Danecka Daria, Radecki Wojciech, Inspekcja Ochrony Środowiska. Komentarz

Komentarze
Opublikowano: WKP 2020
Stan prawny: 1 marca 2020 r.
Autorzy komentarza:

Inspekcja Ochrony Środowiska. Komentarz

Autorzy fragmentu:

WSTĘP

Przepisy o specjalnym organie kontrolnym w zakresie ochrony środowiska pod nazwą najpierw Państwowej Inspekcji Ochrony Środowiska, następnie Inspekcji Ochrony Środowiska nie cieszyły się szczególnym zainteresowaniem doktryny. Pierwszym przepisom regulującym tę materię, zamieszczonym w art. 94–96 ustawy z 31.01.1980 r. o ochronie i kształtowaniu środowiska (tekst pierwotny: Dz.U. Nr 3, poz. 6 ze zm.), autor jedynego wówczas komentarza do tej ustawy poświęcił zaledwie dwie strony. Kiedy po rozpoczęciu procesu transformacji ustrojowej ukazała się samodzielna ustawa z 20.07.1991 r. o Państwowej Inspekcji Ochrony Środowiska (tekst pierwotny: Dz.U. Nr 77, poz. 335 ze zm.), nowelizowana ponad 60 razy i nadal obowiązująca pod nazwą ustawy o Inspekcji Ochrony Środowiska (Dz.U. z 2019 r. poz. 1355 ze zm.), była ona dwukrotnie komentowana, najpierw niemal natychmiast po jej wejściu w życie , potem po zasadniczej nowelizacji i zmianie nazwy Inspekcji . Zrozumiałe jest, że po kolejnych kilkudziesięciu nowelizacjach ustawy oba te komentarze utraciły aktualność. Autorzy podręczników prawa ochrony środowiska dostrzegają wprawdzie Inspekcję Ochrony Środowiska, ale poświęcają jej raczej zdawkowe uwagi . Nieco informacji o Inspekcji możemy znaleźć w pracach traktujących o kontroli , a jedynym bardziej ambitnym opracowaniem teoretycznym jest monografia o służbach, inspekcjach i strażach , w której jednak Inspekcja Ochrony Środowiska jest prezentowana jako jedna z wielu. Nieliczne są także w naszym piśmiennictwie pozycje artykułowe omawiające rolę i zadania Inspekcji Ochrony Środowiska.

Nikłe zainteresowanie teoretyczne problematyką Inspekcji Ochrony Środowiska nie odpowiada jej znaczeniu w działaniach zmierzających do zapewnienia przestrzegania przepisów prawa ochrony środowiska. Oczywiste bowiem jest, że nie wystarczy wprowadzenie choćby najdoskonalszych przepisów ochronnych, aby zapewnić rzeczywistą ochronę środowiska. Przestrzeganie tych przepisów wymaga kontroli i wyprowadzania konsekwencji z ustaleń kontroli, w tym wdrażania instrumentów odpowiedzialności prawnej. Inspekcja Ochrony Środowiska nie jest wprawdzie jedynym, ale na pewno jest najważniejszym organem kontroli ochrony środowiska, upoważnionym także do aktywności w dziedzinie odpowiedzialności prawnej, przede wszystkim odpowiedzialności administracyjnej, w której ramach organy Inspekcji wymierzają administracyjne kary pieniężne za delikty administracyjne polegające na naruszeniu wymagań ochrony środowiska, ale także odpowiedzialności karnej zarówno za wykroczenia (w tej sferze organom Inspekcji przysługują uprawnienia oskarżyciela publicznego), jak i za przestępstwa, kiedy organy Inspekcji są zobowiązane do kierowania odpowiednio udokumentowanych zawiadomień do organów ścigania.

Problematyką prawną Inspekcji Ochrony Środowiska zajmujemy się od kilku lat. Nasze przemyślenia prezentowaliśmy na międzynarodowych Dniach Prawa w Brnie w listopadzie 2016 r. oraz na konferencji polskich, czeskich i słowackich prawników zajmujących się prawem środowiska w Chełmnie we wrześniu 2018 r. Szczególnie inspirujące było dla nas prowadzenie szkolenia w Mazowieckim Wojewódzkim Inspektoracie Ochrony Środowiska w grudniu 2018 r. Było to wkrótce po wejściu w życie nowelizacji przepisów o Inspekcji, która znacznie rozszerzyła jej uprawnienia. W trakcie szkolenia przekonaliśmy się, jak wiele pytań i złożonych problemów prawnych staje przez inspektorami. Mając to na uwadze, postanowiliśmy przygotować obszerny komentarz do ustawy o Inspekcji Ochrony Środowiska, w którym staramy się odpowiedzieć na pytania nurtujące zwłaszcza praktykę. Mamy wprawdzie świadomość, że komentarz do ustawy o charakterze głównie proceduralnym, a taką jest ustawa o Inspekcji Ochrony Środowiska, nie powinien zbyt głęboko wchodzić w problematykę prawa materialnego, ale biorąc pod uwagę nowelę z 20.07.2018 r. uznającą Inspekcję za organ ścigania przestępstw i wykroczeń, a także doświadczenia ze szkoleń, postanowiliśmy nieco miejsca poświęcić problematyce prawa materialnego w odniesieniu do przestępstw, wykroczeń i deliktów administracyjnych.

Komentarz kierujemy przede wszystkim do organów, inspektorów i innych pracowników Inspekcji Ochrony Środowiska. Mamy przy tym nadzieję, że okaże się on interesujący także dla podmiotów podlegających kontroli Inspekcji oraz dla podmiotów współdziałających z Inspekcją.

Poszczególne części komentarza opracowali:

Daria Danecka – pkt 4 i 5 w części I oraz komentarz do rozdziału 3 (z wyjątkiem art. 14 i 15), rozdziałów 4b, 4c i 5 w części II, a także bibliografię i aneksy;

Wojciech Radecki – pkt 1, 2 i 3 w części I oraz komentarz do rozdziałów 1, 2 i 2a, art. 14 i 15 w rozdziale 3, rozdziałów 4, 5a i 6 w części II.

W komentarzu uwzględniamy stan prawny na dzień 1.03.2020 r.

Daria Danecka i Wojciech Radecki

Wrocław, grudzień 2019 r.

Autor fragmentu:
Art. 1art(1)Zadania Inspekcji

1.

Artykuł otwierający ustawę wskazuje na dwa zadania IOŚ:

1)

kontrola przestrzegania przepisów o ochronie środowiska,

2)

badanie i ocena stanu środowiska.

2.

Podstawowym zadaniem IOŚ jest niewątpliwie kontrola przestrzegania przepisów o ochronie środowiska. W związku z tym należy odpowiedzieć na dwa pytania: co to jest kontrola i co to są przepisy o ochronie środowiska.

3.

W literaturze wskazuje się, że kategoria kontroli oznacza funkcję, której treść obejmuje:

1)

obserwowanie i rozpoznawanie danej działalności lub stanu, czyli ustalanie ich rzeczywistego obrazu w określonym miejscu i czasie;

2)

dokonywanie oceny tej działalności lub stanu poprzez konfrontację faktycznego (rzeczywistego) ich obrazu z odnoszącymi się do nich – jako całości, jak również do ich poszczególnych fragmentów – założeniami wyjściowymi (znajdującymi wyraz w przyjętych, celach, standardach, parametrach itd.); ocena ta ma prowadzić do stwierdzenia prawidłowości bądź nieprawidłowości określonych...

Pełna treść dostępna po zalogowaniu do LEX