Rozdział 9 - Rozwój techniki. - Narodowy plan gospodarczy na 1965 r.
M.P.1964.87.415
Akt nienormatywnyIX.
Rozwój techniki.
Rozwój techniki.
Sprawą szczególnej wagi dla dalszego postępu techniki w gospodarce narodowej jest intensyfikacja badań w najważniejszych kierunkach rozwojowych.
W roku 1965 należy w szczególności skoncentrować wysiłki nad przygotowaniem wprowadzenia metod matematycznych i techniki cyfrowej w planowaniu i zarządzaniu, projektowaniu i pracach naukowo-badawczych oraz nad opanowaniem i rozwinięciem produkcji maszyn matematycznych.
Należy kontynuować prace w dziedzinie:
- fizyki ciała stałego ze szczególnym uwzględnieniem półprzewodników, materiałów magnetycznych, procesów elektronicznych w ciałach stałych;
- fizyki i techniki jądrowej ze szczególnym uwzględnieniem techniki pomiarowej, automatyzacji pomiarów i defektoskopii;
- elektroniki, a zwłaszcza teorii układów elektronicznych związanych z elementami półprzewodnikowymi, magnetycznymi, dielektrycznymi, lampami elektronowymi i jonowymi przy uwzględnieniu niezawodności i długowieczności podzespołów, urządzeń i systemów, a także elektroniki kwantowej, a zwłaszcza zastosowania laserów dla celów praktycznych;
- automatyzacji procesów wytwórczych na bazie szeroko zakrojonej współpracy z krajami Rady Wzajemnej Pomocy Gospodarczej;
- unowocześnienia konstrukcji i technologii wytwarzania maszyn i urządzeń.
W dziedzinie chemii szczególny nacisk należy położyć na rozwój badań stosowanych, a zwłaszcza w zakresie chemii i technologii produktów petro- i karbochemicznych, surowców i produktów nieorganicznych, polimerów, środków leczniczych i środków ochrony roślin oraz katalizy chemicznej.
Rozwijać należy również prace naukowo-badawcze związane z rozbudową przemysłu energetycznego, rozwojem systemów energetycznych, nowymi metodami wytwarzania energii, kompleksowym wykorzystaniem bazy paliwowej oraz szerokim wprowadzaniem nowych technologii w górnictwie przy dalszej intensyfikacji prac geologiczno-poszukiwawczych.
Należy kontynuować prace badawcze zmierzające do intensyfikacji produkcji rolnej i rozwoju bazy surowcowej dla przemysłu spożywczego oraz prace mające na celu zwiększenie produktywności lasów i racjonalizacji przerobu drewna.
Szczególnej opieki wymaga prowadzenie badań w dziedzinie racjonalnej gospodarki wodą oraz ochrony zasobów wody i powietrza przed zanieczyszczeniami.
Wdrożenia nowej techniki
W 1965 r. należy uzyskać dalsze korzystne zmiany w strukturze produkcji i w technice wytwarzania. Wyroby powinny cechować wysokie własności użytkowe i parametry zbliżone do standardów światowych zarówno z punktu widzenia techniczno-ekonomicznego, jak i wymogów estetyki przemysłowej.
Wykonywanie zadań w zakresie rozwoju techniki należy bazować na techniczno-organizacyjnej rekonstrukcji w układzie branżowym i międzybranżowym z uwzględnieniem specjalizacji w ramach Rady Wzajemnej Pomocy Gospodarczej. Należy także uzyskać wydatne polepszenie podstawowych wskaźników techniczno-ekonomicznych, zwłaszcza związanych z głównymi kierunkami rozwojowymi, jakimi są: mechanizacja, elektryfikacja, automatyzacja procesów wytwórczych z jednoczesnym intensywnym rozwojem chemizacji.
W dziedzinie rozwoju bazy surowcowej należy prowadzić dalsze rozpoznanie i wykorzystanie zasobów naturalnych dla racjonalnego zagospodarowania towarzyszących im odpadów.
We wszystkich dziedzinach gospodarki narodowej należy dążyć do dalszego usprawnienia całokształtu gospodarki energetycznej poczynając od surowców, kończąc na produktach końcowych (ciepło, gaz, energia elektryczna).
Konieczne jest dalsze kontynuowanie koncentracji i specjalizacji produkcji. W związku z tym należy prowadzić intensywnie normalizację i zapewnić wymienność części i podzespołów wybranych maszyn i urządzeń.
