Efektywność energetyczna
Przepisy prawa
Zagadnienie aktualne
Zagadnienie opracowane w ramach systemu informacji prawnej LEX
LEX to ceniony przez użytkowników system online, który oferuje wygodny dostęp do tysięcy aktów prawnych, orzeczeń i wzorów dokumentów oraz do autorskich, unikalnych treści, jak komentarze praktyczne, poradniki i szkolenia online. Poniżej znajdziesz przykłady 27 dokumentów z ogólnej liczby 230 powiązanych z zagadnieniem Efektywność energetyczna, znajdujących się w LEX-ie.
Jeżeli chcesz mieć dostęp do wszystkich dokumentów powiązanych z tym zagadnieniem prawnym, zamów bezpłatny dostęp testowy lub zaloguj się do LEX-a.
Wybór użytkowników - najpopularniejsze dokumenty dla zagadnienia «Efektywność energetyczna»
Efektywność energetyczna.
Ustawa określa:
Zobacz pełną treść w bezpłatnym dostępie testowym lub po zalogowaniu do LEX-a.
Szczegółowy zakres i sposób sporządzania audytu efektywności energetycznej oraz metody obliczania oszczędności energii.
Zobacz pełną treść w bezpłatnym dostępie testowym lub po zalogowaniu do LEX-a.
Zakres ryzyka budowy i ryzyka uzyskania gwarantowanego poziomu średniorocznych oszczędności energii oraz szczegółowe czynniki uwzględniane przy ich ocenie.
Zobacz pełną treść w bezpłatnym dostępie testowym lub po zalogowaniu do LEX-a.
Dyrektywa 2023/1791 w sprawie efektywności energetycznej oraz zmieniająca rozporządzenie (UE) 2023/955 (wersja przekształcona)
Przedmiot i zakres stosowania
Niniejsza dyrektywa ustanawia przepisy, których celem jest wdrożenie efektywności energetycznej jako priorytetu we wszystkich sektorach, usunięcie barier na rynku energii oraz przezwyciężenie nieprawidłowości w funkcjonowaniu rynku, które ograniczają efektywność dostaw, przesyłu, magazynowania i wykorzystywania energii. Przewiduje także ustalenie orientacyjnych krajowych wkładów w zakresie efektywności energetycznej na 2030 r.
Niniejsza dyrektywa przyczynia się do wdrożenia zasady "efektywność energetyczna przede wszystkim", tym samym przyczyniając się również do rozwoju Unii jako integracyjnego, sprawiedliwego i dostatniego społeczeństwa z nowoczesną, zasobooszczędną i konkurencyjną gospodarką.
Zobacz pełną treść w bezpłatnym dostępie testowym lub po zalogowaniu do LEX-a.
Rozporządzenie delegowane 2024/1364 w sprawie pierwszego etapu ustanawiania wspólnego unijnego systemu oceny centrów przetwarzania danych
Przedmiot i zakres stosowania
Niniejsze rozporządzenie określa informacje i kluczowe wskaźniki efektywności, które mają być przekazywane do unijnej bazy danych przez operatorów centrów przetwarzania danych o zapotrzebowaniu zainstalowanej infrastruktury informatycznej na energię elektryczną wynoszącym co najmniej 500 kW i które są niezbędne do ustanowienia wspólnego unijnego systemu oceny zrównoważonego charakteru centrów przetwarzania danych w Unii, a także wspólnej metody ich pomiaru i obliczania. Określa również pierwsze wskaźniki zrównoważonego charakteru centrum przetwarzania danych, które będą obliczane na podstawie informacji i kluczowych wskaźników efektywności przekazywanych do unijnej bazy danych dotyczącej centrów przetwarzania danych.
Zobacz pełną treść w bezpłatnym dostępie testowym lub po zalogowaniu do LEX-a.
Zalecenie 2024/1716 ustanawiające wytyczne dotyczące interpretacji art. 5, 6 i 7 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/1791 w odniesieniu do zużycia energii w sektorze publicznym, renowacji budynków użyteczności publicznej i zamówień publicznych
ZAŁĄCZNIK
Niniejsze wytyczne zawierają wytyczne dla państw członkowskich dotyczące interpretacji dyrektywy (UE) 2023/1791 przy transpozycji do prawa krajowego. Koncentrują się one na art. 5, 6 i 7 dyrektywy (UE) 2023/1791 oraz załączniku IV do tej dyrektywy.
Niemniej jednak wiążąca wykładnia przepisów unijnych należy do wyłącznej kompetencji Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.
Art. 5, 6 i 7 dyrektywy (UE) 2023/1791 są ze sobą ściśle powiązane, ponieważ osiągnięcie celów w zakresie renowacji budynków, o których mowa w art. 6, oraz energooszczędne zamówienia publiczne mają wpływ na zmniejszenie zużycia energii końcowej, które instytucje publiczne muszą osiągnąć zgodnie z art. 5.
Te trzy artykuły są również powiązane z następującymi artykułami dyrektywy (UE) 2023/1791:
Art. 6. jest również powiązany z dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2024/1275 3 w sprawie charakterystyki energetycznej budynków, w szczególności w odniesieniu do budynków o niemal zerowym zużyciu energii, budynków zeroemisyjnych, świadectw charakterystyki energetycznej, przeglądu zasobów budowlanych wymaganego w ramach krajowych planów renowacji budynków, bazy danych charakterystyki energetycznej budynków i paszportów renowacji. Art. 7 dyrektywy (UE) 2023/1791 jest powiązany z dyrektywami Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/23/UE 4 , 2014/24/UE 5 , 2014/25/UE 6 i 2009/81/WE 7 , w których określono ramy dotyczące sposobu udzielania zamówień w celu zapewnienia przestrzegania zasad takich jak uczciwa konkurencja i optymalne wykorzystanie pieniędzy podatników, przy czym w art. 7 dyrektywy (UE) 2023/1791 określono szczególne wymogi dotyczące zakupu produktów, usług, budynków i robót budowlanych o bardzo dobrej charakterystyce energetycznej.
Art. 5. i 6 dyrektywy (UE) 2023/1791 mają zastosowanie do instytucji publicznych zdefiniowanych w art. 2 pkt 12 tej dyrektywy: "instytucje publiczne" oznaczają władze krajowe, regionalne lub lokalne oraz podmioty bezpośrednio finansowane i zarządzane przez te władze, lecz niemające charakteru przemysłowego ani handlowego.
Art. 7. ma natomiast zastosowanie do instytucji zamawiających i podmiotów zamawiających zdefiniowanych w art. 2 pkt 14 i 15 dyrektywy (UE) 2023/1791, które z kolei odnoszą się do odpowiednich definicji zawartych w art. 6 ust. 1 dyrektywy 2014/23/UE, art. 2 ust. 1 pkt 1 dyrektywy 2014/24/UE i art. 3 ust. 1 dyrektywy 2014/25/UE oraz w art. 7 ust. 1 dyrektywy 2014/23/UE i art. 4 ust. 1 dyrektywy 2014/25/UE.
Jednym z zasadniczych elementów zestawu środków politycznych służących osiągnięciu celów określonych w art. 5 i 6 dyrektywy (UE) 2023/1791 mogłoby być wdrożenie przez państwa członkowskie "mechanizmu współdzielenia celu" przez instytucje publiczne, które razem jako grupa musiałyby zmniejszyć swoje zużycie energii końcowej, aby wspólnie osiągnąć cel wyznaczony dla danego państwa członkowskiego. Sposób organizacji takiego współdzielenia celu zależy przede wszystkim od struktury prawnej i administracyjnej każdego państwa członkowskiego.
Władze krajowe
Władze krajowe nie zostały zdefiniowane w dyrektywie (UE) 2023/1791 ani w dyrektywie 2014/23/UE, dyrektywie 2014/24/UE czy dyrektywie 2014/25/UE. W odniesieniu do definicji instytucji publicznych zawartej w dyrektywie (UE) 2023/1791 oraz w świetle motywu 33 dyrektywy (UE) 2023/1791, w którym sformułowania "krajowy", "regionalny" i "lokalny" odnoszą się do odpowiedniego poziomu władzy w strukturze państwa, władze krajowe można jednak rozumieć jako równoznaczne z "centralnym" poziomem sprawowania rządów lub "państwem". Rząd centralny - a w państwach federalnych rząd federalny - obejmuje w szczególności ministerstwa lub departamenty administracji rządowej 8 .
Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) zauważył, że pojęcie "państwo" obejmuje wszystkie organy sprawujące władzę ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą 9 . Przykłady organów wchodzących w skład państwa (a tym samym władz krajowych) obejmują zatem również parlamenty 10 i wymiar sprawiedliwości 11 .
Wykaz instytucji administracji centralnej w załączniku I do dyrektywy 2014/24/UE można zatem rozumieć jako obejmujący instytucje zamawiające, które wchodzą w zakres pojęcia "władz krajowych".
TSUE doprecyzował definicję "państwa" w sprawie Beentjes, w której stwierdzono, że "państwo" obejmuje co najmniej organ, "którego skład i funkcje są określone przepisami prawa i w przypadku którego to władze odpowiadają za powoływanie jego członków, wypełnianie obowiązków wynikających z wprowadzonych przez niego środków oraz finansowanie zamówień, których udzielanie należy do jego zadań" 12 . Następnie doprecyzowano, że definicja ta obejmuje wyłącznie podmioty nieposiadające odrębnej osobowości prawnej 13 .
Władze regionalne
Zgodnie z art. 2 ust. 2 dyrektywy 2014/24/UE "władze regionalne" obejmują władze wymienione w niewyczerpującym wykazie NUTS 1 i 2, o którym mowa w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1059/2003 14 w sprawie ustalenia wspólnej klasyfikacji Jednostek Terytorialnych do Celów Statystycznych. Komisja rozumie, że w państwach federalnych definicja ta odnosi się do regionalnego szczebla sprawowania rządów (w tym krajów związkowych lub prowincji), a w szczególności do ministerstw lub departamentów tych rządów regionalnych 15 .
Władze lokalne
Zgodnie z art. 2 ust. 2 dyrektywy 2014/24/UE "władze lokalne" obejmują wszystkie organy jednostek administracyjnych wchodzących w zakres NUTS 3, o których mowa w rozporządzeniu (WE) nr 1059/2003 w sprawie ustalenia wspólnej klasyfikacji Jednostek Terytorialnych do Celów Statystycznych, oraz mniejsze jednostki administracyjne objęte załącznikiem III do tego rozporządzenia. Są one również nazywane "lokalnymi jednostkami administracyjnymi" 16 . Komisja rozumie, że definicja ta odnosi się do lokalnego lub gminnego szczebla sprawowania rządów, w tym do ogólnych władz lokalnych odpowiedzialnych za sprawy lokalne.
Postanowienia ogólne
Art. 2. pkt 12 dyrektywy (UE) 2023/1791 stanowi, że "podmioty" można uznać za "instytucje publiczne" tylko wtedy, gdy są (między innymi) "bezpośrednio finansowane i zarządzane" 17 przez władze krajowe, regionalne lub lokalne. Użycie wyrazu "i" oznacza, że oba kryteria, tj. "kryterium finansowania" i "kryterium zarządzania", muszą być spełnione, aby można było uznać dany podmiot za "instytucję publiczną" 18 .
Podmioty
"Podmioty" to wyznaczone organizacje posiadające osobowość prawną. Osobowość prawną należy oceniać na szczeblu państw członkowskich. Można jednak ogólnie założyć, że podmioty prawne prawa publicznego (organy, instytucje, fundusze) oraz prawa prywatnego (np. korporacje, stowarzyszenia, fundacje prywatne, spółdzielnie, spółki europejskie (SE), europejskie ugrupowania interesów gospodarczych (EUIG)) są podmiotami.
Kryterium zarządzania
W przeciwieństwie do definicji podmiotów prawa publicznego zawartej w art. 2 ust. 1 pkt 4 dyrektywy 2014/24/UE oraz określonych w niej kryteriów zależności definicja instytucji publicznych w art. 2 pkt 12 dyrektywy (UE) 2023/1791 odnosi się wyłącznie do kryteriów zarządzania i finansowania, a nie do kryterium nadzoru. W motywie 35 dyrektywy (UE) 2023/1791 wyjaśniono, że kryterium zarządzania jest spełnione, jeżeli władza krajowa, regionalna lub lokalna ma większość w odniesieniu do podejmowania decyzji o wyborze kierownictwa danego podmiotu. Definicja ta różni się od definicji zawartej w art. 2 ust. 1 pkt 4 dyrektywy 2014/24/UE, ponieważ:
Kryterium finansowania
Finansowanie przez władze krajowe, regionalne lub lokalne jest rozumiane jako wkład środków finansowych, który może obejmować (między innymi) płatności, pożyczki, dotacje, gwarancje, dopłaty lub udostępnianie personelu i aktywów materialnych.
Finansowanie przez władze oznacza, że środki przyznane danym podmiotom muszą pochodzić od organów publicznych. Jeżeli natomiast finansowanie odbywa się głównie poprzez pobieranie opłat (jak ma to miejsce na przykład w przypadku nadawców publicznych lub funduszy ubezpieczeń zdrowotnych) na podstawie odpowiedniego przepisu ustawowego, a zatem nie bezpośrednio od władz krajowych, regionalnych lub lokalnych, nie ma finansowania ze strony organów publicznych, a zatem kryterium finansowania zgodnie z art. 2 pkt 12 dyrektywy (UE) 2023/1791 nie jest spełnione. To samo dotyczy sytuacji, w której władze krajowe, regionalne lub lokalne przyznają odpowiednim podmiotom prawo do samodzielnego pobierania odpowiednich opłat.
W motywie 35 dyrektywy (UE) 2023/1791 określono, że kryterium finansowania zawarte w art. 2 pkt 12, jest spełnione tylko wtedy, gdy dany podmiot jest w większości finansowany ze środków publicznych. Termin "w większości finansowany" można interpretować jako "finansowany w ponad połowie", tj. ponad 50 %. W związku z tym gdy tylko zostanie przekroczony próg 50 %, kryterium finansowania określone w art. 2 pkt 12 jest spełnione.
Brak charakteru przemysłowego lub handlowego
Zgodnie z brzmieniem art. 2 pkt 12 dyrektywy 2023/1791, w odróżnieniu do definicji "podmiotów prawa publicznego" zawartej w dyrektywach w sprawie zamówień publicznych, w definicji instytucji publicznych nie uwzględniono wymogu, aby podmioty te zostały utworzone w konkretnym celu zaspokajania potrzeb w interesie ogólnym. W związku z tym badanie braku charakteru przemysłowego lub handlowego podmiotów, o których mowa w art. 2 pkt 12 dyrektywy (UE) 2023/1791, nie musi być poprzedzone sprawdzeniem, czy podmioty te zostały utworzone w konkretnym celu zaspokajania potrzeb w interesie ogólnym.
Zgodnie z orzecznictwem TSUE przy ocenie, czy działalność jest prowadzona przez podmiot w charakterze przemysłowym lub handlowym, należy wziąć pod uwagę wszystkie okoliczności prawne i faktyczne towarzyszące powstaniu danego podmiotu oraz warunki, którym podlega jego działalność 19 . W ujęciu bardziej ogólnym TSUE orzekł, że jeżeli podmiot działa w normalnych warunkach rynkowych, ma na celu wypracowanie zysku i ponosi na własny koszt straty wynikające z prowadzenia wskazanej działalności, mało prawdopodobne jest, aby prowadzona przez niego działalność nie miała charakteru przemysłowego lub handlowego 20 . Z powyższego można wywnioskować, że podmiot, który nie wykonuje zadań o "charakterze przemysłowym lub handlowym" jest - co do zasady - podmiotem, który nie uczestniczy w ogólnym obrocie gospodarczym na danym rynku i nie konkuruje z prywatnymi podmiotami gospodarczymi na tych samych warunkach (tj. przestrzegając tych samych zasad gospodarczych) oraz nie ponosi ryzyka gospodarczego (w tym ryzyka niewypłacalności) związanego ze swoimi działaniami.
Fakt, czy taki podmiot działa na przykład na warunkach całkowicie zgodnych z zasadami konkurencji, należy oceniać nie tylko pod kątem jego celów (w tym celu przedsiębiorstwa określonego w umowie lub statucie spółki), ale przede wszystkim na podstawie obiektywnej oceny danego rynku. W tym kontekście szczególnie istotne jest, czy podmiot wykonuje swoje zadania w warunkach konkurencji z prywatnymi przedsiębiorstwami lub spółkami ukierunkowanymi na cele sektora prywatnego, czy też przynajmniej w pewnym stopniu nie podlega "warunkom konkurencji" na rynku ze względu na szczególną pozycję prawną lub faktyczną.
Innym aspektem, który świadczy o "charakterze niehandlowym", jest fakt, że straty finansowe nie są ponoszone przez sam podmiot, lecz przez państwo, który to obowiązek przewidziano na przykład w prawie, umowie spółki lub innych umowach prawa prywatnego, lub że wydaje się wysoce prawdopodobne, iż straty te poniesie państwo - ten kierunek przyjęto na przykład w odniesieniu do więzień państwowych 21 . Innymi słowy, nie można zakwalifikować działalności jako handlowej, jeżeli nie istnieje "ryzyko finansowe".
Inne argumenty przemawiające za "niehandlowym" charakterem prowadzonej działalności to prawdopodobieństwo, że władze krajowe, regionalne lub lokalne podejmą kroki w celu zapobieżenia przymusowej likwidacji podmiotu lub że władze takie podjęłyby kroki w celu "ratowania" podmiotu, zamiast pozwolić na jego upadłość 22 .
Jeżeli podmiot prowadzi jakąkolwiek działalność niehandlową (obok działalności handlowej), ta działalność niehandlowa ma decydujące znaczenie dla oceny, czy dany podmiot jest instytucją publiczną, nawet jeśli większość jego działalności ma charakter handlowy 23 . Ma to zastosowanie nawet wtedy, gdy działalność handlowa podmiotu jest wyraźnie oddzielona od jego działalności niehandlowej.
Instytucje publiczne w orzecznictwie
Wdrażając definicję instytucji publicznych i wyznaczając możliwy punkt odniesienia przy określaniu władz i podmiotów objętych zakresem definicji zawartej w art. 2 pkt 12 dyrektywy (UE) 2023/1791, państwa członkowskie mogą korzystać z wykazu instytucji administracji centralnej - które są "władzami krajowymi" w rozumieniu art. 2 pkt 12 dyrektywy (UE) 2023/1791 - zawartego w załączniku I do dyrektywy 2014/24/UE.
Przykłady podmiotów, które zgodnie z orzecznictwem uznano za niemające charakteru przemysłowego lub handlowego, obejmują 24 :
Art. 5. jest nowy w porównaniu z dyrektywą 2012/27/UE.
W art. 5 ust. 1 zobowiązano państwa członkowskie do zapewnienia, aby całkowite zużycie energii końcowej wszystkich instytucji publicznych łącznie zmniejszane było o co najmniej 1,9 % rocznie w porównaniu z rokiem bazowym 2021.
Zmniejszenie zużycia energii końcowej powinno wynikać przede wszystkim z poprawy efektywności energetycznej we wszystkich usługach publicznych 31 .
Państwa członkowskie mogą podjąć decyzję o zwolnieniu z tego obowiązku sektorów transportu publicznego i sił zbrojnych. W związku z tym zwolnione mogą zostać obydwa sektory lub jeden z nich. Należy jednak podkreślić, że jest to możliwość, a nie obowiązek. Sektor sił zbrojnych jest energochłonny i odpowiada za znaczną część zużycia energii w sektorze publicznym 32 . Ponadto dzięki pracom forum konsultacyjnego na rzecz zrównoważonej energii w sektorze obrony i bezpieczeństwa 33 , które powstało w 2016 r., sektor obrony dysponuje szeroką wiedzą na temat działań w zakresie efektywności energetycznej i zasadniczo jest im przychylny. Również sektor transportu publicznego wykazuje znaczny potencjał zwiększenia efektywności energetycznej w atrakcyjny ekonomicznie sposób, w szczególności dzięki elektryfikacji transportu. Co więcej jest to jedyny sektor gospodarki, w którym zużycie energii od lat stale rośnie. W związku z tym zaleca się, aby państwa członkowskie starannie oceniły potencjalny wkład, jaki siły zbrojne i sektor transportu publicznego mogłyby wnieść w osiągnięcie celów krajowych, oraz rozważyły usunięcie przeszkód regulacyjnych i legislacyjnych utrudniających ich pełne wykorzystanie.
Do końca okresu przejściowego, który w przypadku tego przepisu wynosi cztery lata od daty wejścia w życie dyrektywy (tj. do dnia 11 października 2027 r.), cel zmniejszenia zużycia energii końcowej ma charakter orientacyjny i staje się obowiązkowy dopiero po tej dacie.
Ponadto do dnia 31 grudnia 2026 r. obowiązek zmniejszenia całkowitego zużycia energii końcowej o 1,9 % nie ma zastosowania do instytucji publicznych w lokalnych jednostkach administracyjnych liczących mniej niż 50 000 mieszkańców, a do dnia 31 grudnia 2029 r. nie ma zastosowania do instytucji publicznych w lokalnych jednostkach administracyjnych liczących mniej niż 5 000 mieszkańców.
Nie dąży się do zmniejszenia zużycia energii końcowej przez obniżenie poziomu usług publicznych poniżej rzeczywistego zapotrzebowania.
