Zgoliński Igor (red.), Kodeks karny skarbowy. Komentarz, wyd. II

Komentarze
Opublikowano: WKP 2021
Stan prawny: 1 lutego 2021 r.
Autorzy komentarza:

Kodeks karny skarbowy. Komentarz, wyd. II

Autor fragmentu:

Przedmowa

W związku z kolejnymi zmianami normatywnymi dokonanymi w obszarze prawa karnego skarbowego, postępowania karnego oraz prawa podatkowego, oddajemy do rąk Czytelnika najbardziej aktualny na rynku wydawniczym komentarz do przepisów Kodeksu karnego skarbowego. Uwzględnia on, co oczywiste, nie tylko zmiany przepisów, lecz także najnowsze piśmiennictwo i dorobek judykatury.

Prawo karne skarbowe to specyficzna dziedzina prawa karnego, którą z powodzeniem określić można mianem prawa pogranicza. Łączy kilka gałęzi prawa, a na ogół to właśnie ich koegzystencja wymaga uwzględnienia w interpretacji. Jest to niewątpliwie bardzo obszerna materia prawna, do tego podlegająca dynamicznym zmianom legislacyjnym.

Zauważalny jest też na tym tle wzrost kazuistyki przyjmowanych regulacji oraz postępująca dekompozycja Kodeksu karnego skarbowego. Komentarz natomiast nie tylko w sposób pragmatyczny przedstawia przepisy Kodeksu karnego skarbowego, lecz także odnosi się do fundamentalnych koncepcji teoretycznych, wypracowanych w doktrynie. Bez nich wszakże właściwe stosowanie przepisów nie byłoby możliwe. W efekcie stanowi pewnego rodzaju kompilację, składającą się z podbudowy teoretycznej oraz dominujących elementów praktycznych, przez co ujmuje omawianą problematykę w sposób kompleksowy.

Komentarz został napisany przez czwórkę pracowników naukowych, głównie związanych z praktyką i będących specjalistami w dziedzinie prawa karnego skarbowego. Z tego względu praktyczny aspekt komentarza jest jego najbardziej istotną cechą. Autorzy, wykorzystując swe doświadczenie zawodowe i dorobek naukowy, dokonali zwięzłej, lecz wnikliwej i komunikatywnej analizy przepisów. Co również warto podkreślić, nie poprzestali na samej eksplikacji przepisów w świetle dorobku doktryny i judykatury, lecz przedstawili własne zapatrywania i propozycje rozwiązań zagadnień spornych. Zamiarem autorów pozostawało również, by przyjęty kształt komentarza nie został osiągnięty kosztem uproszczeń merytorycznych. Jednocześnie chciałbym zaznaczyć, że jakkolwiek komentarz jest pracą zbiorową, to nie został napisany wspólnie przez wszystkich Autorów, lecz każdy z nich opracował w sposób niezależny własne części, które stanowią wyraz jego poglądów w ramach obowiązujących przepisów.

Wyrażam przekonanie, że obecne, drugie wydanie komentarza, będzie nadal pozostawać wartościowym instrumentem w pracy każdego prawnika zajmującego się tą dziedziną prawa. Z założenia komentarz skierowany jest do praktyków, a więc sędziów, prokuratorów, adwokatów, radców prawnych, doradców podatkowych, przedstawicieli finansowych i niefinansowych organów postępowania przygotowawczego (w tym także organów nadrzędnych), a ponadto do osób, które w swej codziennej pracy zawodowej mają styczność z przepisami prawa karnego skarbowego. Komentarz powinien również zainteresować pracowników nauki, aplikantów profesji prawniczych, studentów, a także tych wszystkich, którzy zamierzają poznać bliżej przedmiot regulacji Kodeksu karnego skarbowego.

Toruń, luty 2021 r.

Igor Zgoliński

Autor fragmentu:

Wprowadzenie do ustawy

1. Uwagi wprowadzające. Ustawa z 10.09.1999 r. – Kodeks karny skarbowy, obowiązująca od 17.10.1999 r., jest siódmą z kolei ustawą karną skarbową obowiązującą w Polsce, lecz pierwszą o nazwie „Kodeks”. Kodeks karny skarbowy tym różni się od wcześniejszych ustaw karnych skarbowych, że reguluje kompleksowo zagadnienia materialnoprawne, procesowe i wykonawcze związane z ponoszeniem odpowiedzialności za przestępstwa i wykroczenia skarbowe, przy czym w zakresie uregulowań materialnoprawnych cechuje się pełną samodzielnością i niezależnością od uregulowań Kodeksu karnego z 1997 r. i Kodeksu wykroczeń z 1971 r. normujących odpowiedzialność za przestępstwa oraz wykroczenia powszechne. Kodeks karny skarbowy określa w sposób autonomiczny zasady ponoszenia odpowiedzialności karnej skarbowej, instytucje wyłączające odpowiedzialność karną, katalog kar, środków karnych, środków probacyjnych oraz zabezpieczających i dyrektywy ich orzekania oraz dużą liczbę definicji ustawowych. Podkreślić jednak należy, że są to uregulowania analogiczne do tych przewidzianych w prawie karnym powszechnym, które albo zostały przeniesione na grunt prawa karnego skarbowego w niezmienionej postaci, albo odpowiednio zmodyfikowane z uwagi na specyfikę czynów karnych skarbowych, które godzą w interesy finansowe i budżety: państwa, jednostek samorządu terytorialnego lub Unii Europejskiej, co wymaga reakcji karnej czyniącej popełnianie tego typu czynów ekonomicznie nieopłacalnymi, a jednocześnie zapewniającej jak najszybsze i jak najpełniejsze wyrównanie poniesionych uszczerbków finansowych.

