Rozdział 2 - Emerytury. - Zaopatrzenie emerytalne i odszkodowanie za nieszczęśliwe wypadki pracowników przedsiębiorstwa "Polskie Koleje Państwowe".

Dziennik Ustaw

Dz.U.1946.38.231

Akt utracił moc

Wersja od: 4 stycznia 1953 r.

Rozdział  2.

Emerytury.

§  14.

1. Prawo do zaopatrzenia emerytalnego nabywa pracownik przez rozwiązanie stosunku służbowego, jeżeli osiągnął co najmniej 15 lat wysługi emerytalnej.

2. Pracownik nie nabywa prawa do zaopatrzenia emerytalnego, jeżeli stosunek służbowy rozwiązano przez wydalenie albo dobrowolne wystąpienie ze służby.

3. Pracownik, mający 5 lat wysługi emerytalnej, nabywa prawo do zaopatrzenia emerytalnego przez rozwiązanie stosunku służbowego z powodu trwałej fizycznej lub umysłowej niezdolności do służby kolejowej lub do pełnienia służby na zajmowanym stanowisku spowodowanej kalectwem albo chorobą, nabytą bez własnej winy po wstąpieniu do służby.

4. Pracownik, nie mający 5 lat wysługi emerytalnej, nabywa prawo do zaopatrzenia emerytalnego, jeżeli rozwiązanie stosunku służbowego nastąpiło z powodu trwałej fizycznej lub umysłowej niezdolności do służby kolejowej lub do pełnienia służby na zajmowanym stanowisku wskutek nieszczęśliwego wypadku z powodu służby.

5. Pracownik nie nabywa prawa do zaopatrzenia emerytalnego, jeżeli nieszczęśliwy wypadek, który uczynił go niezdolnym do służby kolejowej lub do pełnienia służby na zajmowanym stanowisku, spowodował działaniem umyślnym, stwierdzonym w drodze sądowo-karnej.

6. Pracownikowi, zwolnionemu ze służby z powodów, wymienionych w ust. 3, dolicza się przy wymiarze zaopatrzenia emerytalnego 10 lat do okresu jego wysługi emerytalnej, jeżeli odpowiada niżej podanym trzem warunkom łącznie, a mianowicie:

1) w dniu rozwiązania stosunku służbowego osiągnął co najmniej 5 lat wysługi emerytalnej;

2) niezdolność do zarobkowania stwierdzona przez kolejową komisję lekarską przed rozwiązaniem stosunku służbowego wynosi co najmniej 95% i ma związek przyczynowy ze służbą;

3) w określonym procencie niezdolności do zarobkowania (pkt 2) nie mieści się niezdolność spowodowana nieszczęśliwym wypadkiem, uprawniającym do odszkodowania z mocy § 42 rozporządzenia niniejszego.

7. Pracownikowi, mającemu co najmniej 15 lat wysługi emerytalnej, z którym rozwiązano stosunek służbowy z powodów, wymienionych w ust. 3, Minister Komunikacji może według swobodnego uznania doliczyć przy wymiarze zaopatrzenia emerytalnego pewną ilość lat, nie więcej jednak niż 10, do okresu wysługi emerytalnej, osiągniętej na podstawie rozporządzenia niniejszego, w przypadkach:

1) gdy niezdolność do zarobkowania stwierdzona przez kolejową komisję lekarską przed rozwiązaniem stosunku służbowego wynosi co najmniej 95% bez związku przyczynowego ze służbą, albo

2) gdy niezdolność do zarobkowania stwierdzona przed rozwiązaniem stosunku służbowego wynosi co najmniej 65% w związku przyczynowym ze służbą.

8. Przepisy ust. 3, 6, 7 i 10 stosuje się również do pracownika, z którym po powrocie ze służby wojskowej rozwiązano stosunek służbowy z powodu trwałej fizycznej lub umysłowej niezdolności do pełnienia obowiązków służbowych, nabytej bez własnej winy po wstąpieniu do służby wojskowej.

9. 5  Pracownik, zwolniony ze służby na podstawie prawomocnego orzeczenia dyscyplinarnego albo na skutek decyzji wydanej na wniosek Komisji Weryfikacyjnej, nabywa prawo do zaopatrzenia emerytalnego tylko wówczas, gdy posiada co najmniej 15 lat wysługi emerytalnej i ukończone 60 lat albo co najmniej 15 lat wysługi emerytalnej i co najmniej 65% trwałej fizycznej lub umysłowej niezdolności do pracy.

Przepis ten ma zastosowanie również do przypadków, przewidzianych w ust. 11.

10. Przy obliczaniu piętnastoletniej albo pięcioletniej wysługi emerytalnej nie uwzględnia się ułamków roku (§ 16 ust. 3).

11. Były pracownik, wydalony ze służby, nabywa prawo do zaopatrzenia emerytalnego (ust. 9) w razie:

1) darowania skutków skazania na dodatkową karę utraty praw publicznych (§ 17 ust. 2 i 3);

2) darowania skutków wydalenia (§ 17 ust. 2 i 3);

3) wydania orzeczenia dyscyplinarnego we wznowionym postępowaniu dyscyplinarnym, opiewającego na karę zwolnienia ze służby (ust. 9).

