Stosowanie bezwydziałowej struktury organizacyjnej oraz innych form usprawnienia organizacji produkcji w przedsiębiorstwach przemysłowych.
M.P.1962.23.97
Akt utracił mocUCHWAŁA Nr 58
RADY MINISTRÓW
z dnia 16 lutego 1962 r.
w sprawie stosowania bezwydziałowej struktury organizacyjnej oraz innych form usprawnienia organizacji produkcji w przedsiębiorstwach przemysłowych.
ZAŁĄCZNIK
WYTYCZNE W SPRAWIE ZASAD STOSOWANIA BEZWYDZIAŁOWEJ STRUKTURY ORGANIZACYJNEJ ORAZ INNYCH FORM USPRAWNIENIA ORGANIZACJI PRODUKCJI W PRZEDSIĘBIORSTWACH PRZEMYSŁOWYCH
WYTYCZNE W SPRAWIE ZASAD STOSOWANIA BEZWYDZIAŁOWEJ STRUKTURY ORGANIZACYJNEJ ORAZ INNYCH FORM USPRAWNIENIA ORGANIZACJI PRODUKCJI W PRZEDSIĘBIORSTWACH PRZEMYSŁOWYCH
Bezwydziałowy system zarządzania przedsiębiorstwem przemysłowym polega na koncentracji funkcji administracyjnych w "zarządzie" przedsiębiorstwa i pozostawieniu w "ruchu" głównie dozoru techniczno-produkcyjnego. Procesy produkcyjne podzielone są na odcinki produkcyjne stanowiące podstawowe ogniwa organizacyjne "ruchu" o więzi technologicznej, kierowane przez starszych majstrów lub majstrów zwolnionych od prac przygotowania produkcji, ewidencji oraz innych czynności pomocniczych i administracyjnych. Majstrowie są podporządkowani bezpośrednio dyrektorowi lub jego zastępcy. Ich praca polega głównie na nadzorze nad produkcją, tj. na organizacji i kontroli przebiegu procesu produkcyjnego zgodnie z ustalonymi dla odcinka zadaniami, instruowaniu pracowników i informowaniu zwierzchników o przebiegu produkcji.
W związku z tym w "ruchu" przedsiębiorstw bezwydziałowych nie ma podziału na wydziały (oddziały) produkcyjne, a wszystkie funkcje planistyczne, administracyjne, sprawozdawcze, rachunkowe, rozliczeniowe itd. dla majstrów odcinków wykonują odpowiednie komórki "zarządu" przedsiębiorstwa zamiast funkcjonalnych komórek wydziałowych (oddziałowych).
Bezwydziałowy system organizacji przedsiębiorstw przemysłowych jest częścią składową ogólnego procesu usprawnień w zakresie ekonomiki i organizacji przemysłu. Jakkolwiek system ten ma zastosowanie przede wszystkim w mniejszych i średnich przedsiębiorstwach, rozwijający się proces koncentracji i specjalizacji produkcji oraz związanej z tym mechanizacji i automatyzacji procesów produkcyjnych, a takie coraz powszechniejsze stosowanie postępowych metod organizacji zarządzania przemysłem za pomocą mechanicznych i automatycznych urządzeń aparatury zdalnego sterowania, samoczynnej kontroli, nowoczesnej łączności, maszyn do programowania, kalkulacji, ewidencji, księgowania, statystyki itp., umożliwi zastosowanie bezwydziałowej struktury organizacyjnej również w przedsiębiorstwach dużych, a zwłaszcza w przedsiębiorstwach nowo budowanych, w których zostaną stworzone wyżej wymienione warunki.
Wiele przedsiębiorstw, zwłaszcza mniejszych, posiada już od dawna strukturę bezwydziałową lub zbliżoną do bezwydziałowej. W przedsiębiorstwach tych nie zastosowano jednak w całej pełni zasad postępowego bezwydziałowego systemu zarządzania, a ponadto nie wprowadzono go w niektórych większych przedsiębiorstwach odznaczających się dostatecznym poziomem automatyzacji produkcji oraz w szeregu małych i średnich przedsiębiorstw, które charakteryzują się nieuzasadnionym organizacyjnie rozdrobnieniem "ruchu" na niewielkie wydziały i oddziały produkcyjne z rozbudowaną administracją wydziałową (oddziałową), rozczłonkowaniem "zarządu" na nadmierną ilość komórek funkcjonalnych oraz przerostem szczebli i stanowisk kierowniczych.
Nadmierna rozbudowa wydziałów (oddziałów) produkcyjnych i pomocniczo-produkcyjnych była głównie wynikiem obawy przed trudnościami kooperacyjnymi i związanej z tym tendencji do tworzenia przedsiębiorstw o możliwie pełnym cyklu produkcyjnym i pomocniczo-produkcyjnym. W innych przypadkach przyczyną nadmiernego rozczłonkowania komórek organizacyjnych "ruchu" stała się chęć poprawy warunków płac niektórych pracowników, dla których tworzono bez uzasadnionej potrzeby stanowiska kierownicze ze względu na uprzywilejowanie tych stanowisk w obowiązujących taryfikatorach płac.
Efektem tego rodzaju rozdrobnienia i rozrostu komórek organizacyjnych było przeważnie obniżenie sprawności i operatywności aparatu zarządzającego produkcją, osłabienie wyników działalności gospodarczej i technicznej przedsiębiorstwa (np. trudności z dyscypliną technologiczną, jakością produkcji, organizacją pracy, obniżką kosztów itp.), zbędne rozproszenie specjalistów, nieuzasadniony rozrost etatów i dokumentacji oraz osłabienie roli dyrektora i majstra. Poza tym w niektórych przedsiębiorstwach rozbudowane wydziały (oddziały) pomocnicze, a zwłaszcza wydziały (oddziały) remontowe, narzędziownie, odlewnie itp., są przeważnie niedostatecznie wykorzystane, pracują z niewielką wydajnością, na niskim poziomie techniczno-organizacyjnym oraz blokują nieraz wartościowy sprzęt techniczny, który jest tylko w nieznacznym stopniu obciążony zleceniami.
