Gurgul Józef, Uwagi o niektórych stronach podmiotowości niepoczytalnego sprawcy w postępowaniu przygotowawczym

Streszczenie

Artykuł jest poświęcony praktycznym aspektom prawa do obrony materialnej i formalnej niepoczytalnego sprawcy, ze szczególnym uwzględnieniem takiego podejrzanego, którego biegli psychiatrzy uznali za niezdolnego do udziału w czynnościach postępowania przygotowawczego, a jednocześnie prokurator kieruje do sądu wniosek o zastosowanie środka zabezpieczającego wobec tegoż probanta (art. 324 k.p.k.).

Z uwagi na dyskusyjne przypadki orzecznictwa oraz piśmiennictwa autor skupia uwagę najpierw na znaczeniu postanowienia o przedstawieniu zarzutów, jako czynności trzyetapowej, a mianowicie: a) sporządzenie postanowienia, b) niezwłoczne ogłoszenie połączone z pouczeniem delikwenta o jego prawach oraz obowiązkach i c) również niezwłoczne przesłuchanie go w charakterze podejrzanego. Następnie, na podstawie analizy kazusów, przepisów k.p.k., Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, Konstytucji RP oraz literatury podkreśla się odpowiedzialność prokuratora (organu procesowego) za prawidłowość postępowania, w tym za twórcze, aktywne i partnerskie współdziałanie z biegłymi psychiatrami jako warunek poznania prawdy materialnej.

W materiale wreszcie podkreślono fakt, że formalna i merytoryczna ocena opinii biegłych należy do wyłącznej kompetencji organu procesowego. Żadna opinia nie powinna osłabiać, a tym bardziej eliminować starań zleceniodawcy o sprawdzenie – z odpowiednim do sytuacji udziałem niepoczytalnego – rzeczywistego stanu rzeczy, czyli trafności opinii i prawdy o czynie.