Molis Janusz, Niektóre zobowiązania bankowej spółki akcyjnej wobec jej funkcjonariuszy

W gospodarce rynkowej dopuszczalność traktowania przez bank niektórych klientów w sposób preferencyjny nie jest kwestionowana (np. klientów stałych, z dużymi oszczędnościami powierzonymi bankowi), a tego rodzaju praktyki należą do przejawów wolnej konkurencji. Uprzywilejowania w bankach nie mogą być jednak realizowane w sposób niekontrolowany, gdyż dowolność w tym względzie mogłaby doprowadzić do rezultatów aksjologicznie niepożądanych. Tego rodzaju obawa aktualizuje się szczególnie wtedy, gdy beneficjentami odnośnych preferencji okazują się podmioty pozostające z bankiem w bliskiej relacji organizacyjnej, jak członkowie władz banku, dyrektorzy departamentów, szefowie oddziałów czy inne osoby, które, z uwagi na tę bliskość, zwykło się nazywać funkcjonariuszami banku . Wówczas bowiem rośnie ryzyko nadużycia swobody kontraktowej zarówno wobec interesów banku, jak i wobec interesów ogólnych, zwłaszcza interesów posiadaczy rachunków depozytowych, co w wymiarze zwielokrotnionym mogłoby zagrozić stabilności finansowej banku . Aby temu zapobiec, ustawodawca wprowadził ograniczenia, poza które praktyki preferencyjne banków wykraczać nie powinny . Stosownych ograniczeń dostarcza przede wszystkim ugruntowany w międzynarodowych normach nadzorczych art. 79 prawa bankowego . Ponadto, w pokrewnym związku z tym przepisem pozostają art. 79a–79c pr. bank., a także nawiązujące do tej problematyki przepisy innych ustaw, w szczególności art. 15 kodeksu spółek handlowych . Wszystkie te uregulowania obrazują reguły ostrożnościowe, na podstawie których powinno następować zawieranie określonych czynności prawnych przez bank z jego funkcjonariuszami . Chociaż każdy z tych przepisów eksponuje zabezpieczenie interesów innych grup podmiotów (deponenci, akcjonariusze), to skutkiem ich obowiązywania jest ochrona interesów wszystkich tych osób, i to nie tylko dlatego, że może niekiedy dochodzić do interferencji w obrębie samych tych grup (np. akcjonariusz może być zarazem deponentem), lecz także dlatego, iż bezpośrednie zabezpieczenie interesów deponentów na zasadzie art. 79 oraz art. 79a ust. 2 i ust. 3 pr. bank. chroni w sposób pośredni interesy akcjonariuszy, natomiast art. 15 k.s.h., bezpośrednio zabezpieczając interesy akcjonariuszy, chroni w sposób pośredni też interesy deponentów. Niniejszy tekst stanowi ilustrację tych reguł oraz poddaje propozycje rozwiązania aktualnych i potencjalnych problemów mogących występować na tle ich wzajemnych relacji.