Tabela 1
Przegląd obowiązków związanych z sektorem publicznym
Obowiązek | Rozpoczęcie stosowania obowiązku | Częstotliwość |
Zmniejszenie zużycia energii końcowej | ||
Określenie poziomu bazowego zużycia energii końcowej dla roku kalendarzowego 2021 | Do 11 października 2027 r. | Nie dotyczy |
Wszystkie instytucje publiczne z wyjątkiem instytucji publicznych w lokalnych jednostkach administracyjnych liczących mniej niż 50 000 mieszkańców: zmniejszenie zużycia energii końcowej o co najmniej 1,9 % | data transpozycji | co roku |
Instytucje publiczne w lokalnych jednostkach administracyjnych liczących mniej niż 50 000 mieszkańców: zmniejszenie zużycia energii końcowej o co najmniej 1,9 % co roku | 1 stycznia 2027 r. | co roku |
Instytucje publiczne w lokalnych jednostkach administracyjnych liczących mniej niż 5 000 mieszkańców: zmniejszenie zużycia energii końcowej o co najmniej 1,9 % co roku | 1 stycznia 2030 r. | co roku |
Wymogi polityczne związane ze wsparciem dla instytucji publicznych | ||
Zadbanie o to, by wszystkie władze regionalne i lokalne ustanowiły konkretne środki w zakresie efektywności energetycznej w swoich narzędziach długoterminowego planowania | data transpozycji | W trybie ciągłym |
Zapewnienie, aby wszystkie władze, w tym władze regionalne i lokalne, były aktywnie zaangażowane we wdrażanie strategii politycznych związanych z ubóstwem energetycznym | data transpozycji | W trybie ciągłym |
Wsparcie instytucji publicznych w celu upowszechniania środków poprawy efektywności energetycznej | data transpozycji | W trybie ciągłym |
Zachęcanie instytucji publicznych do brania pod uwagę emisji dwutlenku węgla w całym cyklu życia przy inwestowaniu w budynki użyteczności publicznej | Data transpozycji | W trybie ciągłym |
Zachęcanie instytucji publicznych do poprawy charakterystyki energetycznej budynków, w tym poprzez wymianę nieefektywnych ogrzewaczy | Data transpozycji | W trybie ciągłym |
Wykaz budynków | ||
Podawanie do wiadomości publicznej oraz udostępnianie wykazu ogrzewanych lub chłodzonych budynków | Data transpozycji | Nie dotyczy |
Aktualizacja wykazu | Data transpozycji | Co dwa lata |
Obowiązek renowacji | ||
Oszacowanie celu 3 % na podstawie całkowitej powierzchni ogrzewanych lub chłodzonych budynków będących własnością instytucji publicznych w dniu 1 stycznia 2024 r. | Data transpozycji | Nie dotyczy |
Renowacja 3 % całkowitej powierzchni ogrzewanych lub chłodzonych budynków | Data transpozycji | Co roku |
Obowiązek | Rozpoczęcie stosowania obowiązku | Częstotliwość |
Negocjacje z właścicielami budynków w sprawie przekształcenia budynku w budynek o niemal zerowym zużyciu energii lub budynek zeroemisyjny | Data transpozycji | W trybie ciągłym |
Podejście alternatywne | ||
Powiadomienie Komisji o prognozowanych oszczędnościach energii, które zostałyby osiągnięte do 31 grudnia 2030 r. przy zastosowaniu podejścia głównego | Do 31 grudnia 2023 r. | Nie dotyczy |
Osiągnięcie wielkości oszczędności energii równej wielkości osiągniętej przy zastosowaniu podejścia głównego | Data transpozycji | Co roku |
Wydanie paszportu renowacji w odniesieniu do budynków stanowiących 3 % całkowitej powierzchni ogrzewanych lub chłodzonych budynków | Data transpozycji | Co roku |
Renowacja budynków o niemal zerowym zużyciu energii lub budynków zeroemisyjnych, dla których wydano paszport renowacji | Do 2040 r. | Nie dotyczy |
Efektywność energetyczna w zamówieniach publicznych | ||
Nabywanie jedynie produktów, usług, budynków i robót budowlanych o bardzo dobrej charakterystyce energetycznej | Data transpozycji | W trybie ciągłym |
Stosowanie zasady "efektywność energetyczna przede wszystkim" | Data transpozycji | W trybie ciągłym |
Uwzględnianie, w stosownych przypadkach, szerszych aspektów związanych ze zrównoważonym rozwojem | Data transpozycji | W trybie ciągłym |
Ocenianie możliwości podpisywania długoterminowych umów o poprawę efektywności energetycznej przy zamawianiu usług o istotnym znaczeniu z punktu widzenia zużycia energii | Data transpozycji | W trybie ciągłym |
Nabywanie pakietu produktów, który jest zgodny z kryterium najwyższej dostępnej klasy efektywności energetycznej | Data transpozycji | W trybie ciągłym |
Uwzględnianie unijnych kryteriów zielonych zamówień publicznych lub dostępnych równoważnych kryteriów krajowych | Data transpozycji | W trybie ciągłym |
Podawanie do wiadomości publicznej informacji na temat wpływu zamówień na efektywność energetyczną | Data transpozycji | W trybie ciągłym |
Zasady podstawowe
Poziom bazowy zużycia energii końcowej zdefiniowano jako całkowite zużycie energii końcowej wszystkich instytucji publicznych w danym państwie członkowskim w roku bazowym, które będzie stanowiło punkt odniesienia na potrzeby monitorowania osiągania celów w kolejnych latach. W art. 5 ust. 1 dyrektywy (UE) 2023/1791 jako rok bazowy wskazano rok kalendarzowy 2021.
Art. 5. dyrektywy (UE) 2023/1791 ma zastosowanie do wszystkich instytucji publicznych (zob. sekcja 3).
Obowiązek dotyczy całkowitego zużycia energii końcowej we wszystkich sektorach publicznych i w związku z tym obejmuje budynki użyteczności publicznej, opiekę zdrowotną, planowanie przestrzenne, gospodarkę wodną i oczyszczanie ścieków, uzdatnianie wody, gospodarowanie odpadami, oświetlenie publiczne, edukację i usługi społeczne oraz ICT 34 .
Zużycie energii końcowej instytucji publicznych odnosi się do energii zużywanej w ramach działalności instytucji publicznych, na przykład w budynkach, obiektach, pomieszczeniach, urządzeniach, pojazdach itp. będących własnością instytucji publicznych lub przez nie użytkowanych.
Gromadzenie wszystkich niezbędnych danych dotyczących zużycia energii końcowej w roku bazowym oraz we wszystkich latach objętych obowiązkiem będzie wymagało kompleksowego oddolnego gromadzenia danych z udziałem wszystkich instytucji publicznych w państwie członkowskim objętych zakresem tego obowiązku. Obejmowałoby to instytucje publiczne w sektorach obrony i transportu, jeśli państwo członkowskie zdecydowałoby się zaliczyć zmniejszenie zużycia energii w tych sektorach na poczet osiągnięć zgodnie z art. 5 dyrektywy (UE) 2023/1791. Istniejące skonsolidowane dane statystyczne dotyczące energii mogą być ograniczone do wybranych segmentów sektora publicznego w rozumieniu art. 5 dyrektywy (UE) 2023/1791 35 i mogą obejmować inne podmioty. Dwuletni okres przejściowy, oprócz dwuletniego okresu transpozycji po wejściu w życie dyrektywy (UE) 2023/1791, zapewni państwom członkowskim dodatkowy czas na ustanowienie procesów gromadzenia danych dotyczących zużycia energii końcowej obejmujących wszystkie instytucje publiczne. W tym okresie przejściowym do obliczenia poziomu bazowego zużycia energii końcowej państwa członkowskie mogą wykorzystywać dane szacunkowe. Po upływie tego czteroletniego okresu, do dnia 11 października 2027 r., kiedy obowiązek wejdzie w życie, państwa członkowskie muszą skorygować poziom bazowy i w pełni dostosować go do rzeczywistego zużycia energii końcowej wszystkich instytucji publicznych. W przypadku stwierdzenia, że pominięto jakieś instytucje publiczne, poziom bazowy należy skorygować. W każdym przypadku zaleca się rozpoczęcie gromadzenia danych dotyczących zużycia energii końcowej od wszystkich instytucji publicznych po wejściu w życie dyrektywy. Rok bazowy pozostaje niezmieniony, a po kilku latach mogą pojawić się dodatkowe trudności w gromadzeniu danych dotyczących zużycia energii końcowej od 2021 r.
Zazwyczaj instytucje publiczne będą mogły uzyskać dane dotyczące zużycia energii końcowej ze swoich faktur w oparciu o dane opomiarowane dotyczące rocznego zużycia 36 . W niektórych przypadkach informacje na temat zużycia energii końcowej są gromadzone w systemach rachunkowości, ewidencji energii lub monitorowania energii, którymi zarządzają organy publiczne.
Jeżeli zużycie energii przez instytucje publiczne jest uwzględnione w zestawieniu kosztów operacyjnych, na przykład gdy instytucja publiczna wynajmuje część budynku, w przypadku którego koszt energii jest początkowo pokrywany przez właściciela, a następnie rozdzielany między najemców, takie zużycie energii końcowej musi również zostać uwzględnione.
Jeżeli energia wykorzystywana w budynku lub obiekcie użyteczności publicznej jest zużywana przez podmiot inny niż instytucja publiczna, na przykład przez najemcę budynku użyteczności publicznej, takiego jak najemcy mieszkań socjalnych, takie zużycie energii nie jest uwzględniane w zużyciu energii końcowej instytucji publicznej.
W odniesieniu do produkcji energii fotowoltaicznej i słonecznej energii termicznej udział konsumpcji własnej przez organ publiczny stanowi część zużycia energii końcowej 37 . Część produkcji energii fotowoltaicznej lub słonecznej energii termicznej, która jest wprowadzana do sieci lub dostarczana zewnętrznym prosumentom społeczności energetycznej, nie jest liczona jako zużycie energii końcowej produkującej ją instytucji publicznej.
W przypadku dostaw energii za pośrednictwem pompy ciepła liczy się wyłącznie energię elektryczną niezbędną do działania pompy ciepła 38 . Ciepło z otoczenia nie jest liczone.
Dezagregacja zużycia energii końcowej
Dane dotyczące zużycia energii końcowej w roku bazowym oraz kolejnych latach należy gromadzić na odpowiednim poziomie dezagregacji zużycia energii końcowej uwzględniającym następujące kwestie:
Chociaż w dyrektywie (UE) 2023/1791 nie przewidziano formalnej minimalnej dezagregacji, a państwa członkowskie mogą wykorzystać inne sposoby dezagregacji danych, tabela 2 przedstawia przykład odpowiedniego poziomu dezagregacji danych dotyczących zużycia energii końcowej, które mają być gromadzone dla każdej instytucji publicznej w roku bazowym oraz w kolejnych latach. Wskazana dezagregacja opiera się na podejściu stosowanym w audytach energetycznych i jest wystarczająco szczegółowa, aby osiągnąć wyżej wymienione cele. Wszystkie te dane można zazwyczaj pozyskać z rachunków za energię i przechowywać w istniejących systemach ewidencji energii. Ponadto zaleca się, aby wszystkie instytucje publiczne w jednym państwie członkowskim rejestrowały swoje dane dotyczące zużycia energii końcowej w tym samym formacie. Podsektory i rodzaje działalności w pierwszej kolumnie są również wystarczające do wypełnienia obowiązku podziału zużycia przez instytucje publiczne według sektorów zgodnie z art. 5 ust. 5 dyrektywy (UE) 2023/1791.
Tabela 2
Pola na potrzeby gromadzenia danych dotyczących zużycia energii końcowej (sprawozdanie bazowe i sprawozdania roczne) w podziale na instytucje publiczne
Sektory i usługi publiczne | Energia elektryczna(1) | System ciepłowniczy | System chłodniczy | Gaz ziemny | Olej opałowy | Benzyna | Olej napędowy | Granulat | Zrębki | Stałe paliwo z biomasy | Stałe paliwo kopalne | Biogaz | Pozostałe paliwa | OGÓŁEM | |
Zużycie energii w budynkach | |||||||||||||||
Budynki biurowe i administracyjne | |||||||||||||||
Szpitale i budynki opieki zdrowotnej | |||||||||||||||
Szkoły i przedszkola | |||||||||||||||
Szkoły wyższe | |||||||||||||||
Budynki fabryczne i warsztatowe | |||||||||||||||
Inne budynki użyteczności publicznej (będące własnością lub wynajmowane) | |||||||||||||||
Zużycie energii na potrzeby procesów | |||||||||||||||
Oświetlenie publiczne | |||||||||||||||
Dostarczanie wody | |||||||||||||||
Oczyszczanie ścieków | |||||||||||||||
Gospodarowanie odpadami | |||||||||||||||
Inne procesy | |||||||||||||||
Zużycie energii na potrzeby usług w zakresie mobilności | |||||||||||||||
Transport publiczny(2) | |||||||||||||||
Flota pojazdów będących własnością instytucji publicznej do celów innych niż transport publiczny | |||||||||||||||
Siły zbrojne(3) | |||||||||||||||
OGÓŁEM | |||||||||||||||
(1) Nieobowiązkowe rozszerzenie: w przypadku energii elektrycznej wskazane byłoby dalsze rozróżnienie (np. na energię elektryczną do ogrzewania, chłodzenia i innych celów, zużycie własne energii fotowoltaicznej), ale dane te mogą być dostępne tylko w przypadku wykorzystania określonych podliczników. | |||||||||||||||
(2) Jeżeli państwo członkowskie chce zaliczyć zmniejszenie zużycia energii końcowej z transportu publicznego na potrzeby spełniania obowiązku zgodnie z art. 5 ust. 1 dyrektywy (UE) 2023/1791, dla tego sektora należy ustanowić oddzielny poziom bazowy (zob. sekcja 4.1). | |||||||||||||||
(3) Jeżeli państwo członkowskie chce zaliczyć zmniejszenie zużycia energii końcowej z sektora sił zbrojnych na potrzeby spełniania obowiązku zgodnie z art. 5 ust. 1, dla tego sektora należy ustanowić oddzielny poziom bazowy (zob. sekcja 4.1). Ponadto gromadzenie danych dotyczących zużycia energii w sektorze sił zbrojnych może być ograniczone do tych podsegmentów, które nie są objęte tajemnicą ze względów bezpieczeństwa. |
Poziom bazowy zużycia energii przez instytucje publiczne w lokalnych jednostkach administracyjnych liczących mniej niż 50 000 i 5 000 mieszkańców
Zgodnie z art. 5 ust. 1 dyrektywy (UE) 2023/1791 do dnia 31 grudnia 2026 r. obowiązek zmniejszenia zużycia energii końcowej nie ma zastosowania do instytucji publicznych w lokalnych jednostkach administracyjnych liczących mniej niż 50 000 mieszkańców, a do dnia 31 grudnia 2029 r. nie ma zastosowania do instytucji publicznych w lokalnych jednostkach administracyjnych liczących mniej niż 5 000 mieszkańców. W przypadku obydwu grup rokiem bazowym jest jednak również rok 2021.
W związku z tym zachęca się państwa członkowskie, aby nie czekały z gromadzeniem danych referencyjnych dotyczących zużycia energii końcowej w odniesieniu do tych dwóch grup instytucji publicznych do momentu rozpoczęcia stosowania obowiązku, lecz by rozpoczęły gromadzenie danych natychmiast po wejściu w życie dyrektywy (UE) 2023/1791. Niemniej jednak obydwie grupy mają więcej czasu na ustanowienie niezbędnych procedur i ukończenie gromadzenia wszystkich wymaganych danych dotyczących zużycia energii końcowej.
Oddzielny poziom bazowy zużycia energii dla sektorów objętych zwolnieniem
Jeżeli państwo członkowskie chce zaliczyć zmniejszenie zużycia energii końcowej osiągnięte w sektorach transportu publicznego lub sił zbrojnych na poczet celu redukcji zgodnie z art. 5 ust. 1 dyrektywy (UE) 2023/1791, należy ustanowić oddzielny poziom bazowy zużycia energii końcowej, który będzie służył jedynie do obliczania zmniejszenia zużycia energii końcowej osiągniętego w tych konkretnych sektorach. Rokiem bazowym jest rok 2021, tak jak w przypadku wszystkich innych organów publicznych. Różnica między zużyciem energii końcowej w roku bazowym a rzeczywistym zużyciem energii końcowej w danym roku stanowi zmniejszenie zużycia, które można zaliczyć na poczet celu redukcji w tym roku. Dane dotyczące sił zbrojnych mogą być gromadzone i dostarczane na poziomie zagregowanym.
Państwa członkowskie mogą swobodnie korzystać z tej możliwości i mogą ją stosować przez jeden rok lub kilka lat i w odniesieniu do jednego z sektorów lub obydwu.
Ze względu na stopniowe obejmowanie obowiązkiem instytucji publicznych w różnej wielkości jednostkach administracyjnych, jak opisano powyżej, obowiązek zmniejszenia zużycia energii końcowej musi być obliczany oddzielnie dla każdej grupy instytucji publicznych.
Po określeniu poziomu bazowego oddzielnie dla każdej grupy, tj. dla instytucji publicznych w lokalnych jednostkach administracyjnych liczących mniej niż 5 000 mieszkańców oraz dla instytucji publicznych w lokalnych jednostkach administracyjnych liczących mniej niż 50 000, ale więcej niż 5 000 mieszkańców, dla każdego roku cel zmniejszenia zużycia energii końcowej można wyrazić jako maksymalne zużycie energii końcowej.
Na podstawie zakładanych wartości bazowych dla trzech grup instytucji publicznych w jednostkach administracyjnych o różnej wielkości rys. 1 poniżej przedstawia, jak zmienia się maksymalne zużycie energii końcowej w czasie, począwszy od 2025 r. W 2025 r. obowiązek ten stosuje się proporcjonalnie począwszy od 11 października roku transpozycji, co oznacza, że państwa członkowskie nie muszą osiągnąć pełnego zmniejszenia zużycia energii końcowej o 1,9 % w porównaniu z poziomem bazowym, lecz jedynie proporcjonalną część całego roku rozpoczynającego się od daty transpozycji, tj. 0,4 %. Ponadto przez cztery lata po wejściu dyrektywy w życie cele mają charakter orientacyjny. Szczegółowe wzory do obliczania celu zmniejszenia zużycia energii końcowej dla każdego roku zawarto w załączniku I do dyrektywy (UE) 2023/1791.
Rys. 1
Przykład stopniowej zmiany wartości docelowych zużycia energii końcowej (przyjęte wartości dla "grupy bazowej 1" (G1) = 100 jednostek energii; "grupy bazowej 2" (G2, instytucje publiczne w lokalnych jednostkach administracyjnych liczących mniej niż 50 000 i więcej niż 5 000 mieszkańców) = 70; "grupy bazowej 3" (G3, instytucje publiczne w lokalnych jednostkach administracyjnych liczących mniej niż 5 000 mieszkańców) = 70; w odniesieniu do 2025 r. stosuje się cel proporcjonalny).
Jeżeli poziom bazowy zostanie skorygowany, na przykład po okresie przejściowym, kiedy wartości szacunkowe zastępuje się wartościami rzeczywistymi, lub z jakiegokolwiek innego powodu w kolejnych latach 40 , wartości docelowe należy ponownie obliczyć na podstawie nowych wartości bazowych.
Do celów sprawozdawczości dotyczącej wypełnienia obowiązku zaleca się stosowanie lat kalendarzowych, ponieważ poziom bazowy ma zostać ustalony dla roku kalendarzowego 2021, a sprawozdawczość dotycząca realizacji krajowego planu w dziedzinie energii i klimatu wymaga okresów sprawozdawczych wynoszących dwa lata kalendarzowe.
Cel zmniejszenia zużycia energii końcowej w danym roku zostaje osiągnięty, jeżeli rzeczywiste zużycie energii końcowej, ewentualnie po dostosowaniu niektórych elementów zużycia energii końcowej (zob. sekcja 4.1.3), jest niższe niż maksymalne zużycie energii końcowej w tym roku. Rys. 2 poniżej przedstawia weryfikację osiągnięcia celu na przykładzie roku 2031. Celem, który mają osiągnąć wspólnie wszystkie instytucje publiczne w 2031 r., jest suma wartości bazowych dla każdej z trzech grup instytucji publicznych w różnych jednostkach administracyjnych. Ponadto w przykładzie pokazano, w jaki sposób uwzględnienie zmniejszenia zużycia energii końcowej w sektorach transportu publicznego i sił zbrojnych może przyczynić się do osiągnięcia celu, ponieważ można je odjąć od rzeczywistego zużycia energii końcowej w danym roku.
Rys. 2
Weryfikacja osiągnięcia celu na przykładzie roku 2031, bez uwzględnienia i z uwzględnieniem zmniejszenia zużycia energii końcowej w sektorach transportu publicznego i sił zbrojnych
Każdego roku, począwszy od 2025 r., państwa członkowskie będą musiały powtarzać proces gromadzenia danych dotyczących zużycia energii końcowej przez instytucje publiczne przy użyciu tej samej metodyki i struktury danych jak w przypadku gromadzenia danych na potrzeby określenia poziomu bazowego. Zgodnie z art. 5 ust. 3 dyrektywy (UE) 2023/1791 począwszy od 2027 r. należy gromadzić dane dotyczące instytucji publicznych w lokalnych jednostkach administracyjnych liczących mniej niż 50 000 mieszkańców. W przypadku instytucji publicznych w lokalnych jednostkach administracyjnych liczących mniej niż 5 000 mieszkańców proces ten rozpoczyna się w 2030 r. Państwa członkowskie mogą zechcieć ocenić, czy procedura gromadzenia danych jest skuteczna i czy instytucje te odnotowują zmniejszenie zużycia energii końcowej. W związku z tym wskazane może być rozpoczęcie gromadzenia danych równolegle z innymi instytucjami publicznymi, w przypadku których obowiązek zmniejszenia zużycia energii końcowej zaczyna mieć zastosowanie w 2025 r.
W art. 5 ust. 4 dyrektywy (UE) 2023/1791 wyraźnie zezwolono państwom członkowskim na uwzględnianie różnic klimatycznych występujących na terytorium danego państwa członkowskiego przy obliczaniu zużycia energii końcowej przez instytucje publiczne.
Ponadto, biorąc pod uwagę ogólne cele dyrektywy, przy obliczaniu zużycia energii końcowej przez swoje instytucje publiczne państwa członkowskie mogą stosować dalsze dostosowania. W szczególności obejmuje to dostosowanie do zmieniających się poziomów usług publicznych lub dostosowania w przypadku powołania, likwidacji lub restrukturyzacji instytucji publicznych. Dostosowanie zużycia energii końcowej do tych czynników pomoże również uniknąć wszelkich poważnych niepożądanych zachęt i ucieczek, które mogłyby być spowodowane obowiązkami określonymi w art. 5 ust. 1 dyrektywy (UE) 2023/1791, takich jak zmniejszenie zużycia energii końcowej osiągnięte dzięki outsourcingowi lub obniżeniu poziomu usług.
Państwa członkowskie nie są zobowiązane do uwzględniania różnic klimatycznych ani innych czynników. Jeżeli państwo członkowskie zdecyduje się dostosować zużycie energii do różnic klimatycznych lub innych czynników, powinno przedstawić wystarczające informacje wyjaśniające, w jaki sposób obliczono dostosowanie i jaki wpływ dostosowanie to miało na zgłoszone zużycie energii końcowej.
Zgodnie z najnowszymi wytycznymi dotyczącymi dostosowywania zużycia energii końcowej do różnic klimatycznych, jak opisano w szczególności w ISO 17742 lub ISO 50049, metody dostosowania nie można zmieniać z roku na rok. Ponadto stosowane podejście do dostosowań musi być spójne we wszystkich sektorach zużycia energii i nie może być stosowane wybiórczo w odniesieniu do poszczególnych segmentów, na przykład sektorów, usług publicznych lub grup instytucji publicznych.
Jeżeli państwo członkowskie zdecyduje się zmienić wybrane podejście po pewnej liczbie lat sprawozdawczych, musi wyczerpująco wyjaśnić powody wszelkich zmian oraz, ze względu na spójność, ponownie obliczyć wielkości dotyczące zużycia energii końcowej zgłoszone za poprzednie lata z zastosowaniem nowo wybranego podejścia we wszystkich sektorach i dla wszystkich usług publicznych. Powinno to wykazać konsekwentne wykonywanie obowiązków określonych w artykule również przy zastosowaniu nowej metodyki.
