Rozdział 2 - Podstawowe zadania spółdzielni produkcyjnych. - Rozwój spółdzielczości produkcyjnej.

Monitor Polski

M.P.1954.A-42.624

Akt utracił moc

Wersja od: 11 maja 1954 r.

II.

Podstawowe zadania spółdzielni produkcyjnych.

W oparciu o rozszerzoną pomoc Państwa i przez pełną mobilizację rezerw zespołowej gospodarki spółdzielnie produkcyjne mogą i powinny w okresie najbliższych dwóch lat wszechstronnie rozwinąć i znacznie podnieść swą produkcję rolną, zwiększyć produkcję towarową i podnieść zamożność swych członków.

Spółdzielnie produkcyjne powinny swym przykładem wskazywać nie zrzeszonym mało- i średniorolnym chłopom wyższość zespołowej gospodarki i przyczynić się tym do dalszego rozwoju spółdzielczości produkcyjnej.

Znaczna już ilość spółdzielni osiąga plony zbóż powyżej 20 q z hektara, zbiera około 200 q ziemniaków i ponad 300 q buraków cukrowych z hektara, osiąga powyżej 3.000 litrów mleka od każdej krowy. Spółdzielnie te zapewniają swym członkom z roku na rok coraz wyższe dochody.

Obecnie konieczne jest, by w oparciu o te doświadczenia podnosić wszystkie spółdzielnie do poziomu przodujących.

W związku z powyższym należy zwrócić uwagę chłopów-spółdzielców na następujące zagadnienia:

1. Gospodarka zespołowa osiągnęła znaczne wyniki w produkcji zbożowej, zwłaszcza w uprawie pszenicy i jęczmienia. Doskonaląc uprawę zbóż i podnosząc dalej ich plony spółdzielnie produkcyjne powinny ulepszyć strukturę zasiewów.

W szczególności zalecić należy rozszerzenie areału roślin pastewnych i przemysłowych, zwłaszcza spółdzielniom województw: lubelskiego, olsztyńskiego, białostockiego, koszalińskiego i zielonogórskiego.

2. Wskazać należy na niedostateczne rozmiary zespołowej uprawy ziemniaków w wielu spółdzielniach, zwłaszcza w województwach: białostockim, olsztyńskim, gdańskim, bydgoskim i rzeszowskim. Rozszerzenie tej uprawy ma wielkie znaczenie dla umocnienia bazy paszowej spółdzielczej hodowli i dla zaopatrzenia ludności i przemysłu. Nowoczesna kwadratowo-gniazdowa metoda sadzenia ziemniaków daje możność zmechanizowania pielęgnacji tej rośliny i osiągania wysokich plonów w gospodarstwach nie obfitujących w siłę roboczą.

Należy doprowadzić w najbliższych 2-3 latach areał uprawy ziemniaków do 14-17% zespołowego obszaru gruntów ornych.

3. Szybki rozwój hodowli zespołowej wymaga znacznego rozszerzenia uprawy roślin pastewnych, zwłaszcza w spółdzielniach województw: poznańskiego, opolskiego, wrocławskiego i lubelskiego.

W związku z tym należy zalecić spółdzielniom produkcyjnym:

- przeznaczać co roku około 10% areału gruntów pod zasiew mieszanek traw i drobnoziarnistych motylkowych,

- rozwinąć uprawę łubinu pastewnego, rozszerzyć zasiewy poplonowych roślin pastewnych oraz szerzej rozwijać uprawę w szczególności kukurydzy i końskiego zebu, a ponadto kapusty pastewnej i innych roślin dostarczających taniej zielonej masy,

- szeroko stosować wczesne zasiewy ozimego żyta do zbioru na zielonkę i ozimych mieszanek.

4. Udział roślin przemysłowych w strukturze zasiewów spółdzielczych jest większy niż w gospodarstwach indywidualnych. Nie brak jednak spółdzielni nie doceniających tego działu produkcji, zwłaszcza w województwach: warszawskim, łódzkim, olsztyńskim i rzeszowskim. Przestrzegając właściwej struktury zasiewów, uwzględniając warunki klimatyczno-glebowe, należycie wykorzystując siłę roboczą i mechanizację można w większości spółdzielni produkcyjnych przeznaczyć 10-15% areału ornego pod uprawę roślin przemysłowych.

