Marcinkowski Wiktor, Wprowadzenie podatku od nadzwyczajnych zysków a zasada niedziałania prawa wstecz

Przedmiotem artykułu jest analiza dopuszczalności retroaktywnego wprowadzenia podatku od nadzwyczajnych zysków, tzw. windfall tax. W związku ze zbrojną agresją Rosji na Ukrainę w dniu 24.02.2022 r. ceny niektórych surowców oraz towarów zaczęły gwałtownie rosnąć, a tym samym przedsiębiorstwa je sprzedające stały się beneficjentami nadzwyczajnego przychodu, na którego osiągnięcie nie miały wpływu. Na świecie, w tym w Polsce, rozpoczęto więc dyskusję o możliwości wprowadzenia obciążenia fiskalnego, które wymusi podzielenie się tymi zyskami ze społeczeństwem. Skuteczność tego typu windfall tax może być zapewniona wyłącznie wówczas, gdyby podatek objął zyski osiągnięte przed wejściem w życie ustawy podatkowej. Podatek od nadzwyczajnych zysków jest zatem sprzeczny z zasadą niedziałania prawa wstecz. Uzasadnieniem odstąpienia od tej zasady mogą być inne konstytucyjne wartości, tj. zasada sprawiedliwości społecznej, zasada ochrony równowagi budżetowej, czy zasada stabilności finansów publicznych. Należy stwierdzić, że biorąc pod uwagę aktualne orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego, zasady te nie mogą stanowić podstawy naruszenia zasady lex retro non agit, a zatem wprowadzenie windfall tax byłoby niezgodne z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej z 2.04.1997 r. – dalej Konstytucja.