Kamiński Ireneusz Cezary, Europejska Konwencja Praw Człowieka i prawo do niezależnego wymiaru sprawiedliwości

Wielka Izba Europejskiego Trybunału Praw Człowieka (dalej jako ETPCz) wydała 23.06.2016 r. wyrok w sprawie Baka przeciwko Węgrom . Skarżący to prezes Sądu Najwyższego, pozbawiony funkcji w następstwie zmian dokonanych przez rząd Wiktora Orbána. Strasburskie orzeczenie stwierdzające naruszenia Europejskiej Konwencji Praw Człowieka dotyka m.in. uprawnień sędziów do poddania kontroli krajowego sądu decyzji związanych z mianowaniem i usunięciem z sędziowskiego stanowiska, wymierzaniem sędziom sankcji dyscyplinarnych, a także ich awansem zawodowym. Ale w tle sprawy znalazło się i inne zagadnienie. O ile ETPCz w Strasburgu nie miał od dawna wątpliwości, że prawo do rzetelnego postępowania sądowego (art. 6 EKPCz) zakłada istnienie dla strony (stron) postępowania niezależnego w danej sprawie sądu, o tyle już czym innym jest stworzenie niezależnego sądownictwa krajowego. Innymi słowy, pojawia się pytanie, czy niezależność sądownictwa sprowadza się do zasady ustrojowej, która nie rodzi jednak podmiotowego uprawnienia egzekwowalnego na mocy Konwencji, czy też takie konwencyjne uprawnienie powstaje dla jednostki? A jeśli przyjmie się wariant drugi, to kto jest beneficjentem prawa do niezależnego sądownictwa: każda jednostka, która trafia do sądu, czy też tylko osoba wykonująca funkcję sędziego?