W tym kontekście w dodatku B do niniejszego załącznika pokrótce opisano podejścia metodyczne do dostosowania obliczeń dotyczących zużycia energii końcowej, które zgodnie z najnowszymi wytycznymi uznaje się za odpowiednie. Państwa członkowskie mogą odstąpić od proponowanej procedury z racjonalnych powodów, podając odpowiednie uzasadnienie.
Państwa członkowskie mogą swobodnie dobierać kombinację środków z różnych dziedzin polityki służącą osiągnięciu celów w zakresie zużycia energii końcowej. Chociaż w art. 5 ust. 3, 4 i 5 dyrektywy (UE) 2023/1791 przewidziano kilka obowiązkowych narzędzi, państwa członkowskie mają dużą elastyczność przy opracowywaniu konkretnych ścieżek wdrażania.
W kolejnych sekcjach podkreślono główne wymogi związane z wdrażaniem art. 5 ust. 3, 4 i 5 dyrektywy (UE) 2023/1791.
Zgodnie z art. 5 ust. 6 dyrektywy (UE) 2023/1791 państwa członkowskie zapewniają, aby wszystkie władze lokalne i regionalne ustanowiły konkretne środki w zakresie efektywności energetycznej w swoich długoterminowych narzędziach planowania. Oznacza to, że państwa członkowskie muszą wdrożyć odpowiednie środki z zakresu polityki, które doprowadzą do stosowania przez wszystkie regiony i gminy z długoterminowych narzędzi planowania obejmujących przynajmniej kwestię efektywności energetycznej. Najlepiej byłoby, gdyby długoterminowe plany na rzecz efektywności energetycznej stanowiły część szerszych planów, takich jak plany obniżenia emisyjności lub plany w zakresie zrównoważonej energii, o ile istnieją lub są tworzone.
Państwa członkowskie mogą wykorzystać jako punkt wyjścia różne rodzaje planów obniżenia emisyjności lub planów w zakresie zrównoważonej energii opracowanych przez władze lokalne w ramach odpowiednich inicjatyw krajowych i europejskich 41 . Zazwyczaj środki w zakresie efektywności energetycznej stanowią już integralną część procesu planowania w ramach tych inicjatyw. Ponadto w większości inicjatyw przewidziano pewien rodzaj zapewnienia jakości planów długoterminowych oraz procedur wykonawczych. Dodatkowo niektóre państwa członkowskie zaczęły już włączać kwestie zrównoważonej energii, w tym efektywność energetyczną, do planów zagospodarowania przestrzennego lub planów urbanistycznych regularnie przygotowywanych przez regiony i gminy.
Wymogi, które państwa członkowskie muszą spełnić w związku z łagodzeniem ubóstwa energetycznego i ochroną odbiorców wrażliwych, określono w art. 24 dyrektywy (UE) 2023/1791. W tym kontekście w art. 5 ust. 6 dyrektywy (UE) 2023/1791 dodano jedynie, że państwa członkowskie muszą zapewnić, aby wszystkie organy, w tym władze regionalne i lokalne 42 , były aktywnie zaangażowane we wdrażanie polityki związanej z ubóstwem energetycznym. W szczególności przy opracowywaniu i wdrażaniu środków w zakresie efektywności energetycznej należy zapewnić uwzględnienie interesów grup priorytetowych (osób dotkniętych ubóstwem energetycznym, osób żyjących w gospodarstwach domowych o niskich dochodach i grup wrażliwych) oraz ograniczenie znaczących negatywnych bezpośrednich lub pośrednich skutków środków w zakresie efektywności energetycznej. Dotyczy to długoterminowych planów efektywności energetycznej i planów obniżenia emisyjności, a w szczególności mieszkań socjalnych będących własnością władz regionalnych lub lokalnych, planów i strategii politycznych, które można również połączyć ze środkami i inwestycjami kwalifikującymi się do wsparcia ze środków Społecznego Funduszu Klimatycznego.
Art. 5. ust. 7 dyrektywy (UE) 2023/1791 zobowiązuje państwa członkowskie do udzielania wsparcia instytucjom publicznym, co może obejmować wsparcie finansowe i techniczne, w celu upowszechniania środków poprawy efektywności energetycznej, bez uszczerbku dla zasad pomocy państwa.
Co do zasady państwa członkowskie mają swobodę w opracowywaniu "pakietów wsparcia" dla instytucji publicznych. Bio- rąc jednak pod uwagę przykłady przedstawione w art. 5 ust. 6 i 7 dyrektywy (UE) 2023/1791 oraz opierając się na doświadczeniach praktycznych, wsparcie powinno obejmować między innymi następujące istotne elementy 43 :
Ponadto środki wsparcia powinny być dostępne dla wszystkich instytucji publicznych. Programy pilotażowe i środki o ograniczonym zasięgu nie są wystarczające.
W art. 5 ust. 9 dyrektywy (UE) 2023/1791 położono nacisk na charakterystykę energetyczną budynków, w tym wymianę starych i nieefektywnych ogrzewaczy, która dla instytucji publicznych może być szczególnie atrakcyjnym środkiem w zakresie efektywności energetycznej. Ponieważ obowiązek określony w art. 5 ust. 1 dyrektywy (UE) 2023/1791 odnosi się do zmniejszenia zużycia energii końcowej, zastąpienie kotłów grzewczych wykorzystujących paliwa kopalne systemami ciepłowniczymi (opartymi na energii odnawialnej), o ile jest to wykonalne, lub pompami ciepła, prowadziłoby do znacznego zmniejszenia zużycia energii końcowej.
Art. 6. dyrektywy (UE) 2023/1791 zastępuje art. 5 dyrektywy 2012/27/UE. Główne zmiany to:
W celu zapewnienia zgodności z art. 6 dyrektywy (UE) 2023/1791 państwa członkowskie powinny:
Państwa członkowskie mogą podjąć decyzję o zastosowaniu podejścia alternatywnego, które polega na osiągnięciu rocznych oszczędności energii co najmniej równych oszczędnościom osiągniętym dzięki podejściu domyślnemu. Do celu stosowania podejścia alternatywnego państwa członkowskie powinny:
Budynki objęte art. 6 dyrektywy (UE) 2023/1791 to ogrzewane lub chłodzone budynki będące własnością instytucji publicznych lub przez nie zajmowane, o całkowitej powierzchni użytkowej wynoszącej ponad 250 m2 (art. 6 ust. 1 tej dyrektywy). Pojęcie "budynek" należy interpretować zgodnie z definicją zawartą w art. 2 pkt 1 dyrektywy w sprawie charakterystyki energetycznej budynków, gdzie "budynek" oznacza "konstrukcję zadaszoną, posiadającą ściany, w której do utrzymania klimatu wewnętrznego stosowana jest energia". "Całkowita powierzchnia użytkowa" oznacza "powierzchnię pomieszczeń budynku lub części budynku, gdzie energia jest wykorzystywana do regulowania wewnętrznych warunków klimatycznych" (art. 2 pkt 13 dyrektywy (UE) 2023/1791). Oznacza to, że budynki takie jak np. nieogrzewane garaże lub magazyny są wyłączone z obowiązku. Tabela 3 zawiera przegląd poszczególnych obowiązków dla kategorii budynków wymienionych w art. 6 dyrektywy (UE) 2023/1791.
Tabela 3
Zakres poszczególnych obowiązków określonych w art. 6 dyrektywy (UE) 2023/1791
Kategoria | Uwzględnienie w wykazie | Uwzględnienie w poziomie bazowym (1) | Obowiązek renowacji | Wkład w osiągnięcie celu dotyczącego przekształcenia w budynki o niemal zerowym zużyciu energii | ||
Podstawa prawna | Art. 6 ust. 5 | Art. 6 ust. 1-4 i art. 6 ust. 6 | ||||
Zajmowane przez instytucje publiczne, ale nie- będące ich własnością | TAK | NIE | NIE (2) | NIE | ||
Będące własnością instytucji publicznych | Budynki, które w dniu 1 stycznia 2024 r. są już budynkami o niemal zerowym zużyciu energii | TAK | NIE | NIE | NIE | |
Mieszkania socjalne, których renowacje NIE są neutralne pod względem kosztów | TAK | NIE | NIE | NIE | ||
Mieszkania socjalne, których renowacje są neutralne pod względem kosztów | TAK | TAK | TAK | TAK | ||
Budynki, których przekształcenie w budynek o niemal zerowym zużyciu energii nie jest wykonalne z technicznego, ekonomicznego lub funkcjonalnego punktu widzenia (art. 6 ust. 2 akapit drugi) | TAK | TAK | NIE | TAK (3) | ||
Budynki szczególnych kategorii określone w art. 6 ust. 2 lit. a)-c). | TAK | TAK | TAK | TAK (4) | ||
Wszystkie pozostałe budynki objęte obowiązkiem renowacji > 250 m2 | TAK | TAK | TAK | TAK | ||
Pozostałe budynki ≤ 250 m2 | NIE (5) | NIE | NIE | NIE | ||
(1) W poziomie bazowym uwzględnia się jedynie budynki będące własnością instytucji publicznych w dniu 1 stycznia 2024 r. Budynki nabyte przez instytucję publiczną po tej dacie nie są uwzględniane w poziomie bazowym, ale mogą przyczynić się do osiągnięcia celu, jeżeli zostaną następnie poddane renowacji, tak aby spełniać normy dla budynków o niemal zerowym zużyciu energii lub budynków zeroemisyjnych. | ||||||
(2) Obowiązek negocjowania klauzul umownych (art. 6 ust. 1). | ||||||
(3) Tylko wtedy, gdy mimo to zostaną poddane renowacji w celu ich przekształcenia w budynki o niemal zerowym zużyciu energii lub budynki zeroemisyjne. | ||||||
(4) W przypadku budynków szczególnych kategorii określonych w art. 6 ust. 2 lit. a)-c) wystarczająca jest renowacja prowadząca do poprawy efektywności energetycznej do odpowiedniego poziomu określonego przez państwa członkowskie, który może być mniej rygorystyczny niż przekształcenie w budynek o niemal zerowym zużyciu energii. Przekształcenie po renowacji w budynek o niemal zerowym zużyciu energii nie jest obowiązkowe. | ||||||
(5) Zgodnie z art. 6 ust. 5 nie ma obowiązku umieszczania w wykazie budynków o powierzchni mniejszej niż 250 m2, ale państwa członkowskie mogą podjąć taką decyzję, aby stworzyć kompletny wykaz budynków użyteczności publicznej. |
Państwa członkowskie mają wypełniać co roku obowiązki w zakresie renowacji i oszczędności energii określone w art. 6 dyrektywy (UE) 2023/1791, począwszy od daty transpozycji, tj. od dnia 11 października 2025 r. Zaleca się, aby do celów gromadzenia danych i sprawozdawczości państwa członkowskie obliczały swoje zobowiązania i składały sprawozdania z ich wykonania w oparciu o rok kalendarzowy. W okresie od daty transpozycji do końca roku wymóg dotyczący m2 do renowacji - podobnie jak w przypadku oszczędności energii, które należy osiągnąć - można obliczyć proporcjonalnie, tj. będzie on wynosił 0,7 % powierzchni wszystkich budynków instytucji publicznych w 2025 r., obok 2,3 % budynków instytucji rządowych, które mają zostać poddane renowacji w 2025 r. zgodnie z art. 5 dyrektywy 2012/27/UE.
Koncepcja renowacji energetycznej opisuje poprawę charakterystyki energetycznej co najmniej jednego elementu budynku, na przykład przegród zewnętrznych lub systemów technicznych budynku, co znacznie zmniejsza zużycie energii na ogrzewanie lub chłodzenie pomieszczeń, ciepłą wodę, wentylację, (wbudowane) oświetlenie i zużycie energii pomocniczej 45 .
Zalecenie Komisji (UE) 2019/1019 46 zawiera dalsze szczegółowe informacje na temat pojęć możliwości realizacji z technicznego, ekonomicznego i funkcjonalnego punktu widzenia, które są również istotne dla stosowania art. 6 ust. 2. W zaleceniu tym stwierdzono, że odpowiedzialność za szczegółowe wskazanie konkretnych przypadków, w których spełnienie wymogów nie jest możliwe z technicznego, ekonomicznego lub funkcjonalnego punktu widzenia, spoczywa na państwach członkowskich, oraz że powinny one zapewnić, by przypadki te zostały wyraźnie zidentyfikowane, opisane i uzasadnione. Procedury oceny możliwości realizacji mogą również różnić się w zależności od rodzaju budynków, aby uwzględnić ich specyfikę. Możliwości realizacji z technicznego, ekonomicznego i funkcjonalnego punktu widzenia należy interpretować w następujący sposób:
Zgodnie z art. 6 ust. 5 dyrektywy (UE) 2023/1791 do dnia 11 października 2025 r. państwa członkowskie mają stworzyć i podać do wiadomości publicznej oraz udostępnić wykaz ogrzewanych lub chłodzonych budynków o powierzchni większej niż 250 m2, które są własnością instytucji publicznych lub są przez nie zajmowane. W odniesieniu do każdego budynku wykaz ten powinien zawierać co najmniej powierzchnię pomieszczeń w m2, świadectwo charakterystyki energetycznej oraz, w miarę dostępności, zmierzone roczne zużycie energii na potrzeby ogrzewania, chłodzenia, energii elektrycznej i ciepłej wody. Wykaz ten ma być aktualizowany co najmniej raz na dwa lata. Wykaz wspiera ocenę obowiązków określonych w art. 6 ust. 1-4 i 6 dyrektywy (UE) 2023/1791, umożliwiając państwom członkowskim obliczanie całkowitej powierzchni objętej celem 3 % oraz liczby m2 podlegającej renowacji rocznie zgodnie z podejściem domyślnym lub równoważnych oszczędności energii, które mają zostać osiągnięte w ramach podejścia alternatywnego.
Punktem wyjścia do stworzenia wykazu jest sporządzenie listy wszystkich instytucji publicznych. Może ona opierać się na wykazie instytucji publicznych wymaganym na podstawie art. 5 dyrektywy (UE) 2023/1791. Zaleca się zatem gromadzenie danych wymaganych do spełnienia wymogów art. 6 ust. 5 wraz z danymi wymaganymi do zapewnienia zgodności z art. 5 i za pomocą tych samych narzędzi. W odniesieniu do każdej instytucji publicznej państwa członkowskie określają wszystkie budynki, które objęte są zakresem stosowania artykułu. Chociaż w art. 6 ust. 5 dyrektywy (UE) 2023/1791 nie wymaga się od państw członkowskich zgłaszania, które instytucje są właścicielami budynków lub je zajmują, państwa członkowskie będą potrzebowały tych informacji do opracowania odpowiednich środków, które będą różnić się w przypadku budynków będących własnością instytucji publicznych i budynków zajmowanych przez instytucje publiczne. Państwa członkowskie mogą również wykorzystywać te informacje do spełnienia innych wymogów, takich jak konieczność regularnego aktualizowania wykazu i wymogów związanych z dyrektywą w sprawie charakterystyki energetycznej budynków. Przydatne może być również opublikowanie danych dotyczących własności lub użytkowania, tak aby użytkownicy wykazu byli w stanie zidentyfikować budynki, w których instytucje publiczne są bezpośrednio odpowiedzialne za środki w zakresie efektywności energetycznej (w tym renowację).
Wykaz należy sporządzić w taki sposób, aby możliwa była jednoznaczna identyfikacja każdego budynku. Praktycznym podejściem mogłoby być stosowanie tego samego niepowtarzalnego identyfikatora co w świadectwie charakterystyki energetycznej, który to identyfikator może różnić się w poszczególnych państwach członkowskich. Może być nim na przykład adres lub nazwa budynku. Powinno to ułatwić zarządzanie wykazem i powiązanie z innymi bazami danych wymaganymi na mocy dyrektywy w sprawie charakterystyki energetycznej budynków.
Biorąc pod uwagę kategorie określone w art. 6 ust. 2 lit. a)-c) dyrektywy (UE) 2023/1791 wykaz powinien obejmować wszystkie budynki, które są własnością instytucji publicznej lub są przez nią zajmowane, w tym:
W art. 6 ust. 5 dyrektywy (UE) 2023/1791 wprowadzono wymóg, aby wykaz zawierał świadectwo charakterystyki energetycznej, co oznacza jego wersję elektroniczną, np. widoczną jako strona internetowa, dokument PDF lub obraz.
Świadectwo charakterystyki energetycznej zawiera informację na temat powierzchni pomieszczeń w budynku (rozumianą jako całkowitą powierzchnię użytkową podaną w m2), którą można wpisać w odpowiednim miejscu w wykazie.
W art. 6 ust. 5 dyrektywy (UE) 2023/1791 zobowiązano państwa członkowskie do podawania zmierzonego zużycia energii dla każdego budynku ujętego w wykazie, jeżeli dane te są dostępne. Obejmuje to roczne zużycie energii na potrzeby ogrzewania, chłodzenia, energii elektrycznej i ciepłej wody. Dane dotyczące zużycia energii można zazwyczaj łatwo zidentyfikować, ponieważ są one dostarczane przez dostawcę energii. Należy jednak wziąć pod uwagę następujące aspekty:
Przy określaniu metodyki spełnienia wymogów określonych w art. 6 ust. 5 dyrektywy (UE) 2023/1791 państwa członkowskie powinny przedstawić instytucjom publicznym jasne instrukcje dotyczące sposobu zgłaszania danych dotyczących zużycia.
Podanie do wiadomości publicznej i udostępnienie wykazu oznacza, że państwa członkowskie mają zapewnić ogółowi społeczeństwa i wszystkim zainteresowanym stronom łatwy dostęp do danych i korzystanie z nich. W praktyce państwa członkowskie mogą spełnić ten wymóg, na przykład przez:
Państwa członkowskie mogą zapewnić dalsze funkcje ułatwiające korzystanie z wykazu, na przykład wyszukiwanie według instytucji publicznej, miasta/regionu lub adresu.
Państwa członkowskie muszą sporządzić wykaz przed upływem terminu transpozycji i aktualizować go co najmniej raz na dwa lata 47 . Aktualizacje te powinny obejmować co najmniej następujące zmiany:
W celu aktualizacji wykazu co dwa lata państwa członkowskie muszą również aktualizować dane dotyczące zużycia energii w budynkach instytucji publicznych. Dążąc do zminimalizowania obciążeń administracyjnych dla państw członkowskich zaleca się jednak, aby dane dotyczące zużycia energii aktualizować wyłącznie przy istotnych zmianach, na przykład w związku z renowacją energetyczną lub zmianą użytkowania Aby jeszcze bardziej zmniejszyć obciążenie administracyjne i ułatwić gromadzenie danych, zaleca się rozwiązania cyfrowe i zautomatyzowane. Należy je opracować tak, aby ten sam przepływ danych umożliwiał spełnienie wymogów związanych z art. 5 dyrektywy (UE) 2023/1791. Na przykład dane pochodzące ze zautomatyzowanych odczytów inteligentnych liczników można agregować na poziomie budynku i instytucji publicznej, tak aby zarówno wykaz, o którym mowa w art. 6 dyrektywy (UE) 2023/1791, jak i baza danych utworzona w celu zapewnienia zgodności z art. 5 dyrektywy (UE) 2023/1791 mogły być regularnie aktualizowane.
W art. 6 ust. 5 dyrektywy (UE) 2023/1791 zobowiązano państwa członkowskie do powiązania wykazu z przeglądem zasobów budowlanych przeprowadzonym w ramach krajowych planów renowacji budynków zgodnie z art. 3 dyrektywy w sprawie charakterystyki energetycznej budynków oraz z bazami danych ustanowionymi na podstawie art. 22 dyrektywy w sprawie charakterystyki energetycznej budynków Można to osiągnąć przez powiązanie wykazu z tymi bazami danych za pomocą nazwy lub numeru identyfikacyjnego budynku. W przypadkach, w których na podstawie dyrektywy w sprawie charakterystyki energetycznej budynków państwa członkowskie mają wskazać liczbę budynków i całkowitą powierzchnię (m2) dla budynków publicznych, dane te można pozyskać z wykazu opracowanego na potrzeby art. 6 dyrektywy (UE) 2023/1791. Dane zgromadzone w celu sporządzenia wykazu wymaganego na podstawie art. 6 ust. 5 dyrektywy (UE) 2023/1791 można wykorzystać do przeprowadzenia krajowego przeglądu zasobów budowlanych, ale konieczne będą inne źródła danych.
Art. 6. ust. 5 akapit drugi dyrektywy (UE) 2023/1791 stanowi, że upublicznione i udostępnione dane z wykazu (dotyczące charakterystyki zasobów budowlanych, renowacji budynków i charakterystyki energetycznej) mogą być agregowane przez obserwatorium zasobów budowlanych UE (EU BSO), aby zapewnić lepsze zrozumienie charakterystyki energetycznej sektora budynków za pomocą porównywalnych danych. EU BSO to narzędzie monitorowania charakterystyki energetycznej budynków w całej UE 48 . Wykaz ustanowiony na potrzeby art. 6 ust. 5 powinien przyczynić się do poprawy danych i informacji w EU BSO dzięki dostarczaniu danych na temat zasobów budowlanych instytucji publicznych, w tym świadectw charakterystyki energetycznej, budynków o niemal zerowym zużyciu energii i zużycia energii. Minimalnym spełnieniem tego wymogu byłoby dzielenie się przez państwa członkowskie z EU BSO danymi z wykazów zgodnie z zasadami, które określi Komisja.
Wskaźnik renowacji wynoszący 3 % należy obliczyć na podstawie całkowitej powierzchni budynków o całkowitej powierzchni użytkowej powyżej 250 m2, które to budynki są własnością instytucji publicznych i w dniu 1 stycznia 2024 r. nie są budynkami o niemal zerowym zużyciu energii. Oznacza to, że roczny cel renowacji wynoszący 3 % opiera się na stałej wartości (poziomie bazowym) w całym okresie realizacji.
Państwa członkowskie mogą zdecydować, które budynki poddać renowacji, aby spełnić 3-procentowy wymóg renowacji, przy czym przy wyborze budynków do renowacji powinny należycie uwzględnić opłacalność i wykonalność techniczną. Jeżeli państwa członkowskie ocenią, że przekształcenie konkretnego budynku w budynek o niemal zerowym zużyciu energii nie jest wykonalne z technicznego, ekonomicznego lub funkcjonalnego punktu widzenia i przeprowadzają renowację tego budynku na niższym poziomie, nie mogą zaliczyć renowacji tego budynku na poczet spełnienia wymogu. Budynki te należy jednak nadal uwzględnić w wykazie budynków wykorzystywanym do obliczania rocznego wymogu renowacji (tj. w poziomie bazowym). Państwa członkowskie powinny również wziąć pod uwagę, że definicja budynków o niemal zerowym zużyciu energii obejmuje pojęcie opłacalności.