2. Budowa Kodeksu i zakres jego regulacji. Kodeks karny skarbowy składa się z trzech tytułów. Tytuł I (art. 1–111) reguluje zagadnienia materialnoprawne dotyczące przestępstw i wykroczeń skarbowych. Dzieli się on na dwa działy. Dział I obejmuje część ogólną, która zawiera przepisy wstępne oraz uregulowania poświęcone instytucjom zaniechania ukarania sprawcy wspólne dla przestępstw skarbowych i wykroczeń skarbowych, uregulowania o charakterze ogólnym dotyczące wyłącznie przestępstw skarbowych i uregulowania ogólne dotyczące wyłącznie wykroczeń skarbowych (art. 1–52) oraz tzw. słowniczek, czyli objaśnienie wyrażeń ustawowych dotyczących zarówno przestępstw, jak i wykroczeń skarbowych (art. 53). Dział II obejmuje część szczególną, w której stypizowano zupełny katalog przestępstw skarbowych i wykroczeń skarbowych podzielony na cztery duże grupy obejmujące:

1)

przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe skierowane przeciwko obowiązkom podatkowym i rozliczeniom z tytułu dotacji lub subwencji (art. 54–84);

2)

przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe skierowane przeciwko obowiązkom celnym oraz zasadom obrotu z zagranicą towarami i usługami (art. 85–96);

3)

przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe przeciwko obrotowi dewizowemu (art. 97–106ł);

4)

przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe przeciwko organizacji gier hazardowych (art. 107–111).

Tytuł II (art. 113–177) reguluje postępowanie w sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe. On również zawiera przepisy ogólne, w których na szczególną uwagę zasługuje generalne odesłanie w zakresie postępowania w sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe do przepisów Kodeksu postępowania karnego z 1997 r., jeżeli przepisy Kodeksu karnego skarbowego nie stanowią inaczej (art. 113 § 1). To oznacza, że w zakresie unormowań procesowych Kodeks karny skarbowy nie jest kodeksem autonomicznym, lecz bazującym na uregulowaniach Kodeksu postępowania karnego uzupełnianych lub modyfikowanych przez przepisy proceduralne zawarte w Kodeksie karnym skarbowym. Warte podkreślenia jest to, że przepisy Kodeksu postępowania karnego, a nie Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia stosuje się także odpowiednio do wykroczeń skarbowych. Tytuł III (art. 178–191) normuje postępowanie wykonawcze w sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe. Tutaj w części ogólnej również znajduje się generalne odesłanie do odpowiedniego stosowania przepisów Kodeksu karnego wykonawczego z 1997 r. (art. 178 § 1). Przepisy wykonawcze Kodeksu karnego skarbowego są liczebnie skromne i regulują głównie kwestie dotyczące dodatkowych organów, poza tymi, które zostały wymienione w Kodeksie karnym wykonawczym, upoważnionych do dokonywania zabezpieczeń majątkowych i wykonywania orzeczeń oraz związane z wykonywaniem orzeczonych kar i środków karnych, których nie reguluje Kodeks karny wykonawczy albo reguluje je odmiennie.

3. Zupełność katalogu czynów karnych skarbowych. Cechą szczególną prawa karnego skarbowego jest brak typów przestępstw skarbowych i wykroczeń skarbowych tzw. pozakodeksowych. Status przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego mogą mieć tylko czyny zabronione pod groźbą kary, określone i usytuowane w Kodeksie karnym skarbowym (zob. art. 53 § 1 zdanie drugie). Tylko do czynów karnych skarbowych stosuje się zasady odpowiedzialności, kary i środki oraz pozostałe uregulowania przewidziane w Kodeksie karnym skarbowym.

Autor fragmentu:
Art. 1art(1)Warunki odpowiedzialności

1.

Zasada nullum crimen, nulla contraventio sine lege penali anteriori. W § 1 została wyrażona fundamentalna zasada warunkująca ponoszenie odpowiedzialności karnej skarbowej, która w postaci zasady ogólnej została sformułowana w art. 42 ust. 1 Konstytucji RP. Pozwala ona na pociąganie do odpowiedzialności karnej skarbowej sprawców czynów społecznie szkodliwych o statusie przestępstw skarbowych lub wykroczeń skarbowych, które zostały popełnione w czasie, gdy ustawa zabraniała tego typu zachowań pod groźbą kary. Oznacza to, że określony zakaz lub nakaz prawnokarny musi wyprzedzać szkodliwe zachowanie sprawcy, które przełamuje ustanowiony zakaz lub nie czyni zadość zachowaniu nakazanemu przez ustawę, aby sprawca mógł za nie ponieść odpowiedzialność karną. Z § 1 wynika także, że jedynym aktem prawnym, w którym mogą być statuowane przestępstwa skarbowe lub wykroczenia skarbowe, jest ustawa. Akty prawne niższej rangi nie mogą określać czynów karnych...

Pełna treść dostępna po zalogowaniu do LEX