Fornalik Janina, Jaros Krzysztof, Quick fixes - pakiet zmian VAT w handlu wewnątrzwspólnotowym

Z początkiem 2020 r. w państwach członkowskich wejdą w życie zmiany w istotny sposób modyfikujące dotychczasowe zasady opodatkowania VAT wewnątrzwspólnotowego obrotu towarowego. W założeniach zmiany te powinny uprościć i usprawnić rozliczenia VAT oraz wyjaśnić występujące obecnie wątpliwości, ale jednocześnie mogą spowodować dodatkowe utrudnienia w związku z nałożeniem licznych formalnych obowiązków. Naturę tych zmian oddaje powszechnie stosowane określenie ich jako quick fixes, czyli według Cambridge Dictionary „Coś, co wydaje się być szybkim i łatwym rozwiązaniem problemu, ale w rzeczywistości nie jest zbyt dobre lub nie będzie funkcjonować długo” . Są to więc „łatki” naprawiające system przejściowy, zanim dojdziemy do modelu docelowego. Funkcjonujący obecnie system przejściowy pierwotnie był założony na 4 lata, a przetrwał ponad 20 lat. System ten zakłada fikcje dwóch transakcji: wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów (WDT) opodatkowanej przez dostawcę stawką 0% VAT i wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów (WNT) opodatkowanego przez nabywcę na zasadzie odwrotnego obciążenia. Takie zasady towarowych transakcji wewnątrzunijnych spowodowały występowanie na szeroką skalę procederów przestępczych skutkujących wyłudzeniem VAT (tzw. karuzele VAT-owskie bądź innego rodzaju oszustwa oparte na konstrukcji znikających podatników). System ten ma być zastąpiony w ciągu kilku najbliższych lat wypracowanym przez Komisję Europejską modelem docelowym. Polegałby on na likwidacji dwóch sztucznych transakcji (WDT i WNT) i opodatkowaniu dostawy przez sprzedawcę w kraju, do którego towary są dostarczane. Wyjątkiem byłaby dostawa dokonywana na rzecz tzw. certyfikowanego podatnika, który mógłby rozliczyć VAT zamiast sprzedawcy. Zanim jednak dojdziemy do modelu docelowego, od przyszłego roku podatnicy będą musieli dostosować swoje rozliczenia do zmian wynikających z tzw. qick fixes.