Rogowska-Rajda Beata, Nieodpłatne świadczenie usług w podatku VAT w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości

W systemie VAT obowiązującym w państwach członkowskich UE podatkowi od wartości dodanej podlega każda odpłatna transakcja, której przedmiotem jest towar lub usługa, jeżeli jest realizowana przez podatnika działającego w takim charakterze. Odpłatność jest nieodzowną cechą transakcji podlegających zharmonizowanemu systemowi VAT Unii Europejskiej. Prawodawca unijny objął jednak podatkiem VAT również niektóre czynności nieodpłatne. Wśród nich należy wymienić m.in. nieodpłatne świadczenie usług. W dyrektywie 2006/112/WE nieodpłatnemu świadczeniu usług poświęcono zasadniczo tylko cztery artykuły . Kwestie dotyczące wykładni nieodpłatnego świadczenia usług doczekały się jednak ponad 20 wyroków Trybunału Sprawiedliwości (dalej jako TS), w tym w wielu sprawach rozstrzyganych w Trybunale w Luksemburgu zachodziła konieczność wydania opinii przez rzeczników generalnych. Liczba wyroków TS i wydawanych do nich opinii rzeczników generalnych w zakresie nieodpłatnego świadczenia usług świadczy o tym, że interpretacja przepisów dyrektywy 2006/112/WE w omawianej kwestii miała często precedensowy charakter. Kierunki interpretacyjne w niektórych zagadnieniach problematycznych dotyczących nieodpłatnych świadczeń oraz w zakresie odliczania podatku naliczonego związanego z tymi świadczeniami wypracowane przez TS spowodowały ostatecznie reakcję prawodawcy unijnego, który przez zmianę dyrektywy 2006/112/WE wyłączył stosowanie opodatkowania nieodpłatnych świadczeń w niektórych sytuacjach (przy jednoczesnym zmodyfikowaniu zasad dotyczących odliczania podatku naliczonego związanego z tymi czynnościami). W niniejszym artykule zostanie podjęta próba syntetycznego ujęcia tez płynących zarówno z orzecznictwa TS, jak i opinii rzeczników generalnych, w zakresie nieodpłatnego świadczenia usług oraz skutków wprowadzenia zmian prawa unijnego w tym obszarze. Z uwagi na ograniczone ramy, opracowanie koncentruje się jedynie na podstawowych problemach dotyczących opodatkowania podatkiem VAT nieodpłatnego świadczenia usług, w szczególności zostaną omówione: cel, zasady i skutki opodatkowania tych nieodpłatnych czynności. Jak już zasygnalizowano, zostaną omówione nowe zasady dotyczące przedmiotowej problematyki wynikające ze zmiany dyrektywy 2006/112/WE.