Ustanowienie programu wieloletniego "Senior+" na lata 2021-2025.
M.P.2021.10
Akt obowiązującyUCHWAŁA Nr 191
RADY MINISTRÓW
z dnia 21 grudnia 2020 r.
w sprawie ustanowienia programu wieloletniego "Senior+" na lata 2021-2025
ZAŁĄCZNIK
PROGRAM WIELOLETNI "SENIOR+" na lata 2021-2025
PROGRAM WIELOLETNI "SENIOR+" na lata 2021-2025
I. PODSTAWA OPRACOWANIA PROGRAMU
II. CELE PROGRAMU
III. OCENA SYTUACJI DEMOGRAFICZNEJ ORAZ REZULTATY REALIZACJI
PROGRAMU WIELOLETNIEGO "SENIOR+" NA LATA 2015-2020
IV. SPOSÓB REALIZACJI PROGRAMU
IV.1. ZAKRES PODMIOTOWY I PRZEDMIOTOWY PROGRAMU
IV.2. PRZEWIDYWANE MINIMALNE STANDARDY LOKALOWE I KADROWE OŚRODKÓW WSPARCIA "SENIOR+"
IV.3. ZADANIA PODMIOTÓW UCZESTNICZĄCYCH W REALIZACJI PROGRAMU
V. SPOSÓB WYBORU OFERT
VI. WARUNKI OTRZYMYWANIA I WYKORZYSTANIA DOTACJI
VII. ŹRÓDŁA FINANSOWANIA PROGRAMU
VIII. WSKAŹNIKI PROGRAMU
IX. MONITORING PROGRAMU
X. INFORMACJI: KOŃCOWI:
I.
PODSTAWA OPRACOWANIA PROGRAMU
PODSTAWA OPRACOWANIA PROGRAMU
Program wieloletni "Senior+" na lata 2021-2025 stanowi także program rozwoju w rozumieniu art. 15 ust. 4 pkt 2 ustawy z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (Dz. U. z 2019 r. poz. 1295 i 2020 oraz z 2020 r. poz. 1378 i 2327) i jest dokumentem o charakterze operacyjno-wdrożeniowym, ustanowionym w celu realizacji średniookresowej strategii rozwoju kraju - Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju (SOR), przyjętej uchwałą nr 8 Rady Ministrów z dnia 14 lutego 2017 r. 1 oraz innych strategii rozwoju, w szczególności procedowanej obecnie aktualizacji Strategii Rozwoju Kapitału Ludzkiego 2030. Program wpisuje się w realizację celów SOR sformułowanych w obszarze "Spójność społeczna" oraz "Rozwój zrównoważony terytorialnie".
Program jest kontynuacją programu wieloletniego "Senior+" na lata 2015-2020. Zakłada wspieranie finansowe jednostek samorządu terytorialnego, zwanych dalej "jednostkami samorządu", w zakresie realizacji zadań własnych, polegających na prowadzeniu i zapewnieniu miejsc w ośrodkach wsparcia, określonych w art. 17 ust. 2 pkt 3, art. 19 pkt 11 oraz art. 21 pkt 5 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2020 r. poz. 1876 i 2369), zwanej dalej "ustawą o pomocy społecznej". Wsparcie dla jednostek samorządu w ramach Programu jest realizowane na podstawie art. 115 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej. Program jest programem wieloletnim w rozumieniu art. 136 ust. 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2019 r. poz. 869, z późn. zm.), zwanej dalej "ustawą o finansach publicznych".
Jednostki samorządu po uzyskaniu dotacji w ramach Programu mogą, zgodnie z art. 25 ust. 1 i 5 ustawy o pomocy społecznej, zlecić realizację zadania w ramach Programu podmiotom, o których mowa w art. 3 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. z 2020 r. poz. 1057), zwanej dalej "ustawą o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie". Ponadto jednostki samorządu terytorialnego we współpracy z podmiotami, o których mowa w art. 3 ust. 2 i 3 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, mogą także realizować zadanie na podstawie umowy partnerskiej, o której mowa w art. 5 ust. 2 pkt 7 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, tj. umowy partnerskiej określonej w art. 28a ust. 1 ustawy z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju oraz porozumienia albo umowy o partnerstwie określonych w odpowiednich przepisach regulujących realizację programów w zakresie polityki spójności finansowanych w perspektywie finansowej 2021-2025.
Program realizowany w latach 2021-2025 obejmuje swoim zasięgiem wszystkie województwa. Udział jednostek samorządu w Programie ma charakter dobrowolny.
W 2025 r. zakłada się ewaluację Programu, na podstawie jego realizacji w latach 2021-2024. Wnioski z ewaluacji zostaną wykorzystane do oceny oraz ewentualnej kontynuacji Programu.
