Kurosz Krzysztof, Wypowiedź symboliczna na ubraniu jako instrument ekspresji własnej osobowości (kiedy błyskawica przestaje być błyskawicą?)

1. Ludzie, właściwie od zawsze, wyrażali siebie poprzez ubiór i wykorzystywali w tym celu określone znaki. Czynili to i czynią dla indywidualnych celów, ale także aby identyfikować się z grupą, określonymi przekonaniami czy celami. Współcześnie na zagadnienie to patrzymy już jednak szerzej niż poprzez pryzmat wolności osobistej czy prywatności ujawniającej się w miejscach publicznych. Niekiedy określony sposób komunikacji przez ubranie widzimy w kontekście swobody wypowiedzi, swobody wyznania czy wolności ekspresji artystycznej. Różnego rodzaju znaki i symbole na ubraniach pełnią niekiedy funkcje jedynie dekoracyjne, a niekiedy służą jako nośnik określonych znaczeń, nieraz prowokujących, a nawet obraźliwych. W niektórych przypadkach bardzo trudno uciec od ocen intuicyjnych przy ocenie granic wolności oraz jej ograniczeń. Obrazowo ujął to sędzia John Harlan w sprawie Cohen v. California: „podczas gdy konkretne czteroliterowe słowo, o które toczy się tutaj spór, jest być może bardziej niesmaczne niż większość innych z tego gatunku, niemniej jednak często prawdą jest, że wulgarność jednego człowieka jest liryką innego” . Sprawa ta dotyczyła wulgarnego napisu na kurtce odwieszonej na korytarzu w sądzie, mającego jednak określony wydźwięk ideowy.

2. Komunikowaniu określonych przekonań przez ubiór najbliżej zatem do kwestii swobody wypowiedzi. W niektórych przypadkach znaczenie ma swoboda wyznania. W ramach swobody wypowiedzi rozróżniamy wypowiedź za pomocą słów oraz wypowiedź symboliczną, w której skondensowanym nośnikiem określonych znaczeń są znaki, a niekiedy nawet zestawienia kolorystyczne.

3. Znaczenie dla omawianych zagadnień mają zarówno przepisy prawa prywatnego, jak i publicznego. Odwoływanie się do swobody wypowiedzi ma bowiem sens wówczas, gdy oceniamy treść wypowiedzi bądź sposób jej prezentacji w kontekście ewentualnych naruszeń praw innych osób lub reguł prawa publicznego.