Pabian Kamil, Ewolucja instytucji wyczerpania prawa autorskiego w orzecznictwie europejskim i amerykańskim

W społeczeństwie informacyjnym XXI w. dokonuje się nieustający postęp technologiczny. Jednym z jego rezultatów jest rewolucja w procesie korzystania z wytworów ludzkiego umysłu. Papierowe książki wypierane są przez cyfrowe e-booki. Popularne do niedawna płyty CD stopniowo tracą swoją popularność do tego stopnia, że obecnie coraz częściej w sprzętach elektronicznych nie zamieszcza się już nawet urządzeń służących do ich odczytu. Funkcję centrum rozrywki zaczęły pełnić smartfony i czytniki. Wspomniane zjawisko charakteryzują dwie tendencje: digitalizacja oraz minimalizacja.

Trzeba odnotować, że proces ten to jednak nie tylko korzyści, lecz także liczne zagrożenia, przede wszystkim dla interesów twórców. Wystarczy odwołać się do przykładu zagrożeń zarówno dla praw osobistych, jak i majątkowych, które niesie ze sobą masowa dostępność kopii utworu. Jeszcze innym zagadnieniem jest konieczność zrównoważenia swobody obrotu gospodarczego z potrzebą zagwarantowania stosownego wynagrodzenia należnego z tytułu eksploatacji autorskich praw majątkowych. Na tym polu jednym z najczęściej podejmowanych obecnie w literaturze tematów jest zagadnienie wyczerpania prawa autorskiego do zezwalania na dalszy obrót egzemplarzami utworu .

Prawodawcy stoją obecnie przed koniecznością wyznaczenia zasad obrotu elektronicznymi kopiami utworu. Pewne jest bowiem, że dotychczasowe reguły w coraz większym stopniu nie przystają do nowej rzeczywistości.

Analizując z takiej perspektywy problematykę wyczerpania prawa autorskiego, warto spojrzeć na tę instytucję w orzecznictwie sądów common law w USA oraz Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TS). Być może pozwoli to uzyskać należyty punkt oparcia dla refleksji nad obowiązującymi zasadami obrotu prawami autorskimi.