Rozdział 1 - Opis, wymiary i wzory rysunkowe odznak orderów i odznaczeń. - Ordery i odznaczenia.

Monitor Polski

M.P.1960.25.120

Akt utracił moc

Wersja od: 19 marca 1960 r.

Rozdział  1

Opis, wymiary i wzory rysunkowe odznak orderów i odznaczeń.

§  1.

1. Odznaką orderu Budowniczych Polski Ludowej jest złota, ośmiopromienna gwiazda o średnicy 53 mm; między pękami promieni gwiazdy znajduje się osiem pól w kształcie kielicha kwiatu, zwróconego ku środkowi gwiazdy; pola te są na licowej stronie gwiazdy czerwono emaliowane, z prześwitami biało emaliowanymi, na odwrotnej zaś stronie bez emalii i prześwitów; w środku licowej strony gwiazdy, na okrągłej szafirowej tarczy o średnicy 17 mm, umieszczona jest postać robotnika, trzymającego w prawej ręce czerwony sztandar, a w lewej młot; tarcza znajduje się w dwóch ramkach, złotej i biało emaliowanej, umieszczonych w ośmiobocznym zaokrąglonym obramowaniu; na odwrotnej stronie gwiazdy, na czerwono emaliowanej okrągłej tarczy o średnicy 19 mm, umieszczone są litery "PRL"; tarcza znajduje się w ramce otoczonej ośmiobocznym zaokrąglonym obramowaniem.

2. Order Budowniczych Polski Ludowej nosi się na czerwonej wstążce szerokości 40 mm, z ciemnoniebieskimi paskami szerokości 4 mm po bokach i białym paskiem szerokości 10 mm pośrodku.

§  2.

1. Odznakami orderu Odrodzenia Polski są:

1) krzyż równoramienny, zakończony na rogach ramion kulkami; ramiona krzyża są na jego licowej stronie biało emaliowane ze złoconymi obramowaniami, na odwrotnej stronie - złocone; w środku krzyża znajduje się czerwono emaliowana okrągła tarcza, na licowej stronie w błękitno emaliowanym otoku, na odwrotnej stronie w złoconej ornamentowanej ramce; na tarczy licowej strony krzyża umieszczony jest biało emaliowany orzeł, a w otoku napis złoconymi literami "Polonia Restituta"; na tarczy odwrotnej strony krzyża wypisana jest złoconymi cyframi data "1944"; wymiar krzyża wynosi: w I klasie - 68 mm, w II i III klasie - 60 mm, w IV klasie - 55 mm, w V klasie - 44 mm;

2) gwiazda orderowa srebrna z ośmiu pęków promieni, o średnicy 75 mm, z nałożoną pośrodku okrągłą tarczą o średnicy 27 mm; na tarczy błękitno emaliowany otok ze złoconymi obramowaniami, na otoku napis złoconymi literami: "Polonia Restituta"; w otoku, na biało emaliowanym tle, umieszczone są złocone litery "PRL".

2. Krzyż orderu Odrodzenia Polski I klasy zawiesza się na czerwonej wielkiej wstędze szerokości 100 mm, z białymi paskami szerokości 5 mm po bokach.

3. Krzyże orderu Odrodzenia Polski II i III klasy zawiesza się na czerwonej wstędze szerokości 45 mm, z białymi paskami szerokości 3 mm po bokach.

4. Krzyż orderu Odrodzenia Polski IV klasy nosi się na czerwonej wstążce szerokości 36 mm, z białymi paskami szerokości 2 mm po bokach, z rozetką o średnicy 25 mm upiętą z tejże wstążki. Krzyż orderu Odrodzenia Polski V klasy nosi się na takiej samej wstążce, bez rozetki.

§  3.

