Zasady gospodarki kasowej jednostek gospodarki uspołecznionej.

Monitor Polski

M.P.1982.27.244

Akt utracił moc

Wersja od: 26 lutego 1988 r.

ZARZĄDZENIE

PREZESA NARODOWEGO BANKU POLSKIEGO

z dnia 25 października 1982 r.

w sprawie zasad gospodarki kasowej jednostek gospodarki uspołecznionej.

Na podstawie art. 52 pkt 4 ustawy z dnia 26 lutego 1982 r. - Prawo bankowe (Dz. U. Nr 7, poz. 56) zarządza się, co następuje:

Rozdział  1

Przepisy ogólne.

§  1.

1. Przepisy o gospodarce kasowej jednostek gospodarki uspołecznionej stosuje się w szczególności do:

1) przedsiębiorstw państwowych i ich zrzeszeń oraz innych państwowych jednostek organizacyjnych,

2) przedsiębiorstw mieszanych,

3) spółdzielni i ich związków,

4) gospodarczych organizacji rzemiosła,

5) organizacji społecznych prowadzących działalność gospodarczą,

6) kółek rolniczych i ich związków,

7) spółek, w których Państwo lub jednostki wymienione w pkt 1-6 posiadają udział wynoszący ponad 50% kapitału zakładowego, oraz spółek wodnych,

zwanych dalej "jednostkami gospodarki uspołecznionej".

2. Przepisy zarządzenia stosuje się również do organizacji politycznych, zawodowych oraz innych niż wymienione w ust. 1 pkt 5 organizacji społecznych i stowarzyszeń zarejestrowanych.

3. Do urzędów pocztowo-telekomunikacyjnych oraz jednostek budżetowych podległych Ministrom Obrony Narodowej i Spraw Wewnętrznych nie stosuje się przepisów rozdziału 2.

4. Do jednostek i zakładów budżetowych nie stosuje się przepisów rozdziału 2, z wyjątkiem przepisów § 5 oraz § 7 ust. 2 i 3.

§ 2. Ilekroć w zarządzeniu użyto określenia:

1) "minister" - rozumie się przez to również przewodniczącego komisji sprawującej funkcje naczelnego organu administracji państwowej, kierownika urzędu centralnego, zarząd centralnego związku spółdzielczego oraz organ centralny organizacji politycznej, społecznej i zawodowej,

2) 1 "banki" - rozumie się przez to banki państwowe, banki państwowo-spółdzielcze, banki spółdzielcze oraz banki w formie spółek akcyjnych,

3) "urzędy pocztowe" - rozumie się przez to również urzędy pocztowo-telekomunikacyjne,

4) "jednostki" - rozumie się przez to jednostki gospodarki uspołecznionej i organizacje, o których mowa w § 1,

5) "kierownik jednostki" - rozumie się przez to również organ kierujący działalnością organizacji spółdzielczej, politycznej i społecznej lub zawodowej,

6) "pracownik" - rozumie się przez to również osobę, której powierzono na podstawie umowy agencyjnej prowadzenie komórki organizacyjnej jednostki (sklepu, punktu usługowego) bądź wykonywanie określonych czynności,

7) "wartości pieniężne" - rozumie się przez to krajowe i zagraniczne środki pieniężne, czeki, weksle i inne dokumenty zastępujące w obrocie gotówkę, jak również inne przedmioty wartościowe, a mianowicie platynę, złoto i srebro oraz wyroby z tych metali, kamienie szlachetne i perły,

8) "zapas gotówki" - rozumie się przez to ustaloną przez kierownika jednostki kwotę gotówki (banknotów i monet), jaką komórki organizacyjne tej jednostki mogą mieć w kasie własnej (głównej i podręcznej, pomocniczej),

9) "transport" - rozumie się przez to również przenoszenie wartości pieniężnych w obrębie danej jednostki.

Rozdział  2

Gospodarowanie gotówką.

§  3.

1. Jednostka może mieć w kasie zapas gotówki, na który składa się gotówka podjęta z rachunku bankowego i gotówka pochodząca z wpływów bieżących do kas własnych.

2. Zapas gotówki oraz tryb i warunki odprowadzania nadwyżek gotówki powyżej tego zapasu ustala kierownik jednostki w przepisach wewnętrznych. O ustaleniach tych kierownik jednostki obowiązany jest zawiadomić oddział banku finansującego tę jednostkę.

3. Przy ustalaniu zapasu gotówki uwzględnia się minimum potrzeb jednostki w zakresie obrotu gotówkowego oraz warunki zabezpieczenia gotówki w kasie i możliwości jej odprowadzania do banku.

