Łętowska Ewa, Tylnymi drzwiami ku uniwersalnej klauzuli sumienia? (uwagi na marginesie "sprawy drukarza" przed TK)

1. Zarówno sam termin „klauzula sumienia”, jak i zjawisko, które się za nim kryje, budzą pozytywne skojarzenia: jako emanacja wolności i poszanowania autonomii jednostki w zakresie fundamentalnego subiektywnego elementu tożsamości człowieka. Wydawać by się więc mogło, że w demokratycznym i liberalnym społeczeństwie „uniwersalność” klauzuli powinna być cechą pożądaną, aprobowaną, witaną z entuzjazmem. Jednak działając nawet w imię wielkich wartości, takich jak wolność czy równość, jeśli czyni się to zbyt pośpiesznie, zbyt szerokim frontem i w zbyt radykalny sposób, można wyrządzić wiele zła.

Zarówno wolność, jak i równość nie są dobrami bezkolizyjnymi. Za idylliczną narracją skrywa się więc także pesymistyczna refleksja. Jasny mit ma swoją ciemną legendę. Prawoznawcy często grzeszą nadmiarem optymizmu, wynosząc z uczelni przekonanie, że świat prawnych pojęć tworzony w celu ogarnięcia i uporządkowania zjawisk prawnych zawsze (albo przede wszystkim) realizuje założoną/przypisywaną mu rolę....