Rozdział 4 - Ustalanie wartości aktywów i pasywów oraz wyniku finansowego - Zasady rachunkowości ubezpieczeniowej i sprawozdawczości finansowej oraz zasady obliczania wyniku finansowego ubezpieczycieli.

Dziennik Ustaw

Dz.U.1991.6.23

Akt utracił moc

Wersja od: 1 stycznia 1995 r.

Rozdział  4

Ustalanie wartości aktywów i pasywów oraz wyniku finansowego

§  23.

1. Krajowe środki pieniężne i kredyty bankowe oraz pożyczki, z wyłączeniem nabytych papierów wartościowych, wykazuje się w księgach rachunkowych w wartości nominalnej.

2. Nabyte papiery wartościowe będące lokatą środków pieniężnych ubezpieczyciela oraz udziały w obcych podmiotach gospodarczych w walucie polskiej wykazuje się w księgach rachunkowych według cen nabycia, z zastrzeżeniem § 24 ust. 2. Jeżeli w dniu kończącym rok obrotowy ceny nabycia są wyższe od cen sprzedaży papierów wartościowych możliwych do uzyskania (np. według notowań giełdowych), wartość papierów wartościowych ustala się według cen sprzedaży ustalonych na dzień kończący rok obrotowy. Różnice z tego tytułu zalicza się do kosztów działalności lokacyjnej.

3. Jeżeli zgodnie z umową środki otrzymane jako pełna należność z tytułu przyznanego kredytu lub pożyczki są mniejsze od sumy kredytu, jaka podlegać będzie spłacie, różnice wykazuje się w księgach rachunkowych jako koszty przyszłych okresów i odpisuje w równych ratach w ciągu okresu, na jaki zaciągnięto kredyt lub pożyczkę.

4. Zobowiązania wynikające z własnych papierów wartościowych i weksli w walucie polskiej, wydanych innym podmiotom gospodarczym lub osobom fizycznym, ustala się w ich wartości nominalnej. Jeżeli wartość nominalna papierów wartościowych jest różna od uzyskanych za nie środków, różnicę zalicza się do przychodów z tytułu operacji finansowych lub ich kosztów.

5. Środki pieniężne, kredyty bankowe i pożyczki w walutach obcych, z wyłączeniem papierów wartościowych, wykazuje się w księgach rachunkowych w wartości nominalnej, przeliczonej na złote polskie według średniego kursu danej waluty obcej, ustalonego przez Prezesa Narodowego Banku Polskiego.

6. Jeżeli w dniu kończącym rok obrotowy średni kurs walut obcych różni się od kursu przyjętego przy ustalaniu wartości środków pieniężnych, kredytów bankowych i pożyczek stosownie do przepisu ust. 5, wartość stanu środków pieniężnych, kredytów bankowych i pożyczek ustala się według średniego kursu ustalonego przez Prezesa Narodowego Banku Polskiego na dzień kończący rok obrotowy.

7. Nabyte papiery wartościowe będące lokatą środków pieniężnych oraz udziały w obcych podmiotach gospodarczych w walutach obcych wykazuje się w księgach rachunkowych według ceny nabycia przeliczonej na złote polskie w sposób ustalony w ust. 5. Wartość papierów wartościowych i udziałów w walutach obcych w dniu kończącym rok obrotowy nie może być wyższa od wartości, jaka byłaby ustalona według cen ich sprzedaży (np. według notowań giełdowych) po przeliczeniu na złote polskie według obowiązującego w tym dniu średniego kursu ustalonego przez Prezesa Narodowego Banku Polskiego.

8. Zobowiązania wynikające z własnych papierów wartościowych i weksli w walutach obcych, wydanych innym podmiotom gospodarczym lub osobom fizycznym, ustala się w ich wartości nominalnej przeliczonej na złote polskie po średnim kursie ustalonym przez Prezesa Narodowego Banku Polskiego. Przepis ust. 6 ma odpowiednie zastosowanie.

9. Dodatnie różnice kursowe powstałe na skutek stosowania różnej wysokości kursów dla obliczenia wpływów i rozchodów określonych środków pieniężnych lub zaciągania i spłaty kredytu bankowego i pożyczek w walutach obcych, jak też w związku z zastosowaniem kursu obowiązującego w dniu kończącym rok obrotowy, zalicza się do przychodów z tytułu operacji finansowych, a ujemne różnice kursowe - do kosztów tych operacji.