4. Nadwyżka gotówki w kasie jednostki, przekraczająca zapas gotówki określony zgodnie z ust. 2, podlega odprowadzeniu do banku najpóźniej następnego dnia po jej powstaniu. Nie podlega odprowadzeniu nadwyżka gotówki nie przekraczająca 5.000,- zł.

5. Gotówka podjęta z rachunku bankowego na określone cele może być przechowywana w kasie jednostki przez okres nie przekraczający 7 dni, jeżeli istnieją warunki zapewniające należyte jej zabezpieczenie.

§  4.

1. Jednostka dokonuje wypłat gotówkowych ze środków podjętych z rachunku bankowego.

2. Jednostka może dokonywać wypłat gotówkowych z wpływów bieżących do kas własnych z zachowaniem - przy wypłatach na rzecz innych jednostek gospodarki uspołecznionej - górnej granicy rozliczeń gotówkowych, określonej dla jednorazowej transakcji w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 28 czerwca 1982 r. w sprawie zasad rozliczeń pieniężnych jednostek gospodarki uspołecznionej (Dz. U. Nr 22, poz. 158).

§  5.

1. Przy odprowadzaniu gotówki do banku lub urzędu pocztowego jednostka określa źródło przychodu, z którego pochodzi wpłata, zgodnie z klasyfikacją obrotów pieniężnych ustaloną przez Narodowy Bank Polski, a przy podejmowaniu gotówki z banku lub urzędu pocztowego określa jej przeznaczenie według tej klasyfikacji.

2. Gotówka podjęta z banku może być użyta jedynie na cele określone przy jej podjęciu.

§  6.

1. Jednostka dokonująca wypłat z wpływów bieżących do kas własnych jest obowiązana prowadzić ewidencję tych wpływów według źródeł przychodów (wpływy z tytułu utargu towarowego, usług, podatków, opłat i składek ubezpieczeniowych i inne wpływy) oraz ewidencję wypłat według ich przeznaczenia, zgodnie z klasyfikacją, o której mowa w § 5 ust. 1.

2. Jednostka składa w banku sprawozdania z obrotów gotówkowych nie rozliczanych za pośrednictwem rachunku bankowego w zakresie i terminach ustalonych przez Narodowy Bank Polski.

3. Narodowy Bank Polski może zwolnić poszczególne jednostki lub kategorie jednostek od obowiązku składania sprawozdań, o których mowa w ust. 2.

§  7.

1. W razie naruszenia przepisów § 3-6 bank może wobec określonej jednostki lub kategorii jednostek zawiesić na czas określony uprawnienia do pokrywania wydatków z wpływów bieżących lub ograniczyć je do niektórych wydatków.

2. W razie naruszenia przez jednostkę budżetową lub zakład budżetowy przepisu § 5 ust. 2 bank zawiadamia o tym jednostkę nadrzędną.

3. Zakres i zasady bankowej kontroli gospodarowania gotówką przez jednostki gospodarki uspołecznionej określa instrukcja służbowa Narodowego Banku Polskiego.

Rozdział  3

Ochrona wartości pieniężnych.

§ 8. Do zapewnienia należytej ochrony wartości pieniężnych w czasie przechowywania i transportu obowiązani są kierownicy jednostek, których własność stanowią te wartości lub którym je powierzono na przechowywanie. Kierownicy jednostek obowiązani są w szczególności do:

1) 2 przestrzegania zasad ochrony transportowanych i przechowywanych wartości pieniężnych, określonych w zarządzeniu nr 5 Prezesa Rady Ministrów z dnia 14 marca 1985 r. w sprawie zasad ochrony wartości pieniężnych państwowych jednostek organizacyjnych,

2) 3 zapewnienia właściwej organizacji przyjmowania i wydawania wartości pieniężnych oraz ich przechowywania,

3) 4 wyposażania jednostek w środki i urządzenia techniczne, zapewniające należytą ochronę wartości pieniężnych,

4) 5 zapewnienia stałego nadzoru nad realizacją obowiązków w zakresie ochrony wartości pieniężnych.

§ 9. Kierownik jednostki obowiązany jest zawiadamiać na piśmie pracowników wykonujących czynności w zakresie przechowywania i transportu wartości pieniężnych o obowiązkach ciążących na nich z tego tytułu. Fakt zaznajomienia się z tymi obowiązkami oraz przyjęcia do wiadomości odpowiedzialności za ich przestrzeganie pracownicy potwierdzają na piśmie. Potwierdzenia te przechowuje się w aktach jednostki w sposób i przez okres ustalony dla dokumentów określających odpowiedzialność pracowników za powierzone im mienie społeczne.

§  10.