II.
CELE PROGRAMU
CELE PROGRAMU
Celem operacyjnym Programu jest zapewnienie wsparcia seniorom - osobom nieaktywnym zawodowo w wieku 60 lat i więcej - poprzez umożliwienie im korzystania z oferty na rzecz społecznej aktywności, a także obejmującej usługi w zakresie aktywności ruchowej lub kinezyterapii, oferty edukacyjnej, kulturalnej, rekreacyjnej i opiekuńczej - w zależności od potrzeb stwierdzonych w środowisku lokalnym. W ramach Programu udostępniana jest seniorom infrastruktura pozwalająca na aktywne spędzanie wolnego czasu, a także zaktywizowanie i zaangażowanie seniorów w działania samopomocowe i na rzecz środowiska lokalnego.
Program jest elementem polityki społecznej państwa w zakresie:
* stworzenia warunków do aktywnego starzenia się społeczeństwa,
* wsparcia finansowego jednostek samorządu w realizacji zadań własnych określonych w art. 17 ust. 2 pkt 3, art. 19 pkt 11 oraz art. 21 pkt 5 ustawy o pomocy społecznej,
* rozwoju różnorodnych środowiskowych form opieki dziennej dla osób starszych, w tym sieci placówek dziennego pobytu,
* wsparcia działań na rzecz solidarności międzypokoleniowej i wewnątrzpokoleniowej seniorów,
* integracji społecznej środowiska seniorów, w tym rozwoju działań samopomocowych,
* poprawy jakości życia seniorów w środowisku rodzinnym i lokalnym,
* zwiększenia zaangażowania seniorów w życie rodzinne i społeczności lokalnych.
III.
OCENA SYTUACJI DEMOGRAFICZNEJ ORAZ REZULTATY REALIZACJI PROGRAMU WIELOLETNIEGO "SENIOR+" NA LATA 2015-2020
OCENA SYTUACJI DEMOGRAFICZNEJ ORAZ REZULTATY REALIZACJI PROGRAMU WIELOLETNIEGO "SENIOR+" NA LATA 2015-2020
Współczynnik obciążenia demograficznego rośnie od kilku lat - w 2019 r. wyniósł 67 (osób w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym) wobec 55 w 2010 r. 3 Średnia długość życia Polaków wydłuża się na skutek poprawiających się warunków życia. Według GUS przeciętny czas trwania życia w 2019 r. wynosił 74,1 lata dla mężczyzn, a dla kobiet 81,8 lat 4 . W Polsce w 2019 r. mężczyzna w wieku 60 lat miał przed sobą jeszcze średnio ponad 19 lat życia, zaś kobieta w tym wieku ponad 24 lata. W 2019 r. przeciętne dalsze trwanie życia mężczyzn zamieszkałych w miastach wynosiło 74,5 roku, tj. o ponad 1 rok dłużej niż mężczyzn na wsi, natomiast dalsze trwanie życia kobiet było niezależne od miejsca zamieszkania. Oznacza to, że osoby w starszym wieku spędzają około jednej czwartej życia w okresie, który jest przeważnie okresem dezaktywizacji zawodowej. Obok długości trwania życia istotne znaczenie dla jakości życia ma trwanie w zdrowiu (średnia liczba lat bez niepełnosprawności). Wyniki badań Eurostatu dotyczące 2018 r. wskazują, że w Polsce 65-letni mężczyzna ma przed sobą jeszcze około 15,8 lat życia, w tym 8,2 lat życia w zdrowiu, natomiast kobieta 8,8 lat w zdrowiu, z pozostałych jej około 20,1 lat życia 5 .
Biorąc powyższe pod uwagę, rośnie znaczenie działań o charakterze aktywizującym, skierowanych do seniorów. W takie działania wpisują się efekty programu wieloletniego "Senior+" na lata 2015-2020, w ramach którego jednostki samorządu terytorialnego utworzyły do końca 2019 r. na terenie kraju 777 ośrodków wsparcia "Senior+", w tym 282 Dzienne Domy "Senior+" i 495 Klubów "Senior+". W edycji 2020 Programu do dofinansowania rekomendowano kolejnych 858 ofert, z czego 258 ofert dotyczyło modułu 1 Programu, tzn. utworzenia ośrodków wsparcia, a 600 ofert złożono w module 2, dotyczącym dofinansowania funkcjonowania ośrodków wsparcia "Senior+". Oznacza to, że wskaźniki realizowanego dotychczas Programu zostały osiągnięte.