§  24.

1. Lokaty ubezpieczyciel wycenia według zasad określonych w § 23 ust. 1, 2, 5, 6 i 7, z wyjątkiem przypadków określonych w ust. 2.

2. W przypadku umów ubezpieczenia na życie nawiązujących w sposób bezpośredni do określonych lokat według cen sprzedaży rynkowych lub bieżących, lokaty te ujmuje się w aktywach bilansu ubezpieczyciela według cen sprzedaży ustalonych na dzień kończący rok obrotowy. Różnice między ceną sprzedaży składników lokat a ceną ich nabycia lub kosztem wytworzenia uwzględnia się odpowiednio w rezerwach technicznych ubezpieczeń na życie.

3. W załączniku do bilansu ubezpieczyciel wykazuje lokaty zarówno według cen nabycia lub kosztu wytworzenia, jak i według cen sprzedaży.

4. Cena sprzedaży w odniesieniu do nieruchomości oznacza cenę możliwą do uzyskania w ramach prywatnych umów kupna-sprzedaży, według szacunku biegłego, przeprowadzanego nie rzadziej niż co 5 lat.

5. Cenę sprzedaży nieruchomości położonych za granicą lub zagranicznych udziałów, akcji i papierów wartościowych określają notowania giełdowe w kraju, w którym znajduje się nieruchomość lub emitowano papiery wartościowe, chyba że notowane są na polskich giełdach.

6. W przypadku braku odnośnych notowań giełdowych lub braku możliwości w inny wiarygodny sposób ustalenia ceny możliwej do uzyskania na rynku, za cenę sprzedaży przyjmuje się cenę nabycia lub koszt wytworzenia.

7. Jeżeli określony składnik lokat został sprzedany lub znajduje się w trakcie sprzedaży między dniem, na który sporządza się zamknięcie ksiąg rachunkowych, a dniem jego rzeczywistego sporządzenia, składnik ten wycenia się według uzyskanej lub przewidywanej ceny sprzedaży.

8. Przez cenę sprzedaży terminowych papierów wartościowych (np. obligacji) i pożyczek rozumie się kwotę, jaką ubezpieczyciel otrzyma w terminie wykupu lub spłaty pożyczki.

§  25.

1. Należności i roszczenia oraz zobowiązania wykazuje się w księgach rachunkowych według wartości ustalonej przy ich powstaniu.

2. Należności i roszczenia oraz zobowiązania w walutach obcych wykazuje się w księgach rachunkowych według zasady ustalonej w § 23 ust. 5 i ust. 6. Różnice kursowe dotyczące należności, zobowiązań i roszczeń należy ustalić nie później niż na dzień wygaśnięcia należności, zobowiązania lub roszczenia w walutach obcych na skutek zapłaty, przedawnienia lub umorzenia, a także na dzień kończący rok obrotowy. Różnice te zalicza się do przychodów z operacji finansowych lub kosztów tych operacji. Ta część dodatnich różnic, która wynika z ustaleń na dzień kończący rok obrotowy, podlega zaliczeniu do przychodów przyszłych okresów.

3. Roszczenie z tytułu niedoboru ustala się według wartości ewidencyjnej składnika majątku stanowiącego niedobór, powiększonej o utracone korzyści, jednak nie mniejszej od aktualnej detalicznej ceny sprzedaży majątku stanowiącego niedobór. Kwotę roszczenia z tytułu niedoboru używanego składnika majątku ustala się uwzględniając stopień jego dotychczasowego zużycia, a jeżeli nie da się go ustalić - stosownie do przypuszczalnego stopnia zużycia składnika majątku stanowiącego niedobór. Różnicę między wartością roszczenia a ceną nabycia składnika majątku stanowiącego niedobór zalicza się do przychodów przyszłych okresów lub odpowiedniej rezerwy, jeżeli taka jest tworzona.

4. Do aktywów nie zalicza się należności i roszczeń przedawnionych oraz umorzonych, a także należności i roszczeń nieściągalnych, do pasywów zaś - zobowiązań przedawnionych lub umorzonych. Zalicza się je do strat lub zysków nadzwyczajnych.