W drodze wyjątku państwa członkowskie mogą stosować mniej rygorystyczne wymogi niż renowacja w celu przekształcenia budynku w budynek o niemal zerowym zużyciu energii lub zeroemisyjny w odniesieniu do budynków należących do następujących kategorii (art. 6 ust. 2 dyrektywy (UE) 2023/1791):
Przepis ten oznacza, że budynki te powinny być uwzględniane przy obliczaniu poziomu bazowego i mogą być zaliczane na poczet osiągnięcia celu, nawet jeżeli spełniają normę charakterystyki energetycznej inną niż budynki o niemal zerowym zużyciu energii lub budynki zeroemisyjne. Aby renowację tych budynków można było zaliczyć na poczet celu, biorąc pod uwagę szczególne cechy budynku, norma niższa niż dla budynków o niemal zerowym zużyciu energii lub budynków zeroemisyjnych powinna być jak najbardziej zbliżona do normy dla takich budynków. W tym celu państwa członkowskie powinny określić ten minimalny poziom zgodnie z charakterystyką budynku lub grupy budynków o podobnych cechach.
Mieszkalnictwo socjalne
Do celów art. 6 ust. 1 akapit trzeci dyrektywy (UE) 2023/1791 mieszkania socjalne obejmują wszystkie budynki (w tym budynki wielomieszkaniowe i jednorodzinne) o całkowitej powierzchni użytkowej wynoszącej ponad 250 m2, które są własnością instytucji publicznych w związku z zapewnianiem mieszkalnictwa socjalnego i które w dniu 1 stycznia 2024 r. nie spełniają wymogów definicji budynków o niemal zerowym zużyciu energii obowiązującej w danym państwie członkowskim. Państwa członkowskie powinny odnieść się do krajowej definicji mieszkalnictwa socjalnego. Budynki o mieszanej strukturze własności powinny być objęte obowiązkiem renowacji, jeżeli spełnione są kryteria powierzchni użytkowej w odniesieniu do części będących własnością instytucji publicznej.
Państwa członkowskie mogą zdecydować o zwolnieniu mieszkań socjalnych z obowiązku przeprowadzenia renowacji, jeżeli renowacja doprowadziłaby do podwyższenia czynszu dla osób mieszkających w mieszkaniach socjalnych, którego nie można ograniczyć do równowartości oszczędności ekonomicznych na rachunkach za energię. W tym celu państwa członkowskie mogą oszacować oszczędności na rachunkach za energię wynikające z renowacji mieszkań socjalnych (z uwzględnieniem oszczędności energii i zmian cen energii) oraz ocenić, czy są one wystarczające do pokrycia kosztów renowacji. Jeżeli oszczędności ekonomiczne na rachunku za energię nie pokrywają kosztów renowacji, państwa członkowskie mogą rozważyć alternatywne warianty, aby uniknąć przenoszenia całości kosztów renowacji na mieszkańców, na przykład przez finansowanie części kosztów za pośrednictwem publicznych lub prywatnych instrumentów finansowania, w tym za pośrednictwem środków i inwestycji kwalifikujących się do wsparcia w ramach Społecznego Funduszu Klimatycznego. Przypadek ten należy stosować w sytuacjach, w których czynsz jest naliczany proporcjonalnie do wartości budynku, a koszty modernizacji budynku (w tym renowacji energetycznych) są przenoszone na gospodarstwa domowe w formie podwyższonych czynszów.
Neutralność kosztowa oznacza, że inwestycja wymagana do renowacji budynku stanowi co najwyżej równowartość pieniężną korzyści w całym okresie eksploatacji budynku, których można oczekiwać w następstwie renowacji. Aby ocenić, czy taka sytuacja ma miejsce, państwa członkowskie powinny zdefiniować odpowiednie metody określające sposób ustalania parametrów wymaganych do obliczeń, takich jak koszty renowacji, stopy dyskontowe, przyszłe ceny energii, zużycie energii przed renowacją i po niej itd.
Państwa członkowskie powinny wziąć pod uwagę inne istotne koszty związane z mieszkalnictwem socjalnym, a także inne korzyści, które można zapewnić po renowacji budynków w celu przekształcenia ich w budynki o niemal zerowym zużyciu energii. Na przykład gospodarstwa domowe wynajmujące mieszkania socjalne mogą korzystać z (niższych) taryf mających na celu wsparcie grup priorytetowych (takich jak osoby dotknięte ubóstwem energetycznym, odbiorcy wrażliwi, osoby żyjące w gospodarstwach domowych o niskich dochodach oraz, w stosownych przypadkach, osoby mieszkające w mieszkaniach socjalnych) w opłacaniu kosztów energii lub rachunek za energię takich gospodarstw może być częściowo lub w całości opłacany z systemów wsparcia społecznego, lub mogą one korzystać z innych narzędzi dostępnych w każdym państwie członkowskim, w tym w ramach możliwości oferowanych przez fundusze odnawialne i społecznościowe projekty w zakresie energii odnawialnej, tj. dzielenie się energią słoneczną między najemcami mieszkań socjalnych, które dostarczają zieloną energię elektryczną po niższej cenie. Renowacje energetyczne obniżyłyby rachunki za energię, a tym samym zmniejszyłyby pośrednie koszty energii, które mogą nie być oczywiste, jeśli weźmie się pod uwagę jedynie rachunek za energię. Inne aspekty, które należy uwzględnić w ocenie neutralności kosztowej, to niższe koszty utrzymania i lepsze warunki życia po renowacji.
Państwa członkowskie powinny ocenić neutralność kosztową interwencji na podstawie jej szacunkowych kosztów i wartości zużycia energii, ale mogą rozważyć ograniczenie podwyżki czynszu po renowacji dla najemców mieszkań socjalnych do wielkości oszczędności osiągniętych na rachunkach za energię. Fikcyjny przykład obejmuje renowację mieszkań socjalnych, która kosztuje 30 000 EUR i pozwala zmniejszyć zużycie energii o 12 000 kWh rocznie. Gospodarstwa domowe płacące średnią stawkę w wysokości 0,25 EUR/kWh zaoszczędziłyby 3 000 EUR rocznie, ale w przypadku gospodarstwa domowego korzystającego z obniżonej taryfy, np. 0,10 EUR za kWh, roczne oszczędności wyniosłyby 1 200 EUR. Ponadto jeżeli gospodarstwo domowe wykorzystało mniej energii niż szacowane zużycie dla tego lokalu mieszkalnego, oszczędności osiągnięte w praktyce będą niższe niż 1 200 EUR. W takim przypadku odzyskanie inwestycji nie będzie możliwe nawet przy zastosowaniu bardzo niskich stóp dyskontowych; wynika to jednak z kosztów socjalnych (w tym przykładzie dotowanych stawek za energię elektryczną) oraz z faktu, że nie uwzględnia się odpowiednio niewystarczającego ogrzewania przez najemców. Aby osiągnąć neutralność kosztową, państwa członkowskie powinny uwzględnić dotacje otrzymywane przez dostawców mieszkań socjalnych i pomóc im w pokryciu kosztów renowacji, których nie mogą odzyskać od najemców.
Państwa członkowskie powinny ustanowić odpowiednią metodę oceny, czy spełniony został warunek neutralności kosztowej. Państwa członkowskie powinny określić odpowiednią stopę dyskontową w celu zaktualizowania kosztów utrzymania i rachunków za energię, ale należy ją ustalić na realistycznym poziomie, na przykład kosztu kapitału dla instytucji publicznej lub społecznej stopy dyskontowej 50 . Różni się to od testu wykonalności ekonomicznej, w przypadku którego właściwe może być uwzględnienie marży zysku i wyższej stopy dyskontowej w celu odzwierciedlenia ryzyka.
Można uznać, że zasada neutralności kosztowej jest przestrzegana, jeżeli spełniony jest następujący warunek:
Gdzie:
RC: koszty poniesione na renowację energetyczną budynku;
E: całkowity rachunek za energię;
OC: pozostałe koszty;
OB: inne korzyści;
br: przed renowacją;
ar: po renowacji;
r: zastosowana stopa dyskontowa;
i: rok, dla którego szacowane są koszty i korzyści;
rl: pozostały okres eksploatacji istniejącego budynku przed renowacją.
Prawa strona równania przedstawia oszczędności w kosztach bieżących budynków osiągane przez cały okres użytkowania, odpowiednio zdyskontowane. Równanie przedstawia się jako sumę, ponieważ państwa członkowskie mogą zechcieć uwzględnić zmiany kosztów energii oraz pozostałych kosztów i korzyści oczekiwanych w przyszłych latach.
Państwa członkowskie mogą określić szczegóły metodyki, jednak ocena powinna być spójna z definicją neutralności kosztowej i najlepszymi praktykami. Przy ocenie państwa członkowskie powinny wziąć pod uwagę następujące aspekty:
Państwa członkowskie mogą również rozważyć inne aspekty:
Mieszkania socjalne, które nie spełniają kryteriów neutralności kosztowej, mogą zostać wyłączone z poziomu bazowego. Jeżeli państwa członkowskie zdecydują się wyłączyć z poziomu bazowego część lub całość swoich mieszkań socjalnych, przedstawiają uzasadnienie, dlaczego renowacja tych budynków nie byłaby neutralna pod względem kosztów lub prowadziłaby do wzrostu czynszu wykraczającego poza oszczędności na rachunku za energię.
Ponieważ ocena neutralności kosztowej i ewentualne wyłączenie mieszkań socjalnych ma wpływ na obliczanie rocznego celu w zakresie renowacji, państwa członkowskie powinny przeprowadzić ocenę neutralności kosztowej całego zasobu mieszkań socjalnych przed upływem terminu transpozycji. Państwa członkowskie mogą z wyprzedzeniem stosować różne metody oceny neutralności kosztowej:
Ponieważ ocenę neutralności kosztowej należy przeprowadzić przed pracami renowacyjnymi, w ocenie należy uwzględnić stan budynku (w tym pozostały okres eksploatacji poszczególnych elementów budynku) w momencie przeprowadzania oceny.
Specjalne kategorie budynków zdefiniowane w art. 6 ust. 2 lit. a)-c) dyrektywy (UE) 2023/1791
Art. 6. ust. 2 dyrektywy (UE) 2023/1791 stanowi, że państwa członkowskie mogą stosować mniej rygorystyczne wymogi niż wymogi ustanowione w art. 6 ust. 1 tej dyrektywy w odniesieniu do kategorii budynków określonych w art. 6 ust. 2 lit. a)-c) dyrektywy (UE) 2023/1791. Przepis ten należy interpretować jako obowiązek renowacji, który można spełnić przez renowację tych budynków do poziomu efektywności innego niż budynki o niemal zerowym zużyciu energii lub budynki zeroemisyjne, chociaż domyślnie, w miarę możliwości, budynki te należy poddawać renowacji do poziomu budynków o niemal zerowym zużyciu energii lub budynków zeroemisyjnych. Państwa członkowskie muszą zawsze uwzględnić budynki należące do kategorii specjalnych w poziomie bazowym do obliczania wymogu renowacji wynoszącego 3 %. Państwa członkowskie mogą zaliczyć renowację tych budynków na poczet rocznego celu renowacji, nawet jeśli są one poddawane renowacji do innego poziomu. Chociaż mniej rygorystyczne wymogi dotyczące renowacji mogą być stosowane do budynków będących własnością sił zbrojnych lub instytucji rządowych oraz służących celom obrony narodowej, kwatery jednoosobowe lub budynki biurowe sił zbrojnych i innego personelu zatrudnionego przez organy krajowych sił zbrojnych muszą zostać poddane renowacji do poziomu budynków o niemal zerowym zużyciu energii lub budynków zeroemisyjnych, aby można je było zaliczyć na poczet celu rocznego.
W celu identyfikacji budynków należących do tych kategorii państwa członkowskie powinny zastosować już istniejące metody. Na przykład w przypadku urzędowo chronionych budynków oraz miejsc kultu i działalności religijnej można zastosować tę samą metodykę, którą stosuje się do celów dyrektywy w sprawie charakterystyki energetycznej budynków.
W art. 6 ust. 2 dyrektywy (UE) 2023/1791 nie nałożono na państwa członkowskie żadnego wyraźnego obowiązku powiadamiania Komisji o ich podejściu do specjalnych kategorii budynków, ale kryteria ustanowione dla budynków chronionych zobowiązują państwa członkowskie do przeprowadzenia oceny. W przypadku budynków należących do sił zbrojnych lub służących celom obrony oraz budynków używanych jako miejsca kultu i do działalności religijnej państwa członkowskie są zobowiązane jedynie do wskazania, że budynki te należą do tych kategorii. Można tego dokonać przy obliczaniu rocznego celu renowacji z uwzględnieniem tych budynków, ponieważ wszystkie budynki należące do kategorii specjalnych muszą zostać uwzględnione w poziomie bazowym służącym do obliczania rocznego wymogu.
Państwa członkowskie powinny jasno określić poziom charakterystyki energetycznej, który budynki należące do tych kategorii będą musiały osiągnąć, aby można je było zaliczyć na poczet rocznego wskaźnika renowacji, oraz uzasadnić te poziomy charakterystyki energetycznej. Poziom charakterystyki energetycznej powinien być zgodny z celem art. 6, tj. należy wdrożyć wszystkie środki mające na celu poprawę efektywności energetycznej i przekształcenie budynku w budynek o niemal zerowym zużyciu energii lub budynek zeroemisyjny, chyba że mają one wpływ na charakter lub użytkowanie budynków lub są nieproporcjonalne.
W przypadku budynków szczególnych kategorii (art. 6 ust. 2 lit. a)-c) dyrektywy (UE) 2023/1791) oraz budynków, w przypadku których państwa członkowskie podejmują decyzję o nieprzeprowadzaniu renowacji ze względów wykonalności (art. 6 ust. 2 akapit drugi dyrektywy (UE) 2023/1791), państwa członkowskie powinny rozważyć ustanowienie odpowiedniej metody umożliwiającej identyfikację budynków, w przypadku których nie można przeprowadzić renowacji do poziomu budynków o niemal zerowym zużyciu energii lub budynków zeroemisyjnych w oparciu o standardowe kryteria. Metodyka ta musi uwzględniać koszty renowacji, oszczędności energii oraz dodatkowe koszty lub skutki związane z cechami budynku, które przypisują go do kategorii specjalnej. Metodyka i kryteria mogą być stosowane do grup budynków, a nie na poziomie budynku; na przykład do przestrzeni biurowej wybudowanej w określonym czasie z wykorzystaniem tego samego procesu budowlanego. Odpowiednimi wskaźnikami, które państwa członkowskie mogłyby rozważyć w celu oceny porównywalności budynków, są:
Aby wypełnić obowiązek renowacji, państwa członkowskie muszą najpierw ustalić całkowitą powierzchnię użytkową, która od dnia 1 stycznia 2024 r. będzie objęta obowiązkiem (poziom bazowy). Na podstawie tej wartości państwa członkowskie mogą oszacować roczny cel w zakresie renowacji (3 % poziomu bazowego).
Aby uwzględnić budynki w poziomie bazowym, muszą one spełniać następujące kryteria:
państwa członkowskie mogą wyłączyć z poziomu bazowego mieszkania socjalne, w przypadku gdy renowacje nie byłyby neutralne pod względem kosztów lub prowadziłyby do podwyższenia czynszu, która to podwyżka byłaby wyższa od oszczędności ekonomicznych na rachunkach za energię.
Po ustaleniu poziomu bazowego państwa członkowskie obliczają roczny cel w zakresie renowacji, który będą musiały osiągnąć. Do obliczenia minimalnego rocznego celu w zakresie renowacji należy zastosować następujący wzór:
Gdzie:
m2całkowita powierzchnia użytkowa jest sumą powierzchni użytkowej wszystkich budynków uwzględnionych w poziomie bazowym;
rr oznacza wskaźnik renowacji wynoszący 3 % określony w art. 6 ust. 1 dyrektywy (UE) 2023/1791.
Przykład liczbowy znajduje się w dodatku C do niniejszego załącznika.
Roczny cel w zakresie renowacji wyrażony w m2 pozostaje bez zmian w całym okresie obowiązywania dyrektywy (UE) 2023/1791. Jest to zmiana w porównaniu z dyrektywą 2012/27/UE, w której roczny cel w zakresie renowacji musiał być obliczany corocznie na podstawie powierzchni pomieszczeń, która nie spełniała krajowych minimalnych wymogów dotyczących charakterystyki energetycznej. Z dyrektywy (UE) 2023/1791 wynika, że wymagany roczny wskaźnik renowacji będzie znacznie wyższy w porównaniu z metodą zastosowaną w dyrektywie 2012/27/UE. Oznacza to również, że poziom bazowy ustalony na koniec pierwszego okresu sprawozdawczego, a w konsekwencji roczny cel w zakresie renowacji, nie może być aktualizowany w przypadku sprzedaży, rozbiórki, nabycia lub wybudowania budynku. Istnieją szczególne przypadki, które zapewniają państwom członkowskim pewien stopień elastyczności w osiąganiu rocznego celu w zakresie renowacji. Przypadki te wyjaśniono poniżej.
Państwa członkowskie informują Komisję w swoich krajowych planach w dziedzinie energii i klimatu określonych w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/1999 52 (zob. rozdział 7.1) o swoim poziomie bazowym (całkowita powierzchnia budynków objętych zakresem stosowania niniejszego artykułu wyrażona w m2) oraz o rocznym celu w zakresie renowacji (również wyrażonym w m2). W ramach tych informacji państwa członkowskie powinny również wskazać liczbę m2 budynków należących do kategorii specjalnych określonych w art. 6 ust. 2 lit. a-c). Liczbę m2 poddanych renowacji, którą można zaliczyć na poczet rocznego wymogu, państwa członkowskie powinny podać w dwuletnich sprawozdaniach zgodnie z rozporządzeniem (UE) 2018/1999, wyodrębniając z niej liczbę m2 budynków poddanych renowacji, które należą do kategorii specjalnych określonych w art. 6 ust. 2 lit. a)-c) dyrektywy (UE) 2023/1791.
Koncentracja oszczędności na wstępie
Aby stworzyć zachętę do wczesnych działań, w dyrektywie (UE) 2023/1791 zezwolono państwom członkowskim, które dokonują renowacji więcej niż 3 % całkowitej powierzchni swoich budynków w danym roku, na zaliczenie tej tzw. nadwyżki renowacji na poczet rocznego wskaźnika renowacji w następnych latach (art. 6 ust. 3). Do 31 grudnia 2026 r. nadwyżki renowacji osiągnięte w danym roku mogą być zaliczane na poczet rocznego wskaźnika renowacji w trzech następnych latach. Od 1 stycznia 2027 r. nadwyżki renowacji osiągnięte w danym roku można zaliczyć na poczet rocznego wskaźnika renowacji w dwóch następnych latach. W praktyce oznacza to, że jeżeli na przykład dane państwo członkowskie przeprowadza renowację 3,5 % całkowitej powierzchni użytkowej swoich zasobów budowlanych w roku X, w roku X+1 musi przeprowadzić renowację jedynie 2,5 % całkowitej powierzchni użytkowej; jeżeli państwo członkowskie dokonuje renowacji 3 % całkowitej powierzchni użytkowej również w roku X+1, różnica 0,5 % może zostać wykorzystana w roku X +2, aby obniżyć wymóg renowacji do 2,5 %. Możliwe jest również rozłożenie nadwyżek na dwa lata (na przykład 0,25 % w roku X+1 i 0,25 % w roku X+2).
Rozbiórka i zamiana
Zgodnie z art. 6 ust. 4 dyrektywy (UE) 2023/1791 państwa członkowskie mogą w pewnych okolicznościach zaliczyć na poczet rocznego wskaźnika renowacji powierzchnię użytkową nowego budynku będącego ich własnością w zamian za budynek poddany rozbiórce w dowolnym z dwóch poprzednich lat. Zaliczanie nowych budynków o niemal zerowym zużyciu energii lub budynków zeroemisyjnych na poczet osiągnięcia rocznego wskaźnika renowacji jest dozwolone tylko wtedy, gdy spełnione są dwa kryteria:
Warunki spełnienia drugiego kryterium przedstawia tabela 4.
Tabela 4
Kryteria rozbiórki i zamiany
Parametry | Relacja |
Opłacalność | całkowity koszt rozbiórki istniejącego budynku (w euro) + całkowity koszt budowy nowego budynku (w euro) < całkowity koszt renowacji istniejącego budynku (w euro) |
Zrównoważony rozwój | całkowite zużycie energii (w kWh) budynku poddanego renowacji w pozostałym szacowanym ekonomicznym cyklu życia + zużycie energii (w kWh) na etapie renowacji > całkowite zużycie energii (w kWh) w nowym budynku przez taką samą liczbę lat + całkowite zużycie energii (w kWh) podczas rozbiórki i budowy ORAZ emisje CO2 w całym cyklu życia (w tCO2e) budynku poddanego renowacji w pozostałym szacowanym ekonomicznym cyklu życia + emisje CO2 w całym cyklu życia (w tCO2e) na etapie renowacji > emisje CO2 w całym cyklu życia (w tCO2e) w nowym budynku przez taką samą liczbę lat + emisje CO2 w całym cyklu życia (w tCO2e) podczas rozbiórki i budowy |
Państwa członkowskie określają szacowany ekonomiczny cykl życia zgodnie z dyrektywą w sprawie charakterystyki energetycznej budynków. Budynek poddany rozbiórce, który poddano by renowacji, i nowy budynek należy porównać w tym samym okresie (tj. w całym lub pozostałym szacowanym ekonomicznym cyklu życia istniejącego budynku).
Warunek zrównoważonego charakteru można spełnić na przykład, zastępując renowację z wykorzystaniem materiałów o wysokiej intensywności emisji CO2 (na przykład betonu, stali) rekonstrukcją z wykorzystaniem materiałów o niskiej zawartości CO2 (np. produktów z drewna i biomasy).
Zgodnie z art. 6 ust. 4 dyrektywy (UE) 2023/1791 państwa członkowskie muszą jasno określić i opublikować kryteria ogólne, metody i procedury określenia wyjątkowych przypadków, w których mogą zaliczyć na poczet rocznego wskaźnika renowacji nowe budynki będące ich własnością w zamian za budynki poddane rozbiórce.
