Gudowski Jacek (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Księga pierwsza. Część Ogólna

Współczesne prawo - nadmiernie rozbudowane, skomplikowane, dalekie od doskonałości, osadzone w licznych, stale zmieniających się kontekstach - nie istnieje i nie funkcjonuje bez komentarzy. Ich rola wzrasta; stają się nieodłącznym towarzyszem tekstu normatywnego, pozwalającym na jego zrozumienie i objaśnienie. Dotyczy to także aktów prawa prywatnego, w tym jego ostoi - Kodeksu cywilnego, ustawy, która choć obowiązuje już prawie pięćdziesiąt lat i ma ogromne zaplecze dogmatyczne i doktrynalne, jest wciąż nowelizowana, nabiera nowych odniesień i wymaga nieustannej dynamicznej interpretacji.

Komentarza potrzebują wszyscy, zarówno prawnicy - wybitni specjaliści i znawcy przedmiotu oraz zawodowcy uprawiający szeroką praktykę prawniczą w różnych dziedzinach - jak i amatorzy, osoby stykające się z prawem od czasu do czasu, oczekujący wytłumaczenia kwestii interesujących ich w związku z doraźną potrzebą życiową lub zawodową. Komentarz musi więc przede wszystkim być przewodnikiem po tekście, objaśniać poszczególne przepisy i normowane nimi instytucje prawne, wskazywać źródła, rozwijać poszczególne wątki i umożliwiać ich kojarzenie, a także dostarczać wiedzy uzupełniającej, oferowanej przez doktrynę oraz orzecznictwo. Najczęściej jednak użytkownicy komentarza poszukują rozwiązania konkretnego problemu, na który natrafili w praktyce; chcą uzyskać jego jurydyczny opis, zrozumieć wszystkie jego aspekty, a następnie otrzymać rozwiązanie. Komentarz powinien więc być w pierwszej kolejności zbiorem recept prawniczych, fachowo diagnozujących i syntetyzujących problem, a następnie podpowiadać, jak go rozwiązać.

W polskiej tradycji piśmienniczej utrwalił się wzorzec komentarza, który w sposób harmonijny łączy głęboką wiedzę prawniczą z doświadczeniami praktyki; stroni od zbyt obszernych, a przez to - z punktu widzenia przydatności komentarza i oczekiwań Czytelnika - jałowych analiz doktrynalnych, systemowych i prawnoporównawczych, koncentruje się natomiast na rzeczowych wskazówkach praktycznych, podbudowanych dogmatycznie i wspieranych przykładami czerpanymi z judykatury Sądu Najwyższego i niekiedy innych sądów.

Autorzy komentarza zatem powinni legitymować się dużym doświadczeniem, ugruntowanym szeroką praktyką uprawianą na najwyższym poziomie zawodowym, wspieranym bogatą wiedzą prawniczą, pomnażaną w pracy naukowej oraz udziałem w piśmiennictwie. Muszą na co dzień mierzyć się z nowymi, najtrudniejszymi problemami, umieć je dostrzegać i rozwiązywać; tylko wtedy są w stanie spełnić najbardziej wymagające oczekiwania Czytelników. Pisząc komentarze, powinni uczyć prawa i jego stosowania, a nie - przez ich pisanie - uczyć samych siebie. A tak, niestety, coraz częściej się dzieje.

Wszystkie te cechy komentarza idealnego, podmiotowe i przedmiotowe - choć oczywiście zawsze jest coś do udoskonalenia - spełnia Wielki Komentarz do Kodeksu cywilnego Wydawnictwa LexisNexis Polska, oddawany właśnie teraz do rąk Czytelników. Jest to jego pierwsze wydanie, choć nie stanowi nowości na rynku prawniczym; kontynuuje bogate tradycje komentarza wydawanego od 1995 r., mającego już 10 wydań oraz ugruntowaną pozycję, cieszącego się niesłabnącym powodzeniem Czytelników. Jego Autorzy wywodzili się i wywodzą z grona wybitnych sędziów Sądu Najwyższego, wspieranych przez renomowanych przedstawicieli nauki i praktyki. Jednak czas płynie; niektórzy odeszli na zawsze (Gerard Bieniek, Stanisław Dmowski i Stanisław Rudnicki), inni w stan spoczynku, a jeszcze inni nie mogą już kontynuować swej komentatorskiej misji. W tej sytuacji Wydawnictwo, licząc się także z presją rynku oraz oczekiwaniami Czytelników, zdecydowało się odnowić ten komentarz, znajdując godnych kontynuatorów, znakomitych prawników z dużym doświadczeniem prawniczym, cieszących się powszechnym uznaniem i mających okazały dorobek naukowy i zawodowy. Część tekstów, których ich Autorzy nie mogli uwspółcześnić, została zaktualizowana przez innych, a znaczna część napisana od nowa.

Pojawia się także redaktor Komentarza, który przyjął na siebie zadanie koordynowania całości prac, strzeżenia dotychczasowych osiągnięć, dbania o aktualność i wszechstronność oraz - w razie potrzeby - sięgania po nowe formy komentatorskie. Jego zaszczytnym celem jest utrzymanie wysokiego merytorycznego poziomu Komentarza, zachowanie ścisłych związków z dorobkiem jurysdykcyjnym Sądu Najwyższego, pilne śledzenie piśmiennictwa prawniczego oraz umiejętne korzystanie ze skarbnicy nauki.

Komentarz jest adresowany do wszystkich prawników; sędziów wszystkich sądów, powszechnych i administracyjnych, adwokatów, radców prawnych, notariuszy, rzeczników patentowych, prokuratorów, referendarzy sądowych, komorników, doradców podatkowych, naukowców, przedstawicieli władzy ustawodawczej i wykonawczej oraz innych organów państwowych i samorządowych, a także do młodzieży prawniczej aspirującej do wszystkich stanowisk w szeroko rozumianym wymiarze sprawiedliwości.

Przepisy Kodeksu cywilnego to prawo szarego człowieka, czyli każdego z nas, prawo, z którym stykamy się na co dzień i na co dzień musimy je stosować, znosząc jego trudy i czerpiąc z jego dobrodziejstw, jesteśmy zatem przekonani, że Komentarz zyska także zainteresowanie wszystkich tych, którzy poszukują podstawowej wiedzy cywilistycznej albo rozwiązania swoich ważnych problemów prawnych.

Komentarz składa się z czterech tomów, odpowiadających systematyce Kodeksu cywilnego. W bardzo szerokim zakresie wykorzystuje orzeczenia Sądu Najwyższego oraz opracowane do nich glosy. Zawiera obszerne wykazy piśmiennictwa oraz skorowidze alfabetyczno-rzeczowe.

Komentarz w tomie I Część ogólna uwzględnia stan prawny na dzień 1 marca 2014 r.

Redaktor Jacek Gudowski