Rozdział 1 - Przepisy ogólne - Zasady rachunkowości ubezpieczeniowej i sprawozdawczości finansowej oraz zasady obliczania wyniku finansowego ubezpieczycieli.
Dziennik Ustaw
Dz.U.1991.6.23
Akt utracił moc Wersja od: 1 stycznia 1995 r.
Rozdział 1
Przepisy ogólne
Przepisy ogólne
§ 1.
Przepisy rozporządzenia dotyczą ubezpieczycieli działających w formie:1)
spółek akcyjnych, w tym spółek z udziałem kapitału zagranicznego,2)
towarzystw ubezpieczeń wzajemnych,3)
głównych przedstawicieli ubezpieczycieli zagranicznych.§ 2.
Użyte w rozporządzeniu określenia oznaczają:1)
"ustawa" - ustawę z dnia 28 lipca 1990 r. o działalności ubezpieczeniowej (Dz. U. Nr 59, poz. 344),2)
"przedsiębiorstwa zależne" - podmioty gospodarcze zależne od ubezpieczyciela lub od których ubezpieczyciel jest zależny; zależność określa pakiet akcji, udziałów lub wkładów uprawniający do więcej niż 25% liczby głosów, przywiązanych do wszystkich akcji, udziałów lub wkładów,3)
"reasekuratorzy" - innych ubezpieczycieli udzielających ubezpieczycielowi ochrony reasekuracyjnej (reasekuratorzy i retrocesjonariusze),4)
"cedenci" - innych ubezpieczycieli, którym ubezpieczyciel udziela ochrony reasekuracyjnej (cedenci i retrocedenci),5)
"regres" - uregulowane należności od osób trzecich odpowiedzialnych za szkody,6)
"składki brutto", "odszkodowania i świadczenia brutto", "inne przychody" lub "koszty techniczne brutto", "rezerwy techniczno-ubezpieczeniowe brutto" - odpowiednio przychód, koszt lub rezerwę przed zmniejszeniem o udział reasekuratorów,7)
"składki na udziale własnym", "odszkodowanie i świadczenia na udziale własnym", "inne przychody" lub "koszty techniczne na udziale własnym" "rezerwy techniczno-ubezpieczeniowe na udziale własnym" - odpowiednio przychód, koszt lub rezerwę po zmniejszeniu o udział reasekuratorów,8)
"rezerwa składek" - przeniesienie na przyszłe lata części składek przypisanych w roku obrotowym za okresy ubezpieczenia, które nie wygasają z końcem bieżącego roku obrotowego,9)
"konto syntetyczne" - urządzenie do ewidencji księgowej operacji gospodarczych, zgodnie z zasadą podwójnego księgowania, tak aby zapewnione było bilansowanie się danych ujętych na wszystkich kontach syntetycznych prowadzonych przez ubezpieczyciela; za konta syntetyczne uważa się również konta pozabilansowe; na kontach pozabilansowych można prowadzić ewidencję, dokonując zapisów jednostronnych bez zachowania zasady podwójnego księgowania,10)
"konto analityczne" - urządzenie do szczegółowej ewidencji księgowej danych podlegających ewidencji na kontach syntetycznych w taki sposób, aby co najmniej łączna suma ich stanów była zgodna z danymi ewidencjonowanymi na koncie syntetycznym,11)
"księgi rachunkowe":a)
wszystkie służące do ewidencji działalności ubezpieczyciela konta syntetyczne i analityczne, niezależnie od metody ich prowadzenia (pierwotna ewidencja na kontach syntetycznych, wtórna na kontach analitycznych lub odwrotnie), a także niezależnie od przyjętej techniki ich prowadzenia (luźne karty, księgi oprawne, urządzenia służące do magnetycznego zapisu itp.), w których ewidencję sporządza się pismem ręcznym lub maszynowym albo też w których zapisy są rezultatem ewidencji i przetwarzania danych za pomocą komputerów lub innych maszyn i urządzeń technicznych do przetwarzania danych,b)
zestawienia sald kont syntetycznych oraz sald kont analitycznych, sporządzane w sposób zapewniający ich trwałość,12)
"sprawozdanie finansowe ubezpieczyciela" - bilans, techniczny rachunek ubezpieczeń oraz ogólny rachunek wyników (zysków i strat) wraz z określonymi w rozporządzeniu danymi uzupełniającymi, objaśnieniami i załącznikami, sporządzone na podstawie ksiąg rachunkowych ubezpieczyciela,13)
