Borkowski Grzegorz, Podstawy skargi kasacyjnej - wykładnia art. 174 ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Glosa do uchwały NSA z dnia 26 października 2009 r., I OPS 10/09

Zostanie zaprezentowana pierwsza w historii powojennego (działa od 1.09.1980 r.) sądownictwa administracyjnego uchwała pełnego składu Naczelnego Sądu Administracyjnego. Dotyczy ona podstawowej dla funkcjonowania tego sądu, jako sądu II instancji, kwestii, o jakie to naruszenia (jakiego prawa) chodzi w wymienionym wyżej przepisie.

Określając podstawy kasacyjne ustawodawca przeniósł w dosłownym brzmieniu regulację zamieszczoną w kodeksie postępowania cywilnego (art. 393¹) do procedury sądowoadministracyjnej. Nie dostrzeżono, że kontrola legalności aktów administracyjnych to nie to samo co merytoryczne rozstrzygnięcie spraw cywilnych przez sądy powszechne. Ten "grzech pierworodny" wywołał nieuniknioną rozbieżność w orzecznictwie. Została ona szczegółowo opisana w "historycznej" części uzasadnienia uchwały, którego - z uwagi na jego obszerność (kilkadziesiąt stron) - nie możemy zamieścić w całości. Spór w odniesieniu do naruszenia przepisów postępowania sprowadzał się w szczególności do tego, czy chodzi tu wyłącznie o procedurę sądową, czy również o procedurę administracyjną. Wobec powyższego - czy w zarzucie (podstawie kasacyjnej) należy wskazać przepis prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, czy przepis tej ustawy w powiązaniu z odpowiednim przepisem kodeksu postępowania administracyjnego , względnie ordynacji podatkowej , i czy wystarczające jest powołanie się na przepisy mające zastosowanie tylko w postępowaniu administracyjnym. Tę ostatnią kwestię w sposób pozytywny przesądziła uchwała, choć nie wynika to wprost ze sformułowanej na wstępie tezy. Z pewnością jest to pogląd kontrowersyjny, bo przystający bardziej do apelacyjnego niż kasacyjnego modelu dwuinstancyjnego sądownictwa administracyjnego. Z drugiej strony, jako wiążący składy orzekające NSA, rozstrzyga wątpliwości na korzyść wnoszących skargi kasacyjne, zapewniając im pełniejszą ochronę bliższą konstytucyjnym wzorcom. Jest jeszcze jeden aspekt sprawy, który nie znalazł wyrazu w uzasadnieniu wyroku. Chodzi mianowicie o inne odczytanie treści takiego samego przepisu (art. 393¹ k.p.c. i art. 174 p.p.s.a. ) przez Sąd Najwyższy i przez Naczelny Sąd Administracyjny. Nasuwa się w związku z tym pytanie, czy przepis pozwalający na tak rozbieżną interpretację odpowiada konstytucyjnym standardom. Odpowie na nie, być może, Trybunał Konstytucyjny, który po raz drugi analizuje art. 174 p.p.s.a. w tym właśnie aspekcie. Kolejne pytanie - czy do sądów należy poprawianie ustawodawcy, również wymaga odpowiedzi, w szczególności ze strony doktryny.

Zachęcam do lektury najistotniejszych dla "tytułowej" kwestii fragmentów uzasadnienia uchwały.