§  26.

1. Zakupione materiały wykazuje się w księgach rachunkowych według rzeczywistych cen ich nabycia.

2. Składniki majątku wymienione w ust. 1 można wykazywać w księgach rachunkowych również w rzeczywistych cenach zakupu, jeżeli zakładowy plan kont ubezpieczyciela przewiduje odpisanie w całości kosztów ich zakupu w okresie sprawozdawczym, w którym koszty te poniesiono.

3. Składniki majątku wymienione w ust. 1 mogą być wykazywane w księgach rachunkowych w cenach ewidencyjnych, jeżeli w księgach tych zostaną ujęte odchylenia między cenami ewidencyjnymi a rzeczywistymi cenami nabycia lub zakupu.

4. Składniki majątku wymienione w ust. 1, nabyte, lecz jeszcze nie dostarczone (materiały w drodze) lub nie zafakturowane, wycenia się przy zastosowaniu cen, o których mowa w ust. 1 lub 2.

5. Składniki majątku wymienione w ust. 1, z wyjątkiem objętych wyłącznie ewidencją wartościową, wykazuje się w księgach rachunkowych na dzień kończący rok obrotowy w wartości nie wyższej od wynikającej z ich cen sprzedaży netto, gdy ich cena nabycia lub zakupu były wyższe od ceny sprzedaży netto. Powstałą z tego tytułu różnicę zalicza się do strat nadzwyczajnych.

§ 27. Pozostałości po szkodach i odpadki użytkowe (składniki majątku, które w toku działalności utraciły swoją pierwotną wartość użytkową) wykazuje się w księgach rachunkowych według cen sprzedaży netto. W razie braku cen sprzedaży netto, pozostałości po szkodach i odpadki użytkowe wycenia się według wartości wynikającej z oszacowania uwzględniającego ich przydatność do dalszego wykorzystania.

§  28.

1. Wartość rozpoczętych inwestycji ustala się w wysokości kosztów poniesionych na nabycie lub wytworzenie środków trwałych, wyposażenia oraz wartości niematerialnych i prawnych, które powstały w wyniku prowadzenia inwestycji.

2. Do kosztów inwestycji zalicza się w szczególności koszty:

1) nabycia gruntów i składników majątku trwałego oraz koszty ich budowy lub montażu,

2) napraw i remontów dokonanych przed przekazaniem środka trwałego do użytkowania,

3) dokumentacji projektowej inwestycji,

4) badań geologicznych, geofizycznych oraz pomiarów geodezyjnych,

5) przygotowania terenu pod budowę,

6) robót niezbędnych dla realizacji własnej inwestycji, wykonanych w środkach trwałych należących do innych osób prawnych lub fizycznych,

7) założenia zieleni,

8) nadzoru autorskiego, inwestorskiego i generalnego wykonawcy,

9) prób montażowych, jeżeli należność za te czynności nie jest uwzględniona w cenie robót,

10) ubezpieczeń majątkowych budowanych środków trwałych.

3. Koszty inwestycji zwiększającej wartość powstałych w ich wyniku składników majątku wymienionych w ust. 1 na dzień oddania ich do użytku zalicza się do aktywów ubezpieczyciela nie później niż do dnia zakończenia zadania inwestycyjnego.

4. Koszty inwestycji, które zostały poniesione na nabycie lub wytworzenie składników majątku podlegających przekazaniu na rzecz innych podmiotów gospodarczych lub które nie dały zamierzonego efektu gospodarczego, podlegają odpisaniu zgodnie z przepisami § 39 nie później niż do końca roku obrotowego, w którym nastąpiło przekazanie lub stwierdzono, że inwestycja nie dała efektu gospodarczego.

§  29.

1. Wartość początkową środków trwałych i wyposażenia ujmuje się w księgach rachunkowych w wysokości ceny nabycia lub kosztów poniesionych na ich wytworzenie, przebudowę, rozbudowę lub modernizację, z zastrzeżeniem przepisów § 24.

2. Wartość początkową środków trwałych i wyposażenia zmniejsza ich umorzenie. Umorzenie ujmuje się w księgach rachunkowych odrębnie od ich wartości początkowej.