Należy dalej wzmacniać koordynację z przemysłem prac naukowo-badawczych, doświadczalnych i projektowych oraz przyspieszyć wdrażanie wyników tych prac do produkcji.
Należy rozwijać współpracę naukowo-techniczną, projektową i doświadczalną krajów socjalistycznych w ramach Rady Wzajemnej Pomocy Gospodarczej.
Ponadto należy więcej uwagi poświęcić wykorzystaniu patentów krajowych i zagranicznych.
W przemyśle maszynowym i elektrotechnicznym należy opanować i uruchomić produkcję około 200 nowych typów maszyn i urządzeń, w tym około 70 typów ważnych dla gospodarki narodowej jako podstawowych środków produkcji. Do nich należy zaliczyć maszyny elektryczne, obrabiarki, środki transportowe oraz sprzęt elektrotechniczny, elektroniczny i teletechniczny.
Do produkcji seryjnej należy kierować tylko konstrukcje o sprawdzonych parametrach technicznych i odpowiadające standardom światowym.
Nowe konstrukcje powinny uwzględniać mechanizowanie i automatyzowanie obsługi maszyn i urządzeń.
Konieczne jest dalsze unowocześnienie technologii i organizacji produkcji, usprawnienie transportu wewnątrzzakładowego oraz mechanizacji procesów wytwórczych, w celu obniżenia pracochłonności i zmniejszenia zużycia materiałów. Prace te należy oprzeć na dalszej specjalizacji i kooperacji międzyzakładowej i międzybranżowej.
Z powyższym wiąże się konieczność dalszej modernizacji kuźni, tłoczni i odlewni oraz rozwój nowoczesnych metod kucia, prasowania i odlewania, umożliwiających poprawę jakości oraz zmniejszenie zużycia surowca na wytwarzany produkt.
W wydziałach spawalniczych należy wprowadzić na skalę przemysłową cięcie plazmowe zamiast dotychczas stosowanego cięcia tlenowego, przede wszystkim w hutnictwie i w zakładach produkujących aparaturę chemiczną. Należy również rozszerzać nowoczesne metody spawania: w osłonie argonu do łączenia stali stopowych i stopów aluminium, automatycznie łukiem krytym itd.
Należy dążyć do stosowania wielkoprzemysłowych metod wytwarzania tworząc warunki produkowania dużymi seriami przez maksymalną normalizację oraz unifikację części i zespołów.
Z uwagi na zależność modernizacji przemysłu maszynowego od posiadania odpowiednich nowoczesnych obrabiarek należy uruchomić ich produkcję, a w szczególności obrabiarek ciężkich, obrabiarek do obróbki plastycznej, agregatowych, precyzyjnych i specjalnych, wycofując jednocześnie obrabiarki przestarzałe. W dalszym ciągu należy wzmacniać bazę projektowo-konstrukcyjną oraz rozbudować prototypownię w branży obrabiarek.
W zakresie obrabiarek należy między innymi uruchomić produkcję ciężkiej tokarki z wałem elektrycznym oraz urządzeniami kopiującymi typ TCC-160 o średnicy toczenia 1.600 mm, tokarki podtorowej do obróbki zestawów kołowych bez ich demontażu typ UGA-170.
W zakresie maszyn i urządzeń energetycznych należy między innymi adoptować dokumentację licencyjną i rozpocząć budowę prototypu turbozespołu energetycznego o mocy 200 MW oraz opanować produkcję maszyn i urządzeń pomocniczych do bloków energetycznych tej wielkości, w tym prototyp licencyjnych pomp zasilających typu HD 150 × 8:
- wykonać próbną serię odłączników obrotowych typu ONJ - 22/02/1,6 na napięcie 220 kV oraz prototypy zwieraczy na napięcie 110 kV i przekładników na napięcie 400 kV,
- rozpocząć prace przygotowawcze do wykonania w 1966 r. dwóch transformatorów blokowych 240 MVA na napięcie 220 kV i 110 kV.
W zakresie maszyn i urządzeń dla procesów chemicznych należy między innymi:
- przygotować produkcję filtrów próżniowych ogumowanych F-5 m2, wirówek typu W Ø 600 (o ruchu okresowym), urządzeń do siarczkowania wiskozy - pomp typów FS-3, Pr-34, PM-34, DW i innych.