§ 15. 6

1.  Dla ustalenia podstawy wymiaru zaopatrzenia emerytalnego przyjmuje się 60% uposażania zasadniczego należnego w ostatnim miesiącu przed rozwiązaniem stosunku służbowego według stawek uposażenia zasadniczego obowiązujących w dniu 31 grudnia 1952 r., podniesionych o 49%, bez względu na to, czy stosunek służbowy został rozwiązany przed czy też po 1 stycznia 1953 r. Przepisu tego nie stosuje się do nowoutworzonych stanowisk opłacanych według stawek nie mających odpowiednika w stawkach obowiązujących w dniu 31 grudnia 1952 r.; w tych przypadkach dla ustalenia podstawy wymiaru zaopatrzenia emerytalnego przyjmuje się 60% uposażenia zasadniczego należnego w ostatnim miesiącu przed rozwiązaniem stosunku służbowego.

2. Gdyby ustalone w myśl niniejszego rozporządzenia zaopatrzenie dla emeryta przewyższało 447 zł miesięcznie, a zaopatrzenie dla wdowy 224 zł miesięcznie, emeryt otrzymuje zaopatrzenie w wysokości 447 zł miesięcznie, wdowa zaś - zaopatrzenie w wysokości 224 zł.

§  16.

1. Za okres 15 lat wysługi emerytalnej zaopatrzenie emerytalne wynosi 40% sumy, przyjętej dla ustalenia podstawy wymiaru (§ 15). Za każdy następny rok wysługi emerytalnej zaopatrzenie wzrasta o 3% aż do 100% sumy, przyjętej dla ustalenia podstawy wymiaru, co stanowi pełny wymiar zaopatrzenia emerytalnego przy 35 latach lub więcej wysługi emerytalnej.

2. W razie nabycia prawa do zaopatrzenia emerytalnego przed osiągnięciem 15 lat wysługi emerytalnej (§ 14 ust. 3 i 4) zaopatrzenie wynosi za okres wysługi emerytalnej do 10 lat włącznie 30% sumy, przyjętej dla ustalenia podstawy wymiaru (§ 15); za każdy następny rok wysługi do 15 lat włącznie wzrasta o 2% tej sumy.

3. Ułamki roku, wynoszące 6 miesięcy lub więcej, liczy się przy wymiarze zaopatrzenia emerytalnego jako cały rok, poniżej zaś 6 miesięcy nie liczy się.

4. Każdy pełny rok służby pracowników, zajętych stale na parowozie, wagonie motorowym lub elektrowozie, oraz pracowników w służbie konduktorskiej zajętych stale przy obsłudze pociągów tudzież manewrowych, ustawiaczy i starszych ustawiaczy, zajętych stale przy przetokach, liczy się przy wymiarze zaopatrzenia jako 14 miesięcy. Ułamki roku liczy się pojedynczo.

5. Okres wojskowej służby polskiej od dnia rozpoczęcia do dnia zakończenia działań wojennych liczy się przy wymiarze zaopatrzenia podwójnie. Również podwójnie liczy się przy wymiarze zaopatrzenia okres służby cywilnej, państwowej lub w P.K.P. odbytej na terenie operacyjnym, podległym dowództwu armii od dnia rozpoczęcia do dnia zakończenia działań wojennych.

6. Okresy, zaliczone do wysługi emerytalnej na podstawie ust. 4 i 5, mają wpływ nie tylko na wymiar, ale też na nabycie prawa do zaopatrzenia.

7. Okresy, zaliczone do wysługi emerytalnej na podstawie §§ 4 ust. 4 pkt 1), 2), 4) i 52 ust. 3 mają wpływ tylko na wymiar zaopatrzenia, a nie na nabycie prawa do zaopatrzenia.

8. Jeżeli emeryt rości sobie prawo do zaopatrzenia emerytalnego w wyższym wymiarze, aniżeli wypada z danych zawartych w jego aktach osobistych, powinien udowodnić swe roszczenia dokumentami. Wyższe zaopatrzenie otrzymuje emeryt od dnia pierwszego następującego miesiąca po udowodnieniu tego roszczenia.

§  17.

1. Prawo do pobierania zaopatrzenia emerytalnego nabywa uprawniony od dnia następującego po rozwiązaniu stosunku służbowego.

2. W przypadkach, określonych w § 14 ust. 11, prawo pobierania zaopatrzenia emerytalnego lub odszkodowania za nieszczęśliwe wypadki powstaje od pierwszego dnia miesiąca następującego po dniu darowania skutków skazania albo wydalenia ze służby, albo też wydania orzeczenia dyscyplinarnego we wznowionym postępowaniu dyscyplinarnym.

3. W przypadkach, określonych w § 14 ust. 9, prawo pobierania zaopatrzenia emerytalnego powstaje od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym uprawniony ukończył 60 lat albo w którym stwierdzono co najmniej 65% trwałej fizycznej lub umysłowej niezdolności do pracy; prawo to jednak nie może powstać wcześniej od dnia zwolnienia ze służby.

§  18.

1. Właściwa władza może poddawać oględzinom lekarskim emeryta, który nabył prawo do zaopatrzenia emerytalnego przez rozwiązanie stosunku służbowego z powodów wymienionych w § 14 ust. 3, 4, 6 i 7, a który nie ukończył jeszcze 65 lat. W razie stwierdzenia, że emeryt odzyskał zdolność do pełnienia obowiązków służbowych, właściwa władza może powołać go na służbę z uposażeniem zasadniczym, odpowiadającym co najmniej ostatnio pobieranemu przez emeryta uposażeniu zasadniczemu w służbie czynnej. W razie ponownego rozwiązania stosunku służbowego pracownik nie może otrzymać zaopatrzenia emerytalnego niższego od zaopatrzenia, które pobierałby, gdyby nie powołano go na służbę.

