Rozdział 1 - Przepisy ogólne - Zasady zarządzania mieniem państwowym.

Dziennik Ustaw

Dz.U.2024.125 t.j.

Akt obowiązujący

Wersja od: 1 lutego 2024 r.

Rozdział  1

Przepisy ogólne

Art.  1.  [Przedmiot ustawy]

Ustawa określa zasady zarządzania mieniem państwowym, w zakresie nieuregulowanym w przepisach szczególnych.

Art.  2.  [Definicje]

Ilekroć w niniejszej ustawie jest mowa o:

1) spółce - należy przez to rozumieć spółkę handlową w rozumieniu ustawy z dnia 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych (Dz. U. z 2024 r. poz. 18), spółkę europejską w rozumieniu ustawy z dnia 4 marca 2005 r. o europejskim zgrupowaniu interesów gospodarczych i spółce europejskiej (Dz. U. z 2022 r. poz. 259) oraz spółkę działającą zgodnie z przepisami prawa obcego;

1a) akcjonariuszu - należy przez to rozumieć akcjonariusza w spółce akcyjnej, akcjonariusza w prostej spółce akcyjnej, akcjonariusza w spółce komandytowo-akcyjnej, akcjonariusza w spółce europejskiej, wspólnika w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością oraz wspólnika w spółce działającej zgodnie z przepisami prawa obcego, który nie odpowiada za zobowiązania tej spółki;

2) akcjach - należy przez to rozumieć akcje w spółce akcyjnej, akcje w prostej spółce akcyjnej, akcje w spółce komandytowo-akcyjnej, akcje w spółce europejskiej lub udziały w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością;

3) statucie - należy przez to rozumieć statut, umowę spółki lub akt założycielski;

4) walnym zgromadzeniu - należy przez to rozumieć walne zgromadzenie lub zgromadzenie wspólników;

4a) podmiocie uprawnionym do wykonywania praw z akcji należących do Skarbu Państwa - należy przez to rozumieć pełnomocnika Rządu, państwową osobę prawną, w tym jednoosobową spółkę Skarbu Państwa, organ administracji rządowej lub inną jednostkę uprawnioną do wykonywania praw z akcji należących do Skarbu Państwa;

5) członku organu zarządzającego - należy przez to rozumieć członka zarządu spółki kapitałowej, dyrektora w prostej spółce akcyjnej, członka rady administrującej w spółce europejskiej uprawnionego do prowadzenia spraw spółki europejskiej, członka wykonawczego rady dyrektorów lub członka organu zarządzającego spółki działającej zgodnie z przepisami prawa obcego, a także likwidatora w spółce lub członka organu zarządzającego państwowej osoby prawnej;

6) członku organu nadzorczego - należy przez to rozumieć członka rady nadzorczej spółki, członka komisji rewizyjnej spółki, członka rady administrującej nieuprawnionego do prowadzenia spraw spółki europejskiej, członka niewykonawczego rady dyrektorów lub członka organu nadzorczego spółki działającej zgodnie z przepisami prawa obcego, a także członka organu nadzorczego państwowej osoby prawnej;

6a) pełnomocniku wspólnika - należy przez to rozumieć pełnomocnika wspólnika, o którym mowa w art. 11 ust. 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 1996 r. o komercjalizacji i niektórych uprawnieniach pracowników (Dz. U. z 2023 r. poz. 343);

7) kierowniku jednostki - należy przez to rozumieć dyrektora generalnego urzędu, kierownika urzędu - w urzędach, w których nie tworzy się stanowiska dyrektora generalnego urzędu, lub osobę, która na podstawie przepisów odrębnych jest odpowiedzialna za gospodarowanie mieniem Skarbu Państwa powierzonym jednostce budżetowej;

8) spółce realizującej misję publiczną - należy przez to rozumieć:

a) spółkę, której przedmiot działalności albo cel działania został określony ustawą, w szczególności:

