Rozdział 4 - Podstawa wymiaru świadczeń. - Zaopatrzenie emerytalne pracowników i ich rodzin.

Dziennik Ustaw

Dz.U.1982.40.267

Akt utracił moc

Wersja od: 1 stycznia 2000 r.

Rozdział  4

Podstawa wymiaru świadczeń.

Art.  16.  ²⁵

1. Podstawę wymiaru emerytury i renty stanowi przeciętne wynagrodzenie wypłacone pracownikowi za okres, o którym mowa w ust. 2, zwaloryzowane w sposób określony w ust. 3 i 4.

2. Do ustalenia podstawy wymiaru emerytury i renty przyjmuje się, z zastrzeżeniem art. 16¹, wynagrodzenie wypłacone pracownikowi za okres:

1) ostatnich czterech kwartałów kalendarzowych albo

2) kolejnych 3 lat kalendarzowych wybranych przez zainteresowanego z ostatnich 12 lat kalendarzowych,

licząc wstecz od roku (kwartału), w którym zgłoszono wniosek o emeryturę lub rentę.

3. Ustala się kwotę wynagrodzenia wypłaconego pracownikowi za okres każdego roku kalendarzowego (każdego kwartału kalendarzowego) oraz stosunek tej kwoty do kwoty rocznej (kwartalnej) przeciętnego wynagrodzenia, ogłoszonej za dany rok kalendarzowy (kwartał kalendarzowy), wyrażając go w procentach z zaokrągleniem do setnych części procentu. Średnia arytmetyczna tych procentów stanowi wskaźnik wysokości wynagrodzenia pracownika.

4. Zwaloryzowane przeciętne wynagrodzenie pracownika otrzymuje się, mnożąc kwotę przewidywanego przeciętnego wynagrodzenia, stanowiącą podstawę ostatniej waloryzacji poprzedzającej kwartał, w którym zgłoszono wniosek o emeryturę lub rentę, przez wskaźnik wysokości wynagrodzenia pracownika.

5. Jeżeli podstawy wymiaru emerytury lub renty nie można ustalić zgodnie z zasadami określonymi w ust. 1-4, emeryturę lub rentę przyznaje się w kwocie najniższego świadczenia.

Art.  16¹.  ²⁶

 Przepis art. 16 stosuje się również przy ustalaniu podstawy wymiaru emerytury i renty od wynagrodzenia, które stosownie do przepisów o składkach na ubezpieczenie społeczne jest deklarowane w najniższych kwotach. Jeżeli jednak do ustalenia podstawy wymiaru zostanie wskazane - choćby za jeden miesiąc - wynagrodzenie, które zostało zadeklarowane do podstawy wymiaru składek w wysokości wyższej od najniższej kwoty, podstawę wymiaru stanowi wynagrodzenie wypłacone pracownikowi za wymagany okres kolejnych lat kalendarzowych wybranych przez zainteresowanego z ostatnich 12 lat kalendarzowych, licząc wstecz od roku, w którym zgłoszono wniosek o emeryturę lub rentę.

Art.  16².  ²⁷

1. Podstawę wymiaru renty rodzinnej stanowi:

1) w razie śmierci pracownika, który nie miał ustalonego prawa do emerytury lub renty inwalidzkiej - kwota ustalona w myśl art. 16 albo 16¹ na podstawie wynagrodzenia wypłaconego pracownikowi,

2) w razie śmierci emeryta (rencisty), który nie był zatrudniony po przyznaniu emerytury lub renty inwalidzkiej - podstawa wymiaru tej emerytury lub renty inwalidzkiej,

3) w razie śmierci emeryta (rencisty) zatrudnionego po przyznaniu emerytury lub renty inwalidzkiej - podstawa wymiaru tej emerytury lub renty inwalidzkiej albo kwota ustalona w myśl art. 16 lub art. 16¹ na podstawie wynagrodzenia emeryta (rencisty), jeżeli jest to korzystniejsze.

2. Podstawę wymiaru emerytury dla osoby, która wcześniej miała ustalone prawo do renty inwalidzkiej, stanowi:

1) podstawa wymiaru tej renty inwalidzkiej albo

2) kwota ustalona w myśl art. 16 albo art. 16¹ na podstawie wynagrodzenia rencisty zatrudnionego po przyznaniu renty inwalidzkiej, jeżeli jest to korzystniejsze.

3. Przepis ust. 2 stosuje się odpowiednio do ustalenia podstawy wymiaru renty inwalidzkiej dla osoby, która wcześniej miała ustalone prawo do emerytury.

Art.  17. 

1. Do obliczenia podstawy wymiaru świadczeń przyjmuje się - z uwzględnieniem ust. 2 i 3 - wynagrodzenie z tytułu zatrudnienia w jednym zakładzie pracy.

2. Do obliczenia podstawy wymiaru świadczeń przyjmuje się jednak łączne wynagrodzenie z tytułu zatrudnienia wykonywanego równocześnie w więcej niż jednym zakładzie pracy, jeżeli:

1) zatrudnienie wykonywane było w wymiarze czasu pracy nie przekraczającym łącznie obowiązującego w danym zawodzie albo

2) dodatkowe zatrudnienie wykonywane było nieprzerwanie co najmniej przez 5 lat w ciągu ostatnich 12 lat zatrudnienia.