1. Odznakami orderu Virtuti Militari są:

1) krzyż równoramienny, zakończony na rogach ramion kulkami; ramiona krzyża są w klasach I, II i III czarno emaliowane z obramowaniami złoconymi, w klasie IV złocone, z prążką czarno emaliowaną, w klasie V srebrzone, z prążką czarno emaliowaną; na stronie licowej krzyża, na jego ramionach poziomych, umieszczony jest napis "Virtuti", na ramionach pionowych napis: "Militari"; napisy są w klasach I, II i III złocone, w klasach IV i V czarno emaliowane; w środku krzyża, na złoconej okrągłej tarczy w zielonym wieńcu laurowym, umieszczony jest na stronie licowej orzeł biało emaliowany, na stronie odwrotnej napis "Honor i Ojczyzna" oraz data "1792"; krzyż w klasach I i II jest zwieńczony złoconą tarczą w kształcie pionowej elipsy, otoczonej liśćmi laurowymi; na tarczy umieszczone są litery "PRL", wymiar krzyża wynosi: w I klasie - 64 mm, w II klasie - 55 mm, w III klasie - 45 mm, w klasach IV i V - 38 mm; zwieńczenie krzyża I klasy ma 32 mm szerokości i 26 mm wysokości, II klasy - 29 mm szerokości i 24 mm wysokości;

2) gwiazda orderowa srebrna z ośmiu pęków promieni o średnicy 97 mm, z nałożoną pośrodku licową stroną krzyża orderu Virtuti Militari; ramiona krzyża są czarno emaliowane, z obramowaniami złoconymi, bez kulek, w otoku orła umieszczony jest napis złoconymi literami: "Honor i Ojczyzna", wymiar krzyża wynosi 55 mm.

2. Krzyż orderu Virtuti Militari I klasy zawiesza się na ciemnoniebieskiej wielkiej wstędze szerokości 115 mm. z czarnymi paskami szerokości 15 mm po bokach.

3. Krzyż orderu Virtuti Militari II klasy zawiesza się na ciemnoniebieskiej wstędze szerokości 50 mm, z czarnymi paskami szerokości 10 mm po bokach.

4. Krzyż orderu Virtuti Militari III, IV i V klasy nosi się na ciemnoniebieskiej wstążce szerokości 40 mm, z czarnymi paskami szerokości 9 mm po bokach.

§  4.

1. Odznaką orderu Krzyża Grunwaldu jest równoramienny krzyż, w I klasie złoty o wymiarze 55 mm, w II i III klasie srebrny o wymiarze 45 mm; ramiona krzyża są zakończone gładko wytłoczonym obramowaniem; na środkowym polu krzyża umieszczona jest trójboczna tarcza w obramowaniu; na tarczy licowej strony krzyża znajdują się dwa obosieczne miecze zwrócone ostrzem w dół, na tarczy odwrotnej strony krzyża umieszczony jest trzywierszowy napis: "1410 KG 1944"; obramowanie ramion i tarcz oraz miecze i napis są w klasie II złocone.

2. Krzyż Grunwaldu nosi się na czerwonej wstążce szerokości 35 mm, z zielonymi paskami szerokości 2 mm po bokach i białym paskiem szerokości 7 mm pośrodku.

§  5.

1. Odznaką orderu Sztandaru Pracy jest pięcioramienna gwiazda, o średnicy 43 mm; ramiona gwiazdy są na licowej stronie biało emaliowane, w obramowaniach; między ramionami znajduje się pięć pęków promieni; w środku licowej strony gwiazdy, na szafirowej okrągłej tarczy w ramce, umieszczona jest postać robotnika trzymającego w prawej ręce czerwony sztandar, a w lewej młot; na odwrotnej stronie, w środku gwiazdy, umieszczone są w okrągłej ramce litery "PRL", obramowanie ramion gwiazdy, pęki promieni, ramka tarczy, postać robotnika, drzewce i obramowanie sztandaru, młot i odwrotna strona gwiazdy są w I klasie złocone, w II klasie srebrzone; sztandar jest w obu klasach czerwono emaliowany.

2. Order Sztandaru Pracy nosi się na czerwonej wstążce szerokości 36 mm, z pąsowymi paskami szerokości 3 mm po bokach.

§  6.

1. Odznaką Krzyża Zasługi jest krzyż równoramienny o wymiarze 42 mm, zakończony na rogach ramion kulkami; ramiona Złotego i Srebrnego Krzyża są czerwono emaliowane, w obramowaniach; między ramionami znajdują się cztery pęki promieni, a w środku krzyża biało emaliowana okrągła tarcza z umieszczonymi na niej literami "PRL"; tarcza Złotego i Srebrnego Krzyża znajduje się w czerwono emaliowanym otoku i w ornamentowanym obramowaniu, Brązowego Krzyża - w wieńcu laurowym; odwrotna strona krzyża jest gładka, polerowana; obramowania ramion krzyża, pęki promieni, litery na tarczy, ornamentowane obramowanie i odwrotna strona krzyża są złocone lub srebrzone; Brązowy Krzyż jest w całości matowo brązowy.