3. Nie umorzona wartość początkowa środków trwałych i wyposażenia może być jednorazowo zaliczona do strat nadzwyczajnych, gdy środki te utraciły przydatność gospodarczą.

§  30.

1. Wyposażenie z chwilą wydania do użytkowania podlega umarzaniu przez odpisywanie jego wartości początkowej według metody wybranej przez kierownika. Metody te mogą polegać na:

1) odpisywaniu części wartości wyposażenia w kolejnych okresach sprawozdawczych w równych ratach, proporcjonalnie do przewidywanego czasu użytkowania lub rozmiarów działalności, której służy, nie dłużej jednak niż przez 5 lat,

2) odpisaniu pełnej wartości wyposażenia pod datą rozpoczęcia jego użytkowania i zaliczeniu jej do kosztów przyszłych okresów, a następnie rozliczeniu na poszczególne okresy sprawozdawcze przez okres nie dłuższy niż 5 lat,

3) odpisaniu pełnej wartości wyposażenia pod datą wydania go do użytkowania.

2. Umorzenie wyposażenia obciążającego fundusze specjalnego przeznaczenia odpisuje się w całości w dniu rozpoczęcia jego użytkowania.

§  31.

1. Wartości niematerialne i prawne oraz inne wartości trwałe wykazuje się w księgach rachunkowych według cen ich nabycia lub poniesionych na nie kosztów.

2. Wartości niematerialne i prawne zmniejsza ich umorzenie. Umorzenie wartości niematerialnych i prawnych ujmuje się odrębnie w księgach rachunkowych.

3. Do wartości niematerialnych i prawnych zalicza się wartość firmy równą różnicy między ceną zapłaconą sprzedawcy za firmę a niższą od niej wartością firmy wynikającą z ksiąg rachunkowych na dzień dokonania sprzedaży. Wartość firmy zmniejszają odpisy umorzeniowe obciążające koszty ubezpieczyciela, dokonywane w równych ratach przez okres nie dłuższy niż 5 lat po roku obrotowym, w którym nabyto firmę.

4. Koszty zgromadzenia kapitału oraz organizacji przy założeniu lub późniejszym rozszerzaniu ubezpieczyciela, a także uzyskane we własnym zakresie prawa majątkowe zaliczane do wartości niematerialnych i prawnych wykazuje się w księgach rachunkowych w wysokości kosztów rzeczywiście poniesionych.

§  32.

1. Ubezpieczyciele dokonują międzyokresowych rozliczeń kosztów, jeżeli określone koszty odnoszą się do szeregu okresów sprawozdawczych lub dotyczą innego okresu aniżeli okres, w którym je poniesiono.

2. Koszty przyszłych okresów (czynne rozliczenia międzyokresowe) ustala się w wysokości kosztów przypadających na następne okresy sprawozdawcze; okres ich rozliczenia, z wyjątkiem rozliczenia kosztów akwizycji, nie może przekraczać 5 lat i powinien być uzasadniony charakterem rozliczanych kosztów.

3. Rozliczane w czasie, jeżeli przewiduje to zakładowy plan kont ubezpieczyciela, koszty akwizycji (bezpośrednie koszty zawarcia ubezpieczeń i inkasa składek określone w załączniku nr 8 rozdział 2 ust. 14) w części przypadającej na przyszłe lata obrotowe od składek pobranych za wieloletnie okresy ubezpieczenia zgodnie z indywidualnymi umowami ustala się według zasad obowiązujących dla rezerwy składek (§ 33 ust. 3).

4. W ubezpieczeniach na życie koszty akwizycji podlegające zaliczeniu do kosztów przyszłych okresów ustalane są według zasad matematyki ubezpieczeniowej i stanowią element rachunku aktuarialnego.

5. Rezerwy na koszty przyszłych okresów (bierne rozliczenia międzyokresowe) ustala się w ich przewidywanej wysokości, przypadającej na bieżący okres sprawozdawczy.