3. Wynagrodzenie z tytułu dodatkowego zatrudnienia, o którym mowa w ust. 2 pkt 2, uwzględnia się przy obliczaniu podstawy wymiaru świadczeń, jednakże w wysokości nie przekraczającej 50% wynagrodzenia przyjętego do podstawy wymiaru z tytułu zatrudnienia w zakładzie pracy, w którym pracownik był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy.

Art.  18. 

Przy ustalaniu podstawy wymiaru świadczeń z tytułu zatrudnienia w uspołecznionym zakładzie pracy uwzględnia się wszystkie składniki wynagrodzenia w gotówce i w naturze z tytułu wykonywania pracy w ramach stosunku pracy, z wyjątkiem składników określonych w rozporządzeniu, o którym mowa w art. 22.

Art.  19. 

1. Przy ustalaniu podstawy wymiaru świadczeń z tytułu zatrudnienia w zakładzie pracy nie będącym zakładem uspołecznionym uwzględnia się wynagrodzenie, od którego ustalono składki na ubezpieczenie społeczne.

2. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio przy ustalaniu podstawy wymiaru świadczeń z tytułu zatrudnienia wykonywanego u osoby fizycznej.

Art.  20. 

Jeżeli wynagrodzenie, od którego oblicza się podstwę wymiaru świadczeń, podlegało podatkowi od wynagrodzeń i składce na cele emerytalne, pomniejsza się je o kwotę tego podatku i składki.

Art.  21.  ²⁸

1. Przy ustalaniu podstawy wymiaru emerytury i renty - na wniosek osoby, która wykonywała działalność objętą przepisami o ubezpieczeniu społecznym lub o zaopatrzeniu emerytalnym, określoną w art. 11 ust. 2 pkt 8 oraz w art. 13 ust. 3 pkt 5 - uwzględnia się kwotę dochodu, która stosownie do przepisów o składkach na ubezpieczenie społeczne była podstawą wymiaru składek; przepis art. 16¹ stosuje się odpowiednio.

2. Przy ustalaniu podstawy wymiaru emerytury i renty - na wniosek osoby pełniącej służbę, o której mowa w art. 11 ust. 2 pkt 10 - uwzględnia się kwotę, która byłaby przyjęta za podstawę wymiaru świadczeń stosownie do przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym tych osób.

Art.  22. 

1. Rada Ministrów po zasięgnięciu opinii właściwych komisji sejmowych, w drodze rozporządzenia, określa:

1) składniki wynagrodzenia wypłacanego z tytułu zatrudnienia, których nie uwzględnia się przy ustalaniu podstawy wymiaru świadczeń,

2) wypadki, w których przy ustalaniu podstawy wymiaru świadczeń uwzględnia się wypłaty nie będące wynagrodzeniem z tytułu zatrudnienia, i zasady uwzględniania tych wypłat,

3) 29  wypadki, w których podstawę wymiaru świadczeń ustala się z okresu krótszego niż określony w art. 16 ust. 2 i art. 16¹ lub przypadającego wcześniej niż w okresie ostatnich 12 lat kalendarzowych, licząc wstecz od roku, w którym zgłoszono wniosek o emeryturę lub rentę,

4) zasady ustalania podstawy wymiaru świadczeń, gdy pracownik zatrudniony był za granicą,

5) inne szczegółowe zasady ustalania podstawy wymiaru świadczeń.

2. 30  Minister Pracy i Polityki Socjalnej, w drodze rozporządzenia, może określać zasady ustalania podstawy wymiaru świadczeń w wypadkach, w których wskutek inwalidztwa zmniejszyła się w znacznym stopniu możliwość uzyskania przez pracownika wyższego wynagrodzenia w przyszłości.

²⁵ Art. 16 zmieniony przez art. 1 pkt 5 ustawy z dnia 24 maja 1990 r. o zmianie niektórych przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym (Dz.U.90.36.206) z dniem 1 stycznia 1990 r.

²⁶ Art. 16¹ dodany przez art. 1 pkt 6 ustawy z dnia 24 maja 1990 r. o zmianie niektórych przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym (Dz.U.90.36.206) z dniem 1 stycznia 1990 r.

²⁷ Art. 16² dodany przez art. 1 pkt 6 ustawy z dnia 24 maja 1990 r. o zmianie niektórych przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym (Dz.U.90.36.206) z dniem 1 stycznia 1990 r.

²⁸ Art. 21 zmieniony przez art. 1 pkt 7 ustawy z dnia 24 maja 1990 r. o zmianie niektórych przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym (Dz.U.90.36.206) z dniem 1 stycznia 1990 r.

²⁹ Art. 22 ust. 1 pkt 3 zmieniony przez art. 1 pkt 8 ustawy z dnia 24 maja 1990 r. o zmianie niektórych przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym (Dz.U.90.36.206) z dniem 1 stycznia 1990 r.

³⁰ Art. 22 ust. 2 zmieniony przez art. 55 pkt 2 ustawy z dnia 30 maja 1989 r. o zmianie upoważnień do wydawania aktów wykonawczych (Dz.U.89.35.192) z dniem 1 lipca 1989 r.