Rozdział 2 - Ustalanie wysokości należności z nie umorzonych zobowiązań pieniężnych. A. PRZEPISY OGÓLNE. - Zaciąganie nowych i określanie wysokości nie umorzonych zobowiązań pieniężnych.
Dziennik Ustaw
Dz.U.1949.45.332
Akt obowiązujący Wersja od: 1 października 1990 r.
Rozdział II.
Ustalanie wysokości należności z nie umorzonych zobowiązań pieniężnych.
Ustalanie wysokości należności z nie umorzonych zobowiązań pieniężnych.
A. PRZEPISY OGÓLNE.
Spłata należności z zobowiązań pieniężnych powstałych z jakiegokolwiek tytułu publiczno- lub prywatno-prawnego przed dniem wejścia w życie niniejszego dekretu, a do dnia tego nie umorzonych, może nastąpić tylko w pieniądzu polskim.
1.
Wysokości należności z zobowiązań wyrażonych w złotych określa suma złotych, na którą zobowiązanie opiewa.2.
W zobowiązaniach wyrażonych w złotych w złocie liczy się jeden złoty za jednego złotego w złocie.3.
Przepisy ust. 1 i 2 stosuje się również do należności, które zostały przerachowane na walutę polską z mocy ustaw szczególnych.Zawarte w zobowiązaniach pieniężnych zastrzeżenia o walucie lub walutach obcych, mających alternatywnie z walutą polską stanowić środek zapłaty, uważa się za nie istniejące. W zobowiązaniach, zawierających takie zastrzeżenia, wysokość należności określa wyłącznie suma wyrażona w walucie polskiej.
1.
Wysokość należności z zobowiązań pieniężnych wyrażonych w obcej walucie - lub zawierających zastrzeżenie zapłaty według równowartości (kursu) zagranicznej jednostki pieniężnej, oblicza się w złotych:a)
dla zobowiązań powstałych przed dniem 1 września 1939 r. - według ostatniego oficjalnego kursu danej jednostki pieniężnej, notowanego przed dniem 1 września 1939 r., b)
dla zobowiązań powstałych po dniu 16 grudnia 1945 r. - według stawek przeliczeniowych, stosowanych w dniu powstania zobowiązania przez Narodowy Bank Polski dla danej jednostki obcej waluty przy rozrachunkach z tytułu zagranicznych obrotów towarowych.2.
Wysokość należności z zobowiązań pieniężnych zawierających zastrzeżenie zapłaty zagranicznymi monetami złotymi lub według równowartości złota w zagranicznej jednostce pieniężnej oblicza się w złotych:a)
dla zobowiązań powstałych przed dniem 1 września 1939 r. - według stawek ostatniego kursu (równowartości) kruszcu złotego, notowanego przed dniem 1 września 1939 r., b)
dla zobowiązań powstałych po dniu 16 grudnia 1945 r. - według stawki równowartości kruszcu złotego stosowanej przez Narodowy Bank Polski w dniu powstania zobowiązania.3.
Przepis ustępu poprzedzającego stosuje się tylko wówczas jeżeli obowiązujące w dniu zapłaty prawo kraju, którego waluta wymieniona jest w zastrzeżeniu, uznaje ważność takiego zastrzeżenia. W razie przeciwnym stosuje się przepis ust. 1.4.
Minister Skarbu ogłosi w Monitorze Polskim wysokość oficjalnych kursów walut obcych i kruszcu, notowanych ostatnio przed dniem 1 września 1939 r.1.
Zobowiązania pieniężne, przerachowane wskutek zarządzenia obcej władzy z waluty polskiej na obcą, wprowadzoną podczas wojny jako środek obiegowy na obszarach wchodzących obecnie w skład Państwa Polskiego, ulegają przywróceniu do stanu poprzedniego przez przerachowanie ich na walutę polską z uwzględnieniem dokonanych spłat, o ile prawo polskie uznaje te spłaty za ważne. Przerachowanie następuje w tym samym stosunku, w jakim nastąpiło poprzednie przerachowanie z waluty polskiej na obcą.2.
Zobowiązania pieniężne, przerachowane wskutek zarządzenia obcej władzy podczas wojny z waluty zagranicznej na walutę obcą, posiadającą w czasie przerachowania obieg na obszarze, wchodzącym obecnie w skład Państwa Polskiego, ulegają przywróceniu do stanu poprzedniego, a następnie przerachowaniu na walutę polską (art. 8).1.
Zobowiązania pieniężne, powstałe na obszarach wchodzących obecnie w skład Państwa Polskiego, a wyrażone w walucie obcej, stanowiącej w dniu powstania zobowiązań obiegowy środek płatniczy na tych obszarach, przerachowane będą na złote w stosunku: 1 złoty za jednostkę waluty obcej, na którą zobowiązanie opiewa.2.