"rachunkowość ubezpieczyciela" - jego księgi rachunkowe, inwentaryzację weryfikującą stan jego aktywów i pasywów, wycenę aktywów i pasywów, rachunek kosztów oraz sprawozdanie finansowe sporządzone na podstawie ksiąg rachunkowych,14)
"rok obrotowy" - okres od dnia 1 stycznia, ewentualnie innego dnia, jeżeli ubezpieczyciel rozpoczął później działalność niż od początku roku, do dnia 31 grudnia lub dnia zakończenia działalności; gdy ubezpieczyciel rozpoczął działalność w drugiej połowie roku obrotowego, można za rok obrotowy przyjąć okres od dnia rozpoczęcia działalności do dnia 31 grudnia następnego roku,15)
"okres sprawozdawczy" - miesiące roku obrotowego,16)
"środki pieniężne" - gotówkę, bony pieniężne, pieniądze ulokowane na rachunkach bankowych, weksle i czeki obce oraz nabyte w celu odsprzedaży papiery wartościowe, niezależnie od ich rodzaju (obligacje, akcje itp.),17)
"rzeczowe składniki majątku" - trwałe rzeczowe składniki majątku, do którego zalicza się środki trwałe i wyposażenie, oraz rzeczowe składniki majątku obrotowego, jak materiały,18)
"środki trwałe" - grunty, budynki, budowle, maszyny i środki transportu, urządzenia techniczne i inne środki długotrwałego użytkowania określone w odrębnych przepisach jako środki trwałe,19)
"nieruchomości" - grunty (place), budynki i budowle,20)
"wyposażenie" - zużywające się stopniowo rzeczowe składniki majątku trwałego, nie zaliczone odrębnymi przepisami do środków trwałych,21)
"składniki majątku trwałego" - środki trwałe, wyposażenie, wartości niematerialne i prawne oraz finansowe składniki majątku trwałego, jak udziały, akcje, długoterminowe papiery wartościowe, udzielone długoterminowe pożyczki oraz inne finansowe składniki majątku trwałego; do długoterminowych papierów wartościowych pożyczek itp. zalicza się te z nich, które uznane zostały za lokaty,22)
"wartości niematerialne i prawne" - inne niż rzeczowe składniki majątku trwałego określone w odrębnych przepisach, w tym także nabyte oprogramowanie komputerów, wartość firmy, koszty zgromadzenia kapitału oraz organizacji przy założeniu lub późniejszym rozszerzaniu ubezpieczyciela,23)
"materiały" - materiały podstawowe i pomocnicze, opakowania, paliwo, części zamienne i odpadki,24)
"koszty administracji" - koszty utrzymania zarządu ubezpieczyciela oraz obsługi ubezpieczyciela jako całości, z wyłączeniem odsetek od kredytów i pożyczek,25)
"cena zakupu" - cenę, jaką nabywca płaci za zakupione składniki majątku,26)
"cena nabycia" - cenę zakupu powiększoną o koszty zakupu nabytego składnika majątku,27)
"cena ewidencyjna" - cenę przyjętą do ewidencji wartościowej rzeczowego składnika majątku; ceną ewidencyjną może być cena rzeczywista lub cena różna od ceny rzeczywistej,28)
"cena sprzedaży na dzień zamknięcia ksiąg rachunkowych" - także przeciętną cenę sprzedaży w miesiącu, na który przypada ten dzień, jeżeli ceny ulegały istotnym zmianom, a przeciętna cena sprzedaży w tym miesiącu jest niższa od ceny na dzień zamknięcia ksiąg rachunkowych,29)
"cena sprzedaży netto" - cenę sprzedaży na dzień zamknięcia ksiąg rachunkowych zmniejszoną o należny podatek obrotowy,30)
"fundusze i rezerwy specjalne" - zobowiązania wobec nie określonych wierzycieli, powstałe przez zaliczenie ich równowartości do kosztów, strat nadzwyczajnych lub wyniku finansowego z przeznaczeniem na określone cele,31)
"roszczenia" - należności nie uznane przez dłużników ubezpieczyciela,32)
"kierownik" - osobę, która zarządza działalnością ubezpieczyciela, wieloosobowy organ lub wyłoniony z niego zespół osób, które zgodnie z obowiązującymi przepisami lub statutem uprawnione są do zarządzania, a także - jeżeli odrębne przepisy tak stanowią - osobę, która stoi na czele organu upoważnionego do kierowania ubezpieczycielem,33)
"zweryfikowane sprawozdanie finansowe" - sprawozdanie, które uzyskało stwierdzenie zweryfikowania przez niezależnego biegłego lub inną jednostkę do tego uprawnioną.§ 3.