6. Na koniec roku obrotowego mogą być zaliczone do pasywów rezerwy na imiennie określone wydatki, jakie trzeba będzie ponieść w następnym roku obrotowym z tytułu kosztów, które w całości lub w części zgodnie z przepisami prawa lub zwyczajem handlowym przypadają na bieżący rok obrotowy. Rezerwy te, nie wykorzystane zgodnie z przewidywaniem, podlegają odpisaniu na zyski nadzwyczajne w roku obrotowym następującym po ich utworzeniu.

§  33.

1. Rezerwy techniczno-ubezpieczeniowe ustala się, z zastrzeżeniem przepisów § 34, raz do roku według stanu na koniec roku obrotowego w wysokości, która powinna zapewnić pełne pokrycie wszelkich bieżących i przyszłych zobowiązań, jakie mogą wyniknąć z zawartych umów ubezpieczenia.

2. Rezerwy techniczno-ubezpieczeniowe ustala się:

1) metodą indywidualną,

2) z zastosowaniem metody ryczałtowej - zbiorczo dla całego portfela ubezpieczeń lub jego części,

3) przy zastosowaniu metod matematyki i statystyki ubezpieczeniowej.

3. Rezerwę składek metodą indywidualną ustala się - w odniesieniu do każdej umowy oddzielnie - jako część składki ubezpieczeniowej przypadającej na przyszłe lata obrotowe, proporcjonalnie do umownego okresu ubezpieczenia, w części przekraczającej ostatni dzień (31 grudnia) roku obrotowego lub w relacji do stopnia ryzyka przewidywanego w latach następnych. W przypadku statystycznego potwierdzenia, że wielkość rezerwy składek, obliczona metodą indywidualną, jest w określonych rodzajach ryzyk niewystarczająca na pokrycie zobowiązań, ubezpieczyciel może ustalić uzupełniającą rezerwę składek odpowiednio do przebiegu ryzyka. Kierownik ustala rodzaje ubezpieczeń, w których ma zastosowanie metoda ryczałtowa obliczania rezerwy składek. Metoda ryczałtowa może mieć zastosowanie pod warunkiem uzyskania rezultatów przybliżonych jak przy zastosowaniu metody indywidualnej.

4. Rezerwę na ryzyka niewygasłe ustala się oddzielnie - jako uzupełnienie do rezerwy składek - na pokrycie przyszłych szkód i wypadków, jakie mogą powstać z zawartych umów ubezpieczenia, które nie wygasają z dniem 31 grudnia roku obrotowego. Rezerwa na ryzyka niewygasłe stanowi różnicę pomiędzy przewidywaną wartością przyszłych odszkodowań, świadczeń i kosztów wynikających z umów, które nie wygasły z końcem roku, a wielkością rezerwy składek oraz ewentualnych składek, które w dalszym ciągu mogą być przypisane z tytułu tych umów, i dotyczących tego samego okresu ubezpieczenia.

5. Rezerwy na nie wypłacone odszkodowania i świadczenia za szkody i wypadki powstałe w roku obrotowym lub w latach poprzednich, które:

- zostały zgłoszone ubezpieczycielowi i dla których zostały ustalone odszkodowania i świadczenia, bądź gdy posiadane informacje pozwalają na ocenę wysokości odszkodowań i świadczeń,

- zostały zgłoszone ubezpieczycielowi, gdy posiadane informacje nie pozwalają na ocenę wysokości odszkodowań i świadczeń,

- nie zostały jeszcze zgłoszone ubezpieczycielowi

mogą być ustalone według metody:

1) indywidualnej, polegającej na ocenie lub szacunku pojedynczych szkód lub wypadków zgłoszonych ubezpieczycielowi i zarejestrowanych przez niego,

2) uproszczonej, polegającej na przemnożeniu liczby zgłoszonych nie uregulowanych szkód i wypadków przez ustaloną statystycznie średnią wysokość odszkodowania lub świadczenia za rok, półrocze lub ostatni kwartał roku obrotowego, w zależności od rodzaju ryzyka i poziomu inflacji; metoda ta może mieć zastosowanie w określonych przez kierownika rodzajach ubezpieczeń, które charakteryzują się masowymi szkodami (wypadkami) o stosunkowo niewielkim zróżnicowaniu wysokości odszkodowań i świadczeń,

3) ryczałtowej, polegającej na ustaleniu przez kierownika wysokości procentowej rezerwy w stosunku do zbioru składek dla poszczególnych rodzajów ubezpieczeń lub ryzyk,

4) aktuarialnej, opartej na prawdopodobieństwie szkód i wypadków, jakie mogą powstać z umów roku obrotowego; rezerwa ta stanowi różnicę pomiędzy oczekiwaną wartością odszkodowań i świadczeń a kwotą odszkodowań i świadczeń wypłaconych za szkody i wypadki powstałe z umów danego roku obrotowego.

