Łętowska Ewa, Pawłowski Krzysztof, Kto pierwszy: ustawa czy umowa

Umowy są wokół nas. W Tetralogii Ryszarda Wagnera do zagłady bogów i zburzenia siedziby bogów Walhalli (Zmierzch Bogów) dochodzi dlatego (Złoto Renu, prolog Tetralogii), że Wotan nie dotrzymał umowy i swojej boskiej władzy stanowienia prawa użył, aby zerwać niewygodną dla siebie umowę. Obiecał bowiem dwóm olbrzymom, Fasoltowi i Fafnerowi zapłatę – w postaci bogini Frei – za wzniesienie podniebnej siedziby bogów, Walhalli. Gdy siedziba jest już ukończona, Wotan odmawia jednak wypełnienia umowy, bo Freia i jej złote jabłka dają bogom młodość. Wotan nie chce też pójść na ugodę – którą chcą zawrzeć Fasolt i Fafner – i zamiast przyrzeczonej bogini oddać złota Renu, symbolizującego władzę. „Dotrzymaj umów! Twa władza ma swe źródło w nich. To czym jesteś, jesteś poprzez umowy, przez to, co w nich ograniczone i określone” – ostrzega jeden z olbrzymów. Nie był on prawnikiem z wykształcenia, ale wiedział, że nowe prawo nie zmieni litery zawartej już umowy. Wotan nie ustąpił, a jego wiarołomstwo...