1.
Ubezpieczyciele obowiązani są prowadzić rachunkowość zgodnie z przepisami rozporządzenia i innymi przepisami prawa, dającą rzetelny i jasny obraz ich stanu i sytuacji finansowej.2.
Zadaniem rachunkowości ubezpieczyciela jest bieżąca rejestracja operacji gospodarczych w sposób prawidłowy, kompletny i systematyczny, to jest przy zachowaniu następujących zasad:1)
zapewniona ma być kompletność ujęcia wszystkich operacji gospodarczych zarówno w porządku chronologicznym, jak i systematycznym,2)
operacje gospodarcze należy ujmować według okresów sprawozdawczych, których dotyczą,3)
zapewnione zostanie pełne, zgodne z prawdą materialną oddanie istotnej, formalnej i materialnej treści operacji gospodarczych, niezależnie od formy ich przedstawienia,4)
wartość poszczególnych składników aktywów i pasywów, przychodów i kosztów ich uzyskania, jak też zysków i strat nadzwyczajnych ustalana będzie odrębnie; nie można kompensować ze sobą wartości różnych co do rodzaju aktywów i pasywów, przychodów i kosztów ich uzyskania oraz zysków i strat nadzwyczajnych,5)
wyodrębnione będą dane o decydującym znaczeniu; dane o mniejszym znaczeniu mogą być ujmowane łącznie, tak aby nie utrudniały poznania stanu i sytuacji finansowej ubezpieczyciela,6)
przy ustalaniu wartości aktywów i pasywów oraz wysokości wyniku finansowego należy stosować ceny zakupu lub nabycia przy zachowaniu zasady ostrożnej wyceny; w szczególności należy:a)
wycenić rzeczowe składniki majątku trwałego i obrotowego w cenach zakupu lub nabycia nie wyższych od możliwych do uzyskania za nie cen sprzedaży netto, z zastrzeżeniem przepisu § 24,b)
ująć w księgach rachunkowych przypadające na dany rok obrotowy zmniejszenia wartości na skutek umorzenia wszystkich stopniowo zużywających się składników majątku trwałego ubezpieczyciela, niezależnie od wyniku finansowego, jaki osiągnął w danym roku obrotowym,c)
uwzględniać, niezależnie od daty ich zapłaty, wszystkie osiągnięte i przypadające na rzecz ubezpieczyciela lub obciążające go za dany rok obrotowy:–
przychody oraz koszty uzyskania tych przychodów,–
straty i osiągnięte zyski nadzwyczajne,7)
dla zapewnienia współmierności przychodów i kosztów własnych ich osiągnięcia oraz realnej wysokości wyniku finansowego ubezpieczyciela wyodrębnione będą i zaliczone do aktywów lub pasywów koszty i przychody przyszłych okresów, a także tworzone będą rezerwy w wysokości przewidywanego ryzyka,8)
przyjmować się będzie, że działalność ubezpieczyciela będzie kontynuowana, z wyjątkiem przypadków określonych w § 17 ust. 1 pkt 2-4.3.
Przyjęte zasady księgowania operacji gospodarczych i przedstawiania ich rezultatów w sprawozdaniu finansowym, zwłaszcza zaś sposób ustalenia wartości aktywów i pasywów, a także wyniku finansowego, nie mogą być zmieniane w ciągu kolejnych lat, chyba że jest to uzasadnione ważnymi przyczynami i następuje od początku roku obrotowego. W przypadku zmiany zasad ustalania wartości aktywów i pasywów należy w sprawozdaniu finansowym sporządzonym na koniec roku obrotowego, w którym dokonano zmiany, zamieścić wyjaśnienie, na czym polega zmiana, uzasadnić jej dokonanie i podać jej wpływ na roczny wynik finansowy.4.
Wartość aktywów i pasywów, ustalona według przepisów rozporządzenia, ulega zmianie, gdy odrębne przepisy przewidują ich przeszacowanie.5.
W sprawach nie uregulowanych przepisami rozporządzenia stosować należy zasady określone przez naukę rachunkowości oraz utrwalone przez powszechną praktykę i zwyczaje.