Należy więc zalecić spółdzielniom produkcyjnym w 1954 r.:

- rozszerzyć plantację buraka cukrowego do 49.000 ha;

- zwiększyć powierzchnię zasiewu roślin oleistych do 32.000 ha, rozszerzając ich uprawę szczególnie w spółdzielniach województw; białostockiego, rzeszowskiego, lubelskiego i kieleckiego, które dotąd uprawiały te rośliny w nieznacznym stopniu,

- rozszerzyć uprawę tytoniu do 800 ha, tj. 2,6 raza w porównaniu z 1953 r.

5. Należy zalecić spółdzielniom, zwłaszcza położonym w okręgach podmiejskich oraz w rejonach uzdrowiskowych, rozszerzenie polowej i inspektowej uprawy warzyw, szczególnie wczesnych odmian. Obszar warzyw uprawy polowej w 1954 r. powinien przekroczyć w spółdzielniach 8.300 ha. Nakłady inwestycyjne na gospodarkę ogrodniczo-warzywną powinny wzrosnąć z 8,7 mil. zł w roku 1953 do 13,5 mil. zł w 1954 r.

Należy zbudować szklarnie o łącznej powierzchni 58,6 tys. m² i założyć: 34.580 nowych okien inspektowych. Powierzchnię sadów rozszerzyć należy o 3.000 ha.

6. W celu podniesienia plonów zalecić spółdzielniom i zobowiązać służbę rolną prezydiów rad narodowych i POM do rozpowszechnienia następujących zabiegów agrotechnicznych:

- zastosować siew krzyżowy zbóż jarych i ozimych w 1954 r. co najmniej na 6% areału tych zbóż, z tym by w każdej spółdzielni, która dotąd nie stosowała siewu krzyżowego, zasiać tą metodą przynajmniej 10 ha;

- zastosować kwadratowo-gniazdowe sadzenie ziemniaków, z tym by w każdej spółdzielni produkcyjnej zasadzić tą metodą w 1954 r. dla celów doświadczalnych przynajmniej po jednym hektarze;

- wprowadzić sadzenie warzyw systemem kwadratowym oraz stosowanie doniczek torfowych;

- wysiać rzędowo wraz z ziarnem superfosfat granulowany w ilości 25.000 tonn;

- szerzej stosować wiosenne bronowanie zasiewów pszenicy ozimej oraz zbóż jarych;

- dokonać podorywek pożniwnych traktorami w ciągu nie więcej niż 5 dni po skoszeniu zbóż i rzepaku na całym areale zbiorów nie objętych wsiewkami;

- znacznie rozszerzyć wapnowanie gruntów ornych;

- szeroko stosować orki z przedpłużkiem i orki z pogłębiaczem, przede wszystkim pod buraki cukrowe, warzywa i okopowe pastewne;

- wykonać traktorami orki przedzimowe na całym obszarze przeznaczonym pod zasiewy jare w 1955 r. zaczynając je we wczesnych terminach i kończąc do 15 listopada.

7. W celu podniesienia wydajności łąk i pastwisk oraz należytego przeprowadzenia zbioru siana zalecić spółdzielniom produkcyjnym:

- zapewnić wczesny zbiór siana oraz przeprowadzić suszenie na kozłach i rusztowaniach na obszarze co najmniej 26.000 ha; zobowiązać Ministra Leśnictwa do dostarczenia spółdzielniom produkcyjnym niezbędnej ilości drągowiny;

- za zgodą ogólnego zebrania członków, przeznaczyć do 10% zwiezionego, zastertowanego i zaprzychodowanego siana do podziału na dniówki obrachunkowe, wypracowane przy pielęgnacji użytków zielonych i zbiorze siana, niezależnie od siana przypadającego do podziału przy całorocznym rozrachunku;

- wprowadzić jako zasadę kwaterowy wypas bydła;

- przeprowadzić w 1954 r. nawożenie i pielęgnację łąk i pastwisk na obszarze 106 tys. ha; znacznie rozszerzyć wapnowanie zakwaszonych łąk i pastwisk.

8. W celu ulepszenia funduszów nasiennych i zapewnienia samowystarczalności każdej spółdzielni pod względem zaopatrzenia w nasiona, a zwłaszcza roślin motylkowych i poplonowych, zalecić spółdzielniom produkcyjnym:

- wydzielić obszary zasiewu każdej kultury w rozmiarze 10-20% powierzchni obsiewu jako pola nasienne i zapewnić na tych obszarach staranną uprawę, obsiew najlepszymi nasionami i właściwą pielęgnację włącznie z pieleniem;

- zbiory z pól nasiennych przeznaczyć wyłącznie na materiał siewny na rok następny i na rezerwowy fundusz siewny;

- organizować dokładną kontrolę przechowywania i rozchodowania funduszu nasiennego.