2. Krzyż Zasługi nosi się na pąsowej wstążce szerokości 40 mm, z niebieskimi paskami szerokości 3 mm po bokach.

§  7.

1. Odznaką Krzyża Walecznych jest krzyż równoramienny, jasnobrązowy, o wymiarze 44 mm; ramiona krzyża są obramowane; w środku licowej strony krzyża znajduje się pięcioboczna tarcza z wytłoczonym na niej orłem; na górnym pionowym i na poziomych ramionach licowej strony krzyża umieszczony jest napis: "Na Polu Chwały", a na dolnym pionowym ramieniu data: "1944"; w środku odwrotnej strony krzyża wytłoczony jest wieniec z liści dębowych, na ramionach poziomych umieszczony jest napis: "Walecznym", a na pionowych wytłoczony jest obosieczny miecz skierowany ostrzem do góry.

2. Krzyż Walecznych nosi się na pąsowej wstążce szerokości 40 mm, z białymi paskami szerokości 8 mm po bokach.

§  8.

1. Odznaką medalu "Zasłużonym na Polu Chwały" jest okrągły medal o średnicy 40 mm, złocony, srebrzony bądź brązowy; na licowej stronie medalu znajduje się wizerunek orderu Virtuti Militari na tle skrzyżowanych flag państwowych polskiej i radzieckiej; na odwrotnej stronie medalu, w czworobocznej ramce wysokości 24 mm i szerokości 20 mm, obramowanej wieńcem z liści dębowych znajduje się sześciowierszowy napis: "Zasłużonym na Polu Chwały 12 - 13 X 1943 Lenino".

2. Odznaką medalu "Zasłużonym na Polu Chwały" jest również opisany w ust. 1 medal bez flag na licowej stronie i z czterowierszowym napisem na odwrotnej stronie: "Zasłużonym na Polu Chwały 1944".

3. Medal "Zasłużonym na Polu Chwały" nosi się na czarnej wstążce szerokości 42 mm, z ciemnoniebieskimi paskami szerokości 10 mm po bokach.

§  9.

1. Odznaką Krzyża Partyzanckiego jest równoramienny brązowy krzyż o wymiarze 38 mm; ramiona krzyża są zakończone ornamentowanym obramowaniem; w środku licowej strony krzyża znajduje się orzeł, a na ramionach umieszczony jest napis: "Za Polskę, Wolność i Lud"; na poziomych ramionach odwrotnej strony krzyża umieszczony jest napis: "Partyzantom", na górnym pionowym ramieniu data "1939", a na dolnym data "1945".

2. Krzyż Partyzancki nosi się na ciemnozielonej wstążce szerokości 35 mm z czarnymi paskami szerokości 7 mm po bokach.

§  10.

1. Odznaką medalu. "Za waszą wolność i naszą" jest okrągły srebrzony medal o średnicy 35 mm; na licowej stronie medalu znajduje się płaskorzeźba - podobizna głowy generała broni, Karola Świerczewskiego - Waltera, a na obwodzie napis: "Za waszą wolność i naszą"; na odwrotnej stronie medalu znajduje się trójkątna gwiazda antyfaszystowska, osadzona w wieńcu laurowym, z szarfami u dołu, wewnątrz gwiazdy umieszczony jest trzywierszowy napis: "XIII - BI - 1936 - 1939"; w obwodzie znajduje się napis: "Dąbrowszczakom", a w dolnej jego części, między szarfami wieńca liczba "1956". Obie strony medalu są oksydowane.

2. Medal "Za waszą wolność i naszą" nosi się na czerwonej wstążce szerokości 35 mm, z pionowym białym paskiem szerokości 4 mm pośrodku.

§  11.

