Justyński Tomasz, Wysokość zachowku a problem nadużycia prawa - art. 5 k.c. Glosa do wyroku SN z dnia 7 kwietnia 2004 r., IV CK 215/03

Sąd Najwyższy poruszył w tym orzeczeniu interesującą kwestię kontroli roszczenia osoby uprawnionej do zachowku pod kątem ewentualnego nadużycia prawa. Po pierwsze, potwierdził, że żądanie zapłaty sumy odpowiadającej wysokości zachowku, podobnie jak każde inne czynienie użytku z prawa podmiotowego, nie jest wyłączone spod kontroli w świetle art. 5 k.c. A zatem, w konkretnych okolicznościach sprawy, może zostać uznane za nadużycie prawa. Stanowisko takie było już prezentowane we wcześniejszej judykaturze SN. W doktrynie nie sposób znaleźć wypowiedzi przeciwnych. Zasługuje ono na pełną aprobatę. Nie ma przecież żadnych racjonalnych powodów, dla których ocena taka miałaby być wyłączona. W szczególności nie ma w ustawie przepisów (lex specialis) zabieg taki wykluczających. Nie ma także nadrzędnego interesu społecznego, który w absolutnie wyjątkowych przypadkach wskazywany jest jako przeszkoda stwierdzenia nadużycia prawa (np. właśnie z tego powodu powszechnie wyklucza się ocenę roszczeń...