Jednakże zobowiązania pieniężne, wyrażone w markach niemieckich, powstałe po dniu 1 września 1939 r. na tej części obszaru Państwa Polskiego, na której władze okupacyjne wprowadziły markę niemiecką jako obiegowy środek płatniczy, będą przerachowane na złote w stosunku 1 marka równa się 2 złote.1.
Wysokość należności z zobowiązań, określonych według innego niż pieniądz miernika wartości, przelicza się na złote na podstawie przeciętnej ceny rynkowej za dobro przyjęte jako miernik wartości, w czasie i miejscu powstania zobowiązania.2.
Jeżeli dobrem przyjętym jako miernik wartości jest kruszec złoty, stosuje się przepis art. 8 ust. 2.3.
Przepisu ust. 1 nie stosuje się w przypadkach wymienionych w art. 3.1.
Sąd orzeknie na wniosek wierzyciela prócz obowiązku zapłaty należności według zasad określonych w art. 6 - 11 obowiązek dopłaty w przypadku, gdy zobowiązanie pieniężne opiera się na tytule prywatno-prawnym i powstało przed wprowadzeniem do obiegu biletów Narodowego Banku Polskiego, a wierzyciel w chwili powstania zobowiązania i w chwili wystąpienia z wnioskiem o dopłatę czerpał swe dochody wyłącznie bądź z prowadzenia gospodarstwa mało lub średnio-rolnego, bądź z wynagrodzenia za pracę, nie przekraczającego kwoty, której wysokość określi rozporządzenie Rady Ministrów.2.
Obowiązek dopłaty nie może być orzeczony w przypadkach, gdy:a)
zobowiązany czerpie swoje dochody wyłącznie z wynagrodzenia za pracę nie przekraczającego kwoty, określonej na podstawie ust. 1, lub b)
zobowiązany jest wykonawcą narodowych planów gospodarczych w rozumieniu dekretu z dnia 26 kwietnia 1949 r. o nabywaniu i przekazywaniu nieruchomości niezbędnych dla realizacji narodowych planów gospodarczych (Dz. U. R. P. Nr 27, poz. 197) lub c)
wierzyciel nabył wierzytelność w drodze przelewu.3.
Sąd ustala wysokość dopłaty według zasad słuszności uwzględniając materialne położenie obu stron, z tym, że dopłata do każdego złotego nie może przewyższać równowartości 1,75 kg żyta obliczonej w chwili ustalenia dopłaty. Przy zobowiązaniach powstałych w czasie od 1 września 1939 r. do wprowadzenia w obieg biletów Narodowego Banku Polskiego, sąd, ustalając wysokośc dopłaty, uwzględni ponadto ewentualną zwyżkę ceny żyta w miejscu i w chwili powstania zobowiązania w stosunku do ceny z dnia 31 sierpnia 1939 r. i obniży wysokość dopłaty w tym samym stosunku, w jakim cena ta uległa podwyżce.4.
Jeżeli zobowiązanie wyrażone jest w złotych w złocie lub w obcej walucie, podstawą obliczenia wysokości dopłaty jest suma dłużna w złotych, określona według art. 8.5.
Wierzyciel winien udowodnić, że tak w chwili powstania zobowiązania, jak i w chwili wystąpienia z wnioskiem o dopłatę czerpał swoje dochody ze źródeł wymienionych w ust. 1. Dla prowadzących gospodarstwa mało- lub średnio-rolne okoliczność tę stwierdza komisja działająca w gminie zamieszkania wierzyciela. Skład tej komisji, sposób powoływania i tryb postępowania określi rozporządzenie Ministra Administracji Publicznej, wydane w porozumieniu z Ministrem Rolnictwa i Reform Rolnych. Wysokość pobieranego wynagrodzenia za pracę w chwili wystąpienia z wnioskiem o dopłatę stwierdza właściwa władza skarbowa.6.
Z wnioskiem o orzeczenie dopłaty nie można wystąpić po upływie lat dwóch od dnia wejścia w życie niniejszego dekretu.7.
O obowiązku dopłaty orzeka sąd w postępowaniu spornym. Jeżeli jednak zobowiązanie pieniężne jest przedmiotem innego postępowania, sąd orzeka o obowiązku dopłaty w tym postępowaniu.1.
Sąd określi na wniosek osoby zainteresowanej wysokość okresowych świadczeń pieniężnych z tytułu alimentów i rent dożywotnich, ustalonych przed dniem wejścia w życie niniejszego dekretu w drodze umowy, wyroku lub ugody sądowej, uwzględniając sytuację majątkową dłużnika i cel świadczenia, jednakże w kwotach nie przewyższających przeciętnych kosztów utrzymania.2.
Określenie wysokości świadczeń w myśl ust. 1 może dotyczyć tylko świadczeń należnych za okres czasu biegnący od dnia, w którym osoba uprawniona, po dniu wejścia w życie dekretu niniejszego bądź wystąpiła do sądu z wnioskiem o ponowne ustalenie tych roszczeń, bądź wezwała dłużnika do określenia tej wysokości w drodze dobrowolnego porozumienia.3.