1. Odznaką Śląskiego Krzyża Powstańczego jest krzyż równoramienny, jasno metalowy, oksydowany, o wymiarze 35 mm; ramiona krzyża są obramowane; na poziomych ramionach krzyża umieszczone są daty "1921" i "1939", a na dolnym pionowym ramieniu data "1945"; w środku licowej strony krzyża znajduje się szafirowo emaliowana okrągła tarcza, z umieszczonym na niej jasno metalowym orłem; tarcza znajduje się w ornamentowanym otoku; w środku odwrotnej strony krzyża umieszczony jest dwuwierszowy napis: "KRN 1946", a w jego otoku napis: "Bojownikom Śląska".

2. Śląski Krzyż Powstańczy nosi się na wstążce szerokości 36 mm, z białym pionowym paskiem szerokości 2 mm pośrodku oraz umieszczonymi po obu jego stronach paskami: czerwonym szerokości 2 mm, zielonym szerokości 2 mm, białym szerokości 1 mm, niebieskim szerokości 7 mm, białym szerokości 3 mm i wiśniowym szerokości 2 mm.

§  12.

1. Odznaką Wielkopolskiego Krzyża Powstańczego jest równoramienny brązowy krzyż, o wymiarze 36 mm; ramiona krzyża są obramowane, u końców poszerzone; na skrzyżowaniu ramion licowej strony krzyża znajduje się biało emaliowany orzeł piastowski na tle czerwono emaliowanej okrąglej tarczy o średnicy 9 mm; tarcza umieszczona jest w wieńcu z liści dębowych; na lewym ramieniu licowej strony krzyża znajduje się liczba "1918", na prawym liczba "1919", a na pionowych ramionach miecz skierowany w dół; na skrzyżowaniu ramion odwrotnej strony krzyża znajduje się napis: "PRL" umieszczony w otoku z napisem: "Powstańcom Wielkopolskim".

2. Wielkopolski Krzyż Powstańczy nosi się na ciemnoniebieskiej wstążce szerokości 34 mm, z dwoma pionowymi amarantowymi paskami szerokości 2 mm po bokach.

§  13.

1. Odznaką "Medalu za Warszawę 1939-1945" jest okrągły medal, jasnobrązowy, o średnicy 33 mm; na licowej stronie medalu znajduje się wizerunek syreny z tarczą i mieczem oraz trzy wstęgi fal; wokół medalu, w otoku umieszczone są w górnej części daty: "1939-1945", a w dolnej napis: "Za Warszawę"; między datami i napisem znajdują się dwa znicze; na odwrotnej stronie medalu umieszczony jest czterowierszowy napis: "RP Obrońcom Bojownikom Oswobodzicielom", a pod napisem dwa liście dębowe.

2. "Medal za Warszawę 1939-1945" nosi się na czerwonej wstążce szerokości 35 mm, z żółtymi paskami szerokości 4 mm po bokach.

§  14.

1. Odznaką "Medalu za Odrę, Nysę, Bałtyk" jest okrągły medal, jasnobrązowy, o średnicy 33 mm; na licowej stronie medalu znajduje się rysunek granic Polski, jej głównych rzek oraz oznaczenie miast: Warszawy, Gdańska, Szczecina i Wrocławia; nad rysunkiem umieszczony jest orzeł, a wokół medalu, w otoku, znajduje się napis: "Za - Odrę - Nysę - Bałtyk"; na odwrotnej stronie medalu umieszczony jest czterowierszowy napis: "RP Zwycięzcom III.1945 IV.1945".

2. "Medal za Odrę, Nysę, Bałtyk" nosi się na ciemnoniebieskiej wstążce szerokości 35 mm, z jasnoniebieskimi paskami szerokości 4 mm po bokach.

§  15.

1. Odznaką "Medalu Zwycięstwa i Wolności 1945 r." jest okrągły medal, jasnobrązowy, o średnicy 33 mm; na licowej stronie medalu znajduje się wizerunek orła, wokół medalu, w otoku, napis: "Krajowa Rada Narodowa", a w dolnej części otoku dwa związane liście dębowe; na odwrotnej stronie medalu umieszczony jest czterowierszowy napis: "RP Zwycięstwo i Wolność 9.V.1945".

2. "Medal Zwycięstwa i Wolności 1945 r." nosi się na wstążce szerokości 33 mm o 3 pionowych paskach czerwonych i 2 pionowych paskach białych.

§  16.

