Kwietko-Bębnowski Marek, Blokada rachunku podmiotu kwalifikowanego – skalpel chirurga czy prymitywna maczuga?

Od 13.01.2018 r. do ustawy z 29.08.1997 r. – Ordynacja podatkowa – dalej o.p. – wprowadzono przepisy Działu IIIb „Przeciwdziałanie wykorzystywaniu sektora finansowego do wyłudzeń skarbowych”. Dokonano tego ustawą z 24.11.2017 r. o zmianie niektórych ustaw w celu przeciwdziałania wykorzystywaniu sektora finansowego do wyłudzeń skarbowych – dalej ustawa STIR. Z dniem 30.04.2018 r. weszły w życie przepisy Działu IIIb o.p. dotyczące nowej, głęboko represyjnej instytucji prawa podatkowego w postaci tzw. krótkiej i długiej blokady rachunku podmiotu kwalifikowanego. Głównymi celami nowych regulacji były „ograniczenie luki w VAT spowodowanej wyłudzeniami” , a także eliminacja z obrotu gospodarczego podstawionych firm oszukujących uczciwych przedsiębiorców oraz poprawa warunków prowadzenia działalności gospodarczej dla wszystkich podatników poprzez przywrócenie uczciwej konkurencji na rynku. Jednym z głównych obszarów zmian ułatwiających wykrywanie i ściganie wyłudzeń skarbowych miała być „wymiana informacji i współpraca pomiędzy organami władzy publicznej a podmiotami sektora finansowego ”. Ustawą STIR dokonano, także w tym samym celu, zmian w ustawie z 11.03.2004 r. o podatku od towarów i usług – dalej u.p.t.u. – polegających m.in. na dodaniu w art. 96 ust. 9 pkt 5 nowej przesłanki wykreślenia podatnika z rejestru VAT bez potrzeby zawiadamiania podatnika, jeżeli posiadane przez właściwy organ podatkowy informacje wskazują na prowadzenie przez podatnika działań z zamiarem wykorzystania działalności banków lub spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych do celów mających związek z wyłudzeniami skarbowymi. Praktyka wskazuje, że stosowanie przez uprawnione organy podatkowe przepisów o blokadzie rachunku w powiązaniu z przepisami dotyczącymi wykreślania podatników z rejestru VAT wykracza znacznie poza założenia ustawowe, jakie przyjmowano na etapie uchwalania zmian, i może prowadzić do naruszania zasady proporcjonalności wyrażonej w art. 31 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 2.04.1997 r. – dalej Konstytucja. Tymczasem obserwujemy dynamiczny wzrost liczby dokonywanych blokad. Według oficjalnych danych oraz doniesień prasowych liczba podmiotów kwalifikowanych, wobec których zastosowano blokady rachunków rozliczeniowych w latach 2018, 2019 i 2020, wynosiła odpowiednio 23, 120 i 196, a liczba zablokowanych kont bankowych – 41, 566 i 1020.