Koralewski Michał, Zastaw i użytkowanie na jednostkach uczestnictwa w spółkach kapitałowych

Na jednostkach uczestnictwa w spółkach kapitałowych (udziałach spółek z o.o. oraz akcjach spółek akcyjnych) możliwe jest ustanowienie ograniczonych praw rzeczowych w postaci zastawu i użytkowania. Ponadto dopuszczalne jest zawarcie umowy zastawu rejestrowego, a także oddanie jednostek uczestnictwa w użytkowanie nieprawidłowe.

Każda z tych instytucji znajduje odmienne zastosowanie w obrocie gospodarczym, różne są też sposoby ich ustanawiania. Dodatkowe odmienności pomiędzy organicznymi prawami rzeczowymi występują też w każdym z typów spółek kapitałowych, a nawet między spółką akcyjną publiczną i niepubliczną.

Do użytkowania i zastawu zastosowanie znajdują przepisy prawa rzeczowego zawarte w kodeksie cywilnym, zaś do ich ustanowienia stosuje się również zasady przewidziane dla zbywania jednostek uczestnictwa w spółkach kapitałowych.

Osobom uprawnionym z tychże ograniczonych praw rzeczowych przysługują co do zasady wszelkie prawa obligacyjne związane z udziałem bądź akcją. Możliwe jest także przekazanie użytkownikowi bądź zastawnikowi niektórych praw korporacyjnych, w szczególności zaś prawa głosu z obciążonych jednostek.