Zalewski Wojciech, W kwestii przedawnienia zbrodni komunistycznych. Glosa do uchwały SN z dnia 25 maja 2010 r., I KZP 5/10

Pogląd wyrażony przez SN w przytoczonej uchwale zasługuje na pełną aprobatę. Waga sprawy oraz jej złożoność wymaga jednak namysłu i szerszego ustosunkowania się.

Zacząć wypada od uwagi sięgającej poza ramy konkretnego kazusu. Problem rozliczenia z totalitarną przeszłością stanowi zagadnienie przekraczające ramy analiz ściśle prawnych. Przestępczość upadłych reżimów, oprócz płaszczyzny jurydycznej, analizuje się na płaszczyźnie politologicznej, historycznej, aksjologicznej itd. Rozliczenie bolesnej przeszłości zależy od konkretnej decyzji politycznej, a ta zazwyczaj pociąga za sobą liczne spory i wątpliwości. Doskonałym przykładem są Niemcy, gdzie polityce wobec przeszłości prowadzonej po 1990 roku, głównie z wykorzystaniem instrumentarium prawa karnego, towarzyszyła ożywiona, ogólnonarodowa dyskusja ogniskująca się wokół dwóch możliwych podejść: restytucji sprawiedliwości w warunkach państwa prawa (Rechtsstaat) czy też zaprowadzeniu sprawiedliwości zwycięzców (Siegerjustiz) .

W Polsce,...