Ustanawiając metodykę oceny emisji w całym cyklu życia budynków, państwa członkowskie powinny odnieść się do norm i metod wskazanych przez Komisję, co pozwoli zapewnić dokładne szacunki. Na przykład:
W art. 6 ust. 1 akapit czwarty dyrektywy (UE) 2023/1791 ustanowiono również obowiązek, który ma zastosowanie konkretnie do budynków zajmowanych przez instytucje publiczne, ale niebędących ich własnością. Podobnie jak w przypadku obowiązku renowacji budynków będących własnością instytucji publicznych zgodnie z art. 6 ust. 1 dyrektywy (UE) 2023/1791, obowiązek ten obejmuje wyłącznie budynki, których całkowita powierzchnia użytkowa wynosi ponad 250 m2. W odniesieniu do tych budynków państwa członkowskie zapewniają, aby instytucje publiczne prowadziły negocjacje z właścicielami budynków z myślą o wprowadzeniu klauzul umownych dotyczących przekształcenia wynajmowanych budynków w budynki o niemal zerowym zużyciu energii lub budynki zeroemisyjne. W art. 6 ust. 1 akapit czwarty dyrektywy (UE) 2023/1791 podkreślono potrzebę, aby do rozpoczęcia negocjacji wykorzystywać momenty zwrotne dotyczące umowy, takie jak przedłużenie wynajmu, zmiana użytkowania oraz istotne prace remontowe lub konserwacyjne. Instytucje publiczne zajmujące budynek mogą zwrócić uwagę jego właścicieli na to, w jaki sposób mogliby odnieść korzyści z renowacji: renowacja zwiększyłaby wartość ich budynku, co może uzasadniać podwyższenie czynszu; wydłużyłaby okres użytkowania budynku dzięki poprawie efektywności i jakości elementów budynku; zmniejszyłaby bieżące koszty utrzymania; zapewniłaby zgodność z krajowymi kodeksami i wymogami budowlanymi (takimi jak ewentualne minimalne normy charakterystyki energetycznej); przyciągnęłaby najemców i zminimalizowała okresy przestojów.
W szczególności, aby pomóc w rozwiązaniu problemu rozdziału zachęt, w przypadku gdy instytucje publiczne są głównym użytkownikiem budynku i zamierzają wynajmować budynek długoterminowo, mogłyby na przykład zaoferować pokrycie pewnej części kosztów renowacji (w ramach jednorazowej płatności lub poprzez uzgodnienie podwyższenia czynszu) lub rozważyć znalezienie nowego budynku, jeżeli właściciel budynku nie jest skłonny do przeprowadzenia renowacji. Inną możliwością jest zwrócenie się do przedsiębiorstw usług energetycznych (ESCO) 53 , które mogłyby finansować renowację w zamian za bieżące płatności ze strony instytucji publicznej lub właściciela budynku.
Inne przydatne podejścia są następujące:
Podejście alternatywne przewidziane w art. 6 ust. 6 akapit pierwszy dyrektywy (UE) 2023/1791 powinno doprowadzić do wielkości oszczędności energii w budynkach instytucji publicznych co najmniej równoważnej wielkości wymaganej w art. 6 ust. 1 dyrektywy (UE) 2023/1791 (podejście domyślne). Zgodnie z tym podejściem państwa członkowskie nie są zobowiązane do renowacji budynków instytucji publicznych w celu natychmiastowego osiągnięcia poziomu budynków o niemal zerowym zużyciu energii lub budynków zeroemisyjnych. Zamiast tego państwa członkowskie mogą stosować w budynkach instytucji publicznych inne środki, które prowadzą do równoważnych oszczędności energii, w tym środki takie jak obniżenie zapotrzebowania, oraz środki, które ewentualnie mogą bezpośrednio wpływać na przegrody zewnętrzne lub systemy techniczne budynku.
W art. 6 ust. 6 dyrektywy (UE) 2023/1791 wskazano dwa odrębne obowiązki (akapit pierwszy i akapit drugi lit. a)), które państwa członkowskie muszą wypełnić, gdy zdecydują się na stosowanie podejścia alternatywnego.
W celu wypełnienia pierwszego obowiązku państwa członkowskie:
W ramach drugiego obowiązku określonego w art. 6 ust. 6 akapit drugi dyrektywy (UE) 2023/1791 państwa członkowskie są zobowiązane do wprowadzenia co roku paszportów renowacji dla budynków stanowiących łącznie co najmniej 3 % całkowitej powierzchni ogrzewanych lub chłodzonych budynków będących własnością instytucji publicznych. Ponadto państwa członkowskie zapewniają, aby budynki, dla których wprowadzono paszport renowacji, zostały poddane renowacji mającej na celu przekształcenie ich w budynki o niemal zerowym zużyciu energii najpóźniej do 2040 r.
Alternatywne podejście dotyczy wyłącznie budynków będących własnością instytucji publicznych, z tymi samymi wyjątkami, które określono dla podejścia przewidzianego w art. 6 ust. 1-4 dyrektywy (UE) 2023/1791. Przepisy określone w podejściu domyślnym mają również zastosowanie do podejścia alternatywnego, ponieważ równoważne oszczędności energii szacuje się zgodnie z tym samym poziomem bazowym stosowanym do obliczania rocznego wymogu renowacji (w m2).
Oszacowanie docelowej wielkości oszczędności energii
Aby wypełnić ten obowiązek, państwa członkowskie szacują oszczędności energii, które muszą osiągnąć każdego roku. Na początek państwa członkowskie powinny oszacować 3-procentowy wymóg renowacji, stosując te same kroki jak w podejściu przewidzianym w art. 6 ust. 1-4 dyrektywy (UE) 2023/1791. Wynikiem będzie określona liczba m2, którą państwa członkowskie muszą co roku poddawać renowacji.
Następnie państwa członkowskie co roku szacują oszczędności energii, które mają zostać osiągnięte za pomocą środków alternatywnych. W celu odpowiedniego zaplanowania i wdrożenia środków alternatywnych państwa członkowskie powinny oszacować docelowe oszczędności energii przed rokiem, w którym oszczędności muszą zostać osiągnięte. Aby oszacować oszczędności energii w danym roku, państwa członkowskie powinny:
Wzór, który należy zastosować do oszacowania rocznej docelowej wielkości oszczędności energii, jest następujący:
Gdzie:
Suma odpowiada sumie wszystkich budynków, które państwo członkowskie planowałoby poddać renowacji, gdyby wybrało podejście określone w art. 6 ust. 1-4 dyrektywy (UE) 2023/1791, w podziale na kategorie referencyjnych budynków instytucji publicznych.
a oznacza szacowane zużycie energii w budynkach referencyjnych niespełniających normy dla budynków o niemal zerowym zużyciu energii/przed renowacją (w kWh/m2);
b oznacza szacowane zużycie energii w tych samych budynkach referencyjnych po ich przekształceniu w budynki o niemal zerowym zużyciu energii (w kWh/m2);
c oznacza całkowitą powierzchnię ogrzewanych lub chłodzonych budynków dla każdej kategorii budynków referencyjnych, które państwo członkowskie poddałoby renowacji, gdyby wybrało podejście domyślne.
Do celów oszacowania rocznej wielkości oszczędności energii państwa członkowskie mogą wykorzystać dane zgromadzone w wykazie ustanowionym zgodnie z wymogami art. 6 ust. 5 dyrektywy (UE) 2023/1791. Orientacyjny przykład tego oszacowania podano w dodatku C do niniejszego załącznika.
Aby ustalić referencyjne zużycie energii i oszacować zużycie energii w swoich budynkach po renowacji, państwa członkowskie muszą określić standardowe wartości zużycia energii przez referencyjne budynki instytucji publicznych przed renowacją do poziomu budynków o niemal zerowym zużyciu energii i po takiej renowacji. Jeżeli standardowe wartości zużycia energii są dostępne dla różnych rodzajów budynków, państwa członkowskie powinny ustanowić różne kategorie referencyjnych budynków instytucji publicznych, aby poprawić dokładność i reprezentatywność oszczędności energii. Budynki można podzielić na kategorie odzwierciedlające zastosowanie końcowe (na przykład biura, budynki edukacyjne, szpitale), strefy klimatyczne (na przykład północne, południowe, górskie, przybrzeżne) lub wszelkie inne czynniki wpływające na ich zużycie energii.
Osiągnięcie rocznego celu w zakresie oszczędności energii
W celu zapewnienia zgodności z art. 6 ust. 6 dyrektywy (UE) 2023/1791 państwa członkowskie mogą wybrać środki, które uznają za odpowiednie w celu zmniejszenia zużycia energii w budynkach publicznych. Środki te mogą obejmować na przykład:
Sprzedaż budynków nie jest środkiem w zakresie efektywności energetycznej. Nie jest ona równoważna renowacji budynków.
Stopniowe renowacje i modernizacja systemów technicznych budynku podejmowane w celu osiągnięcia równoważnych oszczędności energii prawdopodobnie zostaną uwzględnione w paszportach renowacji, zgodnie z harmonogramem określonym dla każdego budynku z paszportem. W przypadku tych środków paszporty renowacji mogą służyć jako źródło informacji na potrzeby oszacowania uzyskanych oszczędności energii.
Wybierając środki niestrukturalne (takie jak zmiana zachowań), państwa członkowskie powinny oszacować, w jakim stopniu wpływ środka może zostać utrzymany w kolejnych latach. W praktyce oznacza to, że państwa członkowskie powinny uwzględnić łączną wielkość oszczędności energii uzyskanych dzięki temu środkowi w pozostałym cyklu życia budynku. Na przykład należałoby oszacować, przez jaki czas kampania promująca wyłączenie świateł będzie wywierała pozytywny wpływ.
Powiadomienie o środkach alternatywnych
Państwa członkowskie, które zdecydowały się zastosować podejście alternatywne, miały do 31 grudnia 2023 r. powiadomić Komisję o prognozowanych oszczędnościach energii, które zostałyby osiągnięte do dnia 31 grudnia 2030 r., gdyby państwo członkowskie wybrało podejście przewidziane w art. 6 ust. 1-4 (równoważne oszczędności energii). Prognozowane oszczędności energii należy oszacować na podstawie informacji, którymi państwa członkowskie dysponują w momencie powiadomienia; szacunki te mogą zostać zaktualizowane i wyliczone bardziej dokładnie w pierwszym sprawozdaniu obejmującym pierwszy rok wdrażania.
Państwa członkowskie mogą stosować połączenie podejścia "domyślnego" określonego w art. 6 ust. 1 i podejścia "alterna- ernatywnego" określonego w art. 6 ust. 6. W praktyce oznaczałoby to, że oszczędności energii wynikające z renowacji budynków instytucji publicznych do poziomu budynków o niemal zerowym zużyciu energii lub budynków zeroemisyj- nych można zaliczyć na poczet rocznej docelowej wielkości oszczędności energii. W takim przypadku państwa członkowskie nadal musiałyby przestrzegać przepisów art. 6 ust. 6 akapit trzeci.
Oprócz osiągnięcia wielkości oszczędności energii, która jest co najmniej równa wielkości wymaganej w art. 6 ust. 1, państwa członkowskie co roku wprowadzają paszporty renowacji zgodne z art. 12 dyrektywy w sprawie charakterystyki energetycznej budynków dla budynków stanowiących łącznie co najmniej 3 % całkowitej powierzchni ogrzewanych lub chłodzonych budynków, które są własnością instytucji publicznych.
Paszport renowacji pomoże instytucjom publicznym w podejmowaniu decyzji, które działania lub środki należy traktować priorytetowo i w jakiej kolejności należy je wdrożyć, aby umożliwić danemu budynkowi osiągnięcie normy dla budynku o niemal zerowym zużyciu energii lub budynku zeroemisyjnego najpóźniej do 2040 r. Państwa członkowskie mogą również zaliczyć środki zaproponowane w paszporcie renowacji na poczet osiągnięcia rocznego celu w zakresie oszczędności energii. W praktyce oznacza to, że do 2040 r. taka sama liczba m2 będzie musiała zostać poddana renowacji do poziomu budynków o niemal zerowym zużyciu energii lub budynków zeroemisyjnych (około 45 % poziomu bazowego), ale państwa członkowskie, które wybrały podejście alternatywne, musiałyby wdrożyć dodatkowe działania w celu zapewnienia równoważnego poziomu oszczędności w całym tym okresie.
Art. 7. dyrektywy (UE) 2023/1791 zastępuje art. 6 dyrektywy 2012/27/UE. Celem art. 7 pozostaje ustanowienie w zamówieniach publicznych wymogu bardzo dobrej charakterystyki energetycznej. W porównaniu z art. 6 dyrektywy 2012/27/UE zakres stosowania został jednak rozszerzony.
W art. 7 dyrektywy (UE) 2023/1791 zobowiązano państwa członkowskie do zapewnienia, aby zawierając umowy w sprawie zamówień publicznych i koncesji, które osiągają lub przekraczają progi określone w dyrektywach 2014/23/UE, 2014/24/UE i 2014/25/UE (klasyczne dyrektywy w sprawie zamówień publicznych), instytucje zamawiające i podmioty zamawiające nabywały jedynie produkty, usługi, budynki i (obecnie także) roboty budowlane o bardzo dobrej charakterystyce energetycznej. "Instytucje zamawiające" i "podmioty zamawiające" zdefiniowano w art. 2 pkt 14 i 15 dyrektywy (UE) 2023/1791, a definicje te odnoszą się z kolei do odpowiednich definicji zawartych w klasycznych dyrektywach w sprawie zamówień publicznych. Ponadto zakres tego obowiązku został rozszerzony w porównaniu z dyrektywą 2012/27/UE na wszystkie publiczne instytucje zamawiające i wszystkie podmioty zamawiające oraz na wszystkie szczeble administracji publicznej.
Co więcej, w artykule tym nie uzależniono już określonego w nim obowiązku od opłacalności, wykonalności ekonomicznej, większego zrównoważenia i odpowiedniego poziomu konkurencji, lecz "wyłącznie" od wykonalności pod kątem technicznym.
Ponadto obowiązek ten rozszerzono przez (i) zobowiązanie państw członkowskich do zapewnienia, aby przy zawieraniu umów w sprawie zamówień publicznych i koncesji instytucje zamawiające i podmioty zamawiające stosowały zasadę "efek- efektywność energetyczna przede wszystkim" oraz (ii) określenie, że zasada "efektywność energetyczna przede wszystkim" ma również zastosowanie do zamówień publicznych i koncesji, w odniesieniu do których w załączniku IV do dyrektywy (UE) 2023/1791 nie przewidziano szczególnych wymogów.
Art. 7. dyrektywy (UE) 2023/1791 obecnie:
Oprócz wyłączenia umów na dostawy wyposażenia wojskowego z zakresu stosowania obowiązków, o których mowa w art. 7 ust. 1 dyrektywy (UE) 2023/1791, art. 7 ust. 2 tej dyrektywy stanowi obecnie również, że obowiązki te nie mają zastosowania, jeżeli wpływają na bezpieczeństwo publiczne lub utrudniają reagowanie w stanie zagrożenia zdrowia publicznego.
Definicja "zamówień publicznych" znajduje się w art. 2 ust. 1 pkt 5 dyrektywy 2014/24/UE, a definicja "koncesji" - w art. 5 ust. 1 dyrektywy 2014/23/UE. W odniesieniu do progów, o których mowa w art. 7 ust. 1 dyrektywy (UE) 2023/1791, zob. klasyczne dyrektywy w sprawie zamówień publicznych, o których tam mowa.
Chociaż klasyczne dyrektywy w sprawie zamówień publicznych nie obejmują budynków, z uwagi na ich wyraźne wykluczenie w formie ujęcia w wykazie wyłączonych zamówień na usługi, mają do nich zastosowanie progi określone w dyrektywach w sprawie zamówień publicznych w odniesieniu do zamówień na usługi. W związku z tym zakup lub wynajem budynków podlega art. 7 dyrektywy (UE) 2023/1791, ale pozostaje wyłączony z przepisów dotyczących zamówień publicznych.
Bardzo dobra charakterystyka energetyczna
Usługi, produkty, budynki i roboty budowlane zakupione przez instytucje zamawiające i podmioty zamawiające oraz objęte art. 7 ust. 1 dyrektywy (UE) 2023/1791 muszą posiadać bardzo dobrą charakterystykę energetyczną. Wymogi w zakresie efektywności energetycznej, których należy przestrzegać w tym kontekście, określono bardziej szczegółowo w załączniku IV do dyrektywy (UE) 2023/1791 i dotyczą one:
Jeżeli produkty są objęte aktem delegowanym dotyczącym etykietowania energetycznego lub środkiem wykonawczym przyjętym na podstawie dyrektywy 2009/125/WE i unijnymi kryteriami zielonych zamówień publicznych, należy wziąć pod uwagę najbardziej ambitny wymóg w zakresie efektywności energetycznej. Jeżeli unijne kryteria zielonych zamówień publicznych są bardziej ambitne, państwa członkowskie uwzględniają je i dokładają wszelkich starań, jak przewidziano w art. 7 ust. 5 i lit. c) załącznika IV do dyrektywy (UE) 2023/1791, aby wykorzystać te unijne zielone zamówienia publiczne.
Akty delegowane dotyczące etykietowania energetycznego
Aby ocenić, zgodnie z lit. a) załącznika IV do dyrektywy (UE) 2023/1791 i art. 7 ust. 2 rozporządzenia (UE) Parlamentu Europejskiego i Rady 2017/1369 57 , jakie są najwyższe dwie (istotnie) liczne klasy produktów objętych aktem delegowanym dotyczącym etykietowania energetycznego 58 , można odnieść się do europejskiego rejestru produktów do celów etykietowania energetycznego (EPREL) 59 , w którym od dnia 1 stycznia 2019 r. dostawcy 60 mają rejestrować swoje produkty 61 przed wprowadzeniem ich do obrotu 62 . EPREL umożliwia klientom - a w konsekwencji instytucjom zamawiającym i podmiotom zamawiającym znalezienie szczegółowych informacji na temat produktów i modeli opatrzonych etykietą energetyczną 63 , 64 .
Tytułem przykładu na poniższym rysunku przedstawiono dystrybucję modeli telewizorów o określonej wielkości ekranu zarejestrowanych w EPREL w połowie 2023 r. Celem określonym w art. 7 ust. 2 rozporządzenia (UE) 2017/1369 byłoby w tym przypadku zapewnienie zachęt dla klas E i F (lub wyższych), które są istotnie liczne, a nie dla również licznej niższej klasy G, nawet jeśli ta ostatnia jest najbardziej liczna.
Rys. 3
Dystrybucja wybranych modeli telewizorów o określonej wielkości ekranu zarejestrowanych w EPREL w połowie 2023 r. (167 z łącznej liczby 17 976 modeli)
Klasa | Pozycje | % |
A | 0 | 0,0 |
B | 1 | 0,6 |
C | 0 | 0,0 |
D | 0 | 0,0 |
E | 21 | 12,6 |
F | 37 | 22,2 |
G | 108 | 64,7 |
Zgodnie z art. 7 ust. 4 dyrektywy (UE) 2023/1791 przy zakupie pakietu produktów objętego w całości aktem delegowanym przyjętym na mocy rozporządzenia (UE) 2017/1369 państwa członkowskie mogą wymagać, aby charakterystyka energetyczna pakietu była uznawana za ważniejszą niż charakterystyka energetyczna poszczególnych produktów pakietu, poprzez zakup pakietu produktów należącego do najwyższej dostępnej klasy efektywności energetycznej. Na przykład nabywcy kupujący pakiet zawierający kocioł na paliwo stałe w połączeniu z ogrzewaczem dodatkowym, regulatorem temperatury i urządzeniem słonecznym mogą wymagać, aby urządzenie słoneczne było zgodne tylko z kategorią "B", pod warunkiem że cały pakiet osiągnie najwyższą dostępną kategorię (w najlepszym przypadku "A+++"). Takie samo podejście może zostać przyjęte indywidualnie przez nabywców publicznych, nawet jeśli nie zobowiązują ich do tego ich państwa członkowskie.
Środki wykonawcze dotyczące ekoprojektu określone w dyrektywie 2009/125/WE
W przypadku produktów objętych aktami delegowanymi przyjętymi na podstawie dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/125/WE 65 , 66 wymóg zakupu wyłącznie produktów spełniających wskaźniki efektywności energetycznej określone w tym środku wykonawczym ma zastosowanie wyłącznie do produktów nieobjętych aktem delegowanym przyjętym na podstawie rozporządzenia (UE) 2017/1369.
Unijne kryteria zielonych zamówień publicznych lub równoważne kryteria krajowe
Koncepcja zielonych zamówień publicznych opiera się na jasnych, weryfikowalnych, uzasadnionych oraz ambitnych kryteriach środowiskowych dla produktów i usług, wyznaczonych w oparciu o myślenie w kategoriach cyklu życia produktu oraz na bazie dowodów naukowych. Od 2008 r. Komisja opracowała unijne kryteria zielonych zamówień publicznych dla szeregu kategorii produktów 67 .
W przypadku gdy istnieją unijne kryteria zielonych zamówień publicznych lub dostępne są równoważne dobrowolne kryteria krajowe dotyczące produktu lub usługi, instytucje zamawiające i podmioty zamawiające dokładają wszelkich starań, aby nabywać wyłącznie te produkty i usługi, które co najmniej spełniają kryteria (np. specyfikacje techniczne, kryteria udzielenia zamówienia, klauzule umowy dotyczącej wykonania) w odniesieniu do energii na poziomie "podstawowym". Kryteria podstawowe to kryteria odpowiednie do stosowania przez każdą instytucję zamawiającą lub podmiot zamawiający w państwach członkowskich. Są one przeznaczone do stosowania przy ograniczonej do minimum konieczności dodatkowej weryfikacji lub przy minimalnym wzroście kosztów 68 .
Opony
Zgodnie z art. 7 dyrektywy (UE) 2023/1791 instytucje zamawiające i podmioty zamawiające będą mogły nabywać jedynie opony o najwyższej klasie efektywności paliwowej zgodnie z definicją zawartą w rozporządzeniu (UE) 2020/740. W lit. d) załącznika IV do dyrektywy (UE) 2023/1791 wskazano, że wymóg ten nie zabrania instytucjom publicznym nabywania opon o najwyższej klasie przyczepności na mokrej nawierzchni lub zewnętrznego hałasu toczenia, w przypadku gdy jest to uzasadnione względami bezpieczeństwa lub zdrowia publicznego.
Produkty stosowane przez dostawców usług
Instytucje zamawiające i podmioty zamawiające mają zamieszczać w swoich przetargach na umowy o świadczenie usług obowiązek stosowania przez dostawców wyłącznie produktów spełniających wymogi określone w lit. a), b) i d) załącznika IV do dyrektywy (UE) 2023/1791, jeżeli nowe produkty, o których mowa w lit. a), b) i d) załącznika IV do dyrektywy (UE) 2023/1791, są nabywane przez dostawców usług w całości lub częściowo na potrzeby świadczenia danej usługi. Przykładowo zamawiający nabywający usługi serwisowania pojazdów nie jest zobowiązany do zażądania od danego usługodawcy modernizacji wszystkich opon do najwyższej klasy efektywności paliwowej, lecz jedynie nowych opon, jeżeli nabywa je na potrzeby świadczenia danej usługi.
Minimalne wymogi dotyczące charakterystyki energetycznej budynków
Przy nabywaniu lub zawieraniu nowych umów najmu budynków lub części budynków, które pełnią funkcję budynku, instytucje zamawiające i podmioty zamawiające co do zasady (zob. wyjątki poniżej) mają wybierać jedynie budynki co najmniej o niemal zerowym zużyciu energii. Ustalając te wymagania, państwa członkowskie mogą dokonać zróżnicowania pomiędzy budynkami nowymi i istniejącymi oraz pomiędzy różnymi kategoriami budynków.