2. Emeryt, który nabył prawo do zaopatrzenia emerytalnego przez rozwiązanie stosunku służbowego z innych powodów niż wymienione w ust. 1, a który nie ukończył jeszcze 65 lat, może być w każdej chwili powołany na służbę z uposażeniem zasadniczym, odpowiadającym co najmniej ostatnio pobieranemu przez emeryta uposażeniu zasadniczemu w służbie czynnej. W razie ponownego rozwiązania stosunku służbowego pracownik nie może otrzymać zaopatrzenia emerytalnego niższego od zaopatrzenia, które pobierałby, gdyby nie powołano go na służbę.

3. Przepisów ust. 1 i 2 nie stosuje się do przypadków, w których pracownik ma prawo domagać się zwolnienia ze służby.

4. Emeryt, który nabył prawo do zaopatrzenia emerytalnego na podstawie § 14 ust. 9, albo pracownik, który został zwolniony ze służby na podstawie prawomocnego orzeczenia dyscyplinarnego, może być przez władzę właściwą lub na własne żądanie poddawany badaniu lekarskiemu w celu stwierdzenia stopnia niezdolności do pracy tylko raz na rok.

5. Do emerytów, powołanych do służby wojskowej wskutek mobilizacji ze względów na bezpieczeństwo Państwa, albo powołanych do wojskowej służby komunikacji w obronie Państwa, stosuje się odpowiednio przepisy o uposażeniu pracowników w służbie czynnej.

6. Emeryt, któremu na podstawie § 14 ust. 6 i 7 doliczono przy wymiarze zaopatrzenia emerytalnego pewną ilość lat do wysługi emerytalnej z powodu niezdolności do zarobkowania, może być poddany każdego czasu oględzinom lekarskim. W razie stwierdzenia procentowego zmniejszenia się tej niezdolności poniżej procentu, który brany był za podstawę przy doliczeniu pewnej ilości lat albo też braku w tej niezdolności związku przyczynowego ze służbą (§ 14 ust. 6 i 7), zmniejsza się zaopatrzenie przez obniżenie wysługi emerytalnej o ilość lat, doliczoną z tytułu tej niezdolności.

7. Dla oceny zdolności do pełnienia obowiązków służbowych oraz zdolności do zarobkowania, miarodajne jest we wszystkich przypadkach przewidziane w rozporządzeniu niniejszym orzeczenie kolejowej komisji lekarskiej.

§  19.

1. Wypłatę zaopatrzenia emerytalnego wstrzymuje się:

1) na okres przebywania ponad 6 miesięcy poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej z wyjątkiem, jeżeli Minister Skarbu udzieli zezwolenia na pobieranie tego zaopatrzenia;

2) na okres przebywania w zakładzie dla umysłowo chorych, jeżeli połączone z tym koszty ponosi P.K.P. (§§ 36, 37 i 48);

3) 7  (skreślony);

4) 8  (skreślony);

5) w razie, jeżeli uprawniony nie zrealizuje prawa wyboru zaopatrzenia (§ 6 ust. 3);

6) w razie, jeżeli uprawniony dokona wyboru innego zaopatrzenia wypłacanego z funduszów państwowych (§ 6 ust. 1);

7) w przypadkach, przewidzianych w §§ 13 ust. 3 i 60 ust. 3.

2. Wypłatę zaopatrzenia emerytalnego wstrzymuje się również w razie nieprawomocnego wyroku sądowego, orzekającego karę dodatkową utraty praw publicznych. W razie uchylenia wyroku w części dotyczącej kary dodatkowej utraty praw publicznych wznawia się wypłatę zaopatrzenia od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu wydania nieprawomocnego wyroku sądowego, z powodu którego wstrzymano wypłatę zaopatrzenia.

3. Po ustaniu przyczyny, z powodu której wstrzymano wypłatę zaopatrzenia emerytalnego, wznawia się wypłatę zaopatrzenia od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym zgłoszono uzasadnione żądanie wypłaty tego zaopatrzenia.

4. Gdy emeryt nie podda się oględzinom lekarskim w terminie, określonym w wezwaniu, wstrzymuje się wypłatę zaopatrzenia emerytalnego. Wznowienie wypłaty zaopatrzenia emerytalnego następuje od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym dokonano oględzin lekarskich. Wyjątek stanowią przypadki, w których emeryt udowodnił, że uchylenie się od oględzin lekarskich nastąpiło z powodu przeszkód nie do przezwyciężenia; wówczas wypłatę zaopatrzenia emerytalnego wznawia się od dnia wstrzymania.

§ 20. Prawo do zaopatrzenia emerytalnego gaśnie:

1) w razie śmierci emeryta;

2) jeżeli emeryt utraci obywatelstwo polskie;

3) jeżeli emeryt zostanie wyrokiem sądowym prawomocnie skazany na karę dodatkową utraty praw publicznych;

4) jeżeli emeryt powołany na służbę (§ 18) nie uczyni zadość wezwaniu w terminie trzydziestodniowym, licząc od dnia otrzymania wezwania;

5) w razie przyjęcia emeryta na służbę kolejową i objęcia go na podstawie § 1 rozporządzeniem niniejszym (§ 4 ust. 10) lub w razie przyjęcia go na inną służbę państwową, dającą prawo do zaopatrzenia emerytalnego.

§  21.

