Trzebiatowski Marcin, Artykuł 5 k.c. versus art. 991 § 1 k.c., czyli o dopuszczalności całkowitego pozbawienia prawa do zachowku z powodu postawy moralnej uprawnionego względem zobowiązanego. Glosa do postanowienia SN z dnia 11 lipca 2012 r., I CSK 75/12

W praktyce bardzo często dochodzi do sporów o zachowek , a przy tym do obrony przed roszczeniem z tego tytułu za pomocą zarzutu nadużycia prawa podmiotowego ze względu na sprzeczność tego roszczenia z zasadami współżycia społecznego. W doktrynie prawa taki sposób obrony jest uznawany za możliwy. Niemniej jednak dopuszcza się w tym trybie tylko obniżenie kwoty należnego zachowku. W jednym z najnowszych postanowień Sąd Najwyższy (dalej jako SN) zezwolił jednak – przez odrzucenie przeciwnej skargi kasacyjnej – także na zupełne odebranie prawa do zachowku na podstawie art. 5 kodeksu cywilnego . Zaakceptował również stanowisko, w myśl którego ocena postępowania uprawnionego do zachowku pod względem wspomnianych zasad może być dokonywana wyłącznie, a przynajmniej głównie w relacji między nim a zobowiązanym z tytułu zachowku, a nie samym spadkodawcą. Całość przedstawionej koncepcji wymaga weryfikacji, i to zdecydowanie krytycznej, w świetle dotychczasowego orzecznictwa. Istotne jest przy tym przeprowadzenie takiej weryfikacji zarówno z punktu widzenia granic skuteczności zarzutu nadużycia prawa podmiotowego przeciwko prawu do zachowku, jak i w kontekście stanów faktycznych spraw rozstrzygniętych tym orzecznictwem.