– jednostkę publicznej radiofonii i telewizji,

– spółkę zarządzającą lotniskiem użytku publicznego w rozumieniu art. 54 ust. 2 ustawy z dnia 3 lipca 2002 r. - Prawo lotnicze (Dz. U. z 2023 r. poz. 2110),

– operatora systemu przesyłowego, operatora systemu dystrybucyjnego, operatora systemu magazynowania, operatora systemu skraplania gazu ziemnego, operatora systemu połączonego oraz operatora sieci transportowej dwutlenku węgla w rozumieniu art. 3 pkt 24-28a ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne (Dz. U. z 2022 r. poz. 1385, z późn. zm.),

– spółkę, o której mowa w art. 5 ust. 2 ustawy z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych (Dz. U. z 2023 r. poz. 227),

– spółkę będącą zarządzającym specjalną strefą ekonomiczną, o której mowa w ustawie z dnia 20 października 1994 r. o specjalnych strefach ekonomicznych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1604),

– zarządcę infrastruktury w rozumieniu art. 4 pkt 7 ustawy z dnia 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym (Dz. U. z 2023 r. poz. 1786, 1720 i 2029),

– Zarządcę Rozliczeń Spółka Akcyjna, o której mowa w ustawie z dnia 29 czerwca 2007 r. o zasadach pokrywania kosztów powstałych u wytwórców w związku z przedterminowym rozwiązaniem umów długoterminowych sprzedaży mocy i energii elektrycznej (Dz. U. z 2022 r. poz. 311),

– Korporację Ubezpieczeń Kredytów Eksportowych Spółka Akcyjna, o której mowa w ustawie z dnia 7 lipca 1994 r. o ubezpieczeniach gwarantowanych przez Skarb Państwa (Dz. U. z 2020 r. poz. 1135 oraz z 2023 r. poz. 1859),

– podmiot zarządzający portem morskim w rozumieniu ustawy z dnia 20 grudnia 1996 r. o portach i przystaniach morskich (Dz. U. z 2023 r. poz. 1796),

– drogową spółkę specjalnego przeznaczenia, utworzoną na podstawie ustawy z dnia 12 stycznia 2007 r. o drogowych spółkach specjalnego przeznaczenia (Dz. U. z 2021 r. poz. 1469),

b) Polski Fundusz Rozwoju Spółka Akcyjna z siedzibą w Warszawie,

c) Agencję Rozwoju Przemysłu Spółka Akcyjna z siedzibą w Warszawie,

d) Polską Agencję Inwestycji i Handlu Spółka Akcyjna;

e) (uchylona);

f) Fundusz Transformacji Województwa Śląskiego Spółkę Akcyjną z siedzibą w Katowicach;

9) pełnomocniku Rządu - należy przez to rozumieć pełnomocnika Rządu ustanowionego na podstawie art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 8 sierpnia 1996 r. o Radzie Ministrów (Dz. U. z 2022 r. poz. 1188 oraz z 2023 r. poz. 1195, 1234 i 1641), Pełnomocnika Rządu do spraw Strategicznej Infrastruktury Energetycznej, o którym mowa w art. 12a ust. 1 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne, oraz Pełnomocnika Rządu do spraw Centralnego Portu Komunikacyjnego, o którym mowa w art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 10 maja 2018 r. o Centralnym Porcie Komunikacyjnym (Dz. U. z 2023 r. poz. 892, 1113, 1688 i 1890).