Zarówno wyniki kontroli NIK, dotyczącej Opieki nad osobami starszymi w dziennych domach pomocy, które zostały opublikowane w 2017 r., jak i Badanie ewaluacyjne z realizacji programu wieloletniego "Senior+" na lata 2015-2020. Edycje 2016-2019 przeprowadzone w 2020 r. przez Instytut Pracy i Spraw Socjalnych wskazują, że ośrodki wsparcia "Senior+" realizują cele, dla których zostały utworzone. Badanie ewaluacyjne wskazuje następujące rezultaty Programu:
* Dostępna w Dziennych Domach "Senior+" i Klubach "Senior+" oferta wpisuje się w potrzeby i oczekiwania seniorów.
* Działania realizowane w ramach Programu są pozytywnie odbierane nie tylko przez samych seniorów, ale przez całą lokalną społeczność.
* Dzienne Domy "Senior+" wspierają władze samorządowe w zabezpieczeniu podstawowych usług z obszaru pomocy społecznej, kierowanych do najstarszych mieszkańców.
* Wśród seniorów szczególnie dużym zainteresowaniem cieszą się usługi kulturalno-oświatowe i rekreacyjne.
* Stopniowo rośnie także zainteresowanie działaniami międzypokoleniowymi. Seniorzy coraz częściej integrują się z młodzieżą szkolną, w wielu miejscowościach organizowane są wspólne zajęcia lub międzypokoleniowe wyjazdy.
* Uczestnictwo w zajęciach prowadzonych w Dziennych Domach "Senior+" i Klubach "Senior+" sprawia, że wiele starszych osób odzyskuje pewność siebie i staje się bardziej samodzielnych. Dodatkowo dostęp do zajęć rozwijających intelektualnie sprawia, że poprawia się kondycja umysłowa osób starszych.
* Wspólne uczestnictwo w wydarzeniach kulturalnych i rozrywkowych, wyjazdy integracyjne, a także uczestnictwo w różnego typu warsztatach wpływa bardzo korzystnie na poczucie przynależności do grupy, a co za tym idzie zmniejsza poczucie osamotnienia.
* Uczestnicy zajęć z czasem stają się bardziej samodzielni, a możliwość decydowania o kształcie dostępnej oferty buduje w nich poczucie sprawczości.
* Seniorzy najprawdopodobniej nie podejmowaliby podobnych aktywności, gdyby nie możliwość ich realizacji w ramach oferowanych dzięki Programowi zajęć. Ich samodzielne działania uniemożliwiałyby zarówno bariery finansowe, jak też organizacyjne i mentalne. Obecność w grupie mobilizuje, zachęca i dodaje odwagi. Dzięki zajęciom seniorzy przestają być grupą bierną, a zaczynają coraz bardziej wyrażać i otwarcie formułować swoje potrzeby.
Wyniki badania ewaluacyjnego wskazują również na potrzebę kontynuacji Programu. Z uwagi na obecną i prognozowaną sytuację demograficzną kraju zapotrzebowanie na usługi opiekuńcze i aktywizacyjne dla seniorów będzie rosnąć. Konieczne są zatem dalsze działania, które pozwolą na wsparcie samorządów w rozwoju na ich terenie sieci Dziennych Domów "Senior+" i Klubów "Senior+", a także zapewnią środki finansowe na dalsze ich funkcjonowanie. Jest to szczególnie ważne w sytuacji, gdy większość badanych podczas ewaluacji Programu samorządów (ponad 60%) zadeklarowała, że nie jest przygotowana do finansowania - ze środków własnych - działania Dziennych Domów "Senior+" i Klubów "Senior+" w dłuższym okresie.
IV.
SPOSÓB REALIZACJI PROGRAMU
SPOSÓB REALIZACJI PROGRAMU
IV.1.
ZAKRES PODMIOTOWY I PRZEDMIOTOWY PROGRAMU
ZAKRES PODMIOTOWY I PRZEDMIOTOWY PROGRAMU
W przypadku gdy budynek nie jest własnością jednostki samorządu terytorialnego, dofinansowanie w ramach modułu 1 Programu przysługuje jedynie na wyposażenie ośrodka wsparcia.
IV.2.
PRZEWIDYWANE MINIMALNE STANDARDY LOKALOWE I KADROWE OŚRODKÓW WSPARCIA "SENIOR+"
PRZEWIDYWANE MINIMALNE STANDARDY LOKALOWE I KADROWE OŚRODKÓW WSPARCIA "SENIOR+"
Ponadto ośrodek może posiadać między innymi:
Ponadto ośrodek może posiadać między innymi:
Dzienny Dom "Senior+" powinien zapewniać co najmniej 8-godzinną ofertę usług w dniach od poniedziałku do piątku (40 godzin tygodniowo).
Podstawowy zakres usług świadczonych przez Dzienny Dom "Senior+" obejmuje usługi:
Dzienny Dom "Senior+" we współpracy z innymi instytucjami i organizacjami może rozszerzyć ofertę na usługi świadczone poza swoją siedzibą.
