Wachowska Agnieszka, Cytat utworu audiowizualnego w świetle ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych

Prawo cytatu, regulowane w ustawodawstwie polskim przez art. 29 ust. 1 pr. aut. i pr. pokr., stanowi jedną z najczęściej wykorzystywanych instytucji dozwolonego użytku publicznego. "Dozwolony cytat" jest instytucją, która pozwala na zachowanie ciągłości kultury poprzez umożliwienie nowym twórcom prowadzenia polemiki z poprzednikami, a przez to ułatwia przenikanie sztuki pomiędzy pokoleniami. Warto tu podkreślić, że brak przewidzianej przez prawo możliwości prostego odnoszenia się do cudzej twórczości ograniczyłby nie tylko samą sztukę, ale również w pewnym stopniu dialog społeczny poprzez uniemożliwienie stosowania niektórych form przekazu. Pomimo istotnej roli, jaką ta postać dozwolonego użytku odgrywa w życiu społecznym, stojąc pośrednio na straży wolności słowa, dotychczas nie poświęcono jej w literaturze wiele miejsca. Brakuje również szerszego orzecznictwa, które mogłoby być pomocne przy wykładni przepisów regulujących tę materię. Konsekwencją tego jest dość niejednolita koncepcja ram wyznaczających granice, w jakich stosowane może być prawo cytatu. Niniejszy artykuł ma na celu przybliżenie problematyki cytatu na przykładzie utworu audiowizualnego. Za wyborem tego rodzaju utworu przemawia fakt, że współczesna kultura, nazywana niekiedy "obrazkową", do przekazywania informacji stosuje w głównej mierze obraz, a coraz częściej jest to "ruchomy obraz" w postaci utworu audiowizualnego. Oznacza to, że dzieło audiowizualne jest nie tylko jedną z postaci twórczości, ale również popularnym sposobem wyrazu, nośnikiem idei, czy też niekiedy sposobem na uprawianie propagandy. Tym samym dla współczesnego prawa autorskiego twórczość audiowizualna, uzewnętrzniona pod postacią zróżnicowanych wytworów (np. filmów fabularnych, dokumentów czy animacji) staje się niezwykle ważnym i istotnym obszarem zagadnień. W niniejszym artykule zawarto nie tylko rozważania o charakterze teoretycznym, ale starano się także zobrazować praktyczne zastosowania różnorodnych konstrukcji i figur prawnych, związanych z wykorzystywaniem prawa cytatu utworu audiowizualnego.