Aby spełniać wymóg niemal zerowego zużycia energii, budynki muszą posiadać bardzo wysoką charakterystykę energetyczną określoną zgodnie z załącznikiem I do dyrektywy w sprawie charakterystyki energetycznej budynków. Niemal zerowa lub bardzo niska ilość wymaganej energii ma pochodzić w bardzo znaczącym stopniu z energii ze źródeł odnawialnych. W ramach transpozycji dyrektywy w sprawie charakterystyki energetycznej budynków państwa członkowskie określiły poziomy charakterystyki energetycznej i minimalny udział odnawialnych źródeł energii, które mają zastosowanie do budynków o niemal zerowym zużyciu energii na ich terytorium.
W załączniku IV do dyrektywy (UE) 2023/1791 wskazano, że zgodność z art. 7 i lit. f) załącznika IV do dyrektywy (UE) 2023/1791 należy zweryfikować przy pomocy świadectw charakterystyki energetycznej, o których mowa w dyrektywie w sprawie charakterystyki energetycznej budynków. Art. 19 dyrektywy w sprawie charakterystyki energetycznej budynków stanowi, że świadectwa charakterystyki energetycznej zawierają charakterystykę energetyczną budynku oraz wartości referencyjne, takie jak minimalne wymagania dotyczące charakterystyki energetycznej, w celu porównania i oceny charakterystyki energetycznej.
W lit. f) załącznika IV do dyrektywy (UE) 2023/1791 zezwala się również, w drodze wyjątku, na nabywanie budynków, które nie spełniają wymogu niemal zerowego zużycia energii, a mianowicie w przypadku, gdy instytucje zamawiające lub podmioty zamawiające nabywają lub wynajmują budynek w celu przeprowadzenia gruntownej renowacji lub rozbiórki. Termin "gruntowna renowacja" należy rozumieć w znaczeniu określonym w art. 2 pkt 20 dyrektywy w sprawie charakterystyki energetycznej budynków. W przypadku gdy budynek jest prawie budynkiem o "niemal zerowym zużyciu energii", "gruntowna renowacja" może oznaczać stosunkowo niewielkie prace.
Wykonalność pod kątem technicznym
Jak wskazano powyżej, ogólny obowiązek określony w art. 7 ust. 1 dyrektywy (UE) 2023/1791 nie ma zastosowania w przypadku braku wykonalności pod kątem technicznym. Warunek wykonalności ma zastosowanie do wszystkich zamówień publicznych niezależnie od tego, w zakres której z dyrektyw w sprawie zamówień publicznych wchodzi zamówienie. Do instytucji zamawiających lub podmiotów zamawiających należy ocena każdego przypadku przed wszczęciem postępowania o udzielenie zamówienia i wykazanie, że wymóg bardzo dobrej charakterystyki energetycznej w umowie lub koncesji nie jest technicznie wykonalny. Jeżeli nie można tego udowodnić, instytucje zamawiające lub podmioty zamawiające muszą zakupić dostępne energooszczędne produkty, usługi, budynki i roboty budowlane zgodnie z wymogami, o których mowa w załączniku IV do dyrektywy (UE) 2023/1791.
O wykonalności pod kątem technicznym mówimy wówczas, gdy charakterystyka techniczna systemu, na przykład budynku lub modułu budynku, umożliwia zastosowanie wymagań. Nie można mówić o wykonalności technicznej, jeżeli niemożliwe jest stosowanie wymagań z technicznego punktu widzenia, tj. kiedy zastosowanie wymagań zostaje uniemożliwione ze względu na charakterystykę techniczną systemu.
Przykładowo zamówienie energooszczędnych pomp ciepła może nie być wykonalne pod katem technicznym, w przypadku gdy system dystrybucji ciepła w budynku nie nadaje się do pracy w temperaturach wymaganych do efektywnego wykorzystania pompy ciepła, a dany budynek został już nabyty lub wynajęty.
W celu wykazania braku wykonalności pod kątem technicznym konieczna jest dobrze udokumentowana ocena, która obejmuje takie uzasadnienia jak ograniczenia technologiczne, ograniczenia specyficzne dla danego miejsca lub brak kompatybilności technicznej z istniejącą infrastrukturą czy systemami. Ocenę tę należy przeprowadzić na etapie przygotowawczym przed zakupem i dołączyć do dokumentacji instytucji lub podmiotów, a wnioski z oceny zaleca się także umieścić w ogłoszeniu o zamówieniu ze względów przejrzystości i równego traktowania. Do wykazania i udokumentowania braku wykonalności pod kątem technicznym potrzebna jest dobrze udokumentowana ocena poparta na przykład analizą porównawczą opartą na wstępnych konsultacjach rynkowych.
W związku z tym jeżeli zamawiający ustalą, że wszystkie elementy należące do kategorii efektywności energetycznej, które mają zostać zakupione na podstawie art. 7 dyrektywy (UE) 2023/1791, nie są wykonalne pod kątem technicznym, ale że inne, mniej energooszczędne produkty są wykonalne pod tym kątem, będą oni w stanie nabyć te mniej energooszczędne produkty.
Art. 7. dyrektywy (UE) 2023/1791 zawiera obecnie również nowy przepis, który zobowiązuje państwa członkowskie do zapewnienia, aby przy zawieraniu umów w sprawie zamówień publicznych i koncesji, których szacunkowa wartość 69 jest równa progom, o których mowa w art. 7 ust. 1 dyrektywy (UE) 2023/1791, lub przekracza te progi, instytucje zamawiające i podmioty zamawiające stosowały zasadę "efektywność energetyczna przede wszystkim" zgodnie z art. 3 dyrektywy (UE) 2023/1791, niezależnie od tego, czy w odniesieniu do tych zamówień publicznych i koncesji przewidziano szczególne wymogi na mocy załącznika IV do dyrektywy (UE) 2023/1791. Art. 7 dyrektywy (UE) 2023/1791 ma również zastosowanie do zakupów objętych zakresem dyrektywy 2009/81/WE o szacunkowej wartości powyżej progów określonych w klasycznych dyrektywach w sprawie zamówień publicznych.
Wymóg ten ma zastosowanie do wszystkich zamówień publicznych i koncesji, o których mowa w poprzednim ustępie, ponieważ dyrektywa (UE) 2023/1791 nie przewiduje odstępstw w tym zakresie 70 .
Dalsze szczegóły dotyczące zasady "efektywność energetyczna przede wszystkim" i jej stosowania zawarte są w zaleceniu Komisji (UE) 2021/1749 71 .
Stosowanie zasady "efektywność energetyczna przede wszystkim" oznacza szczegółową analizę dostępnych alternatyw i opcji zamówień publicznych oraz ocenę tych opcji także, ale nie wyłącznie, w odniesieniu do efektywności energetycznej. Zanim organ lub podmiot postanowi dokonać zamówienia, powinien przeanalizować wszystkie rozwiązania i alternatywy, w razie potrzeby łącznie z analizami kosztów i korzyści z perspektywy społecznej, z uwzględnieniem szerszych korzyści płynących z efektywności energetycznej. Nabywca może oprzeć się na odpowiedniej analizie (w przypadku porównywalnych zakupów, niezdezaktualizowanych itp.) przeprowadzonej wcześniej w podobnych sytuacjach, na przykład przez regionalny lub krajowy podmiot odpowiedzialny za politykę w danej dziedzinie lub centralną jednostkę zakupującą.
Zasadę "efektywność energetyczna przede wszystkim" należy traktować jako podstawową zasadę przy podejmowaniu decyzji o sposobie opracowywania projektu, a następnie o produktach, robotach budowlanych, usługach i budynkach, które będą przedmiotem przetargu. W postępowaniu o udzielenie zamówienia zasadę "efektywność energetyczna przede wszystkim" można uwzględnić w kryteriach udzielenia zamówienia lub w specyfikacji technicznej. Dokumentację dotyczącą stosowania zasady "efektywność energetyczna przede wszystkim" można uwzględnić na przykład w aktach nabywców.
W art. 7 ust. 2 dyrektywy (UE) 2023/1791 utrzymano zwolnienie z obowiązku określonego w art. 7 ust. 1 tej dyrektywy w odniesieniu do zamówień sił zbrojnych lub umów na dostawy określonego wyposażenia wojskowego. Zamówienia te są wyłączone ze stosowania art. 7 dyrektywy (UE) 2023/1791, niezależnie od tego, która z dyrektyw w sprawie zamówień publicznych (łącznie z dyrektywą 2009/81/WE) 72 obejmuje zamówienie swoim zakresem. Wprowadzono również inne zwolnienie z tego obowiązku w przypadkach, w których jego spełnienie zagrażałoby bezpieczeństwu publicznemu lub utrudniłoby reagowanie w stanie zagrożenia zdrowia publicznego.
Bezpieczeństwo publiczne i stany zagrożenia zdrowia publicznego
Bezpieczeństwo publiczne jest powszechnie rozumiane jako sfera działalności, w której państwo ponosi główną odpowiedzialność za ochronę swojego terytorium i obywateli. "Pojęcie »bezpieczeństwa publicznego« w rozumieniu art. 52 TFUE i zgodnie z wykładnią Trybunału Sprawiedliwości obejmuje zarówno bezpieczeństwo wewnętrzne, jak i zewnętrzne danego państwa członkowskiego, a także kwestie ochrony publicznej, w szczególności w celu ułatwienia prowadzenia postępowań przygotowawczych, wykrywania i ścigania przestępstw. Zakłada ono istnienie rzeczywistego i wystarczająco poważnego zagrożenia dla jednego z podstawowych interesów społecznych, takiego jak zagrożenie dla funkcjonowania instytucji i podstawowych usług publicznych oraz życia ludności, a także ryzyko poważnego zakłócenia stosunków zagranicznych lub pokojowego współistnienia narodów, lub zagrożenie dla interesów wojskowych" 73 .
Chociaż w prawodawstwie Unii nie ma formalnej definicji "stanu zagrożenia zdrowia publicznego", można go ogólnie zdefiniować jako wystąpienie choroby lub schorzenia spowodowanego bioterroryzmem, epidemią (np. chorób żołądkowo-jeli- towych, malarii, dengi, choroby wywołanej wirusem zika) lub pandemią (np. grypy ptaków, COVID-19) lub nowym i wysoce śmiertelnym czynnikiem zakaźnym lub toksyną biologiczną, które stwarzają istotne ryzyko znacznej liczby ofiar śmiertelnych u ludzi lub trwałej lub długotrwałej niepełnosprawności, bądź bezpośrednie zagrożenie takimi chorobami lub schorzeniami.
Ostatecznie, jeżeli państwo członkowskie chce powołać się na wyjątek dotyczący "bezpieczeństwa publicznego" lub "stan zagrożenia zdrowia publicznego", musi przedstawić konkretne dowody na poparcie argumentów merytorycznych przemawiających za odstępstwem od odpowiednich przepisów tego artykułu. Środków krajowych nie można wyłączyć ze stosowania prawa Unii tylko dlatego, że mają na celu ochronę bezpieczeństwa publicznego lub obronę narodową.
Umowy sił zbrojnych i dostawy sprzętu wojskowego
Art. 7. dyrektywy (UE) 2023/1791 ma zastosowanie do zamówień sił zbrojnych tylko w zakresie, w jakim stosowanie go nie powoduje konfliktu z charakterem i pierwotnym celem działalności sił zbrojnych. Zastosowanie tego wyłączenia wymaga indywidualnej analizy danego zamówienia w celu ustalenia, czy istnieje konflikt między obowiązkami określonymi w art. 7 dyrektywy (UE) 2023/1791 a charakterem i pierwotnym celem działalności sił zbrojnych. Wyłączenie to ma zastosowanie do wszystkich rodzajów zamówień na roboty budowlane, dostawy i usługi.
Przy definiowaniu terminu "siły zbrojne" należy dokonać rozróżnienia między siłami zbrojnymi a siłami bezpieczeństwa (zob. art. 28 pkt 5 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/81/WE). Podczas gdy "siły zbrojne" oznaczają zasadniczo siły wojskowe państwa członkowskiego, zazwyczaj wojsko, marynarkę wojenną i siły powietrzne, "siły bezpieczeństwa" odnoszą się do sił paramilitarnych, policji lub innych organów ścigania (w tym policji lub innych organów ścigania na szczeblu regionalnym lub lokalnym) oraz agencji wywiadowczych (zob. również w tym rozdziale punkt "Bezpieczeństwo publiczne i stany zagrożenia zdrowia publicznego" w odniesieniu do wyjątku dotyczącego bezpieczeństwa publicznego). Termin "zamówienia sił zbrojnych" należy rozumieć szeroko, jako umowę zawartą w szczególności na rzecz sił zbrojnych, a nie tylko umowy zawarte przez same siły zbrojne. Takie zamówienia mogłyby być również zawierane przez ministerstwa obrony, agencje zaopatrzenia wojska oraz wszelkie inne właściwe podmioty z państw członkowskich. Można zatem uznać, że wszystkie zamówienia objęte zakresem stosowania art. 2 lit. c) dyrektywy 2009/81/WE, jak również zamówienia na roboty budowlane i usługi do szczególnych celów wojskowych (pierwsza połowa art. 2 lit. d) dyrektywy 2009/81/WE) mogą korzystać z wyłączenia, jeżeli z indywidualnej oceny każdego przypadku wynika, że przestrzeganie obowiązków określonych w art. 7 dyrektywy (UE) 2023/1791 skutkowałoby naruszeniem pierwotnego charakteru lub celu działalności.
Umowy na dostawy wyposażenia wojskowego są wyłączone ze stosowania obowiązków określonych w art. 7 dyrektywy (UE) 2023/1791, niezależnie od tego, kto zawiera umowy lub która dyrektywa w sprawie zamówień publicznych obejmuje swoim zakresem te umowy.
Sprzęt wojskowy zdefiniowano w art. 1 pkt 6 dyrektywy 2009/81/WE.
"Umowa o poprawę efektywności energetycznej" została zdefiniowana w art. 2 pkt 33 dyrektywy (UE) 2023/1791.
Instytucje publiczne odnoszą wiele korzyści z zawierania umów na projekty w zakresie efektywności energetycznej w formie umowy o poprawę efektywności energetycznej, a nie w formie konwencjonalnej umowy na usługi lub roboty budowlane. To drugie podejście wymaga wystarczających zasobów finansowych i wewnętrznych zasobów kadrowych na potrzeby zawierania umów i monitorowania, podczas gdy kompleksowa wiedza fachowa i gwarantowana efektywność wynikająca z umowy o poprawę efektywności energetycznej zapewniają skuteczność inwestycji.
Art. 7. ust. 3 dyrektywy (UE) 2023/1791 stanowi, że instytucje zamawiające i podmioty zamawiające mają oceniać możliwości podpisywania długoterminowych umów o poprawę efektywności energetycznej 74 zapewniających długoterminową oszczędność energii przy zamawianiu usług o istotnym znaczeniu z punktu widzenia zużycia energii. Ponieważ w art. 7 ust. 3 dyrektywy (UE) 2023/1791 nie określono, jakiego rodzaju zamówienia na usługi powinny być objęte tą oceną, ocenę tę należy przeprowadzić indywidualnie lub w ramach szerszej oceny w odniesieniu do każdej umowy w sprawie takiego zamówienia o istotnym znaczeniu z punktu widzenia zużycia energii.
Zamówienia na usługi o istotnym znaczeniu z punktu widzenia zużycia energii to na przykład zamówienia na usługi w zakresie ogrzewania lub transportu, zamówienia na usługi w zakresie utrzymania budynków lub oświetlenia ulicznego lub zamówienia na usługi w zakresie zarządzania obiektami o wysokim zużyciu energii.
Korzystanie ze specjalistycznych usług energetycznych za pośrednictwem umów o poprawę efektywności energetycznej może (i) umożliwić sektorowi publicznemu uzyskanie większych oszczędności energii, (ii) zapobiec blokadom technologicznym oraz (iii) obniżyć koszty w porównaniu z rozwiązaniami wewnętrznymi 75 , 76 .
Art. 7. ust. 5 dyrektywy (UE) 2023/1791 stanowi, po pierwsze, że państwa członkowskie "mogą" wymagać, aby instytucje zamawiające i podmioty zamawiające podczas zawierania umów, o których mowa w art. 7 ust. 1 tej dyrektywy, uwzględniały w praktykach w zakresie zamówień publicznych, w stosownych przypadkach, szersze aspekty związane ze zrównoważonym rozwojem, społeczeństwem, środowiskiem i gospodarką o obiegu zamkniętym 77 .
Zgodnie z zasadami przejrzystości nabywcy publiczni mają obowiązek podawania do wiadomości publicznej informacji na temat wpływu na efektywność energetyczną zamówień o wartości równej progom, o których mowa w art. 7 ust. 1 dyrektywy (UE) 2023/1791 lub wyższej.
Art. 7. ust. 5 akapit drugi dyrektywy (UE) 2023/1791 zawiera wymóg, aby informacje te były udostępniane za pośrednictwem ogłoszeń o zamówieniach publicznych publikowanych na portalu TED w specjalnych polach przewidzianych na podstawie rozporządzenia wykonawczego (UE) 2019/1780 78 . Informacje te należy podać w odpowiednich ogłoszeniach, które należy publikować na podstawie dyrektyw w sprawie zamówień publicznych i rozporządzenia wykonawczego (UE) 2019/1780 dotyczących publikacji ogłoszeń w TED, która jest internetową wersją "Suplementu do Dziennika Urzędowego UE" 79 . Komisja wprowadzi niezbędne zmiany w TED na potrzeby tego powiadamiania.
Co więcej, instytucje zamawiające mogą zobowiązać oferentów do ujawnienia informacji na temat współczynnika globalnego ocieplenia w całym cyklu życia, zastosowania materiałów niskoemisyjnych i wykorzystania materiałów w obiegu zamkniętym w odniesieniu do nowego budynku i budynku, który ma zostać poddany renowacji. Jeżeli zdecydują się na to, wymóg ten można określić w dokumentacji przetargowej oraz w umowie zawartej z zwycięskim oferentem. Należy zadbać o to, by brak spełnienia tego wymogu (przekazania wyżej wymienionych informacji) skutkował odrzuceniem oferty z odpowiedniego postępowania o udzielenie zamówienia lub konsekwencjami umownymi w przypadku, gdy deklarowane wartości nie zostaną utrzymane w trakcie realizacji umowy. Zgodnie z art. 7 ust. 5 publikacja tych informacji jest szczególnie istotna w przypadku nowych budynków o powierzchni pomieszczeń 80 większej niż 2 000 metrów kwadratowych.
"Wdrażanie społecznie odpowiedzialnych zamówień publicznych - 71 przykładów dobrych praktyk", maj 2020 r.;
narzędzia przydatne dla nabywców publicznych: https://commission.europa.eu/funding-tenders/tools-public-buyers/social-procure ment_pl;
Komisja Europejska/ICLEI, Ekologiczne zakupy! Podręcznik dotyczący zielonych zamówień publicznych (2016).
Zgodnie z art. 7 ust. 5 akapit trzeci dyrektywy (UE) 2023/1791 państwa członkowskie mają wspierać instytucje zamawiające i podmioty zamawiające w przyjmowaniu wymogów w zakresie efektywności energetycznej.
Ocena kosztów cyklu życia
Dobrze znanym środkiem wspierania instytucji zamawiających i podmiotów zamawiających jest zapewnienie im metod oceny kosztów cyklu życia 81 . Dyrektywy 2014/24/UE i 2014/25/UE wyraźnie przewidują możliwość wykorzystania kosztów cyklu życia w zamówieniach publicznych. Metodę obliczeniową i dane, które należy podać w ofertach, muszą być określone w dokumentacji przetargowej.
Zastosowanie rachunku kosztów cyklu życia to coś więcej niż uwzględnienie ceny zakupu towaru lub usługi, budynku lub robót budowlanych, gdyż cena zakupu zazwyczaj nie odzwierciedla pełnego wpływu finansowego zakupu na budżet nabywcy. Typowa ocena kosztów cyklu życia uwzględnia zatem:
W tym kontekście opracowano szereg sektorowych narzędzi do obliczania kosztów cyklu życia, które mają na celu ułatwienie stosowania rachunku kosztów cyklu życia przez nabywców publicznych (na przykład w odniesieniu do automatów sprzedających, oświetlenia wewnętrznego i zewnętrznego, a także komputerów i monitorów). 83 Ponadto w ramach sieci "Samorządy na rzecz Zrównoważonego Rozwoju" (ICLEI) opracowano inne narzędzia dotyczące kosztów cyklu życia 84 .
Centra wsparcia kompetencji
W ramach wspierania instytucji zamawiających i podmiotów zamawiających w przyjmowaniu wymogów w zakresie efektywności energetycznej w art. 7 ust. 5 dyrektywy (UE) 2023/1791 nałożono ponadto na państwa członkowskie obowiązek ustanowienia centrów wsparcia kompetencji.
Zaletą centrów wsparcia kompetencji jest fakt, że mogą one centralizować działania i narzędzia związane z zamówieniami publicznymi, takie jak (i) organizacja i prowadzenie szkoleń i warsztatów tematycznych na wszystkich terytoriach regionalnych lub lokalnych (samodzielnych lub zintegrowanych z bardziej ogólnym szkoleniem w zakresie zamówień publicznych) oraz (ii) dostarczanie podręczników. Przykładowo KEINO jest opartym na sieci Centrum Kompetencji na rzecz Zrównoważonych i Innowacyjnych Zamówień Publicznych w Finlandii. KEINO zapewnia nabywcom wiedzę fachową i oferuje usługi doradcze w zakresie zrównoważonych i innowacyjnych zamówień publicznych.
Aby uzyskać dalsze wytyczne instytucje zamawiające i podmioty zamawiające mogą również zwrócić się do europejskiego punktu informacyjnego ds. zielonych zamówień publicznych 85 .
Współpraca między instytucjami zamawiającymi, w tym w wymiarze transgranicznym
Wiele problemów napotykanych przy wdrażaniu wymogów w zakresie efektywności energetycznej w zamówieniach publicznych dotyczy jednocześnie wielu instytucji zamawiających i podmiotów zamawiających, a zaangażowanie się w tworzenie sieci kontaktów i współpracę z innymi podmiotami może przynieść wiele korzyści. Państwa członkowskie powinny zatem do takiej współpracy zachęcać (zgodnie z wymogami art. 7 ust. 5 dyrektywy (UE) 2023/1791).
Na szczeblu krajowym lub regionalnym utworzono już różne sieci skupiające się na zrównoważonych zamówieniach publicznych. Udział w takich sieciach - lub w którejkolwiek z wielu innych inicjatyw i projektów realizowanych w całej Europie - może w znacznym stopniu przyczynić się do zapewnienia stałego zaangażowania politycznego i widoczności zielonych zamówień publicznych. Może również pomóc w dotarciu do odpowiednich źródeł finansowania 86 .