W zakresie maszyn rolniczych należy między innymi uruchomić produkcję ciągnika Zetor 4011, siekacza do zielonek typu Orkan 2, suszarni bębnowej do siana i zielonek o wydajności 1,5 tony na godzinę.
W zakresie maszyn budowlanych należy między innymi wykonać prototypy żurawia budowlanego samowznoszącego się typ ZBS o udźwigu średnio 80 tm, żurawia typu ZSE na podwoziu samochodowym, ładowarek o pojemności łyżki 2 m3, ciągnika jednoosiowego, zespołu napędowego o mocy 160 KM do transportu maszyn budowlanych.
W zakresie taboru pływającego należy między innymi przygotować produkcję licencyjnych silników spalinowych typu B-300 wraz z przekładniami i nastawnych śrub okrętowych (na podstawie licencji).
W zakresie taboru kolejowego należy między innymi wykonać lokomotywę elektryczną typu 4E oraz wagon osobowy typu 104A.
W zakresie automatyki aparatury kontrolno-pomiarowej i sprzętu precyzyjnego należy między innymi wykonać prototypy elementów gałęzi elektrycznej analogowej.
W zakresie maszyn i urządzeń elektrotechnicznych, elektronicznych i teletechnicznych należy między innymi wykonać w 1965 r. próbną serię silników indukcyjnych przeciwwybuchowych dla chemii (5 typowymiarów), przygotować produkcję kabli elektroenergetycznych w powłoce aluminiowej na napięcie powyżej 1 kV, przeprowadzić dalszą tranzystoryzację sprzętu elektronicznego i teletechnicznego głównie w zakresie telewizorów, odbiorników radiofonicznych, sprzętu elektroakustycznego oraz urządzeń telefonii 60-krotnej, prowadzić prace w ramach wielobranżowych porozumień o współpracy krajów Rady Wzajemnej Pomocy Gospodarczej nad konstrukcją automatycznej centrali międzymiastowej z użyciem wybieraka krzyżowego ze sterowaniem przekaźnikowym.
W przemyśle energetycznym należy w dalszym ciągu rozwijać postępową technikę kontynuując koncentrację mocy w wielkich elektrowniach głównie na węglu brunatnym w oparciu o bloki 125 i 200 MW oraz prowadzić studia nad zagadnieniem wprowadzenia bloków 500 MW.
Rozwój energetyki zawodowej powinien w 1965 r. uzyskać następujące podstawowe wskaźniki techniczno-ekonomiczne:
- średnie jednostkowe zużycie węgla umownego w elektrowniach zawodowych 413 g/kWh,
- zużycie energii elektrycznej na potrzeby własne elektrowni cieplnych zawodowych 8,0%,
- straty sieciowe 12%.
Należy wprowadzić dalszą modernizację sieci w celu zmniejszenia strat przesyłu, poprawienia niezawodności pracy i podniesienia jakości dostarczanej energii.
W zakresie energetyki przemysłowej należy między innymi dążyć do zmniejszenia zużycia energii na jednostkę produktu, przeprowadzać modernizację kotłowni przemysłowych oraz całości gospodarki parowo-elektrycznej, wykorzystywać ciepło odpadowe z procesów technologicznych.
W zakresie energetyki bytowej i energetyzacji wsi należy prowadzić studia nad różnymi rodzajami energii w celu właściwego ich wykorzystania i dążyć do usprawnienia wykorzystywania energii dla celów domowych i produkcji rolniczej.
W szczególności należy dążyć do racjonalnego zwiększenia zużycia energii do produkcji rolnej i stosowania do tego celu właściwych nośników energii (paliw stałych, płynnych, gazowych, energii elektrycznej).
W górnictwie - w zakresie przemysłu węgla kamiennego należy między innymi kontynuować rozszerzanie mechanicznego urabiania i ładowania. Należy w dalszym ciągu rozszerzać koncentrację wydobycia między innymi przez kombajnizację ścian, wprowadzać zmechanizowaną obudowę samoprzesuwną i stojaki hydrauliczne oraz prowadzić dalsze prace nad unowocześnieniem ich konstrukcji. Ponadto należy dalej prowadzić prace nad doskonaleniem systemów eksploatacji złóż, wprowadzaniem hydrotransportu węgla, odmetanowywaniem złóż w kopalniach gazowych, wprowadzaniem w szerszym zakresie betonowania obudowy szybów.
