Giezek Jacek, Kardas Piotr, O normatywnych podstawach wymiaru kar nieizolacyjnych w przypadku drobnej i średniej przestępczości. Kilka uwag o zmodyfikowanej treści art. 37a k.k.

Streszczenie

Zamieszczone w opracowaniu rozważania poświęcone są normatywnym podstawom wymiaru kar nieizolacyjnych w przypadku drobnej i średniej przestępczości. Odnoszą się tym samym do problematyki filozofii i modelu karania, jakie można odkodować na podstawie przepisów obowiązującego kodeksu karnego. Oparte są na założeniu, że realizacja wszystkich funkcji i celów prawa karnego w odniesieniu do drobnej lub średniej przestępczości, dla zachowania racjonalności sprawiedliwego reagowania na fakt popełnienia przestępstwa, wymaga istnienia przemyślanego systemu norm i dyrektyw, stwarzających sądowi maksymalnie szerokie możliwości wyboru rodzaju i rozmiaru sankcji w jednostkowym przypadku. Sprawiedliwa reakcja na fakt popełnienia przestępstwa nie zawsze wymaga bowiem sięgania przez sąd do kary izolacyjnej. Punktem odniesienia tak zaprojektowanych analiz jest zmodyfikowana treść art. 37a k.k., przewidującego możliwość wymierzenia grzywny lub kary ograniczenia wolności w przypadku przypisania odpowiedzialności za przestępstwo zagrożone tylko karą pozbawienia wolności nieprzekraczającą lat 8. Wprowadzone do art. 37a k.k. w 2020 r. zmiany sprawiają, iż niezbędne jest przedstawienie pełnej analizy normatywnego charakteru zawartej w tym przepisie regulacji, rekonstrukcja zarówno pozytywnych jak i negatywnych przesłanek jej stosowania, a wreszcie określenia relacji, w jakiej regulacja ta pozostaje do innych rozwiązań zawartych w części ogólnej kodeksu karnego. Obok wskazanych powyżej kwestii opracowanie odnosi się do dającego się odczytać z art. 37a k.k. modelu wymiaru kary, przesłanek wpływających do podejmowane w tym zakresie przez sąd decyzje, zakresu dyskrecjonalności stosowania art. 37a k.k. ocenianego zwłaszcza w kontekście dyrektywy ultima ratio kary pozbawienia wolności. W rozważaniach podjęto także zagadnienie znaczenia norm intertemporalnych w odniesieniu do zmiany wprowadzonej na mocy ustawy nowelizującej z 2020 r., które z uwagi na istotne ograniczenie zakresu zastosowania art. 37a k.k. w nowym brzmieniu połączone ze zmianą jego charakteru normatywnego, mieć mogą istotne znaczenie w praktyce stosowania prawa. Rozważania kończą uwagi odnoszące się do ogólniejszych konsekwencji wprowadzenia zmian do art. 37a k.k., w tym wzrostu punitywności systemu prawa karnego, a także standardów wprowadzania modyfikacji do skomplikowanych i wzajemnie powiązanych wieloma aspektami instytucji części ogólnej kodeksu karnego.