Art.  3.  [Państwowe osoby prawne]

1. Państwową osobą prawną jest:

1) jednostka organizacyjna posiadająca osobowość prawną, utworzona w drodze ustawy lub na podstawie ustawy lub w wykonaniu ustawy przez organ administracji rządowej, w celu realizacji zadań publicznych, w której:

a) przewidziane w regulujących ustrój tej osoby prawnej przepisach ustawy prawo nadawania i zmiany statutu przysługuje organowi administracji rządowej albo przepisy te przewidują, że prawo do udziału w organie stanowiącym osoby prawnej, w tym uprawnionym do zmiany statutu, przysługuje w całości Skarbowi Państwa oraz

b) przewidziane w regulujących ustrój tej osoby prawnej przepisach ustawy prawo do nadwyżki między przychodami a kosztami tej osoby prawnej, jeżeli podlegają dysponowaniu, przysługują w całości Skarbowi Państwa, chyba że przepisy te przewidują inny niż prawo do nadwyżki sposób dysponowania nią, oraz

c) w razie rozwiązania albo innej utraty bytu prawnego przez tę osobę prawną, prawa do jej majątku, w tym prawo do dysponowania tym majątkiem, przysługują wyłącznie Skarbowi Państwa;

2) agencja wykonawcza, o której mowa w ustawie z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1270, z późn. zm.), w szczególności:

a) (uchylona)

b) Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa,

c) Agencja Mienia Wojskowego,

d) Rządowa Agencja Rezerw Strategicznych,

e) Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości,

f) Narodowe Centrum Nauki,

g) Narodowe Centrum Badań i Rozwoju,

h) Centralny Ośrodek Badania Odmian Roślin Uprawnych,

i) Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa,

j) Polska Agencja Kosmiczna;

3) instytucja gospodarki budżetowej, o której mowa w ustawie z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych;

4) państwowy fundusz celowy posiadający osobowość prawną;

5) państwowa instytucja kultury;

6) Polski Instytut Sztuki Filmowej;

7) Narodowy Instytut Fryderyka Chopina;

8) Zakład Narodowy imienia Ossolińskich;

9) Polska Akademia Nauk i jej jednostki naukowe posiadające osobowość prawną;

9a) Akademia Kopernikańska;

10) uczelnia publiczna utworzona przez państwo reprezentowane przez właściwy organ władzy lub administracji rządowej;

11) instytut badawczy w rozumieniu ustawy z dnia 30 kwietnia 2010 r. o instytutach badawczych (Dz. U. z 2022 r. poz. 498 oraz z 2023 r. poz. 1672);

11a) Instytut Współpracy Polsko-Węgierskiej im. Wacława Felczaka;

11b) Polski Instytut Ekonomiczny;

11c) Instytut Europy Środkowej;

11d) Instytut Rozwoju Języka Polskiego im. świętego Maksymiliana Marii Kolbego;

12) Międzynarodowy Instytut Biologii Molekularnej i Komórkowej w Warszawie;

12a) federacje podmiotów systemu szkolnictwa wyższego i nauki, o których mowa w art. 165 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. - Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (Dz. U. z 2023 r. poz. 742, 1088, 1234, 1672, 1872 i 2005);

13) samodzielny publiczny zakład opieki zdrowotnej, dla którego podmiotem tworzącym jest Skarb Państwa reprezentowany przez ministra, centralny organ administracji rządowej albo wojewodę, uczelnia publiczna, o której mowa w pkt 10, albo Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego;

14) park narodowy;

15) przedsiębiorstwo państwowe;

16) bank państwowy;

17) Agencja Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji;

17a) Agencja Badań Medycznych;

18) Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej;

19) Polska Organizacja Turystyczna;

20) Urząd Dozoru Technicznego;

21) Transportowy Dozór Techniczny;

22) Polskie Centrum Akredytacji;

23) Polska Agencja Żeglugi Powietrznej;

24) Zakład Ubezpieczeń Społecznych;

25) Narodowy Fundusz Zdrowia;

26) Rzecznik Finansowy;

26a) Urząd Komisji Nadzoru Finansowego;

27) Polski Klub Wyścigów Konnych;

28) Centrum Dialogu im. Juliusza Mieroszewskiego;

29) Centrum Doradztwa Rolniczego oraz wojewódzkie ośrodki doradztwa rolniczego;

30) Polski Instytut Spraw Międzynarodowych;

31) Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego;

32) Fundacja Platforma Przemysłu Przyszłości;

33) Polska Agencja Nadzoru Audytowego.