W zakresie przemysłu węgla brunatnego należy między innymi kontynuować prace nad zwiększeniem stateczności skarp, zmniejszeniem przerzutów mas ziemnych oraz nad zwiększeniem wykorzystania czasu pracy podstawowych maszyn i urządzeń.
W zakresie przemysłu naftowego należy między innymi rozwijać nowe metody poszukiwawcze i eksploatacyjne oraz wprowadzać nowoczesne urządzenia wiertnicze, stosować do poszukiwań nowe aparaty sejsmiczne z magnetycznym zapisem, doskonalić technikę wiercenia do głębokości 4.500 m.
W przemyśle rafinerii nafty należy stosować dodatki do olejów obniżające temperaturę krzepnięcia.
W geologii w zakresie poszukiwań należy między innymi opracować aparaturę i technologię wierceń małośrednicowych do głębokości 1.200 m.
W hutnictwie żelaza i stali należy zmniejszyć w wytypowanych halach zużycie koksu wielkopiecowego i zwiększyć wydajność wielkich pieców między innymi przez stosowanie paliw zastępujących część koksu wielkopiecowego (gazu ziemnego, oleju opałowego, gazu koksowego w okresach jego nadmiaru).
W stalowniach dla zwiększenia wydajności stalowni należy między innymi wprowadzić w hucie im. Lenina proces tlenowo-konwertorowy, w dalszych piecach martenowskich wprowadzić automatyczną regulację spalania, opanować w hucie Warszawa technologię świeżenia stali w piecach elektrycznych za pomocą tlenu.
W walcowniach w celu poprawienia jakości wyrobów oraz zwiększenia udziału wyrobów ze stali jakościowych należy między innymi wprowadzić ultradźwiękową kontrolę jakości szyn kolejowych i opanować technologię produkcji rur wiertniczych w gatunku "E" według norm API (do głębokich wierceń).
W zakresie wzbogacania rud i hutnictwa metali nieżelaznych należy między innymi usprawnić wzbogacenie rud miedzi przez usprawnienie mielenia, klasyfikacji i flotacji.
W zakresie przemysłu wyrobów ogniotrwałych należy osiągnąć poprawę jakości wyrobów zasadowych, między innymi przez wprowadzenie dołowania magnezytu, oraz poprawę wyrobów szamotowych, między innymi przez modernizację suszarń komorowych i stosowanie do wypalania wyrobów paliw wysokokalorycznych.
W przemyśle chemicznym należy uruchomić w 1965 r. produkcję około 200 nowych wyrobów i asortymentów.
Z ważniejszych nowych wyrobów należy uruchomić między innymi produkcję: w przemyśle syntezy chemicznej - polietylenu wysokociśnieniowego - akrylonitrylu i polichlorku winylu suspensyjnego, w przemyśle nieorganicznym - 28 nowych odczynników.
Jako podstawowe zamierzenia w zakresie nowych metod technologicznych należy traktować uruchomienie w Zakładach Azotowych Tarnów produkcji acetylenu w oparciu o półspalanie metanu z równoczesnym wykorzystaniem gazu odpadowego do produkcji amoniaku oraz zwiększenie w wyniku tego produkcji nawozów azotowych i uruchomienie syntez polichlorku winylu suspensyjnego i akrylonitrylu.
W zakresie automatyzacji należy wprowadzić we wszystkich branżach układy automatycznej regulacji pojedynczych parametrów produkcji jednostek produkcyjnych, jak np. procesu syntezy amoniaku w Zakładach Azotowych w Kędzierzynie i kwasu azotowego w Zakładach Azotowych w Tarnowie.
W przemyśle materiałów budowlanych należy zabezpieczyć rozwój produkcji efektywnych pod względem technicznym i ekonomicznym materiałów i elementów budowlanych oraz właściwej jakości wyrobów dla potrzeb budownictwa i innych przemysłów. Między innymi należy uruchomić produkcję cementu szybkosprawnego o wytrzymałości około 300 kg/cm2 (24 godz.) oraz cementów portlandzkich o wytrzymałości powyżej 500 kg/cm2, rozszerzyć produkcję kruszywa lekkiego na bazie łupków karbońskich oraz przygotować produkcję okuć z tworzyw sztucznych.