6. W przypadku gdy z umów ubezpieczeń wypadkowych i odpowiedzialności cywilnej lub z innych umów nie zaliczanych do ubezpieczeń na życie powstaną świadczenia płatne okresowo w formie rent, skapitalizowaną wartość zapadłych świadczeń rentowych ustala się przy zastosowaniu metod matematyki ubezpieczeniowej w trybie przewidzianym w ust. 8 dla ubezpieczeń życiowych.

7. Ubezpieczyciel może utworzyć specjalną rezerwę techniczną na nie wypłacone bieżące i przyszłe odszkodowania i świadczenia z umów dotyczących okresów ubezpieczenia, które rozpoczynają swój bieg w danym roku obrotowym (z tzw. "ex’u roku bieżącego"), jeżeli przewiduje to statut ubezpieczyciela. Utworzenie tej rezerwy specjalnej zastępuje rezerwy, o których mowa w ust. 4 i 5. Rezerwa ta stanowi nadwyżkę zebranych składek dotyczących danego roku obrotowego (z ex’u roku bieżącego) nad dotyczącymi tego samego roku obrotowego wypłaconymi odszkodowaniami i świadczeniami oraz kosztami działalności ubezpieczeniowej. W roku następnym po roku obrotowym rezerwę specjalną utworzoną w roku ubiegłym zwiększają przypisane składki za rok poprzedni (dotyczące ex’u roku poprzedniego) i zmniejszają wypłacone odszkodowania i świadczenia z umów, które rozpoczęły swój bieg w roku poprzednim, i odpowiadające im koszty działalności. W drugim roku po roku obrotowym rezerwa specjalna, ustalona dwa lata temu (dla ex’u sprzed 2 lat), zastępowana jest rezerwą na nie wypłacone odszkodowania i świadczenia z umów sprzed dwóch lat (z ex’u sprzed 2 lat), ustaloną metodą indywidualną.

8. Rezerwy z ubezpieczeń życiowych mogą być ustalane zarówno indywidualnie dla każdego ubezpieczonego, jak i sumarycznie dla określonych grup ubezpieczonych z zastosowaniem metod matematyki ubezpieczeniowej. Obliczenia rezerw technicznych ubezpieczeń na życie mogą być dokonywane jedynie przez aktuariusza.

9. W ubezpieczeniach zawieranych w walutach obcych rezerwy techniczno-ubezpieczeniowe ustalane są również w tych walutach w przeliczeniu na walutę polską według kursu średniego ustalonego przez Prezesa Narodowego Banku Polskiego na dzień sporządzenia sprawozdania finansowego i podlegają wyodrębnieniu w załączniku do bilansu (załącznik nr 6).

§  34.

1. W ciągu roku ubezpieczyciel może tworzyć rezerwę na koszty (w tym na odszkodowania i utworzenie rezerw technicznych), które nie zostały jeszcze poniesione, a które powinny obciążać zebraną dotychczas składkę i zostaną poniesione do końca roku.

2. Rezerwa, o której mowa w ust. 1, może być tworzona najwyżej do wysokości nadwyżki zebranych składek i innych przychodów technicznych nad odszkodowaniami i innymi kosztami technicznymi i ogólnymi - w ujęciu na udziale własnym ubezpieczyciela.

3. Do bilansu, pod datą ostatniego dnia roku obrotowego, rezerwa na koszty, utworzona zgodnie z przepisami ust. 1 i 2, w całości podlega wyksięgowaniu.

§  35.

1. Fundusze i kapitały wykazuje się w księgach rachunkowych z podziałem na ich rodzaje w wysokości ustalonej zgodnie z postanowieniami statutu ubezpieczyciela.