Ponowne ustalenie wysokości świadczeń jest niedopuszczalne w przypadku, gdy okresowe świadczenia, wymienione w ust. 1, zostały skapitalizowane. Jeżeli wierzyciel nie pobrał skapitalizowanego świadczenia lub pobrał je tylko częściowo, może zrzec się tego świadczenia i uzyskać uprawnienie do świadczeń okresowych oraz domagać się ponownego ustalenia ich wysokości w zakresie przewidzanym w ust. 1. W przypadku częściowego pobrania skapitalizowanego świadczenia ponownie ustalona wysokość okresowych świadczeń będzie zmniejszona w stosunku, w jakim pozostaje całość skapitalizowanego świadczenia do części już pobranej, chyba że zmniejszenie to sprzeciwia się względom słuszności.1.
Umowa zawarta przez Państwo, po dniu wejścia w życie niniejszego dekretu, może przewidzieć ustalenie należności w sposób odmienny niż przepisany w art. 7 i 8, jeżeli tak w czasie powstania, jak i w czasie wymagalności zobowiązania wierzyciel jest cudzoziemcem w rozumieniu art. 1 ust. 3 dekretu Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 26 kwietnia 1936 r. w sprawie obrotu pieniężnego z zagranicą oraz obrotu zagranicznymi i krajowymi środkami płatniczymi (Dz. U. R. P. z 1938 r. Nr 86, poz. 584).2.
Ust. 1 stosuje się również do umów zawartych przez inne podmioty prawa publicznego i prywatnego za zgodą lub z upoważnienia Ministra Skarbu.C. NALEŻNOŚCI Z OBLIGACJI I LISTÓW ZASTAWNYCH ORAZ ZABEZPIECZAJĄCYCH JE WIERZYTELNOŚCI
1.
Wysokość należności z obligacji i listów zastawnych emitowanych przez banki, instytucje kredytu długoterminowego oraz inne przedsiębiorstwa oblicza się według zasad zawartych w art. 6, 7 i 8.2.
Przepis art. 14 stosuje się również do należności z obligacji i listów zastawnych, opiewających na walutę obcą jako bądź wyłączny, bądź alternatywny z walutą polską środek zapłaty (art. 7 i 8), jeżeli papiery te znajdują się w posiadaniu cudzoziemców.1.
Wysokość należności z kuponów od obligacji i listów zastawnych (art. 15) oblicza się według zasad, określających wysokość należności z obligacji i listów zastawnych, o ile przepisy ustaw szczególnych nie przewidują umorzenia kuponów. 2.
Wysokość wierzytelności zabezpieczających obligacje i listy zastawne oblicza się według zasad, określających wysokość należności z obligacji i listów zastawnych. Jeżeli wysokość należności z obligacji i listów zastawnych zostanie określona w drodze umowy (art. 15 ust. 2), zasady umownego określenia wysokości należności stosuje się również do wierzytelności zabezpieczających obligacje i listy zastawne objęte umową bez względu na to, jaka część tych obligacji i listów zastawnych znajduje się w posiadaniu cudzoziemców.3.
Gwarancja Państwa udzielona obligacjom i listom zastawnym zostaje utrzymana w mocy do wysokości należności z tych obligacji i listów zastawnych, określonej przepisami dekretu niniejszego lub umowy (art. 15 ust. 2). D. SZCZEGÓLNE PRZEPISY O ZOBOWIĄZANIACH SKARBU PAŃSTWA, ZAKŁADÓW, FUNDUSZÓW, MONOPOLI I PRZEDSIĘBIORSTW PAŃSTWOWYCH ORAZ ZWIĄZKÓW SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO.
Przepisy z rozdziału II stosuje się również do zobowiązań Skarbu Państwa, zakładów, funduszów, monopoli i przedsiębiorstw oraz związków samorządu terytorialnego z uwzględnieniem następujących przepisów.
Niezrealizowane do dnia wejścia w życie niniejszego dekretu obligacje pożyczek państwowych, emitowane w latach 1918 - 1922 i opiewające na marki polskie, korony austriackie i ruble rosyjskie (carskie) oraz wszelkie inne tytuły dłużne na okaziciela wypuszczone w tym okresie przez Państwo i opiewające na wymienione waluty - tracą moc prawną.
Rada Ministrów może na wniosek Ministra Skarbu wydać w drodze rozporządzeń przepisy w sprawie przedterminowego wykupu, konwersji lub konsolidacji wszystkich albo niektórych papierów wartościowych (obligacji pożyczek) emitowanych przez podmioty wymienione w art. 17. Przepisy te określą w szczególności warunki i terminy wykupu albo konwersji lub konsolidacji oraz skutki prawne niezgłoszenia ich w terminie do wykupu albo konwersji lub konsolidacji.
3 Art. 5 uchylony przez art. 11 ustawy z dnia 28 lipca 1990 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny (Dz.U.90.55.321) z dniem 1 października 1990 r.