1. Kierownik jednostki może powierzać wartości pieniężne na przechowywanie wyłącznie pracownikom, którzy:

1) mają nienaganną opinię, a w szczególności nie byli karani za przestępstwo z winy umyślnej lub wykroczenie przeciwko mieniu lub za przestępstwo gospodarcze,

2) są pełnoletni i mają pełną zdolność do czynności prawnych,

3) mają kwalifikacje zawodowe, zapewniające prawidłowe przechowywanie oraz przyjmowanie i wydawanie wartości pieniężnych,

4) są sprawni fizycznie do wykonywania obowiązków przy przechowywaniu lub transporcie wartości pieniężnych.

2. Wartości pieniężnych nie można powierzać na przechowywanie pracownikowi uprawnionemu do podejmowania decyzji co do obrotów tymi wartościami i ich kontroli oraz jego małżonkowi, wstępnym, zstępnym i rodzeństwu.

§ 11. Kierownik jednostki może powierzać wartości pieniężne do transportowania wyłącznie:

1) pracownikom odpowiadającym warunkom określonym w § 10 ust. 1,

2) jednostce organizacyjnej trudniącej się transportem wartości pieniężnych.

§ 12. Przekazywanie do banku lub urzędu pocztowego gotówki może być dokonane przez powierzenie jej na zapleczu siedziby jednostki lub jej komórki organizacyjnej (domu towarowym, sklepie, punkcie usługowym) pracownikowi poczty upoważnionemu do inkasa utargów po uprzednim sprawdzeniu jego tożsamości i uprawnień.

§ 13. Za przygotowanie gotówki do powierzenia jej pracownikowi poczty, upoważnionemu do inkasa utargów albo wpłaty do banku bądź urzędu pocztowego, odpowiedzialny jest kierownik komórki organizacyjnej (domu towarowego, sklepu, punktu usługowego) lub upoważniony przez niego pracownik.

§  14.

1. Kierownik jednostki ustala wartość gotówki, jaka może być gromadzona w kasach rejestracyjnych lub podręcznych kasetach znajdujących się w pomieszczeniach dostępnych dla osób dokonujących wpłat.

2. 6 Gotówka przekraczająca wartość ustaloną przez kierownika jednostki powinna być w ciągu dnia roboczego sukcesywnie przenoszona do miejsc przechowywania wartości pieniężnych.

§ 15. Punkty przyjmowania gotówki znajdujące się w pomieszczeniach dostępnych dla osób dokonujących wpłat powinny być, jeżeli pozwalają na to warunki lokalowe, odpowiednio wydzielone, tak aby dostęp do wartości pieniężnych znajdujących się w szafach pancernych, kasetach lub innych urządzeniach był utrudniony.

§ 16. Przy przekazywaniu gotówki do banków lub urzędów pocztowych obowiązują następujące zasady:

1) gotówkę należy wpłacać do banku lub urzędu pocztowego znajdującego się w najbliższej odległości, chyba że trasa dłuższa jest korzystniejsza dla ochrony wartości pieniężnych ze względu na warunki lokalne (nasilona służba patrolowa lub stałe posterunki milicyjne),

2) gotówkę należy wpłacać stopniowo w miarę jej gromadzenia, jeżeli jej wpływy osiągają kwoty znacznie przewyższające ustalony zapas gotówki, a jednostka nie dysponuje dostatecznie bezpiecznymi środkami do przechowywania gotówki,

3) gotówka powinna być przewożona i przenoszona w urządzeniach utrudniających szybkie ich otwarcie i zawładnięcie nimi.

§ 17. 7 (skreślony).

§  18.

1. Jednostka obowiązana jest do pobierania gotówki z najbliżej położonego oddziału banku lub urzędu pocztowego.

2. Oddziały banków finansujących dane jednostki udzielają im dla zrealizowania obowiązku, o którym mowa w ust. 1, odpowiednich upoważnień do pobierania gotówki.

3. 8 Oddział banku finansujący daną jednostkę może odmówić wydania jej gotówki w razie stwierdzenia, że ta jednostka nie zapewniła wymaganej przepisami ochrony gotówki.

§ 19. 9 (skreślony).

§ 20. 10 (skreślony).

§  21.

1. Skarbce mogą być dostępne wyłącznie dla:

1) osób, którym powierzono wartości pieniężne przechowywane w skarbcu (skarbników),

2) innych osób upoważnionych na piśmie przez kierownika jednostki, jednak w obecności skarbnika.

2. Dostęp do szaf i kaset mogą mieć tylko osoby upoważnione przez kierownika jednostki.

§ 22. 11 (skreślony).

§  23.