1. W razie rozwiązania stosunku służbowego i nie nabycia praw do zaopatrzenia emerytalnego z wyjątkiem przypadków, określonych w § 14 ust. 9, pracownik otrzymuje jednorazową odprawę w wysokości: za każdy pełny rok wysługi emerytalnej kwotę w wysokości sumy, przyjętej dla ustalenia podstawy wymiaru zaopatrzenia emerytalnego. Wysokość odprawy nie może przekraczać sześciokrotnej sumy, przyjętej dla ustalenia podstawy wymiaru zaopatrzenia emerytalnego (§ 15).

2. Pracownik nie ma prawa do odprawy w razie rozwiązania stosunku służbowego z powodu:

1) wydalenia z wyjątkiem przypadków, określonych w § 14 ust. 11;

2) dobrowolnego wystąpienia ze służby.

3. Pracownik traci prawo do odprawy, jeżeli w ciągu 6 miesięcy od daty doręczenia mu zawiadomienia o przekazaniu do wypłaty, nie podejmie przyznanej mu odprawy.

§  22.

1. Prawo do zaopatrzenia wdowiego służy:

1) wdowie po emerycie, który w dniu śmierci miał prawo do zaopatrzenia emerytalnego;

2) wdowie po pracowniku, który w dniu śmierci osiągnął co najmniej 5 lat wysługi emerytalnej;

3) wdowie po pracowniku bez względu na okres jego wysługi emerytalnej, jeżeli przyczyną śmierci był nieszczęśliwy wypadek, dający prawo do zaopatrzenia emerytalnego (§ 14 ust. 4);

4) wdowie po byłym pracowniku albo po byłym emerycie w przypadkach określonych w §§ 14 ust. 11 i 40 ust. 1;

5) wdowie po byłym pracowniku w przypadkach, określonych w § 14 ust. 9.

2. Wdowa nie ma prawa do zaopatrzenia wdowiego, jeżeli małżeństwo zostało zawarte przez emeryta, chyba że emeryt po zawarciu małżeństwa wstąpił na służbę P.K.P. i został objęty na podstawie § 1 rozporządzeniem niniejszym. Wyjątek stanowią wdowy, które żyły we wspólności małżeńskiej co najmniej 3 lata przed śmiercią męża, albo wdowy, posiadające dzieci, które mają lub mogłyby mieć prawo do zaopatrzenia sierocego na podstawie rozporządzenia niniejszego (§ 28).

§  23.

1. Zaopatrzenie wdowie wynosi 50% zaopatrzenia emerytalnego, które mąż pobierał ostatnio przed śmiercią lub do którego na podstawie rozporządzenia niniejszego miałby prawo w chwili śmierci.

2. Przepisy § 16 ust. 8 mają odpowiednie zastosowanie do wymiaru zaopatrzeń wdowich.

§ 24. 9

1.  Zaopatrzenie wdowie wypłaca się od dnia następującego po dniu wstrzymania wypłaty uposażenia lub zaopatrzenia emerytalnego męża przez okres 6 miesięcy. Po upływie tego okresu prawo do pobierania zaopatrzenia służy wdowie, jeżeli:

1) jest trwale niezdolna do zarobkowania co najmniej w 66% lub

2) ukończyła 55 rok życia albo

3) wychowuje dzieci uprawnione do zaopatrzeń sierocych, a mianowicie: jeżeli wychowuje jedno dziecko - do czasu ukończenia przez nie 7 roku życia, jeżeli wychowuje dwoje dzieci - przez okres posiadania przez nie uprawnień do zaopatrzeń sierocych, wreszcie, jeżeli wychowuje albo wychowywała troje lub więcej dzieci - bez ograniczenia w czasie.

2. W przypadkach, określonych w § 22 ust. 1 pkt 4, prawo do pobierania zaopatrzenia wdowiego służy od pierwszego dnia miesiąca następującego po dniu darowania skutków skazania lub dyscyplinarnego ukarania męża, albo wydania orzeczenia dyscyplinarnego we wznowionym postępowaniu dyscyplinarnym, albo też wydania przez dyrektora generalnego kolei państwowych orzeczenia na podstawie § 60 ust. 4 rozporządzenia niniejszego.

3. W przypadkach wstrzymania przez dyrektora generalnego kolei państwowych wypłaty zaopatrzenia emerytalnego (§ 60 ust. 3) prawo do pobierania zaopatrzenia wdowiego służy od pierwszego dnia miesiąca następującego po dniu śmierci męża.

4. W przypadkach, określonych w § 22 ust. 1 pkt 5, prawo do pobierania zaopatrzenia wdowiego służy od pierwszego dnia miesiąca następującego po dniu śmierci męża.

5. W przypadkach, wymienionych w ust. 2, 3 i 4, wypłata zaopatrzenia wdowiego następuje od terminów określonych w tych ustępach, jeżeli równocześnie spełni się jeden z warunków podanych w ust. 1 pkt 1, 2 i 3; gdy jeden z tych warunków spełni się w terminie późniejszym, wypłata zaopatrzenia wdowiego następuje od pierwszego dnia miesiąca po jego spełnieniu.

6. Ograniczeń z ust. 1 nie stosuje się do wdów po pracownikach lub emerytach zmarłych wskutek działań wojennych lub represji stosowanych przez okupanta albo nieszczęśliwego wypadku z powodu służby, albo też aktów terrorystycznych wrogów ustroju demokratycznego Państwa Polskiego.

§  25.

