Barcz Jan, Inicjatywa obywatelska - aspekty prawne i instytucjonalne

Traktat z Lizbony (dalej jako TL) wprowadził do traktatów stanowiących podstawę Unii Europejskiej wiele rozwiązań mających na celu umocnienie legitymacji demokratycznej Unii, przejmując rozwiązania uzgodnione wcześniej w (odrzuconym) Traktacie konstytucyjnym i nieznacznie je modyfikując. Nowy Traktat o Unii Europejskiej (dalej jako TUE) zawiera odrębny tytuł II – „Postanowienia o zasadach demokratycznych”, w którym potwierdzone są trzy główne zasady: demokratycznej równości (art. 9 TUE), demokracji przedstawicielskiej (art. 10 TUE) i demokracji uczestniczącej (art. 11 TUE). Pozostałe, najważniejsze dziedziny, które mają umocnić legitymację demokratyczną Unii, obejmują: radykalne umocnienie roli parlamentów narodowych w sprawach unijnych (ich nowe uprawnienia wylicza art. 12 TUE), umocowanie Rzecznika Praw Obywatelskich (art. 228 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, dalej jako TFUE), ochronę danych osobowych (art. 16 TFUE) i status kościołów i organizacji niewyznaniowych (art. 17 TFUE) . Wśród najważniejszych elementów zasady demokracji uczestniczącej znalazła się inicjatywa obywatelska (art. 11 ust. 4 TUE), która stała się jednym z najbardziej głośnych i najszerzej dyskutowanych projektów mających być wyrazem zbliżenia Unii Europejskiej do obywatela.