Minimalny standard zatrudnienia w Dziennym Domu "Senior+" to co najmniej 1 pracownik na 15 seniorów oraz fizjoterapeuta lub terapeuta zajęciowy, lub instruktor terapii, lub pielęgniarka w wymiarze czasu odpowiednim do potrzeb ośrodka.
Dodatkowo, w zależności od potrzeb, w ośrodku może być zatrudniony inny specjalista w wymiarze czasu odpowiednim do potrzeb ośrodka. Ponadto jednostka samorządu we współpracy z urzędem pracy może zaangażować stażystów.
Minimalny standard zatrudnienia w Klubie "Senior+" to jeden pracownik oraz specjalista w pożądanym zakresie zatrudniony w wymiarze czasu odpowiednim do potrzeb ośrodka. Dodatkowo, w zależności od potrzeb, w ośrodku mogą być zatrudnieni inni specjaliści (w wymiarze czasu odpowiednim do potrzeb ośrodka).
Klub "Senior+" powinien zapewniać tygodniowo co najmniej 20-godzinną ofertę usług. Klub "Senior+" we współpracy z innymi instytucjami i organizacjami może rozszerzyć ofertę na usługi świadczone poza swoją siedzibą.
IV.3.
ZADANIA PODMIOTÓW UCZESTNICZĄCYCH W REALIZACJI PROGRAMU
ZADANIA PODMIOTÓW UCZESTNICZĄCYCH W REALIZACJI PROGRAMU
wraz z ministrem właściwym do spraw zabezpieczenia społecznego, o środki budżetowe odpowiednio do ostatecznego wyboru ofert,
V.
SPOSÓB WYBORU OFERT
SPOSÓB WYBORU OFERT
- uwzględniając racjonalne rozłożenie środków na województwa.
VI.
WARUNKI OTRZYMYWANIA I WYKORZYSTANIA DOTACJI
WARUNKI OTRZYMYWANIA I WYKORZYSTANIA DOTACJI
VII.
ŹRÓDŁA FINANSOWANIA PROGRAMU
ŹRÓDŁA FINANSOWANIA PROGRAMU
W latach 2021-2025:
I część - dotacje: nie mniej niż 95% budżetu rocznego,
II część - środki techniczne: nie więcej niż 5% budżetu rocznego.
Program zakłada udział kosztów obsługi do 5% budżetu (środki techniczne). Środki techniczne zostaną przeznaczone na obsługę Programu, w tym wymianę dobrych praktyk oraz monitoring i ewaluację działania Programu w latach 2021-2025, z podziałem na środki do dyspozycji urzędu obsługującego ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego, z których część - do 4% budżetu rocznego Programu - może zostać przekazana do urzędów wojewódzkich w związku z realizacją części zadań w ramach Programu na poziomie wojewódzkim.
Środki finansowe na realizację Programu planowane są w budżecie państwa w łącznej kwocie 300 mln zł (z tego w 2021 r. - 60 mln zł, w 2022 r. - 60 mln zł, w 2023 r. - 60 mln zł, w 2024 r. - 60 mln zł, w 2025 r. - 60 mln zł) i zostaną ujęte w ramach rezerwy celowej w części 83.
VIII.
WSKAŹNIKI PROGRAMU
WSKAŹNIKI PROGRAMU
Okres realizacji Programu | 2021 | 2022 | 2023 | 2024 | 2025 | Razem |
Liczba nowych Dziennych Domów "Senior +" | 25 | 25 | 25 | 25 | 25 | 125 |
Liczba nowych Klubów "Senior +" | 50 | 50 | 50 | 50 | 50 | 250 |
Liczba seniorów korzystających z ośrodków wsparcia "Senior +" | 22240 | 23740 | 25240 | 26740 | 28240 | X |
Na podstawie dotychczasowych doświadczeń przewiduje się większą liczbę tworzonych Klubów "Senior+" w stosunku do liczby Dziennych Domów "Senior+", co wynika z dużego zainteresowania wśród potencjalnych beneficjentów tworzeniem Klubów "Senior+", w związku z większą elastycznością funkcjonowania tego typu ośrodka, pozwalającą na jego lepsze dostosowanie do potrzeb seniorów o wyższym stopniu samodzielności. Przyjmując takie założenia, po ostatniej edycji Programu w 2025 r. funkcjonować powinno 250 nowych Klubów "Senior+".
IX.
MONITORING PROGRAMU
MONITORING PROGRAMU
X.
INFORMACJE KOŃCOWE
INFORMACJE KOŃCOWE
Dokumenty powiązane
Jeżeli chcesz mieć dostęp do wszystkich dokumentów powiązanych, zaloguj się do LEX-a Nie korzystasz jeszcze z programów LEX? Zamów dostęp testowy »