1. Wypłatę zaopatrzenia wdowiego wstrzymuje się:

1) na okres przebywania ponad 6 miesięcy poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej z wyjątkiem, jeżeli Minister Skarbu udzieli zezwolenia na pobieranie tego zaopatrzenia;

2) 10  (skreślony);

3) 11  (skreślony);

4) w razie, jeżeli uprawniona osoba nie zrealizuje prawa wyboru zaopatrzenia (§ 6 ust. 3);

5) w razie, jeżeli uprawniona osoba dokona wyboru innego zaopatrzenia, wypłacanego z funduszów państwowych (§ 6 ust. 1);

6) w przypadkach, przewidzianych w §§ 13 ust. 3 i 60 ust. 3;

7) 12  w razie, jeżeli uprawniona osoba nie odpowiada żadnemu z warunków wymienionych w § 24 ust. 1 pkt 1, 2 i 3.

2.  Wypłatę zaopatrzenia wdowiego wstrzymuje się również w razie nieprawomocnego wyroku sądowego, orzekającego karę dodatkową utraty praw publicznych. W razie uchylenia wyroku w części dotyczącej kary dodatkowej utraty praw publicznych wznawia się wypłatę zaopatrzenia od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu wydania nieprawomocnego wyroku sądowego, z powodu którego wstrzymano wypłatę zaopatrzenia.

3. 13  Po ustaniu przyczyny, z powodu której wstrzymano wypłatę zaopatrzenia wdowiego, wznawia się wypłatę tego zaopatrzenia od pierwszego dnia miesiąca następującego po zgłoszeniu żądania wypłaty, z wyjątkiem przypadku przewidzianego w ust. 1 pkt 7; w tym przypadku wypłatę zaopatrzenia wznawia się w terminie określonym w § 24 ust. 5.

§ 26.  Prawo do zaopatrzenia wdowiego gaśnie:

1) w razie śmierci wdowy;

2) jeżeli wdowa utraci obywatelstwo polskie;

3) jeżeli wdowa zostanie wyrokiem sądowym prawomocnie skazana na karę dodatkową utraty praw publicznych;

4) jeżeli wdowa zawrze związek małżeński (§ 27 ust. 2).

§  27.

1. Wdowa po pracowniku, która nie nabyła prawa do zaopatrzenia wdowiego, otrzymuje jednorazową odprawę w wysokości sześciokrotnej sumy przyjętej dla ustalenia podstawy wymiaru zaopatrzenia emerytalnego (§ 15).

2. W razie zawarcia związku małżeńskiego wdowa otrzymuje jednorazową odprawę w wysokości dwudziestoczterokrotnej sumy ostatnio pobieranego miesięcznie zaopatrzenia wdowiego (§ 26 pkt 4).

§  28.

1. 14  Prawo do zaopatrzeń sierocych służy dzieciom z małżeństwa, pozamałżeńskim, przysposobionym, pasierbom oraz przyjętym na wychowanie dzieciom ofiar wojny:

1) emeryta, który w dniu śmierci miał prawo do zaopatrzenia emerytalnego;

2) pracownika, który w dniu śmierci miał co najmniej 5 lat wysługi emerytalnej;

3) pracownika, bez względu na okres wysługi emerytalnej, jeżeli przyczyną śmierci jego był nieszczęśliwy wypadek uprawniający do pobierania zaopatrzenia emerytalnego (§ 14 ust. 4);

4) byłego pracownika albo byłego emeryta w przypadkach, określonych w §§ 14 ust. 11 i 40 ust. 1;

5) byłego pracownika w przypadkach, określonych w § 14 ust. 9.

2. Prawo do zaopatrzeń sierocych służy dzieciom po matce pracownicy-emerytki w przypadkach, wymienionych w ust. 1, jeżeli:

1) ojciec jest niezdolny do pracy i nie może zapewnić dzieciom utrzymania;

2) ojciec nie żyje, dzieci zaś nie mają po nim prawa do zaopatrzeń sierocych.

§  29.

1. Zaopatrzenie sieroce na każdą sierotę wynosi:

1) w razie śmierci ojca, jeżeli matka ma prawo do pobierania zaopatrzenia wdowiego, 25% sumy zaopatrzenia wdowiego, z tym ograniczeniem, że suma zaopatrzeń, przyznanych wszystkim sierotom nie może przewyższać 500% sumy zaopatrzenia wdowiego;

2) w razie śmierci ojca, jeżeli matka nie żyje lub też nie ma prawa do zaopatrzenia wdowiego (§§ 22 i 26), albo też na podstawie § 25 nie pobiera zaopatrzenia wdowiego, 25% sumy zaopatrzenia emerytalnego, które pobierał ojciec, albo też do którego na podstawie rozporządzenia niniejszego miałby prawo w chwili śmierci; łączna suma zaopatrzeń sierocych, wymierzonych na podstawie punktu niniejszego, nie może przewyższać 100% sumy zaopatrzenia emerytalnego ojca;

3) w razie śmierci matki (pracownicy-emerytki) (§ 28 ust. 2) 25% sumy zaopatrzenia emerytalnego, które zmarła pobierała, albo też do którego na podstawie rozporządzenia niniejszego miałaby prawo w chwili śmierci; łączna suma zaopatrzeń sierocych, wymierzonych na podstawie niniejszego punktu nie może przewyższać 100% sumy zaopatrzenia emerytalnego matki.

2. Jeżeli pozostało więcej niż czworo sierot mających prawo do zaopatrzeń sierocych i wskutek tego suma normalnych zaopatrzeń sierocych przewyższałaby 100% sumy zaopatrzenia (ust. 1 pkt 1, 2 i 3), zmniejsza się odpowiednio i równomiernie poszczególne zaopatrzenia sieroce.