2. Jednostka organizacyjna, o której mowa w ust. 1 pkt 1, nie przestaje być państwową osobą prawną z tej przyczyny, że ustawa regulująca ustrój tej osoby prawnej przewiduje, że prawo do udziału w organie stanowiącym osoby prawnej, w tym uprawnionym do zmiany statutu, przysługiwać będzie wyłącznie albo w części innemu podmiotowi lub podmiotom, jeżeli organ administracji rządowej, chociażby inny, niż tworzący osobę prawną, sprawuje nadzór nad taką osobą prawną, wynikający z przepisów tej ustawy.

3. Państwową osobą prawną jest także:

1) jednostka organizacyjna niespełniająca przesłanek, o których mowa w ust. 1 pkt 1, jeżeli ustawa tak stanowi;

2) spółka, której akcjonariuszami są wyłącznie Skarb Państwa lub inne państwowe osoby prawne.

4. Przepisów ustawy dotyczących państwowych osób prawnych nie stosuje się do spółek z wyjątkiem przepisów dotyczących przekazania jednoosobowym spółkom Skarbu Państwa wykonywania praw z akcji należących do Skarbu Państwa oraz wykonywania przez te spółki praw z akcji należących do Skarbu Państwa, w tym zbywania akcji lub praw z akcji należących do Skarbu Państwa.

Art.  4.  [Przeznaczenie mienia państwowego; zasady zarządzania mieniem państwowym]

1. Mienie państwowe służy wykonywaniu zadań publicznych.

2. Mieniem państwowym zarządza się zgodnie z zasadami prawidłowej gospodarki, z zachowaniem szczególnej staranności.

Art.  5.  [Gospodarowanie mieniem Skarbu Państwa]

1. Organy administracji publicznej oraz kierownicy jednostek, kierując się zasadami określonymi w art. 4, gospodarują nabytym lub powierzonym tym organom lub jednostkom mieniem Skarbu Państwa oraz mogą zbywać jego składniki, a w szczególności:

1) zapewniają wycenę mienia;

2) zabezpieczają mienie przed uszkodzeniem lub zniszczeniem;

3) wykonują czynności związane z naliczaniem należności za mienie udostępnione przed ich przejęciem oraz prowadzą windykację tych należności;

4) współpracują z innymi organami, które na mocy przepisów odrębnych gospodarują mieniem oraz z właściwymi jednostkami samorządu terytorialnego;

5) podejmują czynności w postępowaniu sądowym, w szczególności w sprawach dotyczących własności lub innych praw rzeczowych na mieniu, o zapłatę należności za korzystanie z mienia, roszczenia ze stosunku najmu, dzierżawy lub użyczenia, stwierdzenie nabycia spadku, stwierdzenie nabycia własności przez zasiedzenie;

6) składają wnioski o założenie księgi wieczystej dla nieruchomości oraz wpis w księdze wieczystej;

7) zapewniają ochronę tego mienia.

2. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowy sposób gospodarowania składnikami rzeczowymi majątku ruchomego, ich sprzedaży, dzierżawy, najmu, przekazywania i darowizny, a także likwidacji, uwzględniając konieczność ochrony interesów Skarbu Państwa.

3. Państwowe osoby prawne mogą zbywać nieruchomości w trybie bezprzetargowym według ceny odpowiadającej cenie rynkowej na rzecz Skarbu Państwa w celu włączenia do Zasobu Nieruchomości, o którym mowa w ustawie z dnia 20 lipca 2017 r. o Krajowym Zasobie Nieruchomości (Dz. U. z 2023 r. poz. 1054, 1688 i 1693).