Należy także rozwijać mechanizację ciężkich oraz pracochłonnych robót i automatyzację procesów produkcyjnych, a w szczególności rozszerzyć mechaniczny załadunek i wyładunek pieców kręgowych w przemyśle ceramiki budowlanej. Na odcinku unowocześnienia procesów produkcyjnych oraz wprowadzenia i rozszerzenia nowych, postępowych metod technologicznych należy między innymi uruchomić produkcję cementu metodą suchą w długich piecach obrotowych, wprowadzić metodę hydroklasyfikacji piasków oraz rozszerzyć nową technologię produkcji szkła ciągnionego metodą bezłódkową w Hucie Szkła Okiennego w Sandomierzu i w Hucie Szkła Okiennego w Murowie.
W przemyśle drzewnym i celulozowo-papierniczym należy między innymi rozszerzyć produkcję i asortyment płyt pilśniowych, zapewnić dalszy rozwój uszlachetniania powierzchni wszystkich rodzajów płyt, zwiększać mechaniczne sztaplowanie tarcicy. Należy rozwijać produkcję nowych wzorów mebli dostosowanych do nowoczesnego budownictwa oraz mebli wielofunkcyjnych i wbudowanych.
W dziedzinie przemysłu celulozowo-papierniczego należy między innymi rozszerzyć przerób zastępczych surowców drzewnych, ze szczególnym uwzględnieniem szerokiego stosowania zrębków z odpadów tartacznych.
Jako ważne zadanie należy traktować rozszerzenie utylizacji ługów powarzelnych i uruchomienie próbnej produkcji preparatu przeciwogniowego i przeciwgrzybowego "mofurit" dla potrzeb górnictwa.
W przemyśle lekkim.
W przemyśle włókienniczym należy:
- uruchomić produkcję nowych asortymentów wyrobów włókienniczych z udziałem włókien syntetycznych w oparciu o produkcję krajową tych włókien, a w szczególności produkcję wyrobów dziewiarskich, tkanin odzieżowych, kocy i wyrobów technicznych z udziałem anilany, tkanin odzieżowych typu bawełnianego z udziałem elany oraz tkanin meblowych z udziałem polanu i elany;
- uruchomić produkcję włóknin termoplastycznych obuwniczych;
- wprowadzić do przemysłu czesankowego technologię bawełniarską do wytwarzania przędzy typu wełnianego, rozszerzyć asortyment wyrobów z włókien lnianych i konopnych, zwłaszcza tkanin dekoracyjnych;
- rozszerzyć asortyment i produkcję wyrobów włókienniczych laminowanych pianką poliuretanową;
- rozszerzyć stosowanie druku trójchromatycznego;
- rozszerzyć stosowanie nowych metod trwałego uszlachetniania tkanin i dzianin, a w szczególności apretur przeciwgniotliwych, wodoodpornych, antyelektrostatycznych, przeciwspilśniających;
- uruchomić produkcję nowych asortymentów tkanin z udziałem włókien syntetycznych uszlachetnionych apreturami kwaso- i ługoodpornymi, apreturami żaro- i pyłoszczelnymi z przeznaczeniem na odzież roboczą i ochronną.
W produkcji odzieży należy wprowadzić metodę klejenia elementów odzieży, rozszerzyć mechanizację prac szwalniczych i prasowalniczych.
W przemyśle skórzano-obuwniczym należy:
- uruchomić produkcję skór laminowanych pianką poliuretanową, głównie dwoin,
- uruchomić produkcję sztucznej skóry podpodeszwowej,
- rozszerzyć stosowanie kauczuku syntetycznego do produkcji spodów do obuwia w zamian kauczuku naturalnego.
W przemyśle spożywczym w zakresie uruchomienia produkcji przemysłowych nowych urządzeń i maszyn należy między innymi zakończyć próby, zatwierdzić prototypy i wykonać serię próbną maszyn i urządzeń fabryki mączki rybnej o zdolności produkcyjnej 50 ton na dobę, wykonać prototyp fabryki mączki rybnej o zdolności produkcyjnej 50 ton na dobę, przeprowadzić próby.
W zakresie wprowadzenia i rozszerzenia mechanizacji, automatyzacji oraz rozszerzenia postępowych metod technologicznych należy między innymi wprowadzić dalsze dyfuzje ciągłe w 3 cukrowniach w 1965 r.
W leśnictwie należy kontynuować prace zmierzające do zwiększenia produktywności lasów, rozszerzenia pozyskiwania drobnicy leśnej oraz zwiększenia zasięgu mechanizacji prac. W szczególności należy zwiększyć mechanizację załadunku dłużyc na wagony kolejowe z 29,0% w 1964 r. do 35,0% w 1965 r.