3. Zaopatrzenia sieroce zmniejszone na podstawie ust. 2 podwyższa się odpowiednio i równomiernie aż do normalnej wysokości w miarę jak poszczególne sieroty tracą prawo do pobierania zaopatrzeń.

4. Przepisy § 16 ust. 8 mają odpowiednio zastosowanie do wymiaru zaopatrzeń sierocych.

§  30.

1. Prawo do pobierania zaopatrzeń sierocych służy od dnia następującego po dniu wstrzymania wypłaty uposażenia ojca (matki) lub zaopatrzenia emerytalnego ojca (matki).

2. Sierotom, urodzonym w ciągu 300 dni po śmierci ojca, prawo do pobierania zaopatrzenia sierocego służy od dnia następującego po dniu urodzenia.

3. 15  W przypadkach, określonych w § 28 ust. 1 pkt 4, prawo do pobierania zaopatrzenia sierocego służy od pierwszego dnia miesiąca, następującego po dniu darowania skutków skazania lub dyscyplinarnego ukarania ojca, albo wydania orzeczenia dyscyplinarnego we wznowionym postępowaniu dyscyplinarnym, albo też wydania przez dyrektora generalnego kolei państwowych decyzji na podstawie § 60 ust. 4 rozporządzenia niniejszego.

4.   ¹⁶  W przypadkach wstrzymania przez dyrektora generalnego kolei państwowych wypłaty zaopatrzenia emerytalnego (§ 60 ust. 3) prawo do pobierania zaopatrzenia sierocego służy od pierwszego dnia miesiąca, następującego po dniu śmierci ojca.

5.  W przypadkach, określonych w § 28 ust. 1 pkt 5, prawo do pobierania zaopatrzenia sierocego służy od pierwszego dnia miesiąca, następującego po dniu śmierci ojca.

§  31.

1. Wypłatę zaopatrzenia sierocego wstrzymuje się:

1) na okres przebywania ponad 6 miesięcy poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej z wyjątkiem, jeżeli Minister Skarbu udzieli zezwolenia na pobieranie tego zaopatrzenia;

2) na okres pobierania jakiegokolwiek uposażenia (wynagrodzenia) z funduszów państwowych lub z funduszów samorządu terytorialnego, gospodarczego, albo też z funduszów instytucji powszechnego ubezpieczenia społecznego;

3) 17  (skreślony);

4) w razie, jeżeli uprawniona osoba nie zrealizuje prawa wyboru zaopatrzenia (§ 6 ust. 3);

5) w razie, jeżeli uprawniona osoba dokona wyboru innego zaopatrzenia wypłacanego z funduszów państwowych (§ 6 ust. 1);

6) w przypadkach przewidzianych w §§ 13 ust. 3 i 60 ust. 3.

2. Wypłatę zaopatrzenia sierocego wstrzymuje się również w razie nieprawomocnego wyroku sądowego, orzekającego karę dodatkową utraty praw publicznych. W razie uchylenia wyroku w części dotyczącej kary dodatkowej utraty praw publicznych wznawia się wypłatę zaopatrzenia od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu wydania nieprawomocnego wyroku sądowego, z powodu którego wstrzymano wypłatę zaopatrzenia.

3. Po ustaniu przyczyny, z powodu której wstrzymano wypłatę zaopatrzenia sierocego, wznawia się wypłatę tego zaopatrzenia od pierwszego dnia miesiąca następującego po zgłoszeniu żądania wypłaty.

§ 32. Prawo do zaopatrzenia sierocego gaśnie:

1) w razie śmierci sieroty;

2) jeżeli sierota utraci obywatelstwo polskie;

3) z dniem ukończenia przez sierotę 18 lat z wyjątkiem przypadków wymienionych w § 33;

4) jeżeli sierota zawrze związek małżeński;

5) jeżeli sierota zostanie wyrokiem sądowym prawomocnie skazana na karę dodatkową utraty praw publicznych.

§  33.

1. Sierocie, która po ukończeniu 18 lat życia odbywa nauki w zakładach naukowych, albo też odbywa bezpłatną praktykę wymaganą do nabycia kwalifikacyj, koniecznych do wykonywania danego zawodu, przyznaje się zaopatrzenie sieroce najdłużej do ukończenia 24 lat.

2. 18  Dyrektor generalny kolei państwowych może przyznać zaopatrzenie sierocie, która ukończyła 18 lat, jeżeli z powodu choroby albo ułomności fizycznych lub umysłowych jest niezdolna do zarobkowania (§ 18 ust. 7), albo też gdy ukończyła 24 lata i odbywa naukę w zakładach naukowych uznanych przez Państwo.

3.  Zaopatrzenie sieroce przyznaje się na podstawie ust. 1 i 2 na każdy rok kalendarzowy osobno i tylko w przypadkach, gdy sierota nie ma własnych źródeł utrzymania.

§  34.

1. Dzieci pracownika, nie mające prawa do zaopatrzeń sierocych, otrzymują łącznie jednorazową odprawę w wysokości sześciokrotnej sumy, przyjętej dla ustalenia podstawy wymiaru zaopatrzenia emerytalnego (§ 15), jeżeli w dniu śmierci ojca nie ukończyły 18 lat i były do jego śmierci na jego utrzymaniu, oraz jeżeli wdowa nie żyje albo też nie ma prawa do odprawy z mocy § 27 ust. 1.

