Krakowiak Damian, Psychopatia, socjopatia i charakteropatia a odpowiedzialność karna

Streszczenie

Publikacja dotyczy kwestii niezwykle istotnej dla praktyki wymiaru sprawiedliwości, a mianowicie wpływu psychopatii i charakteropatii na odpowiedzialność karną . Psychopatia, socjopatia i charakteropatia to zaburzenia psychiczne przybierające postać zaburzeń osobowości. W urzędowej klasyfikacji ICD–10 odpowiada im osobowość dyssocjalna (psychopatia i socjopatia to określenia synonimiczne) oraz organiczne (będące wynikiem uszkodzenia mózgowia) zaburzenie osobowości (charakteropatia). Dyssocjalne zaburzenie osobowości jako zaburzenie ze sfery emocji i uczuciowości nie wpływa na poczytalność sprawców. Aczkolwiek w nauce przeważa pogląd, że w wyjątkowych wypadkach psychopatia może ograniczyć zdolność pokierowania postępowaniem. W przypadku charakteropatii ograniczającej zdolności poznawcze zasadą będzie ograniczenie poczytalności charakteropaty. Skoro psychopatia nie wpływa na poczytalność, nie może ograniczać stopnia winy. Potraktowana jako okoliczności zwalczalne (jak nałóg) jest faktorem zwiększającym stopień zawinienia. W efekcie jest to okoliczność obciążająca przy wymiarze kary (co jest zgodne ze stanowiskiem judykatury). Organiczne zaburzenie osobowości wpływając na poczytalność zmniejsza zawinienie i jest okolicznością łagodzącą. Zaburzenie osobowości może przy spełnieniu szczególnych przesłanek uzasadniać stosowanie środków zabezpieczających obok kary.