Te tendencje stoją w sprzeczności z postępowymi metodami zarządzania poszczególnymi przedsiębiorstwami oraz z racjonalnymi zasadami organizacji produkcji wyspecjalizowanej, wielkoseryjnej i masowej, organizowanej kompleksowo w skali całej branży. Zgodnie z tymi zasadami, przedsiębiorstwa i zjednoczenia powinny z zasady łączyć problematykę usprawnień organizacyjnych związanych z wprowadzaniem bezwydziałowej struktury organizacyjnej z realizacją o wiele szerszych zadań prawidłowej rekonstrukcji branży, koncentracji i specjalizacji produkcji oraz organizacji prawidłowej kooperacji. W związku z tym przy wprowadzaniu bezwydziałowej struktury organizacyjnej należy w miarę możności dążyć do likwidacji nadmiernego rozczłonkowania "ruchu" oraz do usunięcia wydziałów pomocniczych z niektórych zakładów, przy równoczesnym wykorzystaniu zwolnionej powierzchni produkcyjnej i urządzeń do powiększenia produkcji zasadniczej do rozmiarów produkcji wielkoseryjnej lub masowej. Wykorzystując istniejące możliwości i warunki należy specjalizować większe wydziały pomocnicze określonych przedsiębiorstw w świadczeniu jednorodnych usług na rzecz kilku przedsiębiorstw, koncentrując ich zlecenia, co umożliwi przejście również w tych przedsiębiorstwach na bardziej racjonalną produkcję wielkoseryjną i masową, a także lepsze wykorzystanie ich bazy technicznej i zaoszczędzenie poważnych nakładów inwestycyjnych przez ograniczenie rozbudowy niektórych rodzajów wydziałów pomocniczych w innych przedsiębiorstwach. Tego rodzaju wyspecjalizowane wydziały powinny świadczyć usługi kooperacyjne na rzecz przedsiębiorstw należących do branży, a w miarę możności również na rzecz przedsiębiorstw innych branż, niezależnie od ich organizacyjnego podporządkowania.
Przedstawione względy oraz konieczność usprawnienia systemu zarządzania i organizacji pracy w przedsiębiorstwach oraz branżach potraktowanych kompleksowo, a także potrzeba koncentracji specjalistów w komórkach pozwalających lepiej wykorzystać ich umiejętności i doświadczenie, przemawiają za celowością przejścia na bezwydziałowy system organizacji w tych przedsiębiorstwach przemysłowych jednozakładowych (lub zakładach przedsiębiorstw wielozakładowych), które posiadają do tego odpowiednie warunki – na zasadach uregulowanych wytycznymi.
I.
Zasady bezwydziałowego systemu organizacji przedsiębiorstw.
Zasady bezwydziałowego systemu organizacji przedsiębiorstw.
II.
Odcinek produkcyjny.
Odcinek produkcyjny.
III.
Zmiany w funkcjach "zarządu" przedsiębiorstwa.
Zmiany w funkcjach "zarządu" przedsiębiorstwa.
- "Zarząd" przedsiębiorstwa (komórki funkcjonalne "zarządu") ustala dla każdego odcinka operatywne plany produkcji (zadania produkcyjne), przepisy technologiczne i normy jakościowe wyrobów oraz przygotowuje dokumentację konstrukcyjną, technologiczną, modele, wzory, narzędzia itp., które dostarcza odcinkom produkcyjnym. Rozdziału robót dokonuje majster odcinka.
- "Zarząd" opracowuje organizację procesu produkcyjnego i potrzebną dokumentację organizacyjną, którą majster następnie w praktyce realizuje.
- "Zarząd" dokonuje odpowiednich dostaw surowca materiałów pomocniczych, detali, półfabrykatów, artykułów technicznych, narzędzi itp. na poszczególne odcinki produkcyjne lub stanowiska pracy stosownie do planu produkcji.
- Odpowiednia komórka "zarządu" angażuje, przenosi lub zwalnia na wniosek majstra odcinka pracowników odcinka oraz wypłaca premie ustalone przez niego z funduszu postawionego do jego wyłącznej dyspozycji.
- Odpowiednia komórka organizacyjna "zarządu" opracowuje normy pracy oraz oblicza i wypłaca zarobki i premie pracownikom.
- Obsługa remontowa i konserwacyjna odcinka wykonywana jest przez komórki organizacyjne głównego mechanika.
- Inne komórki "zarządu" prowadzą ewidencję, sprawozdawczość i kontrolę przebiegu procesu produkcyjnego oraz rozliczenia materiałowe i inne związane z wewnątrzzakładowym rozrachunkiem gospodarczym.
- W razie istnienia służby dyspozytorskiej w przedsiębiorstwie służba ta wykonuje czynności związane z operatywną koordynacją produkcji i harmonizacją kooperacji wewnątrzzakładowej.
IV.
Tryb wprowadzania bezwydziałowej struktury organizacyjnej.
Tryb wprowadzania bezwydziałowej struktury organizacyjnej.
a w miarę możliwości i potrzeb:
Dokumenty powiązane
Jeżeli chcesz mieć dostęp do wszystkich dokumentów powiązanych, zaloguj się do LEX-a Nie korzystasz jeszcze z programów LEX? Zamów dostęp testowy »