Art.  5a.  [Monitoring]

1. Zarządzanie mieniem państwowym obejmuje także zapewnienie bezpieczeństwa mienia, w ramach którego możliwe jest stosowanie zabezpieczeń, w tym zabezpieczeń fizycznych oraz środków technicznych umożliwiających rejestrację obrazu (monitoring) na terenie nieruchomości i w obiektach budowlanych stanowiących mienie państwowe, a także na terenie wokół takich nieruchomości i obiektów, jeżeli jest to konieczne do zapewnienia bezpieczeństwa zarządzanym mieniem państwowym.

2. Monitoring nie obejmuje pomieszczeń sanitarnych, szatni, stołówek, palarni oraz obiektów socjalnych.

3. Nagrania obrazu zawierające dane osobowe przetwarza się wyłącznie do celów, dla których zostały zebrane, i przechowuje przez okres nieprzekraczający 3 miesięcy od dnia nagrania, o ile przepisy odrębne nie stanowią inaczej.

4. Po upływie okresu, o którym mowa w ust. 3, uzyskane w wyniku monitoringu nagrania obrazu zawierające dane osobowe podlegają zniszczeniu, z wyjątkiem sytuacji, w których nagrania zostały zabezpieczone, zgodnie z odrębnymi przepisami.

5. Nieruchomości i obiekty budowlane objęte monitoringiem oznacza się w sposób widoczny i czytelny informacją o monitoringu, w szczególności za pomocą odpowiednich znaków.

6. Monitoring, w ramach którego dochodzi do przetwarzania danych osobowych, wymaga stosowania środków zabezpieczających przetwarzanie tych danych, w szczególności uniemożliwiających ich utratę lub bezprawne rozpowszechnienie, a także uniemożliwienie dostępu do danych osobom nieuprawnionym.

Art.  6.  [Podmioty reprezentujące Skarb Państwa]

1. Organy administracji publicznej oraz inne organy lub podmioty uprawnione na podstawie przepisów odrębnych do reprezentowania Skarbu Państwa reprezentują Skarb Państwa zgodnie z ich właściwością i w zakresie określonym w przepisach odrębnych.

2. Kierownicy jednostek reprezentują Skarb Państwa w odniesieniu do nabytego i powierzonego tym jednostkom mienia Skarbu Państwa i w zakresie zadań ich urzędów, określonych w odrębnych przepisach.

3. Organy administracji publicznej, kierownicy jednostek oraz inne organy lub podmioty uprawnione na podstawie przepisów odrębnych do reprezentowania Skarbu Państwa mogą zlecać, z zachowaniem zasad i trybu określonych w przepisach odrębnych, osobom prawnym lub fizycznym dokonywanie określonych czynności prawnych lub faktycznych lub rodzajów czynności prawnych lub faktycznych w zakresie ich właściwości, udzielając w tym zakresie pełnomocnictw.

4. W sprawach odpowiedzialności Skarbu Państwa za wykonywanie władzy publicznej Skarb Państwa reprezentowany jest przez organ władzy publicznej, z którego działalnością wiąże się dochodzone roszczenie.

5. W sprawach roszczeń z innych tytułów Skarb Państwa reprezentowany jest przez organ jednostki organizacyjnej, z której działalnością wiąże się roszczenie.

6. W przypadku likwidacji państwowej jednostki budżetowej, w tym uzyskania przez nią osobowości prawnej lub przejęcia jej przez jednostkę samorządu terytorialnego, w sprawach związanych z jej działalnością Skarb Państwa reprezentuje kierownik jednostki, której zakres zadań obejmuje zadania zlikwidowanej jednostki, a w przypadku braku takiej jednostki - wojewoda właściwy ze względu na siedzibę zlikwidowanej jednostki.

7. Do czynności prawnych dokonanych z naruszeniem przepisów o właściwości i zakresie reprezentacji Skarbu Państwa stosuje się odpowiednio przepis art. 103 § 1 i 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2023 r. poz. 1610, 1615, 1890 i 1933).