Błaszak Maja, Budżet obywatelski w świetle rozważań nad partycypacją obywatelską

W polskich miastach od 2012 r. społeczności lokalne mają prawo zgłaszać projekty, które mogłyby być realizowane w ramach funduszy miasta, czyli tzw. budżetów obywatelskich. Wysokość środków finansowych na realizację tych budżetów określa corocznie rada miasta. Celem budżetu obywatelskiego jest włączenie mieszkańców w proces planowania wydatków budżetowych, a dzięki zgłaszanym i realizowanym projektom władze lepiej poznają potrzeby obywateli w zakresie wydatkowania środków publicznych. Przepisy prawne nie narzucają jednak jednolitych form budżetu obywatelskiego, procedur czy zasad ich tworzenia i realizowania dla wszystkich miast. Zdaniem autorki artykułu w działaniach takich jak przedmiotowy budżet realizowana jest teoria wyboru publicznego (public choice), realizowane projekty budżetów obywatelskich zaspokajają zaś potrzeby nie tylko doczesne – jednorazowe, ale coraz częściej też te długotrwałe i ciągłe. Zgodnie z teorią dóbr publicznych istnieją dobra, które raz wyprodukowane dają konsumentom ten sam poziom satysfakcji, niezależnie od liczby osób z nich korzystających. Realizacja zwycięskich projektów budżetów obywatelskich generuje dobra publiczne, a wręcz dobra wspólne i wpływa tym samym na trwały rozwój miast. Celem artykułu jest analiza narzędzia partycypacji obywatelskiej, którym jest budżet obywatelski. Dążeniem przeprowadzonych przez autorkę badań była natomiast identyfikacja czynników rozwoju budżetu obywatelskiego w Polsce, obserwacja i analiza zaangażowania mieszkańców, a także sprawdzenie, na ile – w myśl założeń ekonomii instytucjonalnej – projekty budżetów obywatelskich generują dobra wspólne w badanych miastach. Opracowanie zostało przygotowane na podstawie efektów rozprawy doktorskiej pt. Zrównoważony rozwój miast w świetle budżetów obywatelskich, która uzyskała wyróżnienie w XX edycji Konkursu im. Profesora Michała Kuleszy na najlepszą rozprawę doktorską, organizowanego przez miesięcznik „Samorząd Terytorialny”. Artykuł uwzględnia aktualizację wyników badań, rozszerzając ich zakres z lat 2013–2020 także o lata 2021–2022.