2. Uprawnienie z ust. 1 po matce (pracownicy), służy dzieciom nie mającym po niej ani też po ojcu prawa do zaopatrzeń sierocych, jeżeli ojciec jest niezdolny do pracy i nie może zapewnić im utrzymania lub jeżeli nie żyje, oraz jeżeli w dniu śmierci matki (pracownicy) nie ukończyły 18 lat i były do jej śmierci na jej utrzymaniu.

§  35.

1. Żonie i dzieciom pracownika, który zaginął na terenie działań wojennych lub na terenie zajętym przez nieprzyjaciela, o ile nie odnajdzie się najpóźniej w ciągu roku od dnia zakończenia działań wojennych - służy na zasadach i warunkach rozporządzenia niniejszego prawo do tymczasowego zaopatrzenia w wysokości zaopatrzenia wdowiego i sierocego, jeśli nie przysługuje im z powyższego tytułu prawo do uposażenia kolejowego lub prawo do uposażenia wojskowego.

2. Żonie i dzieciom emeryta, który zaginął na terenie działań wojennych lub na terenie zajętym przez nieprzyjaciela, służy na zasadach i warunkach rozporządzenia niniejszego prawo do tymczasowego zaopatrzenia w wysokości zaopatrzenia wdowiego i sierocego od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym emeryt zaginął.

3. Żonie oraz dzieciom pracownika lub emeryta, który zaginął w innych okolicznościach, Minister Komunikacji może przyznać tymczasowe zaopatrzenie w wysokości zaopatrzenia wdowiego i sierocego, wypłacane na zasadach i warunkach rozporządzenia niniejszego.

4. Wypłatę tymczasowego zaopatrzenia (ust. 1, 2 i 3) wstrzymuje się, jeżeli osoba uprawniona po upływie okresu wymaganego ustawowo do sądowego uznania zaginionego za zmarłego nie przedstawi dowodów, że wszczęła kroki we właściwym sądzie w celu uzyskania odpowiedniego orzeczenia.

5. Prawo do tymczasowego zaopatrzenia, przyznanego na podstawie ust. 1, 2 i 3 wygasa w razie:

1) powrotu pracownika lub emeryta z dniem ostatnim miesiąca, w którym pracownik lub emeryt powrócił;

2) przyznania zaopatrzenia wdowiego lub sierocego na podstawie §§ 22, 28 i 33 z dniem poprzedzającym dzień, od którego powstaje prawo do zaopatrzenia wdowiego lub sierocego.

6. Sumy, wypłacone tytułem tymczasowego zaopatrzenia wdowiego i sierocego, potrąca się w razie:

1) powrotu pracownika - z jego uposażenia, ale tylko w przypadku, gdy mu za czas zaginięcia przysługuje uposażenie;

2) powrotu emeryta - z jego zaopatrzenia emerytalnego.

§ 36. Żonie emeryta, umieszczonego w zakładzie dla umysłowo chorych (§ 19 ust. 1 pkt 2), służy na zasadach i warunkach rozporządzenia niniejszego na okres wstrzymania wypłaty zaopatrzenia emerytalnego i odszkodowania za nieszczęśliwe wypadki prawo do zaopatrzenia w wysokości zaopatrzenia wdowiego i 50% odszkodowania, wstrzymanego emerytowi, nie więcej jednak jak odszkodowanie należne wdowie na podstawie § 43.

§ 37. Dzieciom emeryta, umieszczonego w zakładzie dla umysłowo chorych (§§ 19 ust. 1 pkt 2 i 48), służy na zasadach i warunkach rozporządzenia niniejszego na okres wstrzymania wypłaty zaopatrzenia emerytalnego i odszkodowania za nieszczęśliwe wypadki prawo do zaopatrzenia sierocego i 25% odszkodowania, nie więcej jednak jak odszkodowanie należne sierocie na podstawie § 44.

§  38.

1. Minister Komunikacji może przyznać na zasadach i warunkach rozporządzenia niniejszego zaopatrzenie w wysokości zaopatrzenia wdowiego lub sierocego:

1) żonie oraz dzieciom pracownika, tudzież wdowie i sierotom po pracowniku, który w chwili rozwiązania stosunku służbowego nie nabył prawa do zaopatrzenia emerytalnego z powodów wydalenia ze służby;

2) żonie oraz dzieciom b. emeryta, tudzież wdowie i sierotom po b. emerycie, który na podstawie § 20 pkt 3 utracił prawo do zaopatrzenia emerytalnego.

2. Prawo do tego zaopatrzenia gaśnie w razie przyznania zaopatrzenia emerytalnego oraz w razie przyjęcia byłego pracownika lub przyjęcia albo powołania emeryta na służbę P.K.P. i objęcia go przepisami § 1, albo też na inną służbę państwową, dającą prawo do zaopatrzenia emerytalnego.

§  39.

1. 19  Emeryt, pobierający zaopatrzenie emerytalne ma prawo do dodatku rodzinnego w wysokości 500 zł miesięcznie na każdego członka rodziny.

2.  Za członka rodziny uważa się pozostającą na utrzymaniu emeryta żonę lub męża niezdolnego do zarobkowania i całkowicie utrzymywanego przez żonę-emerytkę oraz dzieci w wieku do 14 lat, a jeżeli uczęszczają do szkół, uznanych przez Państwo, albo odbywają bezpłatną praktykę, wymaganą do nabycia kwalifikacji, koniecznych do wykonywania danego zawodu - do ukończenia 24 lat.