Zamówienia zagregowane
Zamówienia zagregowane oznaczają łączenie działań w zakresie udzielania zamówień prowadzonych przez grupę instytucji zamawiających lub podmiotów zamawiających, aby uzyskać oszczędności dzięki zakupom hurtowym, obniżonym kosztom administracyjnym oraz wiedzy technicznej i rynkowej 87 . Może to być szczególnie cenne przy wprowadzaniu wymogów w zakresie efektywności energetycznej, ponieważ umożliwia dzielenie się wiedzą fachową w zakresie efektywności energetycznej oraz wiedzą na temat rynku energooszczędnych produktów, robót budowlanych i usług. W mniejszym stopniu może to odnosić się do budynków, których co do zasady nie dotyczą przepisy dotyczące zamówień publicznych, a zatem również działania związane z agregacją zamówień. Zamówienia zagregowane mogą być realizowane na przykład przez centralne jednostki zakupujące oferujące centralne usługi zakupowe instytucjom zamawiającym i podmiotom zamawiającym.
Art. 7. ust. 7 i 8 dyrektywy (UE) 2023/1791 zasadniczo odnoszą się do tej samej kwestii, a mianowicie barier zniechęcających nabywców publicznych do dokonywania inwestycji na rzecz poprawy efektywności energetycznej i korzystania z długoterminowych umów o poprawę efektywności energetycznej. Takie bariery są często przepisami ustawowymi lub wykonawczymi lub praktykami administracyjnymi o sprzecznych podejściach. Podczas gdy w art. 7 ust. 7 dyrektywy (UE) 2023/1791 przewidziano ustanowienie przepisów ustawowych i wykonawczych oraz praktyk administracyjnych dotyczących dokonywania zakupów przez instytucje publiczne oraz sporządzania budżetu i rachunkowości w ujęciu rocznym w celu zmniejszenia wpływu tych barier na instytucje zamawiające i podmioty zamawiające, w art. 7 ust. 8 dyrektywy (UE) 2023/1791 przewidziano usunięcie barier regulacyjnych i pozaregulacyjnych.
Ponadto w art. 7 ust. 8 dyrektywy (UE) 2023/1791 zobowiązano państwa członkowskie do składania Komisji sprawozdań na temat środków przyjętych w celu usunięcia barier utrudniających wprowadzanie usprawnień mających na celu poprawę efektywności energetycznej w zamówieniach publicznych w ramach sprawozdań z postępów w realizacji krajowych planów w dziedzinie energii i klimatu.
W przeciwieństwie do art. 7 ust. 1 dyrektywy (UE) 2023/1791, który ma zastosowanie wyłącznie do zamówień publicznych i koncesji, których wartość jest równa progom ustanowionym w dyrektywach w sprawie zamówień publicznych lub przekracza te progi, art. 7 ust. 7 i 8 dyrektywy (UE) 2023/1791 mają zastosowanie do wszystkich postępowań o udzielenie zamówienia publicznego.
Przykłady barier regulacyjnych 88 i pozaregulacyjnych 89 , o których mowa w art. 7 ust. 8 dyrektywy (UE) 2023/1791, obejmują: 90
W związku z tym środki, które państwa członkowskie mogą wdrożyć w tym zakresie, mogą obejmować:
W tym kontekście warto zauważyć, że w ramach podprogramu dotyczącego przejścia na czystą energię, objętego unijnym programem LIFE ustanowionym rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/783 93 , zostaną zapewnione środki na wspieranie rozwoju najlepszych praktyk Unii w zakresie wdrażania polityk dotyczących efektywności energetycznej, barier behawioralnych, rynkowych i regulacyjnych, mających negatywny wpływ na efektywność energetyczną. Może to pomóc państwom członkowskim w usuwaniu powyższych barier.
Zgodnie z art. 14 ust. 2 rozporządzenia (UE) 2018/1999 państwa członkowskie są zobowiązane do przedłożenia do dnia 30 czerwca 2024 r. aktualizacji ostatnio zgłoszonych zintegrowanych krajowych planów w dziedzinie energii i klimatu (NECP). W art. 14 ust. 1 rozporządzenia (UE) 2018/1999 zobowiązano państwa członkowskie do przedłożenia projektu aktualizacji krajowego planu w dziedzinie energii i klimatu zawsze na rok przed terminem przedłożenia określonym w art. 14 ust. 2 rozporządzenia (UE) 2018/1999.
Oprócz rozporządzenia (UE) 2018/1999 w aktualizacji krajowych planów w dziedzinie energii i klimatu należy uwzględnić art. 5 ust. 5 zdanie pierwsze dyrektywy (UE) 2023/1791. Nakłada on na państwa członkowskie obowiązek składania Komisji sprawozdań na temat osiągniętego co roku zmniejszenia zużycia energii przez wszystkie instytucje publiczne, w podziale na sektory. Podziału tego można dokonać, posługując się wierszami danych zawartymi w tabeli 2.
W zaktualizowanym planie należy uwzględnić wielkość zmniejszenia zużycia energii, którą mają osiągnąć wszystkie instytucje publiczne w poszczególnych sektorach. Cel zmniejszenia zużycia energii końcowej należy obliczać zgodnie z zasadami określonymi w pkt 4.1.2, a jego podział na sektory powinien obejmować co najmniej następujące elementy:
Zdezagregowane dane dotyczące trzech obowiązkowych grup przewidzianych zgodnie z art. 5 ust. 3 dyrektywy (UE) 2023/1791: instytucji publicznych w lokalnych jednostkach administracyjnych liczących mniej niż 50 000, ale ponad 5 000 mieszkańców; instytucji publicznych w lokalnych jednostkach administracyjnych liczących mniej niż 5 000 mieszkańców; wszystkich innych instytucji publicznych.
Zdezagregowane dane dotyczące sektorów usług publicznych określonych w tabeli 2.
Zdezagregowane dane dotyczące transportu publicznego i sił zbrojnych tylko wtedy, gdy państwo członkowskie zamierza zaliczyć zmniejszenia zużycia energii końcowej osiągnięte w co najmniej jednym z tych sektorów na poczet celu zmniejszenia zużycia energii końcowej.
Aktualizacja zintegrowanych krajowych planów w dziedzinie energii i klimatu ma zawierać opis środków już wdrożonych lub planowanych, aby osiągnąć cele w zakresie zmniejszenia zużycia energii końcowej określone w art. 5 dyrektywy (UE) 2023/1791, a także cel w zakresie renowacji określony w art. 6 tej dyrektywy. Ponadto należy uwzględnić wdrożone lub planowane środki z dziedziny polityki, które zapewniają zgodność z obowiązkami określonymi w art. 7 dyrektywy (UE) 2023/1791.
Opis polityk i środków w zakresie efektywności energetycznej, o których mowa w pkt 3.2 załącznika I do rozporządzenia (UE) 2018/1999, należy zatem rozszerzyć o sekcję dotyczącą środków przeznaczonych dla sektora publicznego. Oprócz uwzględnienia środków z dziedziny polityki, które są wyraźnie wymienione w art. 5 ust. 6, 7, 8 i 9 dyrektywy (UE) 2023/1791, zaleca się, aby w sekcji tej zawarto również opis sposobu zapewnienia wspólnego wysiłku redukcyjnego, na przykład przez władze centralne, regionalne i lokalne, gdy państwo członkowskie wykonuje obowiązki określone w art. 5 i 6 dyrektywy (UE) 2023/1791.
W art. 17 rozporządzenia (UE) 2018/1999 zobowiązano państwa członkowskie do składania krajowych sprawozdań z postępów w dziedzinie energii i klimatu obejmujących wszystkie pięć wymiarów unii energetycznej, z których jednym jest efektywność energetyczna.
W art. 21 rozporządzenia (UE) 2018/1999 określono informacje, które należy zgłaszać na temat efektywności energetycznej, obejmujące sprawozdawczość związaną z obowiązkami określonymi w art. 5, 6 i 7 dyrektywy (UE) 2023/1791. Państwa członkowskie są zobowiązane do uwzględnienia informacji na temat krajowych trajektorii, założeń i celów, realizacji niektórych polityk i środków, a także informacji bardziej szczegółowo opisanych w części 2 załącznika IX do rozporządzenia (UE) 2018/1999.
Oprócz rozporządzenia (UE) 2018/1999 w krajowych sprawozdaniach z postępów w dziedzinie energii i klimatu należy uwzględnić art. 5 ust. 5 zdanie drugie i art. 7 ust. 8 dyrektywy (UE) 2023/1791. W art. 5 ust. 5 zdanie drugie dyrektywy (UE) 2023/1791 państwa członkowskie zobowiązano do składania Komisji sprawozdań na temat zmniejszenia zużycia energii osiągniętego co roku przez wszystkie instytucje publiczne, w podziale na sektory. W art. 7 ust. 8 dyrektywy (UE) 2023/1791 państwa członkowskie zobowiązano do składania Komisji sprawozdań na temat środków przyjętych w celu usunięcia barier utrudniających wprowadzanie usprawnień mających na celu poprawę efektywności energetycznej w zamówieniach publicznych w ramach sprawozdań z postępów w realizacji krajowych planów w dziedzinie energii i klimatu.
Aby Komisja mogła wywiązać się ze spoczywającego na niej na mocy art. 29 rozporządzenia (UE) 2018/1999 obowiązku oceny postępów w przypadku zmiany poziomu bazowego lub dostosowania klimatycznego, lub dostosowania do poziomu usług, zaleca się, aby informacje na temat osiągnięcia celów w zakresie zmniejszenia zużycia energii końcowej obejmowały, w stosownych przypadkach, co najmniej następujące elementy dla każdego roku:
Jeżeli państwo członkowskie zamierza uwzględnić zmniejszenie zużycia energii w transporcie publicznym lub siłach zbrojnych, informacje powinny obejmować zmniejszenie zużycia energii końcowej osiągnięte w transporcie publicznym lub siłach zbrojnych.
Pierwsze krajowe sprawozdania z postępów w dziedzinie energii i klimatu miały zostać złożone do 15 marca 2023 r., po której to dacie państwa członkowskie muszą składać sprawozdania z postępów co dwa lata, z wyjątkiem postępów w spełnianiu wymogu określonego w art. 5 ust. 5 dyrektywy (UE) 2023/1791, w którym to przepisie zobowiązano państwa członkowskie do składania sprawozdań dotyczących osiągniętego co roku zmniejszenia zużycia przez wszystkie instytucje publiczne.
DODATEK AObliczanie celów i weryfikacja osiągnięcia celów
Obliczanie celów i weryfikacja osiągnięcia celów
2025, 2026,
Zużycie energii końcowej, poziom bazowy dla grupy 1
82 oznacza liczbę dni od terminu transpozycji, czyli 11 października 2025 r. (włącznie), do końca 2025 r.
2027, 2028, 2029
2030, 2031
Kolejne lata (od 2032 r.)
Skrót | Wyjaśnienie |
Maksymalne zużycie energii końcowej w grupie 1 w 2025 r. (pro rata) (Grupa 1 obejmuje wszystkie instytucje publiczne, z wyjątkiem instytucji należących do grup 2 i 3; zob. poniżej) | |
Zużycie energii końcowej, poziom bazowy dla grupy 1; grupa 1 obejmuje wszystkie instytucje publiczne, z wyjątkiem instytucji należących do grup 2 i 3. | |
Zużycie energii końcowej, poziom bazowy dla grupy 2; grupa 2 obejmuje wszystkie instytucje publiczne w lokalnych jednostkach administracyjnych liczących mniej niż 50 000, ale ponad 5 000 mieszkańców. | |
Zużycie energii końcowej, poziom bazowy dla grupy 3; grupa 3 obejmuje wszystkie instytucje publiczne w lokalnych jednostkach administracyjnych liczących mniej niż 5 000 mieszkańców. | |
n | Rok jako 2 cyfry, na przykład 30 w przypadku roku 2030. |
Weryfikacja osiągnięcia celu: wzory na porównanie docelowego i rzeczywistego zużycia energii końcowej (lata 2025-2031)
Skrót | Wyjaśnienie |
Zużycie energii końcowej przez instytucje publiczne (z wyjątkiem sektora transportu i sektora obrony); skorygowane (w stosownych przypadkach); G odpowiada G1, G1+G2 albo G1+G2+G3, w zależności od mającego zastosowanie roku. - dla każdej liczby naturalnej między 21 a 99 | |
Zmniejszenie zużycia energii końcowej w sektorze obrony lub sektorze transportu ("OR" oznacza albo zmniejszenie w sektorze obrony, albo zmniejszenie w sektorze transportu, albo zmniejszenie w obydwu sektorach) w roku 20n; skorygowane (w stosownych przypadkach); w porównaniu ze zużyciem energii końcowej w sektorze obrony lub transportu w roku bazowym (2021) | |
Zużycie energii końcowej, sektor transportu — dla każdej liczby naturalnej między 21 a 99 | |
Zużycie energii końcowej, sektor obrony — dla każdej liczby naturalnej między 21 a 99 | |
Zużycie energii końcowej, sektor transportu i obrony — dla każdej liczby naturalnej między 21 a 99 | |
DODATEK BDostosowanie do klimatu, zmian w poziomie usług publicznych oraz zlikwidowania lub powołania nowych instytucji publicznych
Dostosowanie do klimatu, zmian w poziomie usług publicznych oraz zlikwidowania lub powołania nowych instytucji publicznych
Podstawowe zasady dostosowania klimatycznego zużycia energii końcowej zgodnie z art. 5 ust. 4 dyrektywy (UE) 2023/1791 są następujące:
Ogólny wzór na dostosowanie klimatyczne zużycia energii końcowej na potrzeby ogrzewania i chłodzenia
Zużycie energii końcowej na ogrzewanie lub chłodzenie po dostosowaniu klimatycznym | |
Zużycie energii końcowej zgłoszone z nośników energii wykorzystywanych do ogrzewania lub chłodzenia 97 | |
Współczynnik dostosowania odpowiadający zależnemu od klimatu udziałowi w zużyciu energii końcowej zgłoszonemu z nośników energii wykorzystywanych do ogrzewania lub chłodzenia | |
Wartość parametru klimatycznego (stopniodni grzania lub chłodzenia) w roku sprawozdawczym | |
Wartość parametru klimatycznego (stopniodni grzania lub chłodzenia) w roku bazowym 2021 |
Tabele z wartościami domyślnymi związanymi z dostosowaniem klimatycznym:
Tabela 5 przedstawia wartości domyślne zależnego od klimatu udziału w zużyciu energii końcowej wykorzystywanej do ogrzewania lub chłodzenia w podziale na usługi publiczne i średnie warunki klimatyczne, w oparciu o szacunki ekspertów. Wartości domyślne nie powinny być stosowane do dostosowania klimatycznego na poziomie budynku, lecz mają być stosowane przy dokonywaniu dostosowań klimatycznych w odniesieniu do całkowitego zużycia energii na ogrzewanie lub chłodzenie w sektorze usług publicznych w danej strefie klimatycznej, przy czym strefy klimatyczne muszą zostać określone przez państwo członkowskie. Udziały zależne od klimatu, które przedstawiono w tabeli 5, odnoszą się wyłącznie do zużycia energii wykorzystywanej z jednej strony do ogrzewania, a z drugiej strony do chłodzenia. Zużycie energii na potrzeby ogrzewania obejmuje zużycie zgłoszone w odniesieniu do systemów ciepłowniczych, gazu ziemnego, oleju opałowego, granulatu, zrębków drzewnych, stałych paliw z biomasy, stałych paliw kopalnych, a także udziału energii elektrycznej wykorzystywanej do celów grzewczych, jak pokazano w tabeli 6. Zużycie energii na potrzeby chłodzenia obejmuje zużycie zgłoszone w odniesieniu do systemów chłodniczych, a także udział energii elektrycznej wykorzystywanej do celów chłodzenia, jak pokazano w tabeli 6.
Tabela 5
Wartości domyślne zależnego od klimatu udziału w zużyciu energii końcowej wykorzystywanej do ogrzewania lub chłodzenia w podziale na usługi publiczne i średnie warunki klimatyczne
(w %)
Usługi/służby publiczne | Dla średnich warunków klimatycznych w Europie Środkowej i Północno-Zachodniej | Dla średnich warunków klimatycznych w Europie Południowej | Dla średnich warunków klimatycznych w Europie Północnej | |||
Zużycie energii wykorzystywanej do ogrzewania | Zużycie energii wykorzystywanej do chłodzenia | Zużycie energii wykorzystywanej do ogrzewania | Zużycie energii wykorzystywanej do chłodzenia | Zużycie energii wykorzystywanej do ogrzewania | Zużycie energii wykorzystywanej do chłodzenia | |
Budynki biurowe i administracyjne | 80 | 90 | 65 | 90 | 85 | 90 |
Szpitale i budynki opieki zdrowotnej | 55 | 80 | 40 | 80 | 60 | 80 |
Szkoły i przedszkola | 75 | 90 | 60 | 90 | 80 | 90 |
Szkoły wyższe | 80 | 80 | 50 | 80 | 85 | 80 |
Budynki fabryczne i warsztatowe | 85 | 90 | 80 | 90 | 90 | 90 |
Budynki mieszkalne będące własnością publiczną (na przykład akademiki) | 65 | 90 | 50 | 90 | 75 | 90 |
Inne budynki użyteczności publicznej (będące własnością lub wynajmowane) | 65 | 90 | 50 | 90 | 70 | 90 |
Tabela 6
Udział zużycia energii elektrycznej wykorzystywanej do celów ogrzewania i chłodzenia w podziale na usługi publiczne i średnie warunki klimatyczne 98
(w %)
Usługi/służby publiczne | W średnich warunkach klimatycznych w Europie Środkowej i Północno-Zachodniej | W średnich warunkach klimatycznych w Europie Południowej | W średnich warunkach klimatycznych w Europie Północnej | |||
Udział zużycia energii elektrycznej wykorzystywanej do ogrzewania | Udział zużycia energii elektrycznej wykorzystywanej do chłodzenia | Udział zużycia energii elektrycznej wykorzystywanej do ogrzewania | Udział zużycia energii elektrycznej wykorzystywanej do chłodzenia | Udział zużycia energii elektrycznej wykorzystywanej do ogrzewania | Udział zużycia energii elektrycznej wykorzystywanej do chłodzenia | |
Budynki biurowe i administracyjne | 4 | 7 | 7 | 18 | 8 | 2 |
Szpitale i budynki opieki zdrowotnej | 7 | 18 | 7 | 30 | 6 | 7 |
Szkoły i przedszkola | 3 | 5 | 4 | 12 | 4 | 2 |
Szkoły wyższe | 4 | 8 | 7 | 15 | 4 | 3 |
Budynki fabryczne i warsztatowe | 3 | 7 | 3 | 15 | 5 | 4 |
Budynki mieszkalne będące własnością publiczną (na przykład akademiki) | 2 | 3 | 3 | 20 | 3 | 1 |
Inne budynki użyteczności publicznej (będące własnością lub wynajmowane) | 5 | 3 | 7 | 15 | 6 | 2 |
Dostosowanie z tytułu znaczących zmian w poziomie usług publicznych
Podstawowe zasady odpowiedniego dostosowania zużycia energii końcowej do poziomu usług do celów art. 5 ust. 1 rozporządzenia (UE) 2018/1999 są następujące:
Tabela 7
Wykaz odpowiednich parametrów odniesienia do pomiaru poziomu usług, w podziale na usługi publiczne
Zużycie energii w budynkach | Parametry odniesienia |
Budynki biurowe i administracyjne | m2 (powierzchnia ogrzewana lub chłodzona) |
Szpitale i budynki opieki zdrowotnej | m2 (powierzchnia ogrzewana lub chłodzona) |
Szkoły i przedszkola | m2 (powierzchnia ogrzewana lub chłodzona) |
Szkoły wyższe | m2 (powierzchnia ogrzewana lub chłodzona) |
Budynki fabryczne i warsztatowe | m2 (powierzchnia ogrzewana lub chłodzona) |
Budynki mieszkalne będące własnością publiczną | m2 (powierzchnia ogrzewana lub chłodzona) |
Inne budynki użyteczności publicznej (będące własnością lub wynajmowane) | m2 (powierzchnia ogrzewana lub chłodzona) |
Zużycie energii na potrzeby procesów | |
Oświetlenie publiczne | km oświetlonych ulic lub liczba punktów świetlnych |
Dostarczanie wody | Roczne zużycie wody |
Oczyszczanie ścieków | Ścieki oczyszczane rocznie |
Gospodarowanie odpadami | Wytwarzanie odpadów rocznie |
Inne procesy | Brak parametru odniesienia (nie przewiduje się dostosowania) |
Zużycie energii na potrzeby usług w zakresie mobilności | |
Transport publiczny | Kilometry przebyte rocznie |
Flota pojazdów będących własnością instytucji publicznej do celów innych niż transport publiczny | Brak parametru odniesienia (nie przewiduje się dostosowania) |
Ogólny wzór na dostosowanie zużycia energii końcowej do zmian poziomu usług
Dostosowane zużycie energii końcowej | |
FEC | Zużycie energii końcowej (zgromadzone dane) |
Wartość parametru poziomu usług w roku sprawozdawczym | |
Wartość parametru usług w roku bazowym |
Ten ogólny wzór można zastosować tylko wtedy, gdy wybrany parametr pomiaru poziomu usług uzasadnia takie założenie bezpośredniej korelacji między poziomem usług a zużyciem energii.
Dostosowania w związku ze zlikwidowaniem i powołaniem nowych instytucji publicznych
Jeżeli instytucje publiczne przestały istnieć, zostały nowo utworzone lub zostały pominięte przez pomyłkę w poziomie bazowym, przy porównywaniu zużycia referencyjnego z rocznym zużyciem energii końcowej należy stosować zasadę "porównywania podobnych do siebie elementów". W konkretnych przypadkach oznacza to, że:
We wszystkich wyżej wymienionych przypadkach należy całkowicie na nowo obliczyć zużycie energii końcowej dla objętego poprzednim celem okresu rozpoczynającego się w się w 2025 r. 101 .
DODATEK CPraktyczne przykłady związane z art. 6 dyrektywy (UE) 2023/1791
Praktyczne przykłady związane z art. 6 dyrektywy (UE) 2023/1791
W niniejszej sekcji przedstawiono szereg przykładów ilustrujących, w jaki sposób należy ustalić poziom bazowy dla obliczania rocznego celu. Trzy szczególne przypadki pokazują, w jaki sposób w szczególnych okolicznościach zmienia się poziom bazowy i docelowy.
Roczny cel w zakresie renowacji
W tabeli 8 przedstawiono, w jaki sposób można obliczyć roczny cel na podstawie danych dotyczących wielkości budynków i ich bieżącej oceny efektywności.
Tabela 8
Przykład obliczenia powierzchni bazowej zasobów budowlanych w dniu 1 stycznia 2024 r.