2. W aktywach bilansu jako odrębną pozycję ujmuje się należność z tytułu zaliczonej do kapitału wartości udziałów lub akcji nie wpłaconych przez udziałowców lub akcjonariuszy.

3. Fundusze specjalne wykazuje się w księgach rachunkowych w wysokości ustalonej statutem lub przepisami o tworzeniu i wykorzystywaniu tych funduszy.

§ 36. Przychody przyszłych okresów wykazuje się w księgach rachunkowych w wysokości:

1) pobranych wpłat lub zarachowanych od kontrahentów należności za usługi, które zostaną wykonane w następnych okresach sprawozdawczych,

2) kwoty podwyższającej wartość roszczenia, a także należnych odsetek za zwłokę z tytułu regulacji należności, jeżeli nie są one objęte tworzoną przez ubezpieczyciela rezerwą.

Przychody przyszłych okresów zwiększają przychody ze sprzedaży lub zyski nadzwyczajne nie później niż do końca okresu sprawozdawczego, którego dotyczą.

§ 37. Wartość rzeczowych składników majątku, która uległa obniżeniu na skutek uszkodzenia, zepsucia lub innych powodów, ustala się w drodze oszacowania ceny ich sprzedaży; nie dotyczy to środków trwałych i wyposażenia. Kwoty odpowiadające nie zawinionemu obniżeniu wartości rzeczowych składników majątku zalicza się do kosztów lub strat nadzwyczajnych.

§  38.

1. Za przychód uważa się:

1) składki z tytułu ubezpieczeń bezpośrednich i reasekuracji czynnej (niezależnie od tego, czy zostały zapłacone), skorygowane o należne dodatki i dopłaty oraz o storna techniczne, zwroty, rabaty, bonifikaty i inne upusty, z uwzględnieniem różnicy rezerwy składek według stanu na koniec i na początek roku obrotowego oraz zmniejszone o składki należne reasekuratorom za ten sam okres sprawozdawczy,

2) kwoty należne z tytułu operacji finansowych, jak np.:

a) przychody ze sprzedaży papierów wartościowych,

b) dywidendy i odsetki od pożyczek,

c) dyskonto przy zakupie weksli, czeków obcych i papierów wartościowych,

d) odsetki od terminowych wkładów bankowych,

e) dodatnie różnice kursowe,

3) przychody z nieruchomości,

4) pozostałe przychody, w tym m.in. odsetki bankowe od środków na rachunkach bieżących, odsetki od depozytów reasekuracyjnych i inne przychody techniczne oraz przychody z tytułu sprzedaży materiałów, likwidacji środków trwałych i inwestycji.

2. Do kosztów uzyskania przychodu zalicza się:

1) wypłacone odszkodowania i świadczenia ubezpieczeniowe za szkody i wypadki objęte ubezpieczeniem, łącznie z kosztami ich likwidacji, skorygowane o wszelkie zwroty, regresy i odzyski po szkodach, z uwzględnieniem różnicy rezerwy na nie wypłacone odszkodowania i świadczenia według stanu na koniec i na początek roku oraz zmniejszone o udziały reasekuratorów w tych odszkodowaniach i świadczeniach,

2) przyrost rezerw techniczno-ubezpieczeniowych określonych statutem ubezpieczyciela, z wyjątkiem rezerwy składek i rezerw na nie wypłacone odszkodowania i świadczenia, uwzględnionych w ust. 1 pkt 1 i w ust. 2 pkt 1, zmniejszony o udział reasekuratorów w tych rezerwach; zmniejszenie rezerw techniczno-ubezpieczeniowych na udziale własnym ubezpieczyciela stanowi zmniejszenie kosztów uzyskania przychodów,

3) całość poniesionych w roku obrotowym kosztów administracyjnych oraz innych kosztów technicznych i rozliczonych kosztów akwizycji po uwzględnieniu otrzymanych prowizji reasekuracyjnych i udziału w zyskach reasekuratorów,

4) koszty operacji finansowych, jak np.:

a) wartość zakupu sprzedanych papierów wartościowych,

b) odsetki od obligacji, kredytów i pożyczek,

c) dyskonto przy sprzedaży weksli, czeków obcych i papierów wartościowych,

d) ujemne różnice kursowe,

5) pozostałe koszty osiągnięcia przychodów, w tym odsetki od depozytów reasekuracyjnych, a także wartość w cenach zakupu lub nabycia sprzedanych materiałów, wartość początkową sprzedanych środków trwałych pomniejszoną o ich umorzenie itp.

