Mudrecki Artur, Zasada proporcjonalności jako element konstrukcji podatku od towarów i usług w świetle orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej i Naczelnego Sądu Administracyjnego

Streszczenie: W artykule podjęto problematykę związaną z zasadą proporcjonalności jako elementem konstrukcji podatku od wartości dodanej. Proporcja podstawy opodatkowania do ceny jest charakterystyczną cechą tego podatku. Przepisy dotyczące podstawy opodatkowania podlegają ścisłej harmonizacji w ramach wspólnego systemu VAT, wpływa to bowiem nie tylko na wysokość zobowiązań podatkowych z tytułu VAT, ale również na wysokość składki płaconej przez państwa członkowskie do budżetu Unii Europejskiej.

W artykule dokonano analizy orzecznictwa TSUE i NSA. Potwierdziła się główna hipoteza badawcza postawiona na początku artykułu, że zasada proporcjonalności określona w art. 1 ust. 2 dyrektywy 112 wpływa na ustalenie właściwej podstawy opodatkowania. TSUE w licznych orzeczeniach zajmował się określeniem podstawy opodatkowania w podatku od wartości dodanej, powoływał się na zasadę proporcjonalności i jednocześnie przywoływał zasadę neutralności. TSUE i NSA dopuszczają możliwość szacowania podstawy opodatkowania. Takie rozwiązanie pozwala zapobiegać nadużyciom prawa. Ważnym zagadnieniem występującym przy rozstrzyganiu sporów dotyczących obliczania podstawy opodatkowania jest problematyka świadczeń złożonych. Orzeczenia TSUE są zróżnicowane i zależą od stanu faktycznego sprawy.

W analizowanych orzeczeniach NSA bardzo często stosuje wykładnię prounijną. Wiele sporów między podatnikami a organami podatkowymi dotyczyło wartości wnoszonych aportów do spółek. NSA przyjął, że w tym wypadku przy obliczaniu podstawy opodatkowania istotna jest wartość nominalna, a nie rynkowa.

W ostatnim okresie gminy wykorzystywały instytucję interpretacji indywidualnych i występowały o prawidłowe zakwalifikowanie dotacji. W orzecznictwie NSA przyjęto, że jeżeli dotacja ma dotyczyć konkretnego świadczenia, wówczas powinna zwiększać podstawę opodatkowania, w innym wypadku nie jest zaliczana do tej podstawy. Za każdym razem wymaga to jednak indywidualnej oceny stanu faktycznego.