Identyfikator budynku | Całkowita powierzchnia użytkowa (w m2) | Budynki o niemal zerowym zużyciu energii | Budynki uwzględnione w powierzchni bazowej 102 | Całkowita powierzchnia użytkowa budynków wchodząca w zakres wymogu renowacji (w m2) |
1 | 2 000 | X | - | |
2 | 10 000 | X | 10 000 | |
3 | 7 000 | X | 7 000 | |
4 | 1 500 | X | 1 500 | |
5 | 30 000 | X | 30 000 | |
6 | 3 000 | X | - | |
7 | 300 | X | - | |
8 | 900 | X | - | |
9 | 800 | X | 800 | |
10 | 700 | X | 700 | |
11 | 200 (1) | - | ||
Całkowita bazowa powierzchnia użytkowa (m2) | 50 000 | |||
Roczny cel w zakresie renowacji (m2) | 1 500 |
Przyjmując, że w tabeli przedstawiono sytuację w dniu 1 stycznia 2024 r., roczny cel w zakresie renowacji (w m2) wynosi: 50 000 m2 x 3 % = 1 500 m2. Można go osiągnąć poprzez renowację budynku 4 (w przykładzie) lub renowację wielu budynków w celu uzyskania co najmniej tej samej liczby m2 (np. budynków 9 i 10).
Roczny cel w zakresie renowacji pozostaje bez zmian w okresie, w którym obowiązuje dyrektywa (UE) 2023/1791, nawet w przypadku dodania nowych budynków do zasobów budowlanych lub rozbiórki lub sprzedaży budynków. Od dnia 1 stycznia 2028 r. wszystkie nowe budynki będące własnością instytucji publicznych i muszą być zeroemisyjne, jak określono w art. 7 dyrektywy w sprawie charakterystyki energetycznej budynków. Określono w niej również, że nowe budynki użyteczności publicznej, muszą być co najmniej budynkami o niemal zerowym zużyciu energii do czasu zastosowania normy ZEB.
Przykład rozbiórki i zamiany
Państwa członkowskie mogą dodać do rocznego wskaźnika renowacji powierzchnię pomieszczeń nowych budynków będących własnością instytucji publicznych, które zastępują określone budynki poddane rozbiórce w dowolnym z dwóch poprzednich lat. Przykład tego wyjątku przedstawiono w tabeli 9.
Tabela 9
Przykład rozbiórki i zamiany
Identyfikator budynku | Całkowita powierzchnia użytkowa (w m2) | Budynki o niemal zerowym zużyciu energii | Budynki uwzględnione w powierzchni bazowej 103 | Stan | Całkowita powierzchnia użytkowa budynków poniżej wymogu renowacji (w m2) |
1 | 2 000 | X | - | ||
2 | 10 000 | X | 10 000 | ||
3 | 7 000 | X | 7 000 | ||
4 | 1 500 | X | 1 500 | ||
5 | 30 000 | X | 30 000 | ||
6 | 3 000 | X | - | ||
7 | 300 | X | - | ||
8 | 900 | X | - | ||
9 | 800 | X | Poddany rozbiórce | 800 | |
10 | 700 | X | 700 | ||
11 | 1 200 | X | Nowy budynek | 1 200 | |
Całkowita bazowa powierzchnia użytkowa (m2) | 50 000 | ||||
Roczny cel w zakresie renowacji | 1 500 |
Przy założeniu, że budynek 11 został wybudowany w zamian za konkretny budynek (tj. budynek 9), który został poddany rozbiórce w ciągu ostatnich dwóch lat, powierzchnia budynku 11 może zostać zaliczona na poczet celu aż do wielkości starego budynku, który został poddany rozbiórce. Zaliczenie tego budynku oznacza, że pozostały cel na ten rok wynosi 1 500 m2 - 800 m2 = 700 m2.
Zaliczenie 800 m2 budynku 11 na poczet celu jest możliwe tylko wtedy, gdy państwo członkowskie może wykazać zgodność z dwoma warunkami określonymi w art. 6 ust. 4 dyrektywy (UE) 2023/1791, którymi są:
ORAZ
Ustalenie rocznej docelowej wielkości równoważnych oszczędności energii
Aby określić roczną docelową wielkość oszczędności energii, państwa członkowskie mogą wybrać preferowaną przez siebie metodykę, jeśli tylko spełnione są wymogi ustanowione w art. 6. Jednym ze sposobów, aby to osiągnąć, jest określenie w każdym roku budynków, które zostaną poddane renowacji, w podziale na kategorie, i oczekiwanych oszczędności energii w oparciu o standardowe wartości zużycia energii w budynkach referencyjnych przed renowacją i po renowacji. W przykładzie, jaki przedstawiono w tabeli 10 i tabeli 11, państwo członkowskie jest zobowiązane do renowacji 230 000 m2 rocznie, ale skutkuje to dwoma różnymi wymogami w zakresie oszczędności energii na rok X i rok X+1. Wynika to z faktu, że rozkład budynków w poszczególnych kategoriach różni się w tych dwóch latach. Podane tu liczby mają charakter wyłącznie ilustracyjny.
Tabela 10
Szacowanie równoważnych oszczędności energii w roku X
Rodzaje budynków referencyjnych do renowacji w roku X | Całkowita powierzchnia budynków do renowacji w roku X (w m2) | Zużycie energii przed renowacją (kWh/m2) | Zużycie energii po renowacji (kWh/ m2) | Oszczędności energii (kWh/m2) | Całkowite oszczędności energii (kWh) |
Urzędy | 100 000 | 380 | 70 | 310 | 31 000 000 |
Budynki edukacyjne | 50 000 | 400 | 70 | 330 | 16 500 000 |
Szpitale | 30 000 | 300 | 70 | 230 | 6900000 |
Obiekty sportowe | 30 000 | 200 | 70 | 130 | 3 900000 |
inne | 20 000 | 350 | 70 | 280 | 5 600000 |
Całkowite oszczędności energii, które należy osiągnąć w roku X | 63 900 000 |
Tabela 11
Szacowanie równoważnych oszczędności energii w roku X+1
Rodzaje budynków referencyjnych do renowacji w roku X + 1 | Całkowita powierzchnia budynków do renowacji w roku X +1 (w m2) | Zużycie energii przed renowacją (kWh/m2) | Zużycie energii po renowacji (kWh/ m2) | Oszczędności energii (kWh/m2) | Całkowite oszczędności energii (kWh) |
Urzędy | 0 | 380 | 70 | 310 | 0 |
Budynki edukacyjne | 100 000 | 400 | 70 | 330 | 33 000 000 |
Szpitale | 30 000 | 300 | 70 | 230 | 6900000 |
Obiekty sportowe | 50 000 | 200 | 70 | 130 | 6 500000 |
inne | 50 000 | 350 | 70 | 280 | 14 000 000 |
Całkowite oszczędności energii, które należy osiągnąć w roku X+1 | 60 400 000 |
Innym sposobem osiągnięcia tego celu byłoby zaplanowanie, w podobny sposób jak w powyższych tabelach, która część zasobów budowlanych zostanie poddana renowacji w określonym czasie (na przykład do końca 2030 r.), oraz oszacowanie średnich rocznych oszczędności w tym okresie.
DODATEK DInne wytyczne związane z art. 6 dyrektywy (UE) 2023/1791
Inne wytyczne związane z art. 6 dyrektywy (UE) 2023/1791
W art. 6 ust. 5 dyrektywy (UE) 2023/1791 określono rodzaj informacji, które państwa członkowskie muszą zawrzeć w swoich wykazach. Państwa członkowskie mogą jednak również skorzystać z tej okazji, by zgromadzić dodatkowe informacje wspierające krajowe cele polityki w zakresie budynków i efektywności energetycznej. Do obliczenia poziomu bazowego dla celu określonego w art. 6 ust. 1 lub 6 dyrektywy (UE) 2023/1791 można wykorzystać bardziej szczegółowy wykaz. Może on też posłużyć do opracowania skuteczniejszej strategii renowacji na szczeblu krajowym na przykład przez:
Poniżej przedstawiono przykłady dodatkowych informacji, które państwa członkowskie mogą gromadzić, w tym w nawiasach sugestie dotyczące rodzaju danych lub różnych opcji:
Informacje przydatne do obliczenia poziomu bazowego i celu określonego w art. 6 dyrektywy (UE) 2023/1791:
Dalsze informacje dotyczące budynku:
Status renowacji
Państwa członkowskie mogą - ale nie mają obowiązku - ujawniać te dodatkowe informacje, jeżeli zdecydują się je gromadzić. Publikacja dodatkowych danych zapewnia sektorowi budowlanemu i przedsiębiorstwom usług energetycznych, a także ogółowi społeczeństwa informacje na temat potrzeb w zakresie renowacji w sektorze publicznym.
Tabela 12
Podsumowanie danych wymaganych i zalecanych w wykazie
Rodzaj | Dane |
Obowiązkowo gromadzone i podawane do wiadomości publicznej | Powierzchnia Świadectwo charakterystyki energetycznej |
Obowiązkowo gromadzone i podawanie do wiadomości publicznej, jeżeli informacje te są dostępne | Opomiarowane zużycie ciepła, chłodzenia, energii elektrycznej i ciepłej wody |
Dane, których gromadzenie jest zdecydowanie zalecane w celu ułatwienia korzystania z wykazu | Instytucja publiczna, która korzysta z budynku Miasto/region Adres Czy budynek stanowi własność czy jest wynajmowany |
Dane, które mogą umożliwić państwom członkowskim obliczenie poziomu bazowego i rocznego celu | Czy budynek jest wliczony w poziom bazowy dla renowacji czy też jest z niego wyłączony Status renowacji Data renowacji Data rozbiórki Data budowy budynku Czy budynek zastępuje budynek poddany rozbiórce |
Inne dane przydatne do wykorzystania wykazu jako narzędzia planowania renowacji zasobów budowlanych instytucji publicznych | Właściciel Status zajmowania Instytucja, która korzysta z budynku Charakterystyka budynku: Typ budynku Obecny poziom charakterystyki energetycznej ... |
Niektóre z tych informacji można znaleźć w świadectwie charakterystyki energetycznej i przydatna byłaby ich transkrypcja w formacie danych, jeżeli świadectwo charakterystyki energetycznej jest zamieszczane wyłącznie w formacie PDF. Może zaistnieć konieczność gromadzenia innych danych w inny sposób. Państwa członkowskie mogą pobierać je z innych baz danych lub przeprowadzać ankietę wśród właścicieli i użytkowników budynków, regularnie powtarzające te działania, aby zapewnić aktualność informacji. Inną możliwością jest stworzenie bazy danych, dostępnej zdalnie, do której dostęp powinny mieć same instytucje publiczne i które powinny ją aktualizować. Aby ograniczyć obciążenie administracyjne i poprawić jakość gromadzonych danych, państwa członkowskie mogą również opracować rozwiązania, które zautomatyzują proces gromadzenia danych, na przykład przez inteligentne systemy pomiarowe, rozwiązania w zakresie systemów zarządzania budynkami, internet rzeczy, cyfrowe systemy energetyczne.
Aby zapewnić spójność i rozliczalność, państwa członkowskie mogą rozważyć wyznaczenie jednej instytucji publicznej odpowiedzialnej za zarządzanie wykazem i jego aktualizowanie, a także ustanowienie procesów i narzędzi do wykonywania tych zadań. Taka instytucja mogłaby być również zaangażowana w inne zadania w zakresie sprawozdawczości i planowania związane z działaniami mającymi na celu poprawę efektywności zasobów budowlanych z myślą o określeniu syner- gii i uniknięciu powielania działań.
Łącze do gromadzenia danych związanych z dyrektywą w sprawie charakterystyki energetycznej budynków daje państwom członkowskim możliwość bezpośredniego importu danych z innych repozytoriów danych i wykorzystania wykazu jako narzędzia wsparcia polityki. Na przykład, jako że wszystkie budynki publiczne muszą posiadać świadectwo charakterystyki energetycznej, a wszystkie świadectwa charakterystyki energetycznej muszą zostać wprowadzone do wspólnej bazy danych, państwa członkowskie mogą mieć możliwość pobierania danych dotyczących instytucji publicznych i automatycznego zestawiania większej części wykazu bez powielania prac.
Państwa członkowskie mogą rozważyć następujące działania wspierające szybkie i skuteczne gromadzenie danych:
W art. 6 położono nacisk na sektor publiczny ze względu na jego wzorcową rolę - oznacza to, że działania sektora publicznego powinny zmniejszać bariery dla innych podmiotów utrudniające wprowadzanie usprawnień w zakresie efektywności energetycznej i renowacji budynków, głównie przez wykazanie ich wykonalności, opłacalności i szerszych korzyści. Renowacja budynków instytucji publicznych pomoże łańcuchowi dostaw rozwijać wiedzę fachową i doświadczenie, tak aby mógł on lepiej doradzać klientom prywatnym. Rozpowszechnianie odpowiednich danych dotyczących renowacji budynków jest zatem ważne dla budowania zdolności w budownictwie, ale również w innych sektorach (np. finansowym), a w celu pełnego wykorzystania wpływu wzorcowej roli budynków instytucji publicznych można wziąć pod uwagę następujące kwestie:
Zgodność z rocznym wymogiem renowacji
Aby stymulować renowację budynków będących własnością instytucji publicznych, państwa członkowskie powinny rozważyć kilka podejść:
Państwa członkowskie powinny również rozważyć opracowanie i opublikowanie jasnych metod służących:
Zobacz pełną treść w bezpłatnym dostępie testowym lub po zalogowaniu do LEX-a.
Akty prawne - liczba dokumentów powiązanych z zagadnieniem (107)
Dz.U. i M.P. - liczba dokumentów powiązanych z zagadnieniem (37)
- Efektywność energetyczna.
- Szczegółowy zakres i sposób sporządzania audytu efektywności energetycznej oraz metody obliczania oszczędności energii.
- Zakres ryzyka budowy i ryzyka uzyskania gwarantowanego poziomu średniorocznych oszczędności energii oraz szczegółowe czynniki uwzględniane przy ich ocenie.
Powiązane przepisy:
ogólne - Pokaż powiązane przepisyPowiązane przepisy:
ogólne - Pokaż powiązane przepisyPowiązane przepisy:
ogólne - Pokaż powiązane przepisySprawdź wszystkie powiązane przepisy zamawiając bezpłatny dostęp testowy lub logując się do LEX-a.
Czym są "Dz.U. i M.P."?
Jest to zbiór aktów i przepisów prawnych opublikowanych w Dzienniku Ustaw i Monitorze Polskim. Treści te są ujednolicone i ocenione co do aktualności. Programy LEX oferują dostęp do wszystkich aktów prawa polskiego.
Jeżeli chcesz mieć dostęp do wszystkich aktów prawnych opublikowanych w Dzienniku Ustaw i Monitorze Polskim powiązanych z tym zagadnieniem prawnym, tozamów bezpłatny dostęp testowy »
Dzienniki UE - liczba dokumentów powiązanych z zagadnieniem (68)
- Dyrektywa 2023/1791 w sprawie efektywności energetycznej oraz zmieniająca rozporządzenie (UE) 2023/955 (wersja przekształcona)
- Rozporządzenie delegowane 2024/1364 w sprawie pierwszego etapu ustanawiania wspólnego unijnego systemu oceny centrów przetwarzania danych
- Zalecenie 2024/1716 ustanawiające wytyczne dotyczące interpretacji art. 5, 6 i 7 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/1791 w odniesieniu do zużycia energii w sektorze publicznym, renowacji budynków użyteczności publicznej i zamówień publicznych
Powiązane przepisy:
ogólne - Pokaż powiązane przepisyPowiązane przepisy:
ogólne - Pokaż powiązane przepisyPowiązane przepisy:
ogólne - Pokaż powiązane przepisySprawdź wszystkie powiązane przepisy zamawiając bezpłatny dostęp testowy lub logując się do LEX-a.
Czym są "Dzienniki UE"?
Jest to całościowa baza aktów prawnych publikowanych w Dziennikach UE; akty prawne są ujednolicone i ocenione co do obowiązywania. Programy LEX oferują dostęp do wszystkich aktów prawa europejskiego.
Jeżeli chcesz mieć dostęp do wszystkich aktów prawnych opublikowanych w Dziennikach UE, powiązanych z tym zagadnieniem prawnym, tozamów bezpłatny dostęp testowy »
Dzienniki resortowe - liczba dokumentów powiązanych z zagadnieniem (2)
Czym są "Dzienniki resortowe"?
Dzienniki resortowe to zbiór aktów prawnych publikowanych w dziennikach urzędów centralnych i ministerstw. W systemie LEX dokumenty te są ujednolicone i ocenione co do obowiązywania, zawierają także odnośniki do odpowiednich zagadnień prawnych.
Jeżeli chcesz mieć dostęp do wszystkich aktów prawnych opublikowanych w dziennikach resortowych, powiązanych z tym zagadnieniem prawnym, tozamów bezpłatny dostęp testowy »
Komentarze i publikacje - liczba dokumentów powiązanych z zagadnieniem (26)
Komentarze praktyczne - liczba dokumentów powiązanych z zagadnieniem (6)
Czym są "Komentarze praktyczne"?
Są to publikacje autorskie przygotowane specjalnie dla programu LEX. Autor omawia konkretne zagadnienie związane ze stosowaniem prawa, zwracając uwagę na trudności czy "pułapki".
Jeżeli chcesz mieć dostęp do wszystkich komentarzy praktycznych powiązanych z tym zagadnieniem prawnym, tozamów bezpłatny dostęp testowy »
Komentarze - liczba dokumentów powiązanych z zagadnieniem (9)
Czym są "Komentarze"?
Są to obszerne komentarze do najważniejszych ustaw ze wszystkich dziedzin prawa. Dzięki tym publikacjom zgromadzonym w LEX-ie możesz zapoznać się z różnymi poglądami prezentowanymi przez wybitnych sędziów, profesorów oraz doświadczonych praktyków.
Jeżeli chcesz mieć dostęp do pełnych treści wszystkich komentarzy powiązanych z tym zagadnieniem prawnym, tozamów bezpłatny dostęp testowy »
Monografie - liczba dokumentów powiązanych z zagadnieniem (9)
Czym są "Monografie"?
Monografie to publikacje, które zawierają dogłębną analizę poszczególnych zagadnień prawnych – zarówno najnowszych, jak i tych od dawna wywołujących spory w doktrynie. Wybitni autorzy LEX pomogą Ci rozwiać wiele wątpliwości.
Jeżeli chcesz mieć dostęp do wszystkich monografii powiązanych z tym zagadnieniem prawnym, tozamów bezpłatny dostęp testowy »
Artykuły - liczba dokumentów powiązanych z zagadnieniem (1)
Czym są "Artykuły"?
Są to publikacje naukowe, które pochodzą z najlepszych polskich periodyków prawniczych (w tym znajdujących się na ministerialnej liście czasopism punktowanych) oraz uczelni wyższych. Wybitni autorzy gwarantują wysoki poziom merytoryczny artykułów.
Jeżeli chcesz mieć dostęp do pełnych tekstów wszystkich artykułów powiązanych z tym zagadnieniem prawnym, tozamów bezpłatny dostęp testowy »
Poradniki - liczba dokumentów powiązanych z zagadnieniem (1)
Czym są "Poradniki"?
Są to praktyczne przewodniki, w których uznani eksperci jasno i „krok po kroku” wyjaśniają dane zagadnienie prawne. Poradniki zawarte w LEX-ie są cenione za czytelny język i dobór tematów ze wszystkich dziedzin prawa.
Jeżeli chcesz mieć dostęp do wszystkich poradników powiązanych z tym zagadnieniem prawnym, tozamów bezpłatny dostęp testowy »
Wzory i narzędzia - liczba dokumentów powiązanych z zagadnieniem (1)
Wzory - liczba dokumentów powiązanych z zagadnieniem (1)
Czym są "Wzory"?
Są to praktyczne i cenione przez użytkowników LEX-a wzory m.in. pism, umów i decyzji. Zawierają odnośniki do aktów prawnych i, co ważne, można je modyfikować do własnych potrzeb.
Jeżeli chcesz mieć dostęp do wszystkich wzorów powiązanych z tym zagadnieniem prawnym, tozamów bezpłatny dostęp testowy »
Orzeczenia i pisma urzędowe - liczba dokumentów powiązanych z zagadnieniem (7)
Orzeczenia sądów - liczba dokumentów powiązanych z zagadnieniem (6)
- C-708/17, Umowa dotycząca dostarczania ogrzewania sieciowego a przepisy UE dotyczące ochrony konsumentów i efektywności energetycznej, "EVN BULGARIA TOPLOFIKATSIA" EAD/NIKOLINA STEFANOVA DIMITROVA, "TOPLOFIKATSIA SOFIA" EAD v. MITKO SIMEONOV DIMITROV - Wyrok Trybunału Sprawiedliwości
- C-294/18, Obniżenie ceny (energii elektrycznej) jako następstwo wybrania doręczania rachunków drogą elektroniczną., OULUN SÄHKÖNMYYNTI OY v. ENERGIAVIRASTO. - Wyrok Trybunału Sprawiedliwości
- VI SAB/Wa 41/18, Niedopuszczalność milczącego wydania świadectwa efektywności energetycznej. - Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie
Czym są "Orzeczenia sądów"?
Zbiór orzeczeń, w tym orzeczeń tytułowanych i posiadających tezy oceniane co do aktualności, wzbogacony o funkcje ułatwiające korzystanie z bazy i powiązany z bieżącym zagadnieniem prawnym. LEX oferuje największą na rynku bazę orzecznictwa.
Jeżeli chcesz mieć dostęp do wszystkich orzeczeń powiązanych z tym zagadnieniem prawnym, tozamów bezpłatny dostęp testowy »
Pisma urzędowe - liczba dokumentów powiązanych z zagadnieniem (1)
Czym są "Pisma urzędowe"?
Jest to zbiór pism urzędowych – ocenianych co do aktualności, tytułowanych i powiązanych z danym zagadnieniem prawnym. Pisma urzędowe zawarte w LEX-ie są pomocne w codziennej pracy.
Jeżeli chcesz mieć dostęp do wszystkich pism urzędowych, powiązanych z tym zagadnieniem prawnym, tozamów bezpłatny dostęp testowy »
Pytania i odpowiedzi - liczba dokumentów powiązanych z zagadnieniem (89)
Pytania i odpowiedzi - liczba dokumentów powiązanych z zagadnieniem (89)
- Czy zamawiający sektorowi prowadzący działalność sektorową, w tym produkcję, sprzedaż hurtową i detaliczną energii elektrycznej, stosują przepisy PZP do udzielenia zamówień sektorowych na dostawy energii?
- Jakie kwalifikacje powinien posiadać nauczyciel, aby mógł pracować w przedszkolu?
- Czy spółdzielnia mieszkaniowa może przystąpić do spółdzielni energetycznej?
Czym są "Pytania i odpowiedzi"?
Jest to zbiór pytań zadanych przez użytkowników programów LEX oraz odpowiedzi udzielonych przez ekspertów. Pytania i odpowiedzi są ocenione co do aktualności i zawierają odnośniki do aktów prawnych.
Jeżeli chcesz mieć dostęp do wszystkich pytań i odpowiedzi powiązanych z tym zagadnieniem prawnym, tozamów bezpłatny dostęp testowy »
Informacja o aktualizacji
Wszystkie dokumenty w systemie LEX są zawsze ocenione co do aktualności względem bieżącego stanu prawnego.