§ 39. Stratami i zyskami nadzwyczajnymi wpływającymi na wynik finansowy ubezpieczyciela lub stanowiącymi zmiany stanu funduszy specjalnych, których dotyczą, są:

1) pieniężne skutki zdarzeń losowych w zakresie gospodarki własnej ubezpieczyciela po uwzględnieniu kosztów usuwania szkód oraz przyznanych odszkodowań,

2) wynikające z gospodarki ubezpieczyciela:

a) koszty zaniechanych remontów, inwestycji, robót itp.,

b) nie obciążające kosztów nie zawinione niedobory i szkody oraz nadwyżki środków pieniężnych i rzeczowych składników majątku,

c) przedawnione, odpisane lub umorzone roszczenia, należności i zobowiązania lub wpływy z tytułu roszczeń i należności uprzednio odpisanych,

d) wszelkie kary, grzywny i odszkodowania, w tym także kary liczone w formie odsetek od określonej w przepisach lub umowie kwoty oraz związane z nimi koszty postępowania spornego, z wyjątkiem kosztów postępowania spornego poniesionych przy likwidacji szkód i windykacji regresów,

e) wyniki obniżenia wartości oraz przeszacowania rzeczowych składników majątku obrotowego, jeżeli stosownie do innych przepisów nie obciążają kosztów lub nie podlegają zaliczeniu do zmian kapitałów lub funduszy,

f) koszty inwestycji przekazanych nieodpłatnie na rzecz innych podmiotów gospodarczych lub koszty inwestycji, które nie dały efektu gospodarczego,

g) otrzymane lub przekazane dary, ofiary oraz składki na rzecz organizacji społecznych,

h) utworzenie i rozwiązanie rezerwy określonej w § 40 oraz niewykorzystanie rezerwy określonej w § 32 ust. 6,

i) inne zmiany stanu aktywów i pasywów wywołane zdarzeniami odbiegającymi od normalnej działalności ubezpieczyciela.

§  40.

1. Ubezpieczyciele tworzą w ciężar strat nadzwyczajnych rezerwę na roszczenia i należności od dłużników postawionych w stan upadłości, nie później niż w dniu kończącym okres sprawozdawczy, w którym skierowano wniosek do masy upadłości.

2. Rezerwę na należności i roszczenia od dłużników postawionych w stan upadłości tworzy się w wysokości należności (lub roszczenia) określonej we wniosku i zwiększa o wyłożone przez ubezpieczyciela koszty postępowania upadłościowego oraz należne mu odsetki za nieterminową regulację jego roszczeń i należności. Zwiększenie rezerwy z tytułu wyłożonych kosztów postępowania upadłościowego i odsetek zalicza się do należności i roszczeń ubezpieczyciela.

3. Rezerwę, o której mowa w ust. 1 i 2, zmniejsza się o kwotę:

1) zapłaconych roszczeń i należności - przez zaliczenie jej do zysków nadzwyczajnych,

2) roszczeń i należności uznanych za nieuzasadnione, umorzonych, przedawnionych lub uznanych za nieściągalne - przez zmniejszenie roszczeń i należności.

Zmniejszenie rezerwy powinno nastąpić nie później niż w dniu kończącym rok obrotowy, w którym wymienione zdarzenia miały miejsce.

4. Ubezpieczyciele tworzą w ciężar strat nadzwyczajnych rezerwy na przewidywane straty. Rezerwy takie mogą być tworzone, jeżeli informacja o stracie wynika z właściwego dowodu lub jeżeli jej przewidywanie zostanie wiarygodnie uzasadnione. Rezerwy takie tworzy się także wtedy, gdy wiadomość o stracie uzyskano między dniem, na który sporządza się zamknięcie ksiąg rachunkowych, a dniem jego rzeczywistego sporządzenia. Do rozwiązania rezerw stosuje się odpowiednio przepis ust. 3.

5. Przepisy ust. 1-4 nie mają zastosowania do roszczeń i należności finansowanych ze środków funduszy specjalnych.