3. 20  Dyrektor generalny kolei państwowych może przyznać emerytowi dodatek na dziecko, które ukończyło 14 lat, jeżeli z powodu choroby albo ułomności fizycznych lub umysłowych jest niezdolne do zarobkowania, albo też gdy ukończyło 24 lata i odbywa nauki w zakładach naukowych uznanych przez Państwo.

4.  W przypadkach, przewidzianych w ust. 2 i 3, gdy dziecko ukończyło 14 lat, dodatek rodzinny przyznaje się na każdy rok kalendarzowy osobno.

§  40.

1. Osoby, które na podstawie §§ 20 pkt 3, 26 pkt 3, 32 pkt 5, 47 pkt 3 utraciły prawo do zaopatrzenia emerytalnego, wdowiego, sierocego lub odszkodowania za nieszczęśliwe wypadki, odzyskują to prawo w razie darowania skutków skazania sądowego.

2. W przypadkach, określonych w ust. 1, prawo pobierania zaopatrzenia emerytalnego, wdowiego, sierocego lub odszkodowania za nieszczęśliwe wypadki powstaje od pierwszego dnia miesiąca następującego po dniu darowania skutków skazania.

§ 41. 21

1.  Jeżeli prawo do zaopatrzenia emerytalnego, wdowiego, sierocego lub odszkodowania za nieszczęśliwe wypadki powstanie przed pierwszym dniem miesiąca kalendarzowego, to należne zaopatrzenie albo odszkodowanie do pierwszego dnia najbliższego miesiąca oblicza się w wysokości dziennej po ¹/₃₀ części należnego miesięcznego zaopatrzenia lub odszkodowania.

2. Jeżeli w wyniku obliczenia świadczeń pieniężnych należnych na podstawie niniejszego rozporządzenia przypadałaby do wypłaty końcówka w groszach, to do 49 groszy zaokrągla się kwotę do pełnego złotego w dół, ponad zaś 49 groszy - do pełnego złotego w górę.

⁵ § 14 ust. 9 zmieniony przez § 1 pkt 3 rozporządzenia z dnia 30 listopada 1949 r. (Dz.U.49.61.477) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 stycznia 1949 r.

⁶ § 15:

- zmieniony przez § 1 pkt 4 rozporządzenia z dnia 30 listopada 1949 r. (Dz.U.49.61.477) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 stycznia 1949 r.

- zmieniony przez § 1 pkt 2 rozporządzenia z dnia 4 lutego 1953 r. (Dz.U.53.11.41) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 4 stycznia 1953 r.

⁷ § 19 ust. 1 pkt 3 skreślony przez § 1 pkt 5 rozporządzenia z dnia 30 listopada 1949 r. (Dz.U.49.61.477) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 stycznia 1949 r.

⁸ § 19 ust. 1 pkt 4 skreślony przez § 1 pkt 5 rozporządzenia z dnia 30 listopada 1949 r. (Dz.U.49.61.477) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 stycznia 1949 r.

⁹ § 24 zmieniony przez § 1 pkt 6 rozporządzenia z dnia 30 listopada 1949 r. (Dz.U.49.61.477) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 stycznia 1949 r.

¹⁰ § 25 ust. 1 pkt 2 skreślony przez § 1 pkt 7 lit. a) rozporządzenia z dnia 30 listopada 1949 r. (Dz.U.49.61.477) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 stycznia 1949 r.

¹¹ § 25 ust. 1 pkt 3 skreślony przez § 1 pkt 7 lit. a) rozporządzenia z dnia 30 listopada 1949 r. (Dz.U.49.61.477) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 stycznia 1949 r.

¹² § 25 ust. 1 pkt 7 dodany przez § 1 pkt 7 lit. a) rozporządzenia z dnia 30 listopada 1949 r. (Dz.U.49.61.477) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 stycznia 1949 r.

¹³ § 25 ust. 3 zmieniony przez § 1 pkt 7 lit. b) rozporządzenia z dnia 30 listopada 1949 r. (Dz.U.49.61.477) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 stycznia 1949 r.

¹⁴ § 28 ust. 1 zmieniony przez § 1 pkt 8 rozporządzenia z dnia 30 listopada 1949 r. (Dz.U.49.61.477) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 stycznia 1949 r.

¹⁵ § 30 ust. 3 zmieniony przez § 1 pkt 13 rozporządzenia z dnia 30 listopada 1949 r. (Dz.U.49.61.477) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 stycznia 1949 r.

¹⁶ § 30 ust. 4 zmieniony przez § 1 pkt 13 rozporządzenia z dnia 30 listopada 1949 r. (Dz.U.49.61.477) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 stycznia 1949 r.

¹⁷ § 31 ust. 1 pkt 3 skreślony przez § 1 pkt 9 rozporządzenia z dnia 30 listopada 1949 r. (Dz.U.49.61.477) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 stycznia 1949 r.

¹⁸ § 33 ust. 2 zmieniony przez § 1 pkt 13 rozporządzenia z dnia 30 listopada 1949 r. (Dz.U.49.61.477) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 stycznia 1949 r.

¹⁹ § 39 ust. 1 zmieniony przez § 1 rozporządzenia z dnia 23 maja 1947 r. (Dz.U.47.42.209) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 kwietnia 1947 r.

²⁰ § 39 ust. 3 zmieniony przez § 1 pkt 13 rozporządzenia z dnia 30 listopada 1949 r. (Dz.U.49.61.477) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 stycznia 1949 r.

²¹ § 41 zmieniony przez § 1 pkt 3 rozporządzenia z dnia 4 lutego 1953 r. (Dz.U.53.11.41) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 4 stycznia 1953 r.