-Adamek Aneta, Komentarz do rozporządzenia nr 44/2001 w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych

1. Rozporządzenie Rady nr 44/2001 (dalej w skrócie: Rozporządzenie) stanowi realizację zadań określonych w Traktacie ustanawiającym Wspólnotę Europejską [Official Journal z dnia 24 grudnia 2002 r., C-325, europa.eu.int/eur-lex/en/treaties/dat/EC_consol.html]. W preambule odwołano się w szczególności do art. 61 lit. c oraz art. 67 ust. 1 Traktatu.

2. Zgodnie z art. 61 Traktatu, odwołującym się do art. 65 lit c. Traktatu, w celu stopniowego ustanowienia przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości Rada ma obowiązek przyjąć środki w dziedzinie współpracy sądowej w sprawach cywilnych, mające skutki transgraniczne, zmierzające m.in. do:

3. Z kolei na podstawie art. 67 Traktatu w okresie przejściowym pięciu lat od chwili wejścia w życie Traktatu z Amsterdamu [Official Journal z dnia 10 listopada 1997 r., C-340, europa.eu.int/eur-lex/en/treaties/selected/livre545.html] Rada stanowi jednomyślnie na wniosek Komisji lub z inicjatywy państwa członkowskiego oraz po konsultacji z Parlamentem Europejskim, co też w komentowanej preambule uczyniła.

4. Formą regulacji spraw dotyczących jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych jest Rozporządzenie, co jest zgodne z zasadami pomocniczości i proporcjonalności określonymi w art. 5 Traktatu, w związku z tym, że cele niniejszego Rozporządzenia mogą być osiągnięte w sposób wystarczający przez państwa członkowskie, na poziomie Wspólnoty (pkt 4 preambuły), a ponadto preambuła przewiduje, że zasady dotyczące powyższej materii mają być regulowane przez wspólnotowy instrument prawny, wiążący i bezpośrednio stosowany (pkt 6 preambuły).

5. W preambule ma miejsce nawiązanie do odpowiednich - pod względem treści w stosunku do Rozporządzenia Rady nr 44/2001 - aktów międzynarodowych, tzn. konwencji brukselskiej [Konwencja o jurysdykcji i wykonywaniu orzeczeń sądowych w sprawach cywilnych i handlowych sporządzona w Brukseli dnia 27 września 1968 r., Official Journal z dnia 26 stycznia 1998 r., C-027] oraz konwencji z Lugano [Konwencja o jurysdykcji i wykonywaniu orzeczeń sądowych w sprawach cywilnych i handlowych sporządzona w Lugano dnia 16 września 1988 r., Dz. U. z 2000 r. Nr 10, poz. 132].

6. Zgodnie z pkt 5 preambuły należy zapewnić ciągłość osiągniętych rezultatów w wyniku przeglądu tych konwencji. A ponadto między konwencją brukselską a niniejszym Rozporządzeniem ma być zachowana ciągłość i w tym celu powinny zostać przyjęte przepisy przejściowe. Taka sama potrzeba ciągłości dotyczy wykładni konwencji brukselskiej przez Trybunał Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich, a Protokół z 1971 r. [Official Journal z dnia 26 stycznia 1998 r., C-27] powinien być nadal stosowany również w stosunku do spraw już zawisłych w chwili wejścia w życie niniejszego Rozporządzenia (pkt 19 preambuły).

7. Nadal nie wyłączono stosowania konwencji brukselskiej w stosunku do terytoriów państw członkowskich, objętych zakresem terytorialnym tej konwencji, a które są wyłączone z niniejszego Rozporządzenia zgodnie z art. 299 Traktatu (pkt 23 preambuły). Chodzi w tym przypadku na ogół o terytoria zamorskie państw europejskich albo terytoria europejskie o szczególnym położeniu geograficznym.

8. Projektodawcy, uwzględniając to, że łącznik miejsca zamieszkania może okazać się niewystarczająco uniwersalny w pewnych sytuacjach, wskazali na konieczność zastosowania innych łączników, na co wskazuje pkt 12 preambuły, czego przejawem jest wskazanie odmiennych łączników jurysdykcji występujących przykładowo w art. 5 oraz art. 22 Rozporządzenia.

9. Z orzecznictwa ETS dotyczącego konwencji brukselskiej oraz konwencji z Lugano nadal aktualna pozostaje zdecydowana większość orzeczeń, w tym też duża grupa orzeczeń dotyczących autonomicznej interpretacji wyrażeń i pojęć występujących na gruncie Rozporządzenia (orzeczenie ETS z dnia 6 października 1976 r. w sprawie Tessili v. Dunlop, Rs 12/76, orzeczenia ETS z dnia 14 lipca 1977 r. w sprawie Bawaria Fluggeselchaft i Germanair v. Eurocontrol, Rs 9/77 oraz Rs 10/77, orzeczenie ETS z dnia 22 listopada 1978 r. w sprawie Somafer v. Saar-Ferngas, Rs 33/78, orzeczenie ETS z dnia 13 lipca 1993 r. w sprawie Mulox v. Geels, C-125/92 oraz orzeczenie ETS z dnia 20 marca 1997 r. w sprawie Jackie Farrell v. James Long, C-295/95).