Michalski Damian, Nieważność czynności prawnej a opodatkowanie podatkiem od towarów i usług

Nieważność czynności prawnej może mieć wpływ na opodatkowanie podatkiem od towarów i usług, choć przedmiotem opodatkowania nim są nie tyle czynności prawne, ile ich następstwa ekonomiczne. Przedmiot opodatkowania na gruncie ustawy z 11.03.2004 r. o podatku od towarów i usług – dalej u.p.t.u. – nie jest całkowicie uniezależniony od sfery cywilnoprawnej, gdyż zarówno dostawa towarów, jak i świadczenie usług następują w ramach stosunków cywilnoprawnych. Do opodatkowania konieczna jest tym samym czynność „istniejąca” (choć zasadniczo może być ona wadliwa, a nawet bezwzględnie nieważna). Na opodatkowanie nie ma wpływu spełnienie warunków oraz zachowanie form określonych przepisami prawa (art. 5 ust. 2 u.p.t.u.), co obejmuje również wymogi prawa cywilnego, których niedochowanie skutkuje nieważnością czynności prawnych. Obowiązek podatkowy nie powstanie natomiast nigdy w odniesieniu do czynności, do których zastosowanie znajduje art. 6 pkt 2 u.p.t.u. i które nie mogą jednocześnie stanowić konkurencji dla legalnego obrotu. Nieważność czynności prawnej wyłącza także opodatkowanie podatkiem od towarów i usług, gdyby w jej następstwie nie doszło do wyodrębnienia „rzeczy” w znaczeniu ustawy z 23.04.1964 r. – Kodeks cywilny – dalej k.c., a „towaru” w znaczeniu ustawy o podatku od towarów i usług. Obowiązek podatkowy powstanie jednak, jeśli czynność zostanie udokumentowana fakturą (art. 108 u.p.t.u.).