1. Drzwi skarbców i szaf pancernych powinny być tak skonstruowane, aby ich otwarcie było możliwe z jednoczesnym użyciem co najmniej dwóch różnych kluczy, z których jeden przydziela się skarbnikowi, drugi pozostaje w posiadaniu kierownika jednostki lub osoby przez niego wyznaczonej.

2. Duplikaty kluczy niezbędnych do otwarcia skarbca i szafy pancernej deponuje się w oddziale banku finansującym daną jednostkę, w zaplombowanym woreczku lub kopercie bądź w kasecie.

3. Zamki oraz klucze (oryginały i duplikaty) do drzwi skarbcowych i szaf pancernych należy przerabiać w razie zmiany osób, które posiadały te klucze, oraz w razie zagubienia kluczy. Przeróbki zamka i kluczy dokonuje się w obecności osób, którym przydzielono klucze.

§ 24. Kierownik jednostki ponosi odpowiedzialność za niedopełnienie obowiązków wynikających z przepisów zarządzenia niezależnie od odpowiedzialności pracowników, o których mowa w § 9.

§ 25. 12 (skreślony).

§ 26. 13 (skreślony).

Rozdział  4

Przepisy końcowe.

§ 27. Stosownie do art. 98 ustawy z dnia 26 lutego 1982 r. - Prawo bankowe (Dz. U. Nr 7, poz. 56) traci moc rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 20 kwietnia 1974 r. w sprawie zasad gospodarki kasowej jednostek gospodarki uspołecznionej (Dz. U. Nr 17, poz. 98).

§ 28. Zarządzenie wchodzi w życie z dniem ogłoszenia.

¹ § 2 pkt 2 zmieniony przez § 1 zarządzenia z dnia 13 stycznia 1983 r. (M.P.83.3.23) zmieniającego nin. zarządzenie z dniem 27 stycznia 1983 r.

² § 8 pkt 1 dodany przez § 1 pkt 1 zarządzenia z dnia 25 marca 1985 r. (M.P.85.6.48) zmieniającego nin. zarządzenie z dniem 5 kwietnia 1985 r.

³ § 8 pkt 2 według numeracji ustalonej przez § 1 pkt 1 zarządzenia z dnia 25 marca 1985 r. (M.P.85.6.48) zmieniającego nin. zarządzenie z dniem 5 kwietnia 1985 r.

⁴ § 8 pkt 3 według numeracji ustalonej przez § 1 pkt 1 zarządzenia z dnia 25 marca 1985 r. (M.P.85.6.48) zmieniającego nin. zarządzenie z dniem 5 kwietnia 1985 r.

⁵ § 8 pkt 4 według numeracji ustalonej przez § 1 pkt 1 zarządzenia z dnia 25 marca 1985 r. (M.P.85.6.48) zmieniającego nin. zarządzenie z dniem 5 kwietnia 1985 r.

⁶ § 14 ust. 2 zmieniony przez § 1 pkt 2 zarządzenia z dnia 25 marca 1985 r. (M.P.85.6.48) zmieniającego nin. zarządzenie z dniem 5 kwietnia 1985 r.

⁷ § 17 skreślony przez § 1 pkt 3 zarządzenia z dnia 25 marca 1985 r. (M.P.85.6.48) zmieniającego nin. zarządzenie z dniem 5 kwietnia 1985 r.

⁸ § 18 ust. 3 dodany przez § 1 pkt 4 zarządzenia z dnia 25 marca 1985 r. (M.P.85.6.48) zmieniającego nin. zarządzenie z dniem 5 kwietnia 1985 r.

⁹ § 19 skreślony przez § 1 pkt 5 zarządzenia z dnia 25 marca 1985 r. (M.P.85.6.48) zmieniającego nin. zarządzenie z dniem 5 kwietnia 1985 r.

¹⁰ § 20 skreślony przez § 1 pkt 5 zarządzenia z dnia 25 marca 1985 r. (M.P.85.6.48) zmieniającego nin. zarządzenie z dniem 5 kwietnia 1985 r.

¹¹ § 22 skreślony przez § 1 pkt 5 zarządzenia z dnia 25 marca 1985 r. (M.P.85.6.48) zmieniającego nin. zarządzenie z dniem 5 kwietnia 1985 r.

¹² § 25 skreślony przez § 1 zarządzenia z dnia 9 lutego 1988 r. (M.P.88.6.58) zmieniającego nin. zarządzenie z dniem 26 lutego 1988 r.

¹³ § 26 skreślony przez § 1 pkt 5 zarządzenia z dnia 25 marca 1985 r. (M.P.85.6.48) zmieniającego nin. zarządzenie z dniem 5 kwietnia 1985 r.