Należy dążyć do dalszej modernizacji środków transportu leśnego, w szczególności przez wprowadzenie do transportu leśnego kolejek linowych.
W transporcie kolejowym i drogowym należy między innymi kontynuować mechanizację prac ładunkowych oraz związaną z tym konteneryzację i paletyzację.
Szczególną opieką należy otoczyć automatyzację urządzeń zabezpieczenia ruchu kolejowego oraz modernizację urządzeń nastawczych na stacjach.
W dieselizacji kolei należy zwiększyć udział trakcji spalinowej w pracy manewrowej w lokomotywokilometrach z 13,2% w 1964 r. do 20,1% w 1965 r.
Należy również w związku ze wzrostem ruchu samochodowego zwiększyć udział dróg twardych.
W żegludze należy między innymi zwiększyć zdolności przeładunkowe portów morskich i rzecznych oraz skrócić czas postoju w portach jednostek pływających.
W dziedzinie nowych uruchomień należy między innymi wprowadzić do eksploatacji wodolot zalewowy i zestaw pchany typu "Bizon" oraz poprawić łączność i dyspozycję transportu i baz transportowych drogowo-kolejowych przez wprowadzenie przewoźnego, radiotelefonu o częstotliwości 300 MHz.
W łączności należy między innymi prowadzić dalsze prace nad usprawnieniem telefonii miejscowej i międzymiastowej, telegrafii i służb radiowych przez wprowadzenie do eksploatacji nowych urządzeń. Między innymi należy wprowadzić międzymiastowy automatyczny ruch telefoniczny między dwoma miastami oraz zapewnić dalszą poprawę miejscowej łączności telefonicznej przez budowę i rozbudowę central automatycznych i wprowadzenie do eksploatacji pierwszych central nowego systemu z wybierakami krzyżowymi.
W budownictwie należy między innymi dążyć do wzrostu udziału uprzemysłowionych metod budowlanych, zwiększenia stopnia zmechanizowania oraz rozszerzenia zakresu stosowania nowych, efektywniejszych materiałów budowlanych, zwiększenia zakresu stosowania rozwiązań typowych, poprawy wykorzystania sprzętu i maszyn budowlanych. Celem umożliwienia dalszego intensywnego rozwoju uprzemysłowionych metod budowlanych, a w szczególności metody wielkopłytowej i monolitycznej, należy dążyć między innymi do poprawy technologii betonów, a zwłaszcza skrócenia cykli dojrzewania, poprawienia jakości prefabrykatów oraz zwiększenia stopnia wykończenia prefabrykatów w zakładach produkcyjnych.
W zakresie stosowania materiałów i elementów budowlanych należy dążyć do rozszerzenia stosowania betonów sprężonych, ceramiczno-betonowych elementów ściennych, betonów komórkowych, rur azbestowo-cementowych, prefabrykatów gipsowych, tworzyw sztucznych, a zwłaszcza wykładzin podłogowych.
W robotach instalacyjnych należy wprowadzać między innymi zwiększony zakres prefabrykacji instalacji sanitarnych, przemysłowych i elektrycznych.
W budownictwie komunikacyjnym należy między innymi zwiększyć stosowanie betonów sprężonych, jak podkłady kolejowe, konstrukcje mostowe, słupy trakcyjne, oraz zwiększyć stosowanie materiałów miejscowych do nawierzchni bitumicznych.
W budownictwie rolniczym należy dążyć do szerszego stosowania elementów prefabrykowanych oraz rozwiązań typowych.
W zakresie mechanizacji podstawowych robót budowlanych należy między innymi podnieść poziom organizacji pracy na budowach, usprawnić gospodarkę maszynowo-sprzętową, a w szczególności skrócić postoje maszyn i sprzętu w bazach i na budowach oraz usprawnić remonty.
W gospodarce wodnej w dziedzinie ochrony wód przed zanieczyszczeniami i ze względu na występujące deficyty wody należy dążyć do zmniejszenia ilości wód pobieranych i bezzwrotnie zużywanych przez zakłady przemysłowe, między innymi w drodze doskonalenia procesów technologicznych i wprowadzania obiegów zamkniętych, oraz zmniejszyć ilości zanieczyszczeń powstających w toku produkcji przemysłowej i odprowadzanych do wód poprzez stosowanie procesów technologicznych ograniczających ilości ścieków i stosowanie właściwych metod oczyszczania i utylizacji ścieków w oczyszczalniach.