9. Zwiększone zadania w produkcji roślinnej, rozszerzenie upraw pracochłonnych oraz wzrost hodowli spółdzielczej wymagają zastosowania w większym niż dotąd stopniu traktorów i maszyn. Celem podniesienia mechanizacji pracy w gospodarce zespołowej należy zalecić spółdzielniom produkcyjnym:

- otoczyć opieką traktorzystów i stworzyć im należyte warunki pracy;

- do każdego ciągnika wyznaczać stałych przyczepowych spośród swych członków oraz kierować przyczepowych na kursy dla traktorzystów;

- w pełni, wykorzystać park traktorowy w okresach dużego nasilenia robót gospodarczych, wykorzystując sprzężaj konny do robót gospodarnych, transportowych i lżejszych polowych;

- rozszerzyć międzyrzędową traktorową i konną uprawę okopowych;

- starannie sprawdzać jakość i terminowość robót traktorowych, dokładnie wypełniać akty zdawczo-odbiorcze i stosować przewidziane umową potrącenia w opłacie za roboty wykonane źle lub nieterminowo.

Dążąc do coraz szerszej mechanizacji rolnictwa każda spółdzielnia powinna równocześnie stale ulepszać pogłowie koni, bez których nawet duże zmechanizowane gospodarstwo rolne obyć się nie może. Równocześnie unikać należy utrzymywania nadmiernej ilości koni.

10. Szybki rozwój zespołowej hodowli jest podstawowym warunkiem wszechstronnego rozwoju produkcji i wzrostu dochodowości w gospodarce spółdzielczej. Gospodarstwa, które rozwinęły hodowlę, uzyskują też wyższe dochody w produkcji roślinnej, opartej o wysokie dawki obornika, i mają możność najbardziej opłacalnego użytkowania wielu ubocznych produktów gospodarki polowej. Spółdzielnie produkcyjne rozwijające hodowlę mają lepsze możliwości podziału pracy stosownie do uzdolnień i zamiłowań swych członków oraz możność zapewnienia im dochodów pieniężnych w ciągu całego roku. Uchwała Rady Ministrów z dnia 17 grudnia 1953 r. stwarza szczególnie korzystne warunki dla rozwoju hodowli w spółdzielniach produkcyjnych. W związku z tym spółdzielnie produkcyjne powinny podjąć następujące zadania:

- prowadzić w każdej spółdzielni od pierwszego roku wspólnej gospodarki zespołowej, hodowlę bydła i trzody, a w następnych latach, zależnie od miejscowych warunków, podejmować także hodowlę owiec i drobiu;

- zwiększyć w 1954 r. o 60.000 sztuk w drodze przychowu i zakupu pogłowie bydła zespołowego w 7320 spółdzielniach, które opracowały plany na 1954 r.; rozwinąć walkę z jałowością oraz upadkami młodzieży i zapewnić w tej drodze zwiększenie przyrostu stada; w szczególności przyspieszyć trzeba rozwój zespołowej hodowli w spółdzielniach województw: wrocławskiego, opolskiego, krakowskiego, rzeszowskiego, lubelskiego, białostockiego i zielonogórskiego;

- zwiększyć pogłowie trzody chlewnej w tychże spółdzielniach o 135.000 sztuk, a w tym macior ponad 9 miesięcy o 18.500 sztuk; przyspieszyć należy tempo rozwoju hodowli trzody w spółdzielniach województw: lubelskiego, opolskiego, białostockiego, zielonogórskiego i olsztyńskiego;

- pogłowie owiec zwiększyć w wyżej wymienionych spółdzielniach o 78.000 sztuk, w szczególności w województwach: gdańskim, łódzkim, zielonogórskim, poznańskim i lubelskim.

11. Znaczne zadania stojące przed spółdzielniami, zwłaszcza w zakresie rozwoju zespołowej hodowli, wymagają wzmożonych wysiłków w dziedzinie budownictwa pomieszczeń inwentarskich, spichrzów, szop i stodół itp.

