Choroszewska Amelia, Opitek Paweł, Uzyskiwanie dowodów cyfrowych z zagranicy w sprawach karnych - stan obecny i procedowane zmiany, cz. I

Streszczenie

Artykuł dotyczy kwestii zasadniczej dla skuteczności prowadzenia wielu postępowań karnych w Polsce, Europie i na całym świecie: procedur pozyskiwania dowodów cyfrowych ulokowanych poza państwem prowadzącym śledztwo.

W pierwszej części opracowania przedstawiono aktualny stan prawny w tym zakresie i trudności powodowane zbyt małą efektywnością międzynarodowej pomocy prawnej opartej na systemie Mutual Legal Assistance Treaties. Kolejne dwa rozdziały omawiają nowe, procedowane w Unii Europejskiej (UE) instrumenty rekwizycji artefaktów: europejski nakaz wydania i zabezpieczenia dowodów oraz powiązaną z nimi instytucję przedstawicieli prawnych. W innym miejscu artykułu pierwszy raz w literaturze przedmiotu podano realia i statystykę realizacji pomocy prawnej pomiędzy Polską i Stanami Zjednoczonymi w sprawach dotyczących cyberprzestępczości. Omówiono kwestię notyfikacji wydania nakazu dostarczenia lub zabezpieczenia materiału dowodowego, ponieważ jest ona skomplikowana i od ostatecznego kształtu notyfikacji w dużym stopniu zależy ogólna skuteczność proponowanych wdrożeń.

Druga część artykułu traktuje o pracach nad zawarciem porozumienia między Unią Europejską a Stanami Zjednoczonymi, opartego na przyjętym w 2018 roku przez Kongres USA Clarifying Lawful Overseas Use Data Act. Jako konkretny przykład takiej umowy scharakteryzowano podpisany w 2019 roku traktat między Rządem Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej a Rządem Stanów Zjednoczonych Ameryki. Rozdział VI poświęcony jest alternatywnym procedurom uzyskiwania danych m.in. w sytuacji bezpośredniego i poważnego zagrożenia życia lub zdrowia ludzkiego oraz czynów terrorystycznych. Opisano politykę udzielania informacji przez globalnych dostawców usług internetowych oraz praktykę działania organów ochrony prawa z Ameryki Północnej w oparciu m.in. o National Security Letter. Niezbędne okazało się także omówienie stanowiska Trybunału Sprawiedliwości UE i Europejskiego Trybunału Praw Człowieka wobec nowych metod masowego gromadzenia danych cyfrowych z zagranicy, gdyż formy pracy operacyjnej coraz częściej nie znają pojęcia granic i ukierunkowane są na artefakty w cyberprzestrzeni. Opracowanie kończy podsumowanie tematu międzynarodowej współpracy w sprawach karnych dotyczącej uzyskiwania dowodów cyfrowych.