Wieciech Tomasz, Prawo secesji w federacjach Stanów Zjednoczonych, Australii i Kanady

W dobrze działającym systemie federalnym, w którym zapewniona jest w odpowiednim stopniu realizacja dwóch podstawowych dla ustroju federalnego zasad: autonomii (self - rule) i partycypacji (shared - rule), problem secesji nie powinien istnieć, gdyż sama konstrukcja ustroju federalnego powinna go eliminować . Jednym z celów układu federalnego ma być bowiem zapewnienie trwałej jedności, przy zachowaniu daleko posuniętej różnorodności i samodzielności "układających się" stron. To właśnie m.in. ma odróżniać federacje od konfederacji, jako że system federalny jest "w sposób oczywisty układem mającym zapobiec secesji poprzez wyposażenie jednostek terytorialnych, które wchodzą w jego skład, w jak największą autonomię i poprzez ograniczenie, zachowującej jednak swą trwałość, władzy centralnej. W perspektywie historycznej federalizm okazuje się skuteczny wówczas, gdy dochodzi do przekształcenia mechanizmu prawnego w zobowiązanie przyjmowane przez obywateli, i tym samym do uchylenia kwestii...