W związku z tym wskazane jest, aby spółdzielnie podjęły prace w tej dziedzinie w oparciu o następujące zalecenia:

- w pełni wykorzystać budynki wnoszone jako wkład członkowski lub użyczane przez członków dla zespołowych potrzeb;

- podejmować budowę tanich budynków, opartą o typową dokumentację z zastosowaniem miejscowych materiałów budowlanych, szczególnie kamienia, gliny i żużla;

- roboty wykonywać w jak największym stopniu siłami własnymi, korzystając z pomocy najętych miejscowych majstrów z braku własnych;

- aby terminowo zakończyć roboty budowlane, wykorzystać okres zimowy do przygotowania zwózki materiałów budowlanych.

12. Spółdzielnie produkcyjne nawiązują coraz szersze stosunki z indywidualnymi gospodarstwami mało- i średniorolnych chłopów, pomagając im w podnoszeniu produkcji oraz w obronie przed wyzyskiem kułaków i spekulantów. W ciągu ostatnich 3 lat spółdzielnie produkcyjne dostarczyły dla tych gospodarstw 65.000 tonn nasion kwalifikowanych. Szereg spółdzielni zaopatruje gospodarstwa chłopskie w prosięta. W wielu przypadkach gospodarstwa te korzystają z maszyn spółdzielni produkcyjnych, a gospodarstwa bezkonne - ze spółdzielczego sprzężaju.

Różnorodne formy pomocy spółdzielni dla indywidualnych chłopów pracujących powinny być jeszcze szerzej stosowane. Przyczyni się to nie tylko do podniesienia produkcji rolnej w kraju, ale i decydować będzie o stosunku mało- i średniorolnych chłopów do gospodarki zespołowej, umocni autorytet spółdzielni produkcyjnych, przysporzy im tysiące nowych członków i sprzyjać będzie dalszemu rozwojowi spółdzielczości produkcyjnej.

W związku z tym uznać należy za wskazane:

- w zakresie spółdzielczej produkcji kwalifikowanych materiałów siewnych - rozszerzyć powierzchnię upraw materiałów siewnych czterech zbóż w gospodarstwach reprodukcyjnych do około 80.000 ha oraz doprowadzić w 1954 r. powierzchnię kontraktowanych upraw nasiennych, przeznaczonych na pokrycie własnych potrzeb i wymianę, do 40,000 ha, w tym ziemniaków 7.000 ha;

- zalecić spółdzielniom produkcyjnym szersze stosowanie sąsiedzkiej wymiany dla indywidualnych gospodarstw kwalifikowanego materiału siewnego na ziarno konsumpcyjne;

- zwiększyć w spółdzielniach produkcyjnych w 1954 r. pogłowie inwentarza zarodowego: krów o 10%, loch o 15%, owiec-maciorek o 15%, klaczy zarejestrowanych o 5%;

- dążyć do utworzenia w każdej spółdzielni produkcyjnej punktu kopulacyjnego i w oparciu o pomoc Państwa wyposażyć go w rozpłodniki w ilości zapewniającej pokrycie potrzeb spółdzielni, gospodarstw przyzagrodowych i okolicznych indywidualnych, gospodarstw za ustaloną opłatą.

13. Spółdzielnie produkcyjne powinny wszechstronnie rozwijać swą gospodarkę tworząc pomocnicze działy produkcji związane z gospodarstwem rolnym. Większe spółdzielnie powinny organizować dla obsłużenia własnych potrzeb i dla pomocy sąsiadującym ze spółdzielnią pracującym chłopom - kuźnie, warsztaty kołodziejskie itp. pomocnicze przedsiębiorstwa. Tam gdzie stan i rozwój spółdzielni na to pozwala, wykorzystać należy miejscowe warunki dla rozwoju rybactwa, jedwabnictwa, pszczelarstwa, wikliniarstwa, zbioru trzciny, wydobycia torfu dla celów nawożenia oraz na ściółkę i na opał. W szczególności spółdzielnie, które przy niewielkim areale gruntu rozporządzają nadwyżkami siły roboczej, mogą znacznie podnieść swe dochody organizując - zależnie od miejscowych warunków - intensywną gospodarkę ogrodniczą, uprawę wysokodochodowych roślin, jak chmiel, tytoń, zioła lecznicze, zakładając plantacje krzewów jagodowych, truskawek, nasienne plantacje traw rozwijając hodowlę drobiu, zwierząt futerkowych.

14. Dalszy wzrost spółdzielczości produkcyjnej jest ściśle związany z wszechstronnym umocnieniem istniejących spółdzielni i rozszerzeniem ich oddziaływania na indywidualnie gospodarujących chłopów. Członkowie i zarząd każdej spółdzielni produkcyjnej powinni więc starać się uczynić swoją spółdzielnię wzorem zachęcającym do pójścia w ich ślady chłopów małorolnych i średniorolnych w swej okolicy, przede wszystkim zaś zachęcić do zespołowej gospodarki wszystkich pracujących chłopów swej gromady.