1. Odznaką medalu "Za ofiarność i odwagę" jest okrągły srebrny medal o średnicy 35 mm; w medalu wytłoczony jest trójkąt o ściętych wierzchołkach, a w nim umieszczona płaskorzeźba dwóch postaci, mężczyzny i kobiety, symbolizująca niesienie pomocy przed grożącym niebezpieczeństwem; również na odwrotnej stronie medalu wytłoczony jest trójkąt o ściętych wierzchołkach, a w nim napis: "Za ofiarność i odwagę w obronie życia i mienia"; nad napisem znajdują się trzy liście dębowe; obie strony medalu są oksydowane.

2. Medal "Za ofiarność i odwagę" nosi się na zielonej wstążce o średnicy 35 mm, z dwoma czerwonymi paskami szerokości 4 mm po bokach.

§  17.

1. Odznaką medalu "Siły Zbrojne w Służbie Ojczyzny" jest wieniec laurowy o średnicy 34 mm, na który nałożone są dwa skrzyżowane obosieczne miecze, zwrócone ostrzem ku górze; w środku wieńca znajduje się czerwona emaliowana okrągła tarcza o średnicy 15 mm, z nałożonym na nią srebrzonym orłem; tarcza umieszczona jest w biało emaliowanym otoku w obramowaniach; na otoku jest napis: "Siły Zbrojne w Służbie Ojczyzny"; w dolnej części wieńca znajduje się czerwono emaliowana, owalna tarcza w obramowaniu, z umieszczoną na niej cyfrą określającą lata nienagannej służby wojskowej lub pracy, za którą medal został nadany; odwrotna strona medalu jest gładka, polerowana; wieniec, miecze, obramowania, napisy i odwrotna strona medalu są złocone, srebrzone lub brązowe.

2. Medal "Siły Zbrojne w Służbie Ojczyzny" nosi się na czerwonej wstążce szerokości 35 mm, z dwoma białymi paskami szerokości 2 mm po bokach.

§ 18. Odznaką "Medalu 10-lecia Polski Ludowej" jest medal o średnicy 40 mm; obwodowa część medalu jest nacięta rowkami, tworzącymi płaszczyzny zwężające się ku środkowi, oraz przedzielona w sześciu równych odstępach ornamentami z liści dębowych, wysuniętymi nieznacznie poza krąg medalu; w środkowej części medalu znajduje się okrągła wklęsła powierzchnia o średnicy 20 mm, obramowana otokiem o szerokości 4 mm, na której umieszczona jest grupa trzech postaci: pośrodku postać robotnika trzymającego oburącz sztandar o barwach PRL, po prawej stronie postać chłopa ze snopem na ręku, po lewej zaś postać z książką w ręku; w dolnej części otoku znajduje się napis: "1944 22 VII 1954", a w górnej jego części ornament z liści laurowych; medal zawieszony jest przy pomocy kółka i 2 uchwytów na prostokątnej o ściętych rogach baretce; na baretce znajduje się wykonana z metalu rzymska cyfra "X"; medal jest oksydowany, sztandar jest wykonany z czerwonej i białej emalii, baretka jest z czerwonej emalii, w metalowym obramowaniu; odwrotna strona medalu jest gładka, zmatowana; do odwrotnej strony baretki jest przymocowana agrafka.

§  19.

1. Odznaką medalu "Za długoletnie pożycie małżeńskie" jest srebrny medal utworzony ze stylizowanej sześcioramiennej gwiazdy o średnicy 35 mm, z sześciu ornamentowanymi promieniami łączącymi ramiona gwiazdy; w środku licowej strony medalu, w okrągłej ramce, umieszczona jest różowo emaliowana tarcza, a na niej dwie symboliczne róże; na odwrotnej stronie medalu znajduje się kolisty napis: "Za długoletnie pożycie małżeńskie", a wewnątrz utworzonego przez napis koła litery "PRL"; ramiona i promienie gwiazdy, ramka i róże oraz odwrotna strona medalu są oksydowane.

2. Medal "Za długoletnie pożycie małżeńskie" nosi się na różowej wstążce szerokości 35 mm, z pionowym białym paskiem szerokości 4 mm pośrodku.

§ 20. Wzory rysunkowe odznak orderów i odznaczeń zawiera załącznik do niniejszej uchwały.