Jędrejek Grzegorz, Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz aktualizowany

Komentarz, który otrzymują Czytelnicy, powstał na podstawie trzech tomów komentarza, które Wydawnictwo Wolters Kluwer opublikowało w latach 2013–2014. Zainteresowanie, jak również upływ czasu skłoniły Wydawcę do wystąpienia z propozycją przygotowania przeze mnie wydania jednotomowego.

W komentarzu uwzględnione zostały nowelizacje Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego przyjęte przez ustawodawcę w latach 2014–2017. Uaktualnione zostało orzecznictwo obejmujące Sąd Najwyższy, Trybunał Konstytucyjny oraz sądy powszechne. Zachowany został praktyczny charakter komentarza, którego celem jest pomoc w dokonaniu wykładni przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego przez osoby stosujące prawo rodzinne. Nie zawsze są to wykwalifikowani prawnicy, albowiem prawo rodzinne stanowi ten dział prawa, z którym, co zauważył już Friedrich Carl von Savigny, zetknąć muszą się praktycznie wszyscy. Powyższe stwierdzenie wpłynęło na język opracowania, który w zamierzeniu autora ma być zrozumiały i przystępny dla każdego Czytelnika.

Komentarz uzupełniony został także o dyskusję doktrynalną. Niektóre zagadnienia, jak np. dotyczące małżeńskich umów majątkowych, zostały pogłębione, a przy tym przedstawione w sposób, który nie powinien budzić problemów interpretacyjnych.

Autor oczekuje na wszelkie uwagi Czytelników, które umożliwią być może w przyszłości przygotowanie opracowania wolnego od dostrzeżonych wad i niejasności.

dr hab. Grzegorz Jędrejek, prof. UKSW

Warszawa, czerwiec 2017 r.

Celem niniejszego opracowania jest komentarz do przepisów tytułu I Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, który reguluje instytucję małżeństwa.

Rozważania szczegółowe poprzedzone zostały przedstawieniem bibliografii dotyczącej poszczególnych działów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.

Komentarz ma charakter praktyczny. Dlatego też w szerokim zakresie wykorzystano orzecznictwo przedmiotu, pomijając, w większości przypadków, spory w doktrynie dotyczące poszczególnych instytucji prawnych.

Małżeństwo potraktowane zostało jako stosunek prawny o charakterze osobistym, z którym związany jest ustrojowy stosunek majątkowy małżonków.

Jednym z założeń komentarza było połączenie zagadnień materialnoprawnych z procesowymi. Prawo rodzinne należy do tych działów prawa cywilnego, w których związek pomiędzy powyższymi jest najbardziej widoczny.

Autor, licząc na życzliwe przyjęcie publikacji, oczekuje na uwagi, które pozwolą ulepszyć opracowanie.

dr hab. Grzegorz Jędrejek, prof. UKSW

Warszawa, grudzień 2012 r.

Niniejsze opracowanie stanowi drugi tom komentarza do Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, który poświęcony został problematyce pokrewieństwa i powinowactwa, uregulowanej w tytule II Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Wkrótce ukaże się tom trzeci zawierający komentarz do przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego regulujących opiekę i kuratelę.

Komentarz ma charakter praktyczny. Dlatego też do niezbędnego minimum ograniczono przedstawienie dyskusji w doktrynie dotyczącej zagadnień budzących kontrowersje. Charakter komentarza sprawia, że w szerokim zakresie wykorzystano orzecznictwo, w tym przede wszystkim orzecznictwo Sądu Najwyższego. Czytelnik z łatwością odróżni zagadnienia, które nie budzą wątpliwości w judykaturze, od tych, które nie były przedmiotem orzeczeń Sądu Najwyższego lub których dotyczy rozbieżne orzecznictwo. Najważniejsze, zdaniem autora, instytucje, terminy lub też pojęcia zostały w tekście pogrubione. Każdy z działów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego poprzedzony został obszerną bibliografią, która ułatwia sięgnięcie do opracowań poświęconych w całości problemom szczegółowym.

Z komentarza mogą korzystać nie tylko prawnicy – zarówno teoretycy, jak i praktycy – lecz także wszyscy zainteresowani problematyką pokrewieństwa i powinowactwa. Komentowane przepisy w zdecydowanej większości dotyczą dzieci, co zakłada branie pod uwagę ich dobra jako podstawowego kryterium przy wykładni.

Autor, mając nadzieję na życzliwe przyjęcie komentarza, oczekuje na uwagi, które mogą pomóc w przyszłości w pracach nad kolejnym wydaniem.

dr hab. Grzegorz Jędrejek, prof. UKSW

Warszawa, listopad 2013 r.

Niniejsza publikacja stanowi ostatnią część komentarza do Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. W Wydawnictwie Wolters Kluwer ukazał się w 2013 r. komentarz do przepisów zawartych w tytule I Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, omawiający przepisy dotyczące małżeństwa, a w 2014 r. komentarz obejmujący przepisy tytułu II dotyczące pokrewieństwa i powinowactwa. Trzecia część komentarza obejmuje przepisy regulujące opiekę i kuratelę zawarte w tytule III Kodeksu.

Ustawodawca w sposób kompleksowy uregulował instytucję opieki nad małoletnimi. Przepisy zawarte w art. 145–184 k.r.o. mają charakter wzorcowy, albowiem są one stosowane odpowiednio zarówno do opieki nad osobą ubezwłasnowolnioną całkowicie (art. 175 k.r.o.), jak i do kurateli (art. 178 § 2 k.r.o.).

Kuratela jedynie w ograniczonym zakresie uregulowana została przez przepisy tytułu III k.r.o. Poszczególne rodzaje kurateli występują zarówno w przepisach Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, Kodeksu cywilnego, Kodeksu postępowania cywilnego, jak i w wielu innych ustawach.

Komentarz do przepisów tytułu księgi trzeciej nie ogranicza się do wykładni komentowanych przepisów. Wskazano również regulacje zawarte w innych ustawach, w tym przede wszystkim w Kodeksie postępowania cywilnego, które odpowiadają przepisom materialnoprawnym. Tak jak w poprzednich częściach komentarza, starano się o integralne przedstawienie zagadnienia, tzn. z uwzględnieniem także regulacji z zakresu postępowania cywilnego. Zachowano również praktyczny wymiar komentarza, który oznacza z jednej strony szerokie wykorzystanie orzecznictwa, przede wszystkim orzecznictwa Sądu Najwyższego, a z drugiej – ograniczenie do niezbędnego minimum dyskusji doktrynalnej.

Chciałbym podziękować Wydawnictwu Wolters Kluwer SA za podjęcie decyzji o publikacji komentarza, a przede wszystkim tym osobom, które z ramienia Wydawnictwa zaangażowane były bezpośrednio w proces redakcyjny.

Dziękuję również Czytelnikom dwóch wcześniej wydanych części, ufając, że również część trzecia spotka się z ich zainteresowaniem.

dr hab. Grzegorz Jędrejek, prof. UKSW

Warszawa, luty 2014 r.