Chłopi-spółdzielcy powinni pilnie strzec przepisów statutu uchwalonego przez siebie. W szczególności spółdzielcy powinni dbać o wniesienie przepisanych statutem wkładów inwentarzowych, siewnych i paszowych, o wypełnienie statutowego obowiązku pracy przez członków i o rzetelną pracę we wspólnym gospodarstwie, o poszanowanie wspólnego dobra.

Tępić trzeba wypadki kumoterstwa i nadużyć oraz usuwać kułaków i spekulantów w przypadku, gdy tacy przedostali się do spółdzielni, aby jej szkodzić. Chłopi-spółdzielcy powinni wykorzystać swe prawo kontrolowania gospodarki spółdzielczej i rozwijać zgodnie ze statutem swój samorząd spółdzielczy. Spółdzielcy powinni dbać o zgodne i kulturalne życie na terenie spółdzielni. Każda spółdzielnia powinna wykazać szczególną dbałość o młodzież, stwarzając jej przy pomocy Państwa możność nauki i kulturalnej rozrywki, zachęcając do zdobywania kwalifikacji niezbędnych w gospodarce spółdzielczej. Spółdzielnia produkcyjna powinna dbać o ulżenie matkom w ich trudzie codziennym, organizując opiekę nad dziećmi, zwłaszcza w czasie, gdy matki zajęte są pracą w gospodarce spółdzielczej.

*

Doniosłym zadaniem powołanej przez I Krajowy Zjazd Spółdzielczości Produkcyjnej - Rady Spółdzielczości Produkcyjnej jest czuwanie nad rozwojem wewnętrznego samorządu w spółdzielniach, kontrola ścisłego przestrzegania statutów spółdzielczych - przez zarządy spółdzielni i poszczególnych członków, pobudzanie inicjatywy i aktywności społecznej w codziennym życiu zespołów członkowskich, wszechstronne współdziałanie w podnoszeniu gospodarki spółdzielczej na coraz wyższy poziom.

Konieczne jest otoczenie szczególną opieką i udzielenie jak najszerszej pomocy grupom chłopów przystępujących do organizowania spółdzielni produkcyjnych, a także nowoutworzonym spółdzielniom produkcyjnym.

Należy dopomagać komitetom założycielskim w prowadzeniu pracy uświadamiającej i w przygotowaniu się do zespołowej gospodarki. W szczególności w gromadach, w których powstały komitety założycielskie, należy ożywić pracę kulturalno-oświatową, rozwijać szkolenie w ramach upowszechnienia wiedzy rolniczej, organizować spotkania ze spółdzielcami itp. Kierować najbardziej aktywnych członków komitetów założycielskich na kursy w ośrodkach szkolenia kadr spółdzielczości produkcyjnej.

Prezydia rad narodowych powinny czuwać nad ścisłym przestrzeganiem zasady dobrowolności przy zakładaniu spółdzielni produkcyjnych, przy wymianie gruntów między powstającą spółdzielnią a indywidualnymi gospodarstwami, zapewnić uwzględnienie obopólnych interesów w duchu wzajemnego porozumienia. Nie dopuszczać do tworzenia spółdzielni fikcyjnych, złożonych z osób nie zajmujących się zawodowo rolnictwem.

Dotychczasowe osiągnięcia spółdzielni produkcyjnych ujawniają olbrzymie możliwości dalszego szybkiego wzrostu produkcji rolnej polskiego chłopa. W oparciu o zespołową gospodarkę, mechanizację i postępowe metody agro- i zootechniczne można zapewnić szybki i trwały rozwój rolnictwa, podnieść zamożność rolnictwa i kulturę wsi, na zawsze zlikwidować wyzysk i nędzę biedoty chłopskiej.

Chłopi-spółdzielcy idą w pierwszych szeregach pracującego chłopstwa, które w sojuszu z klasą robotniczą i pod jej kierownictwem podjęło walkę o realizację wytycznych IX Plenum KC PZPR, o szybszy wzrost stopy życiowej mas pracujących miast i wsi.

Rosnące zainteresowanie pracujących chłopów zespołową gospodarką wymaga znacznego usprawnienia pracy wszystkich ogniw władzy ludowej, które powinny rozwinąć szeroką działalność organizacyjną i